NIEUWE
QagBlaó voor efflooró* en Sjuió-tXollanó.
Transvaal en
Oranje-Vrijstaat.
No, 4297.
Woensdag 27 September 1899
24ste Jaargang.
bÜITJHiJNLAJN D,
Per 3 maanden voor Haarlem i 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. c 1,40
Voor het buitenland c 2,80
Afzonderlijke nummers 0.03
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BIJBEAU: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels..50 Cen*
Elke regel meer7
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte»
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Red ac t e ur-Ui t ge v er, W. KüPPERS.
Deze twee Zuid-Afrikaansche Republie
ken zijn gesticht door Hollandsche en Fran-
sche Hugenoten, die in de tweede helft der
XVIIe eeuw Europa verlieten om zich aan
de Kaap de Goede Hoop te gaan vestigen.
De twee rassen smolten zich weldra samen
en de Hollandsche taal en zeden behielden
de overhand, maar ook behielden zij eene
stijfhoofdige onverdraagzaamheid tegen de
katholieken die steeds achteruit gezet wer
den in maatschappelijke rechten. Jammer
dat deze politieke dwaasheid een vlek werpt
op het overigens zoo schoon en heldhaftig
bestaan van den Boerenstam.
Op het einde der XVIIe eeuw waren de
Boeren ten getalle van 20,000 in Kaapiand,
het zuidelijk deel van het uitgestrekt Afri-
kaansche vasteland. Terwijl Napoleon I Eu
ropa in vuur en vlam had gezet, maakten
de Engelschen zich meester van Kaapland
en gedroegen zich daar zoo willekeurig
dat een groot aantal Boeren het land ver
lieten en zich vestigden aan de oevers van
den Oranjestroom. In 1830 verlieten op
nieuw 10.000 Boeren Kaapland. Deze sta
ken met hun vee den Oranjestroom over
en sloegen hun tenten op in de wildernis.
Na bloedige gevechten met de zwarte in
boorlingen dier streek stichtten zij omtrent
1840 de stad Pietermaritzburg in Natal en
zij wilden er eene Republiek vestigen. En
geland zond aanstonds soldaten op de Boe
ren af die de nieuwe stad veroverden en in
bezit namen. De Boeren trokken nogmaals
verder en onder geleide van Pretorius
vestigden zij zich tusschen de twee rivie
ren Oranje en Vaal en stichtten den Oranje-
Vrijstaat. Anderen trokken de Vaal over
en tusschen deze rivier en de Limpopo sticht
ten zjj de republiek Transvaal (over de Vaal.)
Pretorius was hun eerste president.
Transvaal en de Oranje-Vrijstaat zjjn dus
twee zuster-republieken, en de Boeren in
FEUILLETON.
VADER BAMBRIQUET
Lompenkoopman.
73 (Vervolg.)
„Ik heb in dit geval voorzien, mjjnheer reeds
verscheidene dagen was ik van plan zelf eene
verklaring uit te lokken omtrent ocze weder-
zjjdsche verhoudingen en nu wilde ik niet, dat een
geldquaestie mjjn verlangen in den weg zou
staan. Daarom heb ik een kwitantie laten ge
reedmaken, ze is een uur geleden geteekend voor
den notaris, die met het behartigen van uw
belaDgen belast is Hier is zjj vervolgde
hjj, een papier uit zjjn zak te voorschijn halende
en het op de tafel leggende//zij voldoet aan
al de eiechen, door de wet gesteld, uw notaris
zelt is overtuigd, dat het geld, hetwelk u mij
schuldig waart, tot den laatsten cent door u
is terugbetaald.//
Allred De Z stond een oogenblik ver
slagen over het zonderlinge van dit geval. Deze
onbaatzuchtige daad deed hem den onleschbaren
dorst naar wraak kennen, die den, totnogtoe
zoo weiwillenden, ouden edelman jegens hem
bezielde, en hjj kon niet nalaten het gedrag van
den edelen graaf De Montreville te vergelijken
met dat van den zelfzuchtigen Bambriquet in eene
gelijke omstandigheid. Beider handelwijze sproot
uit dezelfde gevoelens voort, gekwetste eigen
liefde en blinde woede, doch de een nam wraak
Kaapland achtfrgebleven, zijn steeds trouw
gebleven aan hunne stamgenooten, mogelijk
zullen zij niet duldendat Transvaal door
de Engelschen wordt aangevallen zonder
hun steun aan Transvaal te schenken.
