No. 4283.
Maandag September 1899.
24ste Jaargang.
Een nieuwe agitatie.
PROEFiNHMMERS gratis
IS U IT h l\ L A i\ lï
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het baitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschpnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U itgever, W. KÜPPERS.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
f 1,10
1,40
2,80
0,03
Van 16 regels50 Cents.
Elke regel meer7Vj
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant.
AGITE MA NON AGITaTE.
Hoofdagenten voor liet Buitenland: Compagnie Générale Publicité Etrangére
G. L. DA UBE Co. JOHN., b. JONES Succ. Paris 316t* Faubourg Montmartre
Nieuwe abonnementen op
de NIEUWE HAARLEM-
SCHE COURANT en \\etZOADAGS
BLAD worden dagelijks aangenomen.
Zij, die zich vanaf heden abonneeren,
ontvangen de nummers gedurende deze
maand verschijnende, gratis.
Voor enkele dagen werd in de dagbladen
medegedeeld, dat door de sociaal-democra
tische arbeiderspartij een nieuwe kiesrecht-
agitatie is aangevangen. Aan dit bericht
werden enkele beschouwingen toegevoegd,
die de kiesrecht-agitators hadden ten beste
gegeven aan hun hoorders.
Over die nieuwe agitatie, waarvan men
natuurljjk spoedig meer zal te hooren krij
gen, wenschen wij in het kort onze mee
ning te zeggen.
In de eerste plaats komen wij op tegen
de wpze waarop de agitatie wordt ge
voerd. De sociaal-democratische arbeiders
partij telt eenige goede en gemakkelijke
sprekerswaaronder bjjzonder uitmunten
de heeren Vliegen, mr. Troelstra
en Schaper. Deze heeren zjjn belast
door de party om «den boer op te gaan»
en overal aan de menschen te gaan ver
tellen, dat zjj miskend worden dat hun
rechten met voeten worden getraptdat
hun dierbaarste belangen worden verwaar
loosd en dat hun sociale positie in den
jammerlijksten toestand* is, enkel en alleen
omdat in ons vaderland het algemeen kies-
en stemrecht nog niet werd ingevoerd.
Nu is het een zwak van vele men
schen, in het bjjzonder van minder ont
wikkelden, dat zij gaarne worden beklaagd
en ook, dat zjj gretig luisteren naar voor
spiegelingen omtrent betere tjjden, wan
neer hun zekere rechten zullen zjju ver
leend. Dit maakt de kracht uit van de
politieke wandelleeraars, die speculeeren
op de zucht naar verbetering van maat
schappelijk welzjjn, welke zich hoogst ge
makkelijk bg de minder gefortuneerden
laat opwekken.
Genoemde heeren hebben dus feitelijk
een aangename en dankbare taak. Zp be
ginnen hun kruistocht voor het algemeen
kiesrecht in het Noorden des lands bij
de vrpzinnig denkende bevolking onzer
Noordelpke provinciën en kunnen er op
rekenen, dat zp daar heel weinig tegen
werking zullen vinden. Wanneer men laar
de menschen goed aan het verstand heeft
gebracht, hoe ellendig het thans nog op
Staatkundig gbi.".'} in °ns land is gesteld
FEUILLETON.
VADER BAMBRIQUET
Lompenkoopman.
59 Vervolg.)
//Vergeter. herhaalde mevrouw De Sulvhc
levendig, //neem dat woord terng, Eliza, dat zou
ondankbaar zjjn jegens mij jegens al je andere
vrienden Sedert dien ongelukkigen avond
ben je mjj geen oogenblik uit de gedachte ge
weest. Verscheiden malen heb ik ja vader be
zocht, om iets onnrent jou te vernemen doch
ik heb hem vruchteloos gebeden je te mogen
opzoeken tot alle antwoord overstelpte hij
mjj met beleedigingen en bedreigingen
Eerst gisteren ben ik te weten gekomen, waar
jjj je bevondt en
//Genoeg, Cécile, verontschuldig je zelf niet,//
viel Eliza haar in de rede, //ik heb ongelijk
doch deze kleine onrechtvaardigheid is wel
geoorloofd, wanneer men ongelukkig is arme
vriendin, I» Ven de gezindheid mijns vaders
jegens jelui allen.
