No. 4301.
Maandag 2 October 1899.
24ste jaargang
QagBlaó voor <3£ooró- en Suid-tXollanó.
Het program der Regeering,
Dit nummer bestaat uit
twee bladen,
FElOSTüBLAD
n Ü1TKHA N I)
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
t 1,10
1,40
2,80
0,03
Lompenkoopman.
Rusland.
Duitschland.
frankrijk.
HUT
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het boitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschjjnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
AlNilKND
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 16 regels 50 Cents.
Elke regel meerlllt
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Hoofdagenten voor liet Buitenland: Compagnie Générale Publicité Etrangère
G. L. DAUBE Co. JOHN., F .JONES Snee. Paris 31 bis Faubourg Montmartre
Er zjjn twee gelegenheden, waarbij de
leden van de Tweede Kamer meer in het
bjjzonder de algemeene politiek der Re
geering kunnen ter sprake brengen dat
is bij de bespreking van het adr. van antw.
op de Troonrede en bij de algemeene be
raadslagingen over de Staatsbegrooting.
Van deze gelegenheden wordtin de jong
ste jaren minder gebruik gemaakt dan
vroeger het geval was. Ook ditmaal ach'te
men het niet noodig om bij de behande
ling van het ontwerp-adres van antwoord
in bijzonderheden de staatkunde der Re
geering aan een ernstig onderzoek te on
derwerpen. Behalve de sociaal-democra
tische Kamerledeo, was het enkel het anti
revolutionaire lidDeWaalM alefijt,
die dit onderwerp aanroerde.
Wij betreuren zulks zeer, omdat het in
ons oog niet overbodig is dat de Kamer
met de tegenwoordige Regeeriug van ge
dachten wisselt omtrent de gedragslijn, die
laatstgenoemde in het nieuw begonnen par
lementaire jaar wenscht te volgen en om
trent den aard der wetgevende producten,
die zij aan de Kamer zal aanbieden.
Wel hebben wij geen beginselverkla
ring van de Regeering van noode want
de politieke kleur der leden van het Be
wind is geen geheim. Maar het is lang
niet onverschillig, op welke wijze de Re
geering haar beginselen tracht ten uit
voer te brengen. Bij de behartiging der
landsbelangen kou zjj wel eens een geheel
ander pad willen volgen dan overeenkomt
met de z:euswijze der meerderheid van de
Volksvertegenwoordiging
Doch blijkbaar verkeerden de leden der
Kamer onder den indruk der woorden
waarmede de Voorzitter verleden week
zijn ambt aanvaardde, en waarin hij zjjri
medeleden vooral op het hart drukte om
kort te zjju bij hun redevoeringen, ten
einde tijd te winnen voor de afdoening van
de vele bezigheden, die de Kamerwachten.
Toch zouden wij het geen verloren tijd
hebben geacht, wanneer meer in het breede
was gesproken over de staatkunde, welke
de Regeering meent te moeten volgen. 1^
het echter de bedoeling, dat dit onderwerp
ter sprake komt bjj de a'gemeene beraad
slagingen over de Staatsbegrooting en be
staat weikelijk het plan om aan de Re
geering rekenschap te vragen van haar
FE U1LLETON.
VADER BAMBRIQUET
or DE
77 (Vervolg.)
Niettegenstaande Bambriquet zich nog niet
lang bekeerd bad, verviel bij in ijjne oude zonde.