De aanstaande oorlog is niet anders te
beschouwen dan eene voortzetting van den
strijd, welke Engeland sinds meer dan eene
halve eeuw tegen de Boeren-staten voert.
Na bloedige gevechten, waarin de Boeren
en Engelschen beurtelings zegevierden of
verslagen werden, erkende Engeland in 1852
de onafhankelijkheid van Transvaal en het
volgende jaar die van den Oranje-Vrijstaat.
Sedert dien tijd heeft Engeland de Oranje-
Vrijstaat met rust gelaten, doch Transvaal
heeft bij herhaling met moeilijkheden te
kampen gehad.
Na van 1852 tot 1876 voortdurend oor
log gevoerd te hebben tegen de inlandsche
negerstammen, werden in 1877 de Boeren
van Transvaal door de Engelschen aange
vallen en de landvoogd van de Engelsche
kolonie Natal, S h e p t o n e verklaarde Trans
vaal eenvoudig tot eene Engelsche provin
cie. Daartegen kwamen de Boeren in op
stand en president K r u g e r met generaal
J o u b e r t deden de Engelsche troepen zulke
nederlagen ondergaan in de engte van Langs-
Nek, op de Schans-Hoogte en op den Ma-
jubaberg, dat Engeland van de verovering
afzag.
De Engelschen wisten toen nog niet dat
Transvaal zulke rjjke goud- en diamantmij
nen bevatte en in Augustus 1881 erkende
de Engelschen Transvaal als een vrij volk
onder Engelsche suzereiniteit.
In Februari 1884 werd te Londen eene
nieuwe overeenkomst gesloten en Engeland
erkende de Zuid-Afrikaansche Republiek
als een vrijen en volstrekt onafhankelijken
Staat.
In 1885 werden de goudmijnen van den
Witwatersrand ontdekt en onze lezers we
ten welke er de gevolgen van zijn geweest.
Fortuinzoekers drongen Transvaal binnen
om de goudmijnen te ontginnen en onder
door middel van overdreven geweld, de andere
door te ver gedreven edelmoedigheid.
Het laatste middel was voor Alfred wel het
meest grievende.
Toen hjj tot het volle besef daarvan was ge
komen bedekte een hoogrood zjjn gelaat.
//Mjjnheer de graaf,// zeide hjj hefdg, //welk
ook mjjne tekortkomingen zjjn mogen, ik meende
niet, dat ik zoozeer in uwe achting gedaald
was. Ik kan deze i kwitantie niet aannemen en
moet uwe edelmoedigheid als eene beleediging
beschouwen n
//Beschouw haar als zoodanig, als zulks u
kan bewegen mjj voldoening te verschaffen."
Het vasthouden aan dezen wrok, niettegen
staande alles, wat men deed of zeide, gaf aan
den gedachtenloop des prinsen een andere richting.
//Mjjnheer De Montreville," zeide hjj met
tranen in de oogen, //edele, eerbiedwaardige
vriend, in naam van God, denk goed na over
hetgeen u van mjj vergt. De eer van uw naam
is niet geschonden, u is te rechtschapen, te
welopgevoed om niet in te zien, dat mjjn on-
geljjk in dit geval geheel denkbeeldig is ik kon
en mocht mjj niet veibonden beschouwen door
eenige losse gezegden, en eenvoudige harteljjke
vriendschapsbetrekkingen. En wat den vuigen
lasterpraat van eenige onnadenkende of kwaad-
gezinde lieden betreft, u kunt toch niet geloo-
ven, dat de eer van een oud, roemrjjk geslacht als
het uwe door hen bezoedeld kan worden. De
beleediging, waarover u zich beklaagt, kan in
het oog van verstandige menschen niet bestaan."
«Zjj bestaat voor mjj, mjjnheer, en dat is vol
doende.//
voorwendselen van de rechten der Uitlan-
ders te verdedigen, wil Engeland nu voor
goed de hand op de rijkdommen leggen.
