NIEUWE
wag6laó voor <3tooró- en Suiè-<sXollanè.
Een vrijdenkers-congres.
No. 4291.
Woensdag 20 September 1899
24ste Jaargang.
Celt clause lijfi
scfirijven.
B UITENLAND.
Lompenkoopman.
Duitschland.
Frankrijk.
Rusland.
HiARIEHSC
MÜÏT.
ABONNBMENTSFBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem /1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers0.03
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BïïBEAïï: St. Janstraat Haarlem.
AGITE MA NOW AGITATE.
PBIJS DES ADVEBTENTIEN.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer7'/j
Groote letters worden berekend naar plaatsruimtei
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
Red ac t e ur-ü i t g e v er, W. KüPPERS.
Als men den socialisten vraagt hoe zjj
hunnen toekomststaat op stoffeljjk gebied
zullen inrichten, geven zjj slechts ontwa
kende antwoorden. Op zedelijk gebied we
ten wij wat za willeu, n. 1. de kerken in
schouwburgen veranderen, enz.
Op het vrijdenkers-congres te La Lou-
vière gehouden traden de socialisten in
het volle licht, daar waren ze in hun ele
ment. Het meerendeel der aanwezigen be
stond uit werklieden die openljjk hun pro
gramma ontwikkelden, naast vrjjdenkers en
vry metselaars.
De propagandamakers voor de vrjje liefde,
stelden vóór de priesters en kloosterlingen
de school uit de handen te nemen. Elke
Staatst08lage moest aan de Katholieke scho
len geweigerd worden, de school moest wor
den omgezet in eene inrichting waar de
schoolmeester de kinderen moet leereu, dat
er geen God bestaat en dat de godsdienst
niets anders is dan bedrog.
De socialisten, heeren vrijdenkers en vrij
metselaars op het Congres aanwezig, stellen
zich dus niet meer tevreden met het open
baar onderwjjs, met eene school waarin niet
over den godsdienst mag gesproken worden.
Zjj gaan nog verder, zij willen de jeugd
opvoeden, niet alleen in het ongeloof, maar
zelfs in den haat tegen den godsdienst.
Wat er van zulk een jeugd zou terecht
komen laat zich begrjjpen.
In de school moet volgens de Congres
leden alle zedeljjk begrip in het hart der
kinderen worden uitgedoofd zjj moet de
kweekplaats worden der ongebondenheid
waaruit een zwerm losbandigen en bandie
ten zich in de samenleving verspreiden.
Op het Congres werd besloten bjj de ouders
er op aan te dringen hunne kinderen niet
meer naar de christeljjke leering te zenden
en om bjj de gemeentebesturen er op aan
te dringen, onderwjjzers te benoemen, die
de verbintenis aangaan in de school de
kinderen niet te spreken over godsdienst.
FEUILLETON.
VADER BAMBRIQUET
OF DE
67 Vervolg.)
Bambriquet was stom van schrik en ontstel-
tenis.
„Verwjjt u zelf het kwaad niet, dat u mij hebt
aangedaan, vader," zuchtte het meisje, //en laat
mij gelooven, dat ik ten koste van dit lijden
uwe vergiffenis verworven heb./'
Hierbjj glimlachte zjj droevig eD trad de ne-
venliggende kamer binnen.
Intusschen werd er onophoudelijk aan de bel
getrokken juffrouw Lapiquette ging opendoen,
terwijl haar meester de meubels in het salon
aan kant zette.
Weinige oogenblikken later tiadeu twee, ge
heel in het zwart gekleede, heeren binnen,
waarvan de een eene groote portefeuille droeg.