„Jjj spreekt er gemakkeljjk over,// antwoord
de hij ongeduldig, «toen ik deze onderneming
op bet getrouw heb gezet, was het mjj slechts
om afleiding te doen, want ik verveelde mjj
dccdeljjk. Nu heb ik er echter voordeelen aan
en denk er niet meer over op zulk een goeden
weg te bljjven steken. Bovendien, nu je onge
steld bent en ik iemand moet missen, die
maar dat was eene bedriegster, laten wjj niet
meer aan haar denken. Ik wilde alleen maar
zeggen, dat ik behoefte aan bezigheid heb,
zonder dat zou ik niet in staan zjjn mijn leed te
dragen Daarbij komt nog, dat ik veel
voor je heb moeten uitgeven, dit huis, de
meubels, de bedienden, die je op een wenk
gehoorzamen, kosten mjj handen met geld, en
de vrjjgesige wjjze, waarop je met de Salviacs
wilt omspringen, zal
„Vader,// antwoordde Eliza vleiend, „waar
om zouden wjj door eene goede daad het geld
niet louteren, dat wjj niet rechtvaardig ver
kregen hebben Maar wat ik u bidden m»g,//
Voegde zjj er op dringenden toen bjj, //maak
mjj geen verwjjt van den dienst, dien ik mjjn
te volgen gedragslijn, dan vervalt natuur
lijk onze opmerking. Maar dan is het
vreemd, dat die staatkundige gedragslijn
toch bp het adres-debat door enkele leden
op het tapijt werd gebrachtzonder dat
de Voorzitter der Kamer opmerkte dat
deze zaak later aan de orde kwam.
Het was bijv. de heer Troelstra,
die van zijn kant de kiesrecht-quaestie aan
roerde door als amendement op een der
zinsneden van het adres van antwoord
voor te stellen, dat de Volksvertegenwoor
diging eene wijziging der bestaande rege
ling van het kiesrecht een dringende eisch
van wetgeving noemt.
Natuurlijk werd dit amendement ver
worpen. Wij ha Iden niet anders verwacht.
Maar toch zjjn wij er wijzer door gewor
den. Wij weten thans, dat de groote meer
derheid der Kamer zich Diet kan vereeni-
geo met de agitatie, welke sedert eenige
weken door de sociaal-democraten op touw
is gezet om propaganda te maken voor het
algemeen kiesrecht. Ook de R-geering weet,
waaraan zij zich in dit opzicht heeft le
houden. Zij behoeft er niet aan te denken
om deze quaestie nog dit jaar nader onder
de oogen te zien en kan zich daardoor
rustiger wijden aan de taik, die zij zich
heeft voorgesteld.
Waren ook andere zaken ter sprake ge
bracht, dan zou ook daarover eenig licht
kunnen zjjn ontstoken en zoowel Kamer
als Regeering zouden zich onafhankelijker
gevoelen bij de vervulling van bun werk
zaamheden. Wij zullen nu maar hopen,
dat bij de algemeene beraadslagingen over
de Staatsbegrooting de leden der Kamer
eens zeer nieuwsgierig zullen wezen naar
de plannen van het Ministerie, zoodat eenig
meer licht worde ontstoken over hetgeen
ons verder van deze Regeeriug staat te
wachten.
De heer DeWaalMalefijt vestigde
er reeds de aandacht op, dat de Regeering
een zijns inziens verkeerde rangorde heeft
gevolgd bij haar sociale hervormingen. Zij
is aangevangen met die maatregelen, welke
op den meesten tegenstand stuiten. Hierbij
had de spreker op het oog de Leerplicht
wet, die de Regeering aanhangig heeft ge
maakt en die thans voldoende voorbereid
is om in openbare behandeling te worden
genomen. Niet Hinder dan 1100 adressen
zijn bij de F.amer ingekomen met verzoek
die impopulaire wet te verwerpen, en toch
handhaaft de Regeering haar ontwerp.
Dit is een gevolg van het verkeerde be
ginsel, waarvan de Regeering uitgaat bij
de verwezenlijking van haar sociaal pro
gramma. Zij meent, dat de Leerplicht zulke
goede resultaten zal afwerpeD, dat alleen
armen vrienden wil bewijzen. U beeft een groote
som ten otter gebracht met het doel om wraak
te nemen, vergun mjj ook nu iels uit dank
baarheid te besteden. Ei wanneer ik u smeek
van dit schandelik handwerk af te zien, bedenk
dan, vader, dat het misschien de laatste wensch
van uwe Liza is,van uwe stervende
dochter
//Spreek zoo niet,// antwoordde Bambriquet
huiverend, „ik zal ja gehoorzamen, maar zeg
niet, dat je sterven gaat want zie je
zooiets snijdt mjj als een mes door het hart....