Transvaal heeft eene oppervlakte grooter
dan Engeland, Ierland en Schotland samen,
en telt niet meer dan 870.000 inwoners
waarvan 246.000 blanken. Het land grenst
ten zuiden aan de Engelsche kolonie Natal
en den Oranje-Vrjjstaat, ten oosten aan Zoe-
loeland en de Portugeesche kolonie van
Delagoa, ten noorden aan het land der Ma
tabelen en ten westen aan het Engelscb
protectoraat en de Kaapkolonie.
Het staande leger der Boeren beeft niet
veel te beduiden, maar in oorlogstijd zijn
alle weerbare mannen soldaat van 1860
jaar. Zij allen nemen in de uren des gevaars
het geweer op. Van 18—34 jaren komen
het eerst onder de wapens, dan volgen van
3550, en daarna de anderen. In tijd van
oorlog kan de Transvaal rekenen op een
leger van 30.000 man uitmuntende schutters
en flinke ruiters.
Maar dit is niet alles, wordt het gevaar
groot, dan laat de Transvaal 40 a 50.000
inboorlingen aanrukken om zich met de
blanke strijders te vereenigen. En steunt
de Oranje-Vrijstaat de Transvaal, dan brengt
deze Staat ook nog 25.000 soldaten in het
veld,allen goed gewapend enflinkeschutters.
Engeland.
Niet alle Engelschen zjjn voor eeü oorlog
met Transvaal, dat bewees de Zondag ge
houden meeting op Trafalgar Square en dat
bewjjzen de protesten in 't land. De Engel
sche Regeering echter wil geheel Zuid-vAfri
ka onder zijn macht hebben en het is haar
een gruwel, dat aldaar de Boeren-republie-
ken zich ontwikkelen tot een krachtig, vrij
en onafhankelijk volk. Daarbjj komt nog het
begeerig oog van de Engelsche speculanten
op de rjjkdommen van den bodem in Trans
vaal. Zjj eischen wel kiesrecht, om deel te
kunnen nemen aan de Staats-aangelegen
heden, maar dit is maar een voorwendsel.
Wat zjj werkeljjk willen, is de goudmjjnen
in hun macht hebben. Millioenen te kunnen
//Nogmaals zeg ik u, dat de gebruiken van
den tegdnwoordigen tjjd nimmer mjjn gedragsljju
zullen vaststellen, ik heb de teedere fijngevoe
ligheid van onzen stand uit een vroeger tjjd-
perk, het ouderwetsch gevoel van eer behouden,
dat men nu in het belachelijke trekt, omdat
men het niet heeft kunnen evenaren Ik
ben in deze denkbeelden, in deze vooroordee-
len als ge wilt, grootgebracht, en te oud ge
worden om andere over te nemen.//
//Maar ik, mjjnheer de graaf, wat zou men
van mij zeggen, wanneer ik zulk een ongeljjk
gevecht aannam P En zou ik niet onteerd, in het
openbaar gebrandmerkt zjjn, wanneer ik het
ongeluk had u, iemand op leeftjjd, te verwonden
of te dooden
„Dat weet ik niet, maar stervende zal ik
eenieder getoond hebben, dat men niet straffe
loos mjjn eer te na komtik zal mjjn belee
diging gewroken hebben en de lasteraars zullen
niet meer over eene schandvlek durven spreken,
die door het bloed is uitgewischt.//
Alfred viel wederom in gepeins en streek zich
met de hand over het brandende voorhoofd.
Hoewel zelf ook aan de tradities van den adel
gehecht, was hjj toch te gezond-verstandig, te
ontwikkeld man, om aan het duel eenige waarde
te hechten, om het in staat te achten tot herstel
van eer, waar die mocht zjjn aangetast.
Hjj begreep echter met redeneeringen tegen
over den ouden graaf niet verder te zullen ko
men en zag geen andere uitweg dan de uitda
ging aan te nemen. Hjj zou dan de omstandig
heden wel zien te beheerschen en er een onschul
dige ontmoeting van trachten te maken.
bjjeen garen en dan zoo gauw mogelijk weg
te gaan uit het land der Boeren, om op
hun gemak in Europa te kunnen gaan ren
tenieren. Het kan hun niets schelen of zjj
kiesrecht hebben, of ze een werkzaam aan
deel kunnen nemen aan de Staatsregeering.
