No. 4325
Maandag 30 October J899.
24ste Jaargang.
HbagGlaó voor &ioorö- on Suió-dCollanó.
IS ZUID AFRIKA.
V
mt
Oe Zuid-Afrikaansche Republiek
en de Oranje-Vrijstaat.
aa"
4#:-.,.:. Au- Win NM
4tf
Dit nummer bestaat
uit twee bladen.
E D R 8 Till BLAD.
BÜEEAÜ: St. Jansstraat. Haarlem.
I
&W
miiüss
- r c-fö-'if: #P V'
aksT««^
'TO'IT "iV'^V-4
KiXè :,4.-
y--1-~P. rs=-1;
VADER EN ZOON
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem1 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het baitenland c 2,80
Afzonderljjke nummers 0,03
Dit blad verschjjnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
IN'llIÏND
PRIJS DER 4DVERTENTIEN.
Van 16 regels50 Cents.
Elke regel meer7llt
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AGITE MA NON AGITATE.
Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale Publicité Elrang'ere,
O. L. DA UBE Co. JOHN., F. JONES Succ. Paris 31 its Faubourg Montmai 'n
Kaart van het Oorlogsterrein
Mohat xni'
Love ah.
Palqiye.
i
Sko^ho
IJfanffivatog,
Moahue^ I K
.Otüjuctn,
2 Ofjukt
'StêïnSoks - kferkrtncj
Bontminiycvti
Ftyallh,
BtMjvfuxnLc
4
Kap ono
GoOtcrö
T- A\U
RamatkUiba.
jpitsaru.
K i d t» 11) ur
F.Cctet
Jx* &1j et
Furifi. i
^juitibïïzr v
-Jf Fe ii Mpn Wa JdcéjjWl^ tJHl
vruj1 jTÏTe% Lt>Muir I
X T S$ri W
Bitfoittüó
xBlocm
rcnaolq
Jf Si ^MoofgtanL X U W
v rSkso/KraLiV I VL"P fiyjü
fgtivrS j_/ v 4 ISlS
imA rn o h
VéJ&xA- VO o/
ÏV^V.
'SAA •xiAl
tufliiB .'jJ
''«"■■clfJi/t/J
Ladvtinith
ïtilJllM
l/mlatoosii X
1Ï3lt&6& f (o'rnna «K "-JW 1 r fv V v mlatoo
Ehtcourt f6tV''^7v3?i vVt"s
<Xi,!u,. ffouRSétUfbrtU,
Scoillniry
•.x JAtKcaudr#
itts
«nflic O/3 onxvil lr^V^^r^L
urn ln,
//A 1 4> e\/t,. -SowWSattMjSsvi
X: M
CONGOSTAAT l
O
y^\!Beigisci-^.5>sCHl|%
Jdmerstif^
j au\e n v?H^
ZUID-AFR1KA
Grenzen
Spoorwegen.
FEUILLETON.
17 {Vervolg.)
XII.
Te midden van eene onstuimige tee door
kliefde een schip met gereefde marszeilen de
woest rollende golven. Het was de //Johanna//
die matig beladen en met zes zware stukken
geschut aan boord bijna het voorkomen van een
oorlogsschip had.
De jeugdige aanvoerder stood op het hal'dek
en sprak met zjjn eersten officier, die hem be
richt gaf, dat het aan den horizon helder en
niets in het gezicht was.//
//Zjj zullen er zich ook wel voor wachten
zeide Gottfried luchtig weg. //Soortgel jk roover-
gespuis heeft slechts dan moed.wanneer het geen
bepaalden weerstand vindt. Een herhaalde groet
uit onze ijzeren monden, en zij vluchten.//
«Wjj hebben ze duchtig uit elkaar geschoten
en het was een geluk dat die boot, welke zich
van het hoofdschip verwijderd had, met meer
bjj hetzelve terug kon komen. De manschappen
moesten zich nu wel overgeven of in t water
omkomen./,
"Goed voor ons dat zjj het eerste verkozen,//
zeide Gottfried, //daardoor hebben wjj nu ver
nomen wat ons anders wel nimmer ter oore zou
zjin gekomen. H'ie «chepen, zeiden zjj, die vroe
ger door keu genomen waren, hadden zjj in een
veiligen schuilhoek geborgen, daar het nog niet
de rechte tjjd was om er hun voordeel mede
te doen. Als wjj die in onze macht konden
krjjgen 1//
//Wjj willen het hopen, kapitein. De kerels heb
ben den strop om den hals en weten dat zjj
terstond den grond onder hunne voeten ver
liezen als het bewezen wordt dat zjj liegen.