//Mijnheer," zeide hij tot Bambriquet, //neem
het ons niet kwalijk, dat wij zoo hebben aange
houden om binnengelaten te worden, de zaak,
waarvoor wij komen, kan geen uitstel lijden en
daar men ons verzekerd had, u thuis te zullen
treffen
//Welnu, hier ben ik. Wat is er van uw
dienst
//Mijnheer Bambriquet, wij komen u uit naam
van prins De Z het geld terjgbrengen,
dat hq u schuldig is. Het uitstel, dat de wet
De onderwijzers moeten helpen den gods
dienst te bestrjjden om van hunne leerlin
gen godsdiensthaters te maken.
Terloops hield zich het Congres ook be
zig met het huwelijk het doel der socia
listen is het huwelijk af ie schaffen en de
losbandigheid er voor in de plaats te stel
len als grondslag der toekomstige samen
leving. In afwachting daarvan moet de echt
scheiding gemakkelijk worden gemaakt en
zooveel mogeljjk in de hand worden ge
werkt.
Verschrikkelijke theorieën werden op dit
Congres verkondigd. En men denke niet
dat slechts enkelen daar aanwezig in dien
zin het woord voerden en zoo dachten Neen,
op het Congres werd uitdrukkelijk verklaard
en aaDgeDomen dat de afschaffing vaa
het huweljjk het noodzakelpk gevolg is van
de toepassing der socialistische grondbegin
selen. De socialistische toekomststaat zou
niet volmaakt zjjo, indien de menschen niet
de volle vrjjheid hadden te leven zooals zjj
willen, het huweljjk over den bezem, zeg
gen zjj die geen God erkennen als hun Schep
per Heer en Meester van het heelal. De
mensch willen ze zien in volle vrjjheid om
hem te verlagen in het socialistisch ideaal,
beneden het redelooze dier.
Het hoogste nut van de Staatkundige in
stellingen de geesteljjke souvereiniteit moet,
zoo willen de socialisten, verdwijnen, en de
mensch over het algemeen nog te ruw om
uitsluitend te kunnen geleid worden met
zachtheid, moet het geestelijk gezag ont
nomen worden om geen tegenstand te ont
moeten in zjjn woeste vaart naar het rjjk
der ontkenning en vernieling.
De aangekondigde brief van Z.H.Leo
XIII aan de Fransche Bisschoppen is Zater
dag verschenen. De H. Vader prjjst de goede
verstandhouding der geestelijkheid en geeft
hem toestaatis nog niet verloopenen wjj
zjjo belast met het afdoen van deze zaak
De spreker opende nu de portefeuille, welke
met bankbiljetten gevuld was.
Op Bambriquets gelaat stond de grootste
verbazing te lezen.
//Onmogelijk!,, riep hjj uit, //prins Da Z.
is niet in staat mjj terug te betalen, waar heeft
hjj het geld vandaan? Wie heeft het hem voor
geschoten
//Dat is noch uwe, noch onze zaak,// zeide
een der deurwaarders, //u hebt niets anders te
doen dan de stukken bjj uwen Doturis te depo-
neeren, waarvoor u deze bankbiljetten in ruil
krjjgt. Docb, als u zoo nieuwsgierig bent, wil
ik u wel vertellen, dat het geld afkomstig is
van een voornaam heer, met wiens dochter de
prins, naar men zegt, weldra in het huweljjk zal
treden,//
//Eu die heer is ongetwijfeld
//Graaf De Montreville, daarin steekt geen ge
heim.//
Een rauwe, hartverscheurende kreet, gevolgd
door den val van een zwaar lichaam op den
vloer, weerklonk in het nabjjzjjnd vertrek. Bam
briquet haastte zich den mannen der wet hun
afscheid te geven, na het proces-verbaal te heb
ben onderteekend, dat zjj hem voorhielden, en
beval der huishoudster ben met een licht tot
aan de deur uitgeleide te doen.
Toen zjj terugkwam, vond zjj den ouden man
in het kamertje zjjner dochter; hjj had Eliza op
haar bed gelegd en zich snikkend voor haar op
de knieën geworpen.