Geld willen ze verdienen, zoo gauw mogelijk
en veel.
Engeland maakt in deTransvaalsche aan
gelegenheid een misseljjk figuur nu geheel
Europa overtuigd is dat hier niets anders
in het spel is, dan een onleschbaren dorst
naar goud.
frankrijk.
Het Hof van Assisen van de Seine heeft
den directeur en een redacteur van het so
cialistenblad eJoumal du Peuple» te Parijs
bij verstek veroordeeld tot drie maanden
gevangenisstraf en 500 franks boete, wegens
beleediging van het leger.
De Expresse Algériennehet blad der
Anti-Semieten te Algiers deelt mede, dat
Max Régis kans heeft gezien zich naar
Alicante in te schepen. Zjjn villa wordt
bewaakt. Yoor zjjn vertrek heeft hjj de
volgende verklaring afgelegd
«Met mjjn verknochte makkers heb ik
de «Villa Anti-juif» verlaten, om niet op
het leger te moeten schieten, op dat leger,
dat wij Franschen, vaderlanders, juist toe
gejuicht hebben. Was het mogelijk dat
bloed onzer broeders te vergieten, nu het
bloed der joden nog niet ge vloed heeft
Neendoch ik vergeet niet, dat ik gezwo
ren heb te overwinnen of te sterven. Ik
zal mjjn eed weten te honden. De feiten
toonen wel de waarde van mjjn woord.
Moed en vertrouwen. Dood aan de joden
De Minister van Oorlog, generaal
G a 11 i f e t heeft een dagorder uitgevaardigd
waarin hjj aan de officieren van het Fran-
sche leger duidelijk te kennen geeft, dat
men niet meer kan terugkomen op het
vonnis van Rennes, al heeft D r e y f u s het
recht revisie aan te vragen.
De Minister wil dat de officieren zich
voortaan alleen met den dienst zullen be
moeien, de Affaire niet meer aan zullen
roeren. Wantdoor zich uitsluitend met
zjjn beroep bezig te houden zal de soldaat,
zooals de Generaal zegt, het vaderland be
hoeden.
Spanje.
De toestand in Spanje is allertreurigst.
Het volk is er zeer ontevreden en oproe-
XIIII.
//Welnuhet zjj zoomjjnheer de graaf,//
zeide hjj eindeljjk met vaste stem, terwjjl hjj
het hoofd ophief, u stelt mjj eigenljjk minder
verantwoordeljjk voor mjjne eigene fouten dan
wel voor die der omstandigheden, doch ik wil
niet langer beproeven mjj zelf vrjj te pleiten.
U meent, dat u in uw eer is aangetast en
heeft het noodig geoordeeld voldoening te
vragen uw hart is vol gramschap, en deze
kunt u slechts op mjjn hoofd alleen doen neer
komen, ik zal dus de voldoening niet weige
ren, welke u van mjj eischt
//Ik dank u, mjjnheer de prins,// antwoordde
De Montreville, terwijl hjj eene beleefde bui
ging maakte, //het is reeds eene eer door u als
tegenstander te worden aangenomen. Ik denk,
dat het morgen-ochtend schoon weder zal zjjn
om tegen acht uur eene wandeling door het
bosch van Boulogne te maken.//
«Dat geloof ik ook, mjjnheer de graaf, en
ik zal mjj zonder fout op het vastgesteld uur
daar bevinden."
//Hoe oud ik ook ben, hoop ik de eerste te
zjjn a propos, u zult wei willen zorgen een
vriend mede te brengen, evenals ik doen zal De
heeren kunnen op de plaats zelve de condities vast
stellen, het is echter niet noodig hun de oor
zaak van deze ontmoeting mede te deelen, wjj
zullen getnigen kiezen, die ons genoeg kennen
om te weten, dat wjj ons leven niet voor eene
onbeduidende of onrechtvaardige zaak in de waag
schaal zullen stellen.//
Wordt vervolgd,J
HAlRlïMSCHECOtRillT.
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
OF DE