Naar hunne aanwijzing moeten wjj heden nog
in de afgelegene baai ankeren waar die sche
pen te vinden zjjn. Welke landslieden het wel
zjjn mogen De kapers weten het niet of wil
len het misschien niet zeggen.//
//Bewaak hen goed en laat ze tot elkaar geen
toegaog hebben, want zulk volk spreekt onder
elkaar met de oogen en met de vingers.//
//Neen, neen, zjj zjjn ver genoeg van elkander
verwjjderd en de vrees heeft hen zoo bekropen,
dat zjj aan alle leden sidderen en beven. Ik
geloof dat de nood hun voor het eerst van hun
leven eerlijk doet handelen.//
//Laten wjj dan slechts hopen dat het ons geluk
ken moge, christen menschen uit dergeljjke
slavernjj te verlossen als die wjj drie jaar lang
hebben moeten dulden. Die Soeloesche Rtdjah
had geloof ik den duivel in en ik denk dat
wjj nog in zjjne macht zouden zijjn, wanneer
de koorts hem niet met alle macht had ter-
neergeslagen.
//Dat geloof ik ook kapiteiü. Zoo ziet men
dat zelfs de koorts soms eene goede botdge-
noot kan worden. Oaze dokter beteugelde haar
dan ook eerst, toen de Radjah zjjn woord ver
pand had om ons alle eigendom en vrjjheid
terug te geven.//
Ik geloof kapitein dat de dokter zich wel
gaarne terug lietjhouden, want sedert de Radj -h
hersteld was had bjj den dokter lief als een
broeder en de zuster van den Radjah had den
dokter geheel betooverd
//Nu,// viel hier Gottfried in, /,zijn lot is
hem van harte gegund, te meer, daar zelfs de
minste der onzen in de gunstige beschikking
van den Radjah heeft mogen deelen. Aan den
dokter alzoo hebben wjj het te danken dat
onze laatste gewaagde onderneming boven ver
wachting gelukt is en wij met schitterende rijk
dommen terug keeren. Het is dan ook hoog
tigd. Wat zal er van mjjn braven pleegvader
geworden zijn, welks gansche vermogen in ape
onderneming moet zijn ingebrokkeld Nu eerst j
ben ik in staat, om duideljjk in te zien in
welke treurige omstandigheden hjj hierdoor j
kan zjjn geraakt. Eu dan Johanna! mijne edele
Johanna
//Het was onze schuld niet kapitein en gjj
kunt u schitterend rechtvaardigen. En mocht
er ook al een ongeluk gebeurd zjjn wat de
Heer moge verhoed hebben dan hebt gij
nu middelen om alles dubbel en driedubbel
te vergoeden deze Indische kusthandel komt
mjj voor voordeeliger te zjjn dan het graven
naar goud.//
//Dat hebben die Hamburgsche heeren ook
gemeikt die zich daar eenigeu tjjd geleden
ophielden. Het is zonderling dat wij nimmer
met hen samen kwamen. Overal hoorde men
van hen, maar gezien hebben wjj ze niet."
„Dat komt dat wjj hen altjjd reeds op de
plaatsen voor waren, waar men hoorde dat zjj
(TRANSVAAL)
Deze beide Republieken liggen in het
Zuiden vau Afrika, tusschen 22 en 31 gra
den zuiderbreedte, in het binnenland, aan
alle zijden omgeven door Engelsch gebied,
behalve in het Noord-Oostenwaar de
Transvaal de Portugeezen tot naburen
heeft. Daar nadert ze ook de zee; ze is daar
slechts 60 kilometer van de Delagoa-baai
verwjjderd (ongeveer den afstand van
Utrecht tot Arnhem).