//Liza, dierbaar kind, schenk je mjj vergiffe-
wenken aan over het onderwjjs dat in de
Seminaries moet gevolgd worden. Er moet
rekening gehouden worden met het Staats
programma der Fransche Republiek, maar
men moet trouw bljjven aan de oude over
leveringen voor hetgeen de studie der Griek-
sche en Latijnsche letterkunde betreft.
De Paus wil, dat de geestelijkheid de nut-
telooze spitsvondigheden der slechte wijs
begeerte vermijden. Z. H. betreurt, dat het
ongeloof uit den vreemde ingevoerd, gun
stig onthaal heeft gevonden in een land
dat altjjd beroemd was voor zijn liefde en
oprechtheid. Hij beveelt de studie der na-
tuurljjke wetenschappen aan in eene juiste
male om de geestelijkheid in staat te stel
len de tegenwerpingen der ongeloovigen op
te losseD, en duidt dan verder de beste stel
sels aan, in de studie der gewijde weten
schappen te volgen.
De Paus prijst de priesters die overeen
komstig de raadgevingen van de Encycliek
Rerum Novarumde werklieden onderwazen
en medewerken op sociaal gebied. Maar,
zegt Z. H. Le o XIII,hun ijver moet gepaard
gaan met bescheidenheid en met gehoor
zaamheid aan de Bisschoppen, zonder welke
er niets mag gedaan worien. Luistert niet,
zegt de Paus, naar hen, die de Bisschoppen
aanvallen en belasteren.
De H. Vader beveelt vervolgens de pries
ters aan hun leven te heiligen, niet alleen
met het woord maar ook met de daad, door
eene taal te veimjjden die niet in overeen
stemming is met de waardigheid van het
priesterschap en beveelt hun geen volks
vergaderingen bjj te wonen, waar hunne
tegenwoordigheid enkel kan dienen om de
goddelooze driften op te wekken.
Op het einde van den brief herinnert
Z. H. Leo XIII zjjn waarschuwingen tegen
de dwaalleeringen van het Amerikanisme
en de onderrichtingen die Hij als bisschop
van Peruggia over het priesterlijk leven
gegeven heeft.
Wjj komen in volgende nummers op
deze punten nader terug.
nis?// riep hjj wanhopig, „ik ben een schurk,
een deugniet; wanneer ik boos ben, weet ik
niet meer, wat ik doe en ben een wild dier
geljjk.//
„Vader,// antwoordde het meisje, bjjna on
hoorbaar, //niet u heeft mjj avond het meeste
kwaad gedaan.//
Juffrouw Lapiquette bleef vol verwondering
met haar lamp in de hand staan. Eensklaps
stond Bambriquet op en zich tot haar wendende,
zeide hjj op bevelenden toon
//Roep vrouw Frichard, Jesnnette, om Eliza
te oa'Jrleeden en naar bed te brengen .Wat
jou aangaat, pak ja koffer en verlaat mjjn huis
om het nimmer meer te betreden 1//
„Hoe, mjjnheer! u jaagt mjj weg? Ik zal niet
dulden
//Heb je liever, det ik je op staanden voet
laat arresteeren wegens medeplichtigheid aan
den bij mjj gepleegden diefstal Ik weet stellig,
dat je ook schuldig bent. Ga heen, zeg ik j-,
ik wil je niet in het vetderf storten, omdat
nu, omdat ik meer medeljjden met jou gehad
heb dan met dit arme lieve kind. Het komt er
niet op aan of zjj schuld heeft, of niet daar
mede heb ik alleen te maken. Eljjf nu geen
minuut langer bier, jjj bent de oorzaak van al
mijne rampspoeden, door jou echuld heb ik
mjjne eenige dochter geslagen en daarover zal
ik mijn leven lang berouw gevoelen.Ga dus,
of ik sta niet voor de gevolgen in.//
Juffrouw Lapiquette begreep, dat bet met
haar gezag gedaan was, en zjj verwjjderde zich,
zonder een woord te spreken.
