No. 4330. Maandag 6 November 1899. 24ste Jaargang. $)agt)laó voor clïooró- en Suió-éCollanó. Centralisatie. 15 I T K N L A N £T BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. 2,80 0,03 DE ERFGENAAM. Duitschland. Engeland. frankrijk. België. Portugal. Rusland. ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem f 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40 Voor het buitenland Afzonderlijke nummers Dit blad verschynt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. tAIN TIEND PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 16 regels50 Cents. Elke regel meer71/, Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. AGITE MA NON AGITATE. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale Publicité Etrangère G. L. DAUBE 4' Co. JOHN., F. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmarlre Wjj gaan met onze wetgeving allengs de helling van het socialisme af. Die uit spraak meenen wij te mogen doen hooren na de verwerping van het amendement- K u y p e r op de Ongevallenwet. De Kamer heeft gesanctioneerd het stelsel der Re geering betreff-mde de Rijksverzekering- bank, nadat door Mr. Troelstra de verklaring was afgelegd, dat dit systeem geheel lag op de socialistische lijn. Wat toch was de bedoeling van dit amen dement? De voorsteller wenschte, dat de werkgevers niet genoodzaakt zouden wor den om voor de verplichte verzekering hun ner werklieden te gaan bij een op te rich ten Rjjksverzekeringsbank, maar dat de weg openstond om zich bij particuliere verzekering-maatschappijen te vervoegen of we! langs anderen weg dan dien van een Rjjksbauk de gewenschte verzekering van hun werklieden tegen ongelukken te verkrijgen. Dat amendement had eene uitstekende bedoeling. In de eerste plaats zou de aan neming er van de toenemende centralisatie op wetgevend gebied eenigszins hebben beperkt. Die centralisatie toch is een bij uitstek socialistisch beginsel. Wjj hebben daarop reeds meermalen gewezen. Het so cialisme leeraart, dat alles wat in het be lang der samenlev'ng van overheidswege wordt geregeld, ook door de overheid zelve moet worden uitgevoerd. Indien bijv. de overheid verklaart, dat het onderwijs een voorwerp is van de aanhoudende zorg der Regeering, dan behoort, volgens dat stel sel, het onderwp ook geheel van Regee- ringswege uit te gaan en te worden be kostigd. En nu men bijna algemeen van gevoe len is, dat de werkman behoort te wor den beschermd tegen de geldelijke gevol gen van ongelukken, die hem in zjjn be drijf kunnen treffen, nu komt de voorstan der der centralisatie en zegt, dat die zorg niet van overheidswegezjj het slechts gedeelteljjkmag worden overgedragen aan het paiticulier initiatief, maar dat de overheid zelve alles heeft uit te voeren, wat met die zorg van den werkman in verband staat. Die centralisatie, dit op de schouders van den Staat leggen van de tot in de kleinste bijzonderheden afdalende regeling der arbeidersverhoudingec, werd door het bewuste amendement beperkt. Het had dus ten doel om het werkliedenbelang niet ge heel onder de mechanische leiding van de overheid te plaatsen. Daardoor zou het particulier initiatief worden opgewekt om FEUILLETON. 4 Vervolg) Vrjjheer Dsgobert, de oudste van vier broe ders, bad cog zeer jong de met schul'en be leden bezitting overgenomer. Van zijn j-ugd af was 'i reeds zjjn verlan gen geweest, 't huis testeuneD, 't gt slecht met nieuwen glans te doen ichitteien. De beste weg hiertoe was een rjjk huwelijk en, toen zich gel?genheid daarvoor aanbood, vond bjj niet de krecht, dtze af te wjjzen, hoe wel schaduwzijden eraan verbonden waren. Uit Moosdorp, het dichtst bij den Moos- burg gelegen dorp, was in het begin der eeuw een knaap vertrokken, die 't van marskramer tot rjjk koopman had gebracht. Ignsast Hol- dermann, zoo heette hjj, was door