//En weet je, Eliza, tot hoever zjjn sfkeer
gaat welke wraak hjj wil nemen op hen, aan
wie hjj zjjne behandeling in het hotel De Mon-
treville toeschrijft?//
//Neen, volstrekt niet.//
//Welnu, luister dan het ligt niet in
mjjne bedoeliDg je te beleedigen doch
hoe kan ik zonder verontwaardiging over zjjn
en hoe alleen het algemeen kiesrecht voor
mannen en vrouwen daarin verbetering
kan brengen, zullen de heeren waarschpn-
lijk ook nog in andere voor hun doel ge
schikte streken van het vaderland optre
den, en dan na verloop van eenigen tpd,
als het door hen uitgestrooide zaad be
gint op te schieten komen zp voor den
dag en zullen getuigen van den algemeen
uitgesproken volkswenscb, dat toch einde-
lpk een hervorming van het kiesrecht tot
stand moge komen, waarbp aan alle man
nelijke en vrouwelpke ingezetenen invloed
wordt geschonken op de samenleving der
Vol ksvertegen woordiging.
Tegen deze hande'wpze van de leiders
der sociaal-democratische arbeiderspartp
teekenen wp bp voorbaat protest aan. Het
is niet anders dan een bedriegerp op groote
schaal om als een volksweusch voor te
stelleu een begrip, dat men eerst door fraaie
redeneeringen ingang heeft doen vinden.
Openlpk gaan de sociaal-democratische
leiders er op uit ora hun ideeën te ver
kondigen en aan te prpzen, en als zp op
handige wpze een soort van agitatie heb
ben uitgelokt, dan heet het, dat de wensch
naar algemeen kiesrecht is voortgekomen
uit den boezem des volks. Het heeft er
veel van weg, ot genoemde sprekers de
van het kiesrecht verstokenen een lesje
voorlezen, dat dezen indien de tpd daar is,
slechts hebben op te zeggen om hun ver
langen te zien bevredigd.
Dit is onze grief tegen de wpze, waarop
de agitatie wordt gevoerd. De sprekers
komen niet als tolken van de openbare
meening, maar als verkondigers van een
nieuw denkbeeld, dat bekend gemaakt en
aangeprezen moet worden. Zp hebben geen
sluimerende gedachten op te wekken, maar
prediken hun nieuwe leer, om die over
eenigen tpd als de overtuiging van de
groote meerderheid der vo ks voor te stellen-
En wat de zaak zelf betreft, wij achten
het bpna onnoodig aan te duiden, in welke
opzichten de sociaal-democratische leiders
den bal misslaaD. Het algemeen kiesrecht
geeft volstrekt geen waarborg voor de
samenstelling van een Volksvertegenwoor
diging, die beter dan de tegenwoordige de
volksbelangen zal behartigen. Integendeel
is het de ervaring in landen, waar het
algemeen kiesrecht sedert jaren werkt, dat
het peil der Vertegenwoordiging daalt naar
mate van de uitgebreidheid van het kie
zerscorps. Hoe meer kiezers, hoe meer
menschen naar de Kamer worden afge
vaardigd, die er niet behooren en slechts
de willige werktuigen zpn van de een of
andere staatkundige party.