Ik geloof, dat ik zelf nrg zal bezwjjken
Eliza wierp hem een eDgelachtigen blik tóe.
„Vergiffenis, wanneer ik u verdriet heb
aar gedaan// zeide zjj, „laten wjj ons niet zoo
door onze droeiheid laten medesleepen.
„Mogeljjk," vervolgde zjj op een toon, die
in tegenspraak was met hare woorden, „mo
geljjk gunt God mi nog dsn tjjd om van min
geluk te genieteD, dat u mjj dan geschonken
hebt U hebt het mi dus beloofd, voor
altqd ziet u van deze laakbare zaak af
„Ja, ja, kindlief, hoe zou ik jou iets kun
nen weigeren Trouwens, misschien heb je
het rechte eind het is slecht, op zulk eene
wjjze geld te verdienen, vooral als men het
niet noodig heeft, want rijk ben ik, en meer
dan eens heb ik apjjt gevoeld, wanneer ik een
armen drommel zin laatste geldstuk op bet
groene kleed zag werpen en zich doodsbleek,
met gebalde vuisten, verwideren, omdat bi
alles verloren had Doch vroeger bekom
merde ik mi daar niet om, weet je, jjj hebt
me de oogen geopend ik beloof je dun ook,
daardoor reeds eene groote verbetering van
den socialen toestand wordt geboren. In
dien gedachtengang komt zi) er toe den
Leerplicht voorop te stellen en zooveel an
dere zaken, die naar anderer meening vrij
wat urgenter zijn, op den achtergrond te
plaatsen. Bovendien is de Leerplicht altijd
bet stokpaardje van den heer Borgesius
geweest en zou het te groote zelfopoffe
ring wezen, wanneer hij daar nu zoo maar
afscheid van nam.
Doch op deze wijze komt er a! heel wei
nig tot stand. Als de Regeering nu maar
blijft doorgaan met juist die zaken ter
hand te nemen, waaibij het hoogst moei
lijk is om tot overeenstemming te komen,
dan kan men wel beweren, dat het regle
ment van orde der Tweede Kamer niet
deugtmaar dan meenen wij met meer
grond te kunDen verklaren, dat de geringe
productiviteit op wetgevend gebied wordt
veroorzaakt door de verkeerde werkwijze
der Regeeriugen door de onvoldoende
voorbereiding der aangeboden wetsont
werpen.
En waar nu in de Troonrede eene toe
speling is gemaakt op den ijver en de toe
wijding der Staten-Generaal, komt het ons
wenscheljjk voor, dat in de Kamer eens
stemmen opgaan om uiteen te zetten, dat
de geringe resultaten meer te wijteD zijn
aan de Regeeriug dan aan de Kamer zelf.
Het zou toch een vreemd verschijnsel moe
ten heeten, dat de Kamer eerst bij deze
Regeering zooveel minder kan praestee-
ren dan toen er andere Ministeries aan het
bewind wareD, terwijl toch het reglement
van orde in dien tijd niet is veranderd.
Het schijnt dan ook noodig te wezen,
dat de Kamer haar wenschen en verlan
gens tegenover de radicale Regeering dui
delijker formuleert dan zij tot nog toe
heeft gedaan. De Regeering moet weten,
wat zij van de Kamer heeft te wachten en
in welken geest de meerderheid van de Ka
mer verlangt dat gehandeld zal worden.