Eenige oogenblikken later was Eliza iu haar
De Neueste Nachrichlen van Hamburg,
het gewezeu orgaan van prins V o n B i s -
marck en dat het orgaan gebleven is
van graaf Herbert VonBismarck,
gewezen staats-minister van buitenlandsche
zaken, houdt staande, dat het voor Rusland
was, dat Dreyfus verraad pleegde het
blad zegt dit uit allerbeste bron te weten.
In dat geval is het gemakkeljjkte bogrjj-
pen dat de nota der Duitsche regeering
geen den mins'en indruk heeft uitgeoefend
op den krjjgsraad van Rennes. De betuiging
der onschuld van Dreyfus had van elders
moeien komeD, vanwaar de verdedigers van
Dreyfus ze niet vroegen.
Het bestuur der posterpen te Berljjn
heeft strenge bevelen gegeven om nauw
keurig toe te zien, dat geen beleedigende
geschriften jegens generaal M e r c i e r uit
Duitschland verzonden worden.
In de Fransche Republiek is niemand
meer vrjj van verdachtmaking. De Drey-
fusards spreken, nu generaal M e r c i e r en
Zurlinden buiten hun bereik zjjn ge
plaatst, van een vervolging van de generaals
Roget en P e 11 i e u x. Zjj kondigen zelfs
een aanhouding aan van deze generaals en
trachten op elk gebied de Fransche leger
aanvoerders in miscrediet te brengen bp het
volk.
De heer Max Regis, de vurige
anti-somiet is uit Fiankrpk naar Algiers
teruggekeerd en bjj aankomst schitterend
ontvangen. Eene groote volksmenigte juichte
hem toe. De Burgemeester en eenige Raads
leden ontvingen hem op het raadhuis. Daar
na reed hjj onmiddellijk naar zjjn villa
buiten de stad en hield een toespraak van
het balcon.
Het Russische keizerpaar volgt het voor
beeld van keizer Wilhelm den «reis*
keizer,» en diens gemalin. Een uitgebreid
reisplan staat de Russische vorsten te wach
ten. Op het oogenblik bevinden zp z:ch aan
het DeeDsche hof. Den 23e worden zij te
Darmstadt verwachtwaar zjj de gasten
zullen zjjn van den groot-hertog YanHes-
kamertje alleen. Eeao zachte smeekeode stem
riep haar door het raam, dat op den tuin uit
zag en toevallig was bljjven openstaan het was
mevrouw De Salviac.
#Eliza, lieve vriendin,// vroeg Cécile op ge-
dempten toon, „ben je je belofte nagekomen?
Heb je je vader zachtergestemd Ik heb onder
drukte kreUn geboord en meende
//Jului zijt gered, Cécile," antwoordde juffrouw
Eambriquet, met iets droevigs in hare stem,
//zeg prins De Z dat hjj te vlug de hulp
van zjju aanstaanden schoonvader heeft inge
roepen
Mevrouw De Salviac wilde reeds vragen, wat
zjj met deze woorden bedoelde, doch de por
tiersvrouw kwam met een licht de kamer bin
nen, zoodat zjj genoodzaakt was zich van het
venster te verwijderen, uit vrees, dat zjj anders
hare jeugdige beschermster iu ongelegenheid zou
brengen.
Niets lekte uit van de vreeseljjke behandeling,
die de arme Eliza ondergaan had. Overigens
was hare opoffering nutteloos: toen den vol-
gaoden morgen de zaakgelastigden des prinses
vernamen, en wel op eene onverklaarbare wjjze,
dat de processtukken vernietigd waren, beval
deze, het verschuldigd bedrag toch aan Bam
briquet uit te betalen, niettegenstaande de on
regelmatigheid, voortspruitende uit de onmoge
lijkheid om de vereischte stukken aan te biedeo.
(Wordt vervolgdj