Sedert jaren is het de leus der zooge-
handelwjjze «preken Je zult herinneren, dat
mjjn man eene belangiijke som aan je vader
schuldig is; wanneer dit geld niet binnen een be
paalden tjjd teruggegeven was, kwamen al onze
meubelen van rechtswege aan mjjnheer Barn-
briquet. De termijn, in het contract genoemd,
is sedert eenige dagen verloopen
/Verschoon mjj, lieve vriendin,// zeide Eliza
verlegen, „maar heb ik niet hooren vertellen
door mjjnheer De Salviac, dat, wanneer hjj de
bestelling voor het monument te Dresden kreeg
„Dat is zoo," antwoordde Cécile blozende,
„en dank zjj den invloed van een edelen vriend,
heeft mjjn man ook verkregen, hetgeen hjj
wenrchte een vrjj groot bed.ag is hem zelfs
vooruit betaald, doch nu hen ik genoodzaakt,
je eene onaangename bekentenis te doeu
Dit geld is uitgegeven, verkwist met eene licht
zinnigheid, waarover ik niet het recht heb een
afkeurend oordcel te vellen. Je vreet, hoeveel
Ednard van mjj houdthjj wil hebben, dat ik
schitter en niet door mjjne eenvoudige toilet
ten bespot zul worden door de rjjke dames met
wie wij omgaan. Den avond voor het bal bjj
mevrouw De MontreviJle had ik de onvoor
zichtigheid te zeggen, dat ik misschien vso al
de genoodigde dames de eenige zou zijn, die
geen diamanten aanhadden volgenden dag
vond ik op mjjn kaptafel het tooisel, dat ik
op dien noodlottigen avond droeg om aan een
gril van mjj te voldoen had Eduard de gansche
som besteed, onze eenige hoop
//Dat noemt men dus weelde mompelde
het jonge meisje.
„God is mün getuige, vervolgde Cécile, dat ik
uaanide vooruitstrevenden geweest, dat al
leen een zoo algemeen mogelpke deelne
ming van het volk aan de verkiezingen
voor de Veitegenwoordiging wenschelpk
geachte toestanden in het leven kan roe
pen. Doch die leus is afgezaagd. Zp kan
geen dienst meer doen, omdat de menschen
zpn gaan inzien, dat op deze wpze niets
kan wordeu verkregen. Men heeft naar
een ander motief moeten uitzien om den
wensch naar algemeen kiesrecht te recht
vaardigen. En dat motief heeft men ge
vonden in de noodzakelpkheid der zege
praal van de democratie.
De democratie kon, volgens de f prekers,
hier te lande tot nog noe niet tot haar
recht komen. We hadden een quasi-demo-
cratische Regeering, maar deze heeft te
leurstelling gebaard. De echte, onvervalsch-
te democratie is nog niet aan het woord
geweest en dat zal ook niet eerder kun
nen, voor en aleer het algemeen kiesrecht
is ingevoerd-
De menschen moeten derhalve voor het
denkbeeld der democratie worden gewon
nen. Zp moeten de overtuiging krpgen,
dat de «heeren» tot nog toe maar aan
het knoeien zpn geweest. Na het «tegen
woordig tpdperk van socialen hervormings-
zwendel»woorden van mr. Troelstra
moest het algemeen kiesrecht aan de
orde komen. Dan zou men eerst van de
zegeningen der democratie kunnen genieten-
Bp de nieuwe kiesrechttactiek van de
sociaal-democraten schpnt dus meer dan
vroeger op den voorgrond te treden het
denkbeeld van machtsinvloed. Zij hebben
zich tot nu toe vergenoegd met het in
verdenking brengen van de tegenwoordige
machthebbers en met het in 't verschiet
stelleu van onbereikbare idealen, thans
achten zp, naar het schpnt, het tpdperk
vao meer practiseh optreden aangebroken.
Wel zpn natuuilpk de verdachtmakin
gen van de andere staatkundige richtin
gen niet geheel verdwenen, maar toch
zouden de sociaal-democraten zeker niet
aarzelen zich met een vpandige politieke
partp tpdelpk te verbiaden, wanneer dit
in hun belang zou weten. Practische
staatkunde is thans hun symbool geworden.