Wanneer dan ook de Voorzitter meent,
dat er nog te veel wordt gesproken, dan
geven wij dit niet toe. De leden der Kamer
zjjn daar om voor de rechten der kiezers op
te treden en zij zijn de mond waardoor
het volk spreekt. Wij verlangen geen par
lementair overwicht, maar evenmin wod-
schen wij eene volgzame Kamer, diejaen
amen zegt op al hetgeen daar een radi
caal Kabinet wordt voorgesteld.
En al weten wjj nu weldat de aan
geboden Leerplichtwet maar niet zoo ge
makkeljjk in het Staatsblad zal verschij
nen, toch hadden wjj bet toegejuicht, wan
neer reeds vroeger, voor de Minister Bor
gesius zjjn ontwerp gereed baddoor
dat ik vanaf morgen, niets meer met die zaak
te maken wil hebben
„Morgen vader En waarom niet vanavond
nog Op het oogenblik Een enkele nacht is
voldoende om een huisvader arm te maken
en hem de hard aan zich zelf te doen slaan!//
Bambriquet dacht eenige oogenblikken na.
„Neen", antwoordde hjj eindeljjk, „ik moet
van avond nog noodzakelijk in de club zjjn,
ten einde nog eenige zaken te regelen. Maar
het is de laatste nacht, kleine, dat bljjft af
gesproken.//
Eliza durfde niet aanhouden, zooveel aan
doening had haar trouwens vermoeid, en haar
vsder zag in dat hjj haar een tijdje alleen
moest laten om uit te rus'en. Bambriquet nam
dus zjjn spade weder op en begon opnieuw
aan bet perk, waarmede hjj voor dit onder
houd bezig was. Terwjjl hjj zoo voortwerkte,
kwam tusschenbeide de oude man weder bjj
hem boven en bedacht hjj zich, dat hjj afstand
zou moeten doen van groote, verzekerde winsten,
het onzedeljjke daarvan trof hem slechts wei
nig. Doch telkenmale wanneer hjj het hoofd
ophief en zjjne bleeke tengere Ijjdende doch*
ter gewaar werd, die afgemat op de kuip van
den oranjeboom steunde, voelde hjj, hoe zjjn
hart ineenkromp, en had bjj geen berouw meer
over zjjne toegevendheid jegens het onschuldige
schepseltje, dat bjj zooveel leed berokkend
had, welks dood hjj misschien wel veroorza
ken zou.
Op deze wjjze verliep een kwartier, Bam
briquet verrichtte werktuigljjk zjjn werk, en
Eliza begon reeds te klageD over liet uitbJjj-
de Kamer was verklaard, wat zij van den
Leerplicht dacht. Dan ware veel nationale
tijd bespaard, die nu. indien de Leerplicht
eventueel wordt verworpen, geheel ver
loren is.
Om die reden kunnen wij ons uitstekend
vinden in het advies van den heer De
Waal Malefijt, waar hjj betoogde,
dat het adres van antwoord meer moet
wezen dan een weerklank op de Troon
rede. Ware dit laatste het geval, dan zou
men beter doen door het Bureau der Ka
mer met de redactie van dat adres te be
lasten en er geen beraadslagingen over
te houden. Maar nu dit adres een onder
werp van politieke overlegging uitmaakt,
nu gaat het niet aan om bij die gelegen
heid te zwjjgen en niet aan de Regeering
duidelijk te zeggen wat men van haar
staatkunde denkt. Wij hupen, dat bij de
Begrooting voor 1900 zal worden goedge
maakt, wat thans is verzuimd, en dat aan
de Regeering gelegenheid zal geschonken
worden om onomwonden haar programma
te ontvouwen.
De Polen in Rusland verheugen zich nu
prins I m e r e t i n s k ials curator van
het onder wijs-district Warschau hun taal
in eere zal herstellen.
