NIEUWE
f&agêlaó voor <3Tooró- en 3niió*éCollanó.
De taak der Katholieke
Vereenigingen.
No. 4329.
Zaterdag- 4 November 1899
24ste Jaargang.
bOITKNLANÜr
Per 3 maanden voor Haarlem t f 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland«2,80
Afzonderlijke nummers. <0.08
Dit blad verschijnt
Aagelijk», behalve Zon- en Feestdagen.
BUREAUSt. Janstraat Haarlem.
Elke regel meer
71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte!
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Orer de sociale houding en taak der Ka
tholieke Vereenigingen gaf onlangs eDie
Walirlieiteen te München verschijnend
tijdschrifteene bemerkenswaardige ver
handeling ten beste, welke ook bjj de Ka
tholieke Vereenigingen in ons vaderland be
langstelling wekken kan. Daarom geven wij
bedoelde verhandeling hier ter plaatse weer.
Het Christendom heeft bjj een bescha
vingsarbeid van, vele honderden jaren de
slavernjj van het heidendom afgeschaft en
daardoor den arbeid geadeld. Tevoren was
de arbeid een last, welken men onder ge
mor droeg. De arbeider genoot geen ach
ting. Het Christendom echter bracht hierin
verandering. De arbeid werd volgens stan
den en beroepsklassen onderscheiden, welke
elkander wederzijds ondersteunden volgens
de grondstellingen van de Kerk. Aldus ont
stond de christelijke maatschappij. Deze
organisatie van de verschillende beroepen
bracht leren in de wereld.
In den loop der tijden bleek het, hoe het
schokken van den godsdienst ook eene ver
storing van de maatschappelijke orde te voor-
schjjn riep. De Reformatie en vooral de
Fransche Revolutie waren hiervoor slaande
bewijzen. Men brak met het verleden, om
dat men aan de Kerk en aan den godsdienst
juist geen dank schuldig mocht zjjn. De
geheele geordende maatschappij werd in een
algemeene *Gesellechaftsbrei> opgelost.
Zoo vormden zich regeeringen, welke en
kel en alleen staatsburgers kenden. Maar
vanzelf deed zich de behoefte gevoelen, om
zich wederom in vereenigingen te vergade
ren. Wat men vroeger afschafte, dat wordt
tegenwoordig wederom als geneesmiddel er
kend n.l. de organisatie van de verschil
lende beroepen. Dit was de wraak voorde
onderdrukte behoefte der menschheid.
FEUILLETON.
DE ERFGENAAM.
3 Vervolg.)
//Ik moest aan Emichs moeder denken, die
den eenigen zoon verwacht heeft, die nu nooit
meer terugkeert. God sta de arme bij in hare
smart
//Marie had nadenkend ter zjjde gestaan. Een
reeds te practiseh meisje zijnde van natuur,
was in haar door de in de ouderlijke woning
noodzakelijk betrachte spaarzaamheid vroegtijdig
de zucht naar geld aargevuurd. Het spotten
der zusters, de berispingen en afkeuringen der
moeder hadden hare hebzucht niet kunnen be
dwingen. Of hare verloving met den ouden op
perhoutvester uit liefde was ontstaan, of dat zjj
in hem slechts eene goede partjj had gezien,
dat bleef zelfs voor hare huiegenooten een vraag.
//Dit aterfgeval zal eene heele verandering te
weeg brengen in je omstandigheden," zeide zjj
bjjna fluisterend tot haar broeder, toen demoi-
der kort daarna de kamer had verlaten.
//Jawel, maar ware het niet beter, dat we alle
gedachten daarover uit ons hoofd zetten, tot
na de teraardebestelling van Emich, //zeide Hugo.
«Waarom dan? Den doode geschiedt daarmee
geen onrecht; je hebt zijn dood noch veroor
zaakt, ncch gewenscht; voor diens gevolgen kun
je echter onmogelijk onverschillig zjju.//
„Dat ben ik ook volstrekt niet, wijze zuster,
maar htt stuit me tegen de horst, 't goed van
een ander te begeeren, die nog niet eens ter
rustplaats is gebracht.//
//Begeeren Maria schokschouderde. «Heele-
Hier doet ook de Kerk in de eerste linie
mede. Het jaar 1848 noodigde tot vorming
van vereenigingen uit, ten einde zich de
kerkelijke rechten en vrijheden te verzeke
ren. De Pius-vereenigingen maakten de
regeling van algemeene vergaderingen voor
de Katholieken van Duitschland mogeljjk,
welke vergaderingen tegenwoordig nog ten
zegen van de geheele Kerk bloeien.