Ze zjjn naburen de grensscheiding is
de rivier de Vaal, die echter alleen in den
regentjjd, d. i. in den zomer, die hier in
de maanden Deeember-Februari valt, het
verkeer belemmertin het overige van het
jaar is ze meestentjjds een smal watertje,
dat de overigens droge bedding heelemaal
niet vult. Bevaarbaar is ze Dooit, wat van al
de rivieren in dit deel van Afrika geldt-
Het omgevende EDgelsche gebied draagt
de volgende namenten Noorden ligt Rho
desia, ten Westen Betsjoeanaland en Gri-
qoawest (het land der diamantmijnen met
Kimberley), ten Zuiden de Kaapkolonie
en ten Oosten Basoetoland, Natal, Zoeloe-
en Tongaland. Daaraan sluit zich dan ten
slotte in het Noord-Oosten hetPortugee-
sche gebied aan.
De bovengenoemde Engelsche deelen
vormen niet een staatkundig geheelze
staan in verschillende verhouding tot En
geland. De Kaapkolonie, eenmaal een Hol-
landsche bezitting, hoewel toen veel klei
ner, en Natal zjjn zelfstandige koloniën
met een eigen bestuur de overige deelen
worden door Engeland zelf beheerd, als
bezitting of als protectoraatalleen Rko
desia, het jongst geannexeerde gebied, in
het Noorden, is door Engeland aan een
particuliere Maatscbappjj, de «Chartered»
in beheer gegeven. Die Maatschappjj ont
ving daartoe een charter, d. i. octrooi,
vandaar haar naam. Ze beheert een uit
gestrekt gebied, en haar wanbeheer of,
zachter uitgedrukt, de teleurstellingen bjj
dat beheer en de geldelijke verlegenheid,
waarin zjj zich bevindt, waardoor de be
langen van invloedrjjke personen in En
geland bedreigd worden, zjjn zeker de
hoofdoorzaak van den oorlog. Door het
gebied der Zuid-Afrikaansche Republiek te
komen zouden. Maar welk schip kan met dit
vaartuig ook wedjj veren Uwe vaderstad heeft
u veel goed te maken, kapitein. Met hoon en
spot hebben de menschen daar het ontstaan van
uw sohip begroet en met minachting zagen zij
het aan tot het onder zeil ging. Eu wat heeft
het hun gebaat
//Een goede geest gaf mjj de gedachte in om
het schip naar een nieuw systeem, waarvan ik
bet geheim had afgeluisterd van mijn En-
gelachen meester, te laten bouwen. De dwaze
bouwmeesters mjjner geboorteplaats kwamen
hier tegen op. Wat zjj niet begrepen veroor
deelden zjj als onzin. Zjj hielden mjj voor dom,
omdat zjj geen verstand genoeg hadden om
van mij te leeren wat hun in hunne hooge
wijsheid ontbrak.//
//En uw vader, kapitein?
//Laat dat rusten. Het is voor mjj niet op
wekkend aan hem te denken.//
//De hemel zjj dank, mjjn werk is gelukt.
Bjjna nog eerder dan dat der EngelscheD, wier
schepen nu allen naar dit stelsel gebouwd
worden, is eene Duitsche vlag met zulk een
vaartuig in het ruime sop gekomen en heefl
ons zeewezen tot eer verstrekt. Msar wat is
dat voor een geroep
//Hallohuitkijk!./ riep de stuurman, //wat
roept gjj raar het dek?*
//Land in 't zicht!,,
//In welke richting
//Recht voor de boeg!//
De zon trad achter de wolken te voorschijn
en wierp hare stralen in een schuimde rich-
tin e naar den horizon en door h.*r schvnsel
veroveren en met dat der «Chartered» te
vereenigeu, zou het dreigend bankroet wor
den afgewend.
De mislukte inval van Jameson had
ditzelfde doel.
Naast en boven al de verschillende En-
ge'sche bestuurshoofden van al die deelen,
staat één mande zoogenaamde High
Commissioner, welke betrekking meestal,
ook nu, vervuld wordt door den gouver
neur van de Kaep-Kolonie. Jaren lang was
dit Cecil Rhodes, de stichter van
Rhodesia. Nu is het Sir AlfredMilner.