Terwjjl tot dusver het Poolsch op de
middelbare scholen een zeer ondergeschikte
rol speelde, zal nu binnenkort het Poolsch
weer verheven worden tot de tral van het
onderwijs in alle klassen van middelbare
scholen in het Koninkrijk Polen. Het
Poolsch zelf zal een van de voornaamste
leervakken op den rooster worden, even
eens in alle klassen. In de vier laagste
klassen zal de Poolsche spraakkunst, in de
hoogste de geschiedenis van de Poolsche
letterkunde worden onderwezenbeide in
ongeveer geljjke mate als de Russische taal
en literaire geschiedenis.
De Russische Regeering ziet blijkbaar
in, dat de tegenwoordige onderdrukking
van het Poolsch de russificatie van Polen
eer tegenwerkt dan bevordert en dus in
geen geval van nut is voor het bereiken
van haar oogmerken. De vijandschap van
de negen millioen Polen in het Russische
rijk tegen de Russen kan door streDge
maatregelen voorloopig onschadelijk ge
maakt, maar niet uitgeroeid worden, en de
Russische Regeering moet het gevaarlijke
daarvan inzien. Ongetwijfeld zal de thans
gedane concessie onder de Polen groote
blijdschap wekken, al zullen zij niet te
vreden zijn voordat de Poolsche konings
troon, die sedert 1863 alleen in naam nog
bestaat, weer werkeljikheid wordt. Inder
daad zou het voor Rusland waarschijnlijk
een geluk wezen als het aan Polen de
mogeljjkheid verschatte om een tot het
Russische rijk behoorende natioualen, maar
vriendelijk gezinden staat te vormen.
ven van Cécile, die nog steeds niet van bare
wandeling terug was.
Eindeljjk werd de zieke achter het jjzeren
hek aan den ingang eene vrouw gewaar, in
wie zjj, aan haren lichtgekleurden hoed en
langen sluier, hare vriendin meende te her
kennen.
„Daar is zij!" riep zjj verheugd uit.
XLV.
N «uweijjks had zjj echter deze woorden ge
uit, of zij bemerkte, dat zjj zich vergist had.
De persoon, die hare aandacht getrokken had
was alleen, terwijl Cécile met mevrouw Dnrand
was uitgegaan, de dame van gezelschap daarbjj
had de onbekende zooiets zonderlings in bare
bewegingen, dat eene dwaling weldra onmo'
geljjk werd. Zjj giDg het hek in en uit naar
alle kanten rondkjjkende, ging eindeljjk binnen,
en daar op dit uur de tuinman, die tevens de
betrekking van portier vervulde, aan het uit
einde van den tuin werkte, liep zjj het laantje
door, zonder dat iemand een woord tot haar
richtte
Hoe meer zjj naderde, des te beter kon Eliza
zien, dat zij zich vergist had, doch niet in het
voordeel der onbekende. Deze scheen, naar het
uiterlijk te oordeelen tot den gegoeden stand
te behoorer, doch haar kleed was verschoten
en gescheurd, haar aanblik vervulde iemand
met deernis. De voile, waarmede zjj haastig
haar gelaat bedekt had, was morsig en vol ga-
ten. haar etroohoed uit dan vorm, haar vollen
l.~__ luMtiatte-
japon
rol vlekken en ven een bj/nhe.po-
Voor de Polen in Pruisen die hun kin
deren niet eens privaatles mogen laten
geven in hun moedertaal, die van de scho
len volstrekt verbannen is, zal de maat
regel in Russisch-Polen een nieuwe reden
zijn tot ontevredenheid over hun eigen
lot en weer eene aanleiding om hun stam-
genooten in Rusland te benijden.
Het bericht van de Pargsche Matin
dat de Duitsche maritieme attaché te Lon
den betrokken is bij het verdwijnen van
een deel van de geheime code voor de
Eügelsche vloot, te Portsmouth, wordt te
Berlijn ten sterkste tegengesproken. Men
geeft tevens te verstaan dat de sleutel van
het Engelsche seinboek niet door Duit-
schers, maar door Franschen gezocht is.