In dit verband levert de kiesrecht-agi
tatie het schoonste middel op om een aan
hang te krpgen, een steun in het land,
waarop de leiders zich kunnen beroepen
en die hun eenige kracht geeft bp hun
optreden. De menigte kan door geen ar-
der middel zoo goed worden bewerkt, om
dat zp voor geen andere quaestie zoo in
geestdrift kan worden gezet. Wp geloo-
ven zelfs, dat de sociaal-democraten zeer
teleurgesteld zouden wezen, indien die kies-
deze noodelooze uitgave betreurd heb, hoezeer
ik ook van dergelijke sieraden hond reeds
den volgenden dag heb ik het kleinood weder
willen verkoopen, doch de juwelier bood er
veel minder voor dan het gekost had Het
is trouwens onmogelijk om je vader tevreden
te stellen, want slechts zucht naar wraak bezielt
hem Oordeel zelf. Hjj is te weten gekomen,
dit wjj, behalve aan ham, ook nog aan andere
lieden geld schuldig zjjn nu heeft hjj deze
vorderingen onderhands opgekocht, al de for
maliteiten zjjn door hem in acht genomen en
wanneer morgen om twaalf uur niet alles be
taald is, zullen wq' schandelik op straat gezet
wordenonze meubels ziju niet langer ons
eigendom, mijn man, mjjn goede Eduard, de
vader ven mjjn kind, zal als een misdadiger
in de gevangenis geworpen worden!"
Tranen verstikten baar stem.
«Laat je niet te zeer door droefheid over
meesteren, Cécile,// zeide Eliza eveneens wee-
nende, //mjjn vader kan zoo onbarmhartig niet
zjjn I Hij zal wel naar rede willen luisteren
"Maar jö weet nog niet alles," viel mevrouw
De Salviac in, //ik heb nog slechts over onze
eigen aargelegenheden gesproken je vadir
heeft echter nog een ander slachtoffer geko
zen, iemand die buiten het bereik van der
gelijke aanslagen moest zjjn
Eliza werd bleek en beefde.
"Wien bedoel je?// vroeg zjj.
//Prins De Z Eliza, dien je in het
n-uis van je vader gekend hebt onder den naam
van Moreau evenals wjj heeft hjj de woede
van mijnheer Bambriquet getrotseerd en desa
I recht-quaestie eens onmiddellpk in hun
geest ware opgelost. Zp zouden dan im-
mers een agitatie middel missen, dat de
schoonste resultaten voor hun doel belooft.
Waarschpnlpk zpn de Nederlandsche
sociaal-democratische leiders een weinig ja-
loersch op hun collega's in andere landen,
wien het reeds gelukte staatkundigen in
vloed te krpgen. Denkelpk heeft de kies
recht-agitatie daar voor een deel haar ont
staan aan te danken en moet het volk er
wordeu voorgespannen om aan de leiders
der andere staatkundige richtingen te
toonen, dat de sociaal-democraten hier te
lande ook een aanzienlpk deel der bevol
king achter zich hebben.
Hoe het zp, de nieuwe agitatie en de
nieuwe tactiek der sociaal-democraten zal,
hopen wp, geen nieuw tpdperk in de staat
kundige en sociale geschiedenis van ons
volk openen. Moge de spoed, waarmede
de nieuwe beweging zal zpn vervlogen
geëvenredigd zpn aan de zwakheid der ar
gumenten welke de sociaal-democraten
kunnen aanvoeren.
Oostenrij k- H ongarije.
Te Weenen heeft eene groote menigte,
in hoofdzaak bestaande uit sociaal-demo
craten, eene demonstratie gebonden voor
het bureau van de Fgerer Nachrichten.
De troep kwam al spoedig in botsing
met de Duitsche nationalistenwaarop
een algemeene kloppartp volgde. De po
litie kwam spoedig tusschenbeide en joeg
den troep uiteen.