zjjne fami lie in dat dorp als dood beschouwd geworden wanneer men zich nog eens zjjner herinnerde, stelde men hem rich voor als iemand, die van ellende was omgekomen. Groot was derhalve de opp wondenheid, toen bekend werd, dat hjj meervoudig millionnair gestorven was, en z\, js broeders kleinkinderen een achttienjarig meirje, Begina, en haar orgeveer tien jaar jongere broeder tot erfgenaam had benoemd. Regina Ho'dermann, die tot nu toe de koeion had gehoed op 'i veld en in de weide altjjd Hink bare handen uitgestoken, was nu opeeus een schatrijk meisje geworden, en de j rnge in do richting vrm do wet werkzaam te wezen eD als gevolg daarvan zouden de arbeidersverhoudingen, in plaats van geheel beheerscht te worden door den Staat en zijn ambtenaren, allengs bepaald worden door de werklieden zeiven in overleg met de werkgevers. Dit mocht echter niet volgens de bee- ren sociaal-democraten, die thans een stel sel ingang trachten te doen vinden, waar door de werklieden in nog minder gun stige positie ten opzichte van de vrjjbeid komen dan zij tot nu toe ooit verkeerd hebben. Zeker, de sociaal-democraten be weren, dat zij den werkman trachten te beschermen in de eerste plaats tegen het kapitaal en vervo'gens ook tegen zich zei ven. Maar dat beschermen draagt het karakter van een voogdijschap, een tyran nic, waartegen de werklieden later, indien zjj hebben leeren inzien, hoe vreeseljjk zjj onderdrukt worden, zeer krachtig in pro test zullen komen. Dat voogdijschap over de werklieden zal het in den eersten tijd tot volgzame die naren maken van de sociaal-demooratische leiders, die hen natuurlijk gebruiken als middel om hun eerzuchtige bedoelingen te bereiken. De werklieden worden wel is waar, onafhankelijker van hun werkgevers, maar zeer terecht heeft dr. K u y p e r op gemerkt, dat dit juist een der groote fou ten is van de centralisatie bij de oplos sing der sociale vraagstukken. Als men werkman en werkgever geheel los maakt van elkander, dan maakt men ook de sociale banden los en als gevolg daarvan komt men tot ontbinding van bet sociale lichaam. Het is in onze oogen hoogst verkeerd om de verhouding van werkman en werk gever te verzwakken. Daardoor toch wordt alle samenwerkiug aan de wederzijdscbe belangen geheel onmogelijk. De werkman gaat den werkgever beschouwen als zjjn natuurlijken vijand en de strijd tusschen de maatschappelijke standen vindt weder nieuw voedsel. Waar men heelt getracht te komen tot bevrediging op sociaal ge bied,,heeft men dan juist een nieuw ele ment voortgebracht tot heftigen strijd. Om die reden valt het hoogst te be treuren, dat de Tweede Kamer niet heeft kunnen goedvinden haar stempel te druk ken op het amendement van den heer Kuy- p e r. Hier komt nog bij, dat de heer K u y- per bijua de geheele iudustrieele wereld aan zijn zijde had. Wat al bewjj'.en van sympathie waren hem geworden voor de hoogst gelukkige wjjze, waarop hij de bezwareD vau de groot industrie tegen de voorgestelde Rijksverzekeringbank had uit den weg geruimd. landheer nam hiernaar zjjn maatregelen. Als be zitter van Moosburg genoot hji in den omtrek een groot aanzien, de heele familie der Holder- manns voelde zich uitermate gestreeld, toen hjj zjjn verlangen te kennen gaf, haar te huwen, als men haar eerst eine zekere wellevendheid en gemanieidheid liet ainleeren. In dien nog patriarchalen tjjd, toen eenieder nog bjj moeders pappot bleet en tot het maken van vergelijkin gen milder gelegenheid vond dan heden ten dage, leek de slotheer den landbewoners een kleine pot ntaatzoo iemand was toch zeker geen kale jonker, die slechts uit gierigheid de klauwen naar het geld uitsloeg en niets als tegeDgift te bieden had. Rrgina leek het als zou zij op een troon verheven worden. Bereidwillig liet zjj zich naar een pensionaat br ngen, en zjj