Bjj den oorlog, die nu is uitgebroken,
zjjn twee zaken, die groot gewicht inde
schaal leggen, nl. in de eerste plaats de
macht der beide partgen, en in de tweede
plaats de omstandigheden, die op het voor-
deelig aanwenden dier macht invloed uit
oefenen.
In absoluten zin is Engeland verreweg
de meerdere in macht. De Transvaal en
i de Oranje-Vrijstaat zjjn tegenover Enge
land zeer kleine statenniet zoozeer in
grootteals wel door geringe bevolking
en door oneindig verschil in hulpmiddelen.
De Transvaal heeft een oppervlakte van
326700 vierkante kilometer (ongeveer tien
maal zoo groot als Nederland, iets groo-
ter dan Gr. Brittanië en Ierland) maar
het heeft slechts 1.158.156 inwoners, waar
van weder slechts 346.336 blankende
overigen zjjn Kaffers en andere inboor
lingen.
De bevolking van het Britsche Rjjk in
Europa is 40.420.766 groot. Het geheele
Britsche Rjjk, d. i. Groot-Brittannië met
al haar koloniën heeft een oppervlakte
van 28 millioen vierkante kilometer en
bevolking van 388. millioen- Het is
een
zoo groot als geheel Afrika en heeft zoo
veel inwoners als al de Earopeesche rijken
te zameD. Haar jaarljjksch budget bedraagt
1200 millioen galden in inkomsten en uit
gaven dat van de beide republieken 60
millioen.
Terwjjl Gr. Brittanië gemiddeld 128 in
woners heeft voor iederen vierkante kilo
meter heelt de Transvaal voor iederen
vierkante kilometer nog niet één inwoner.
Die geringe bevolking springt ook sterk
in het oog als wjj de grootte der zooge
naamde steden nagaan. Als wjj de mjjn-
stid Johannesburg uitzonderen, die rnim
100.000 inwoners telt, meest vreemdelin
gen (uitlanders), blijven er niet anders dan
dorpen over. Pretoriade hoofdstad telt
8000 inwoners, Potchefstroom, Heidelberg,
Ljjdenburg 2000Barberton mede een
mjjnstad, iets meer dan 3000. In den Vrjj-
staat telt Bloemfontein 6000 inwoners;
de overige plaatsen zjjn dorpen. En al die
was daar het scherp afstekende land duideljjk
zichtbaar.
//Dat stemt mat de opgaaf der kapers over
een, zeide de kapitein. „Ik zal eens in het log
boek zien. Laat intnsschen alle zeilen bjjzetten."
Al wat maar tot spoedig zeilen bevorderlik
kon zjjn werd aangewend. Het vaartuig schoot
als op de vleugelen van den wind vooruit, en
bij het invallen van den avond was het reeds
dicht onder land. Gedurende den nacht werden
de zeilen gebrast en toen de zon weer opging,
stuurde kapitein Sierers naar dat gedeelte der
knst, waar zich de genomene schepen bevinden
moesten. De kapers bezwoeren met de heiligste
eeden, dat men zonder het minste gevaar de
bocht kon omzeilen. De kapitein waagde het
en spoedig bevond zich het schip, aan al!e tjaen
door land omgeven, in een kalm va-.rwater.
Een der kapers wees op een vooruitspringen
den hoek, die ver in de bocht uitstak, en gaf
te verstaan dat men dien hoek moest omzeilen,
«/Dat zullen wjj doen. Heidaaraan 't roer
draai wat bjjNog meer Zoo 1 haal
nu de schoten strak aan, aan bakboordzijde 1
Wel nu, stuurman wat ziet gjj voor u door
den kijker?*
//Dicht onder den wal ligt een schip voor
anker en verderop zie ik er nog een en verder
nog een derde.»
//Dat zullen de door de kapers genomene
Schepen zjjn, en waar die ankeren, kanna» ook
wjj het veilig doen
(rervolp in het lioeede Blad)