Ia Teplitz duren sinds Maandag de
Duitsch-nationale betoogingen voort. De
politie kan ze niet baas worden, en Woens
dag moest zelfs de brandweer uitrukken,
terwpl alle poorten werden gesloten. Gis
teren vreesde men voor nieuwe betoogin
gen, van de socialisten.
Menotti Garibaldi, de zoon
van het bekende Roodhemd, is te Triëst
aangekomen waar het volk hem een sere
nade heeft gebracht. Tal van personen
werden bp die gelegenheid gearresteerd
wegens het plegen van schandalen.
Rusland.
De Russische Regeering heeft in de stad
Berditsjef, in het gouvernement Kief, die
voornamelpk door joden bewoond wordt,
dertig synagogen en joodsche scholen laten
sl iten. Da oorzaak voor het nemen van
deze maatregelen zpn niet bekend.
Duitschland.
Te Berlpn loopt het gerucht dat de
Minister van Landbouw zpn ontslag zal in
dienen. De National Zeitung schrpft, dat de
agrariërs en de conservatieven vreezen,
dat er aan de hooge beambten, die lid zpn
van den agrarischen bond, een schrpven
zal gezonden worden, waarin hun de keus
wil zich ook op hem wreken AU de
prins hem morgen, op hetzelfde uur, niet vol
daan heeft, zal hjj uit het hotel verdreven
worden, dat zjjne voorouders reeds eeuwen
achtereen bewoond hebben het hotel zelf zal
te koop worden geboden en gansch Parjjs zal
vernemen,dat de laatste afstammeling van een
der eerste geslachten in Frankrjjk onteerd is,
en niet in staat zjjne achulden te betalen
//De prins! mijnheer Moreau! Cécile,
los mjj dit raadsel op, wat ik je bidden msg,
ik begrjjp er niets meer van
„Vat je dan niet, kindlief, dat de prins
slechts een beperkt inkomen heeft en dat hjj
genoodzaakt is zich zes maanden van het jaar
schuil te houden, omdat hjj niet in staat is
steeds naar behooren volgens zijn stand te leven
Terwjjl men meent, dat hjj Europa door
kruist in den sierlijken postwagen, waarmede
men hem heeft zien vertrekken, keert hjj te
voet in Parjjs terug, spaart, ontbeert zelfs het
hoogst noodige,ten einde eenigen tjjd later weder
met eere de rol te kunnen vervullen, die zjjn
rang hem oplegt. Eduard heeft deze bijzon
derheden uit den mond van den prins zelf ver
nomen nimmer heeft men op een me^r waar
dige wijze den druk van een giooten naam en
van veel tegenspoed gedragen.//
//Dat is zoo U riep Elizs, met een blo» op
de wangen en schitterende oogen ven toch
heeft hjj eens dien trots, dien naam, die groot
heid aan mjjne voeten gelegd het w«
op den avond, toen ™""r '"■"'■■'A
zal gelaten worden om of hnn betrekking
neer te leggen, of voor het lidmaatschap
van den bond te bedanken. Zekere aan-
wpzmgen doen reeds gelooven dat dit
schrpven verzonden is.
Amerika.
Nadat het Congres der Vereenigde Sta
ten de concessie zal hebben verleend, zal
een aanvang worden gemaakt met het leg
gen van een onderzeesche kabel, die Mon-
tery over Honoluin en Gnam op de Ma-
rianne-eilanden met Manila zal verbinden.
De kabel zal gelegd worden door de
«New-York Pacific Kabelcompagny.» Het
gewicht van dezen kabel zal per zeempl
ruim 20 ton a 1000 Kg. bedragen. De
kosten worden per zeempl op 1000 dol
lars geschat.
De geheele kabel heeft de enorme lengte
van ruim II000 zeemplen.
Bovendien is voor oneffenheden op den
zeebodem op 10 pc. van de geheele lengte
gerekend en zal voor het leggen eene
tpdruimte van 2 jaar noodig zpn.