verliet 't slechts, om barones van Sonneck te worden. De echt werd niet met kinderen gezegend. Hoe meer jaren er verliepen, zonder dat Dago- bert een directen erfgenaam kreeg, hoe meer zjjn aanzien steeg a's erfoom, hoe meer bjj zjjoe macht als zoodanig gevoelde. E-n oud man geworden, hadde hjj liefst de heele familie geregeerd. Over 't algemeen waa 't echtpaar goedaardigbjj beiden kwamen wel eens grootmoedige gevoelens op, fijn gevoeligheid was echter een eigenschap, die geen van beiden btzat, en som'jjds zeer lastige despotenluimen maakten 't ver keer met hen moeieljjk. Wanneer men ecTsr voor hen had gebogen, 'i weinigje wierook, waarop zjj aanspraak maakten, hun geofi rd dan kon men veel van hen verkrjjgen. Dat Maar het mocht niet baten. De theore tici in de Tweede Kamer dachten er ge heel anders over. In hun stelsel maakt de Rij'ksverzekeringbank een integreerend deel uit en het voorgestelde amendement zou dat centralistisch systeem verzwakken. Daar om moest het voorstel van dr. Kuyper worden verworpen en ging de Kamer ge heel mede met de door de Regeering ge wenschte verzekering. Door deze houdÏDg heeft de Kamer ge toond wel veel eerbied te hebben voor het standpunt van de Regeering die op baar beurt de beginselen belichaamt, welke van sociaal-democratische zijde worden ver dedigd. Wij zeiden dan ook niet te veel, toen wij in den aanvang van ons artikel verklaarden dat wij ons op wetgevend gebied op een helliDg bevinden, welke naar de verwezenlijking vau de sociaal-demo- cratitche theorie leidt. Doch dit is tegenwoordig in de mode, en eene Regeering. die met haar tjjd me- degaat, kan dus uiet anders doen dan haar voorstellen op sociaal democratische leest te schoeien. Hieraan gedachtig stelde de heer T r o e 1 s t r a bij de bespreking van het amendement-K u y p e r de Regeering dan ook voor om het amendement onaan nemelijk te verklaren waarop de Minis ter van Waterstaat dan ook eren later zeer gehoorzaam aan de Kamer mededeelde dat d )or de Regeering geen bruikbare uit werking van het amendement kon worden geleverd. Hoewel wjj dus in naam eene Regeering hebben, die uit de liberale party is voort gekomen mag men haar gerust tot de ultra-radicale of' sociaal-democratische rich ting rekenen. En ran eene dergeljjke Re geering ontvangen wjj nu weldra een stuk sociale wetgeving i idien ten minste de Tweede Kamerwaaraan wij haast niet twijfelen, haar goedkeuring aan de Onge vallenwet hecht. Is het wonder, dat wjj pessim'stiscb zjjn gezind Indien wij nagaan, wat de sociaal democratie met de samenleving in haar schild voert, dan moeten wjj de toekomst met angstige blikken tegenzien. Wij heb ben wel vertrouwen in het gezonde ver stand vau ons volk eu gelooven ook wel, dat alle verkeerde maatregelen door de practijk zullen worden veroordeeld, maar dit neemt niet weg, dat het terugkeeren op vroeger paden al weder met strjjd en moeite zal gepaard gaan en dat daardoor zooveel krachten zullen worden misbruikt, die op andere wjjze tot heil van hei ge heele volk hadden gestrekt. De Rijksverzekeringba k van de On gevallenwet, reeds door de mannen van de wisten ook de twee broeders van den baron, die hem het naast verwant waren. En zjj zoo wel als hunne kinderen maakten hiervan ge bruik om er zooveel mogeljjk vsn te trekken. De jongste broeder daarentegen, Kwel van Sonneck, Hugo's vader, nam aan den w dstrjjd om Dagobetts gunst geen deel. Van eene groot moedige, nobele natuur zjjnde vond hjj dit voor rjjae waardigheid onverdrageljjk hjj wist „ok, dat er van zjjn kant veel onderwerping noodig was om vergift'nis te verkrjjgen voor datgene, waardoor hij zjjne familie beleedigd had Zijn eerste vetgrjjp was geweest een Katho lieke vrouw te huwenhierbjj liet hjj nog zjjn kinderen in de Katholieke leer opvoeden, en bekroonde zjjn werk hiermee, dat bij