Onder de persoonlijkheden, die zich voor
het Kath. vereenigingsleven bijzonder ver
dienstelijk maakten, moet voornamelijk Mgr.
von Ketteler, Bisschop van Ments, ge
noemd worden.
Vooral drie Vereenigingen hebben inde
Kath. Kerk van Duitschland véél goeds ge
sticht de christelijke boeren-vereeniging
de Kath. werklieden - vereeniging en de
Volks-vereenigingen voor het Kath. Duitsch
land.
Deze drie stichtingen, hand aan hand met
elkaar arbeidend, hebben reeds buitenge
woon véél goeds tot stand gebracht, vooral
wanneer de vereenigingen nog in vakaf-
deelingen zich splitsen. Dan heeft men een
heldere organisatie en men kan met goed
welslagen arbeiden. <Het doel der Kath.
Vereenigingen ligt niet binnen de vereeni
gingen zelf. De Vereenigingen mogen niet
enkel voor eigen gesloten kring, zij moe
ten voor het openbare leven werken. Zjj moe
ten hunne grondstellingen omzetten in da
den, deze overdragen in alle levenskringen
en ze overplanten in alle familiën en har
ten, welke den naam dragen van christe
lijk. En daar ons openbaar leven niet en
kel een sociaal, maar ook een politiek ka
rakter draagt, wjjl het laatstgenoemde zel
den volkomen zich laat scheiden van het
eerste, daarom hebben alle Kath. Vereeni
gingen, ten minste indirect, ook eene po
litieke zending.»
De sociale hervorming, zoo heet het ver
der in deze verhandeling, is van de poli
tiek niet te scheideneen machtige sociale
maal vanzelf treid ja in Emich's plaats. Je
bent toch nu onbetwijfelbaar de naastberechtigde
majoraatserfgenaam
„Nu Gö'.z gestorven is, ongetwijfeld.//
//Alleen in dat geval Ik meende toch
gehoord te hebben, dat diens rechten vervallen
zjjn
//Dat is nog niet zeker uitgemaakt. Ia ieder
geval wareu de overeenstemmende verklaringen
van de gezameDljjke agenten noodig: of die voor
mjj zouden zjjn uitgevallen zou nog te bezien
staan.//
//Tante Begins wel niet
//Alsof die werkelijk met de zaak iets uitstaan
had Wat zjjn wjj echter hebzuchtige menschel,//
ging hij lachend voort, //nauweljjks zien wjj de
mogeljjkheid in, eene erfenis te krjjgen, of wjj
gaan onze kans overwegen. Daarbjj is oom Da-
gobert een welgestelde zeventiger, die het wel
tot negentig kan brengen.
//Maar niet moet,// bleef Marie volhouden
met eene uitdrukking, die 'c schoone meisje
werkeljjk leeljjk deed schjjnen.
//Ik wil je wat zeggen, Marie,// begon de
moeder, die inmiddels weer binnengetreden was
en de laatste woorden der dochter gehoord had;
'c doordringende, nog altjjd schoon gelaat der
oude dame had eene strenge uitdrukking, toen
zjj hare berisping uitte. //Ik wilde je wat zeg
gen er bestaat niets dat meer demoraliseerend
is, dan op den dood van een ander te loeren.
Vraag maar aan Hugo, of hjj ook niet zoo deDkt;
op zjjn gelaat staat allesbehalve bewondering
te lezen voor jou streng practischen zin.
Hugo lachte. //Ja, Marie is bepaald eene Te
kenmeesteres in levenswijsheid is zjj ons allen
voorbijgestreefd.
//Ik ben in 't geheel niet onverschillig voor
invloed is zonder geljjktjjdigen politieke»
invloed niet ta bereiken.
frankrijk.
De geheele Fransche pers juicht de over
winning der Boeren toe in Zuid-Afrika. De
Patrie te Parjjs stak zelfs de Transvaalsche
en Vrjjstaatsche vlag uit toen de nederlaag
van generaal White bekend werd.