Niet alleen zal het leggen van den kabel
voor den telegraafdienst een groot voordeel
zpn, daar dan het overbrengen van be
richten uit den Westelpken Stillen Oceaan
naar de Vereen. Staten sneller zal geschie
den doch ook zullen de kosten van het
seinen verminderen.
Tegenwoordig kost een telegram van
veertig woorden van Washington naar Ma
nila 2.62 dollar per woord, of het totale
draadbericht 104 80 dollar.
De verzendingsdunr van zulk een tele
gram, die thans ongeveer drie uren be
draagt, zoodat een halve dag noodig is
om zulk een «cabledespatch» antwoord te
ontvangen.
Zoodra de kabel gereed is, zullen de
telegrammen naar Manila slechts ongeveer
een half uur tpd vorderen en voor veertig
woorden nauwelpks het derde gedeelte
kosten van tegenwoordig.
Frankrijk.
Boven de stad Parps is Woensdag-avond
een vreeselpk onweer losgebarsten. De
bliksem zette een paar gebouwen in brand
en de stortregen veroorzaakte overstroo
mingen. Op de boulevards werden de elec-
tri8che verlichtingstoestellen uitgedoofd
doordat het water in de geleidingbuizen
drong. In de schouwburgen moest men de
vertooningen staken en in de koffiehuizen
moest men zpn toevlucht nemen om licht
te verkrpgen tot petroleumlampen en
kaarsen.
Het dak van den schouwburg aan de
Porte Maillot werd door een hevige wind
vlaag afgerukt. De artisten namen alle
de vlucht. Persoonlpke ongelukken zpn oog
niet bekend.
De huiszoekingen naar z. g. samen
zweerders tegen de Regeering der Fran-
sche Republiek hebben geen resnltaten op
geleverd. De betichten, die gevangen zit
ten, waaronder journalisten, afgevaardig
den en advocaten, zullen voor den Senaat
terechtstaan.
Voor heden zpn te Parps zeer uit-
berouw over gehad hjj heeft mjj evenals
de anderen verstooten verloochend
Cécile zag haar verwonderd aan.
//Welau,// hernam Eliza verstrooid,# waarom
huwt bjj de rjjke erfdochter niet, die men
voor hem bestemd heeft, waDneer hjj arm i»
en zjjn stand niet kan ophouden Zoo her
stellen de voorname families toch hnn fortuin!
Hermance is van adel, evenals hjj, zjj zal een
onmeteljjk vermogen mede ten huwelijk bren
gen, en wanneer ik zekere gernchten mag ver
trouwen, doet z'ch geen enkele zwarigheid
voor
//Niets is nog zoo onzeker als dit huweljjk.
hoewel verscheidene lieden het als zeker beschou
wen. Wanneer ik er met Ednard over spreek,
schudt hjj het hoofd en beweert dat er een
onoverkomelijk bezwaar bestaat. Jou woorden,
Eliza, bewjjzen mjj, dat je weet van welken
aard dit bezwaar is Inderdaad heeft de
prins na dien bewasten avond geen enkel feest
meer bjjgewoond hjj bljjft tehuis, onverschil
lig voor alles, dat niet op zjjne hartsgeheimen
betrekking heeftzelfs heeft hjj zich nauwe
lijks bekommerd om de vervolgingen van man
heer Bambriquet, toen het nog in zjjn macht
stond deze te doen ophouden
//En wie weet, kindlief, of jjj niet, zonder
het te vermoeden, medeplichtig bent
wraakoefeningen van je reder f*
ton RUT.
2>ag6laó voor êfcooró- en SCuió-dCollanó.
ABONNEMENTSPRIJS
MNXXEaDRÏf*
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
OF DE
toch dweoo l» rerrojgde mjj' t«rmtond
Reende, -et
grr-orU vervolgd.)