Even zoo wordende geruchten tegengespro
ken, te Londen loopeude, alsof de over
eenkomst tusschen Duitschland en Enge
land ten gevolge zou hebben dat Enge
land, in overleg met Portugal dadelijk
bezit zou nemen van de Delagoa-baai.
Het gerucht dat in de Belgische hoofd
stad loopt als zou het bezoek van koning
in Wilhelmina der Nederlanden
aan Potsdam eene staatkundige beteekenis
hebben om met keizer Wilhelm te
willen spreken over de Transvaalsche kwes
tie kunnen wij beslist tegenspreken.
Uit Wandsbekc wordt naar aanleiding
van het geruchtdat de Koningin het
Wandsbecksche huzarenregiment no. 15
(welks chef de Koningin isgeljjk men
weet) een bezoek zou brengen, en zich de
officieren van dat regiment en hun dames
in bet officieren-casino zou laten voor
stellen, gemeld dat daarvan tot dusver
geen sprake is geweestvan eene parade
van het regiment op het exercitieterrein
aldaar kan in October, als de reservisten
naar huis gezonden zijn, niets komen, daar
de oud-gedienden niet talrjjk genoeg zjjn;
hoogstens zouden ter eere van Koningin
Wilhelmina de manschappen te voet
opgesteld wordeD op de binnenplaats van
de nieuwe kazerne te Wandsbeck. Daar
entegen vertelt men dat de Koningin vol
strekt incognito een bezoek zal brengen
aan Hamburg om het nieuwe algemeene
ziekenhuis te Eppendorf te bezichtigen,
vooral om door eigen aanschouwing be
kend te worden met den dienst en de ver
pleging van de zieken door de znsters,
aangezien het plan moet bestaan om in
een groot, onder bare bescherming staand
ziekenhuis in Holland binnenkort verple
ging door vronwen in te voeren.
Met de telephonische verbinding van
Parijs met Berlijn zal spoedig een aanvang
worden gemaakt, daar de onderhandelin
gen over den aanleg van de ljjnen tot een
goed einde zjjn gebracht.
De Fransche Senaatscommissie, die
het dossier van het royalistisch complot
onderzocht heeft, heeft Woensdag den ver
dedigers der beklaagden inzage der akten
gegeven. Het verhoor der gevangenen wordt
tegen Maandag verwacht.
ljjken snit. Zjj droeg een parasol, die vroeger
blauw geweest was, doch nu alle kleuren van
den regenboog vertoonde.
Het zonderlinge persoontje liep met haastige
schreden, stond daarop plotseling stil en scheen
weder terug te willen gaan. Zjj was geheel ver
ward, maakte heftige gebaren, zoodat men uit
haar gansohe wezen kon opmaken, dat zjj aan
eene buitengewone ontroering ten prooi was.
Eliza wist niet, wat zjj van dit vreemdsoor
tig bezoek denken moest, de onbekende door
liep echter snel den afstand, die hen van el
kander scheidde, viel voor hoar voeten neder
en zeide met gesmoorde stem
„Juffrouw Liza, mjjne dierbare meesteres,
kunt u mjj het kwaad vergeven, dat ik n be
rokkend heb
Zjj sloeg haar slnier terug, het jonge meisje
herkende Jeannette Lapiqnette, de vroegere
huishoudster baars vaders.
De ongelukkige vrouw was in weinige maan
den zeer veranderd, men zon gemeend hebben,
dat er in dien tusschentjjd tien jaren van ljjden
over haar hoofd waren heengegaan, Zjj had
niet meer de frissche kleur, die welgedaan
heid, welke de bewondering der buurt opwekte,
haar gelaat was geel en loodkleurig, de oogen
ingevallen, haar gansche uiterljjk wees op de
verwoestingen, door gebrek en een ongeregeld
leven teweeggebracht. Ondanks hare kleedï
bezoemde zjj medeljjden in, zjj ui et meer
dan eene schaduw na hetgeen tij geweeet wme.
&ie vervolg in het tweede blad.