Alleen Le Siècle maakt een droevige uit
zondering. In dit blad is de beruchte
vrp metselaar Yves Gnyot aan't woord.
Wjj kennen den man hoe brutaal hij zijn
pen voerde in den Dreyfus-rommel en nu
schaamt hij zich niet de Boeren in het on-
geljjk te stellen. Hij, Yves Guyot, is
overtuigd van het goed recht der Engel-
schen.
Maar zijn vrienden, die hem bewierookt
hebben, zeggen nu, dat hjj insinueert en
grofweg beweert, dat de Boeren uit het
geld van de Uitlanders een geheim fonds
hebben gevormd waarmede zjj de meening
-van Europa omgekocht hebben. Dit is schan
delijk en ergerljjk, zegt het Handeltblad, en
laat er dan op volgen
<Het bedroeft ons meer dan wjj zeggen
kunnen, dat de man wiens eerljjk, moedig
gezicht aan den wand in onze redactie
kamer ons aanziet ia gezelschap van de
andere verdedigers van Recht, Vrjjheid en
Waarheid, zoo verblind is en het allerjongste
verleden zoozeer heeft vergeten, om niet
eens te merken dat hjj hetzelfde lage wapen
opraapt waarmede zijn tegenstanders hem
hebben aangevallen «Le syndicat
Engeland.
De Engelschen zjjn met de Boeren aan
het onderhandelen omtrent een uitlevering
van gevangen officieren.
De Engelschen bieden aan, kolonel S c h i e 1,
commandant Pretorius, PietJou-
bert, neef van den generaal, en de an
dere Boer officieren, bij Elandslaagte ge
vangen gemaakt, in te wisselen tegen ko
lonel M 11 n e r en de overige officieren
van het 18e huzaren-regiment, die bij Riet-
fontein in de handen der Boeren vielen.
De Boeren moeten bereid zjjn, om dit
de uitzichten, die zich voor mjj openen, maar
liever, dan angstig de kracht eens ouden mans
te beatudeereu, wilde ik architect zijn, pracht-
gebouwen optrekken, en met de heele Moosburger
heerlijkheid den spot drjjven.v
//Gjj allen zjjt altijd tegen mjj,„ klaagde Marie
jammerend.
«Maar, hoe je aan 't domme architectenbaantje
teru/denken kunt, Hugo, begrjjp ik niet. Een
baron Sonneck, en dan zoo wat als metselaars-
baas.//
«God gave, dat de Sonnecks nooit iets ergers
gedaan hadden dan bouwmeesteraarbeid ver
richten,// zei Hugo. „Om je gerust te stellen,
kan ik je zeggen, dat ik eenvoudig als mjj oheer
Sonneck mjjne monumentale gebouwen zoude
opgericht hebben.
«Groote Godriep Marie heftig //je titel zou
je afgelegd hebben
„Zeker een gelnk zou 't geweest zjjn,
wanneer ik daardoor de lange ljjaten der arme
baronnen verminderde, die nauweljjks van den
eenen dag aan den anderen komen en bljjde
zijo, wanneer een rjjk meisje in ruil voor hun
titel hun schild verguldt.//
«O, ook majoraatsheeren maken zich wel eens
aan zulken ruilhandel schuldig„, bemerkte Marie
bits. //Denk maar eens aan tante Regina.//
//Dat bewjjst hoogstens, dat zelfs bezit iemand
niet voor hebzucht vrijwaart, en dat deze ver
nedert," zeide moeder ernstig.
Ditmaal gaf Marie zich overwonnen en zweeg.
Haar zusters, hoezeer ze haar jle nederlaag
ook gundeD, waren tooh goedhartig genoeg haar
over de verlegenheid heen te helpen
//Laat ons aan onze eigen zaken denker,
riep Fanny de tweede in ouderdom, //kom mee
naar den tuin, Hugo, en laat je eens door moe
aanbod aan te nemen en ook generaal
Jan Koek, die zwaar gewond is, onder
de uitgeleverden terug willen hebben, om
hem zelf te kunnen verplegen.
Transvaal zou dan nog een 50-tal offi
cieren der Engelschen houden.
Te Londen ziet men rondom het
Ministerie van Oorlog veel menschen met
droevige gezichten. Nu en dan worden lis
ten van gesneuvelden en gewonden ter in
zage opgehangen.
Op den 21sten October spraken de offi-
cieele Engelsche berichten van een onge-
hinderden aftocht. De Ijjsten der gesneuvel
den en gekwetsten van dien dag gaven
wat anders te zien.
Zwitserland.
Het reizigersseizoen is dit jaar zeer ior-
tuinljjk geweest voor de hotelhouders op
de Rigi, zóó, dat men, dadelijk nadat de
drommen vreemdelingen begonnen te dun
nen, met uitbreiding van hotels en nieuwen
bouw begonnen is, vol verwachting voor
den volgenden zomer. Het bouwen moet wel
geschieden in het najaar, want als de win
ter komt met zjjn vorst en zjjn sneeuw, is
't onmogeljjk, en zoodra de weersgesteld
heid dan weer beter wordt, komen ook de
toeristen. De gunstige, zachte temperatuur
bevordert het werk nu flink. Van het ho
tel Rigi-Kaltbad is de oude vleugel afge
broken en vervangen door een nieuwe, met
ruimte voor zeventig bedden. Het Hotel
znr Sonne in Rigi-Klösterli heeft er een
uitgestrekte zaal bij gekregen, waar in het
<hoog-seizoen> ook heel wat inschikkelijke,
laat komende bergstjjgers een bed zullen
vinden. Naast dit hotel heeft de eigenaar
een nieuw gebouw opgetrokken met zes
tig kamers, en voorts is er nog een hotel
in aanbouw, daar in de buurt, dat vóór
den winter gereed komt. Hotel Schreiber
wordt geheel gemoderniseerddaar hoog
in de lucht legt men electrische geleidin
gen aan om het gebouw te verlichten, en
voor wie zoo ver geklommen hebben, ko
men er liften om hun het trappenloopen
naar de étages te besparen.
De Arth-Rigi-spoorweg gaat mee met
zjjn tijd. Midden aan deze ljjn, tusschen Rigi-
Klösterli en Rigi-Staffel, in de zoogenaam
de Wölfetschen, verrjjst een station. Het
doel daarvan is een kortere verbinding met
der wjjzen, waar zij haar hoenderboek wil
hebben.'
«Ja, bouwmeesterlachte Gabrielle, da jong
ste, «ga maar mee en ontwerp aanstonds eeu
plan voor dit gebouw."
«En van mjjn luitenantstraktement zal 't er
geplaatst worden viel Hugo lachend in.
II.
De Sonnecks op Moozburg waren van een
zeer oud geslacht en niet weinig trotsch op hun
eigen grootheid.
Wel is waar hadden zjj op den gang der
wereldgeschiedenis nooit bepaalden iavloed uit
geoefend, maar door eenwen heen hadden zjj
toch bestaan en hoewel ook in geringe ma
te eer en aanzien genoten. Naar de heerschende
tjjdrichting zich te voegen, altjjd met den stroom
te zwemmen, deze kunst hadden zjj steeds be
oefend. De kruistochten hadden ze meegemaakt
en ze waren daar buitengewoon trotsch op. Toen
later de hervormer Lather den bjjbel in de
landstaal schreef en 't zoogenaamd licht van
't evangelie liet schjjnen, waren zjj onder de
eersten geweest, die van 't oude geloof afvielen,
en daarop waren ze trotsoh. Toen hadden ze
kloostergoed tot hun eigendom gemaakt, zoo
veel er maar te krjjgen was, hadden hunne
boeren onderdrukt en zoo het aanzien van huu
huis, evenwel slechts voorbjjgaand, weer hoogge
houden. Weer rijk geworden, hadden ze gejaagd,
gedronken, gespeeld en gebrast. De goederen
verminderden voortdurend, terwjjl de zjjt ak ken
der familie vermeerderden. In alia deelen van
't rjjk. kon men ze vinden, de hoofdtak bloeide
echter in Moosburg, 't stamgoed.
Woril vervolgd
HlIRLEHSdDE COUftilT.
ABONNEMENTSPRIJS
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS D8R AD VERTE NTIBN.
Van 16 regels50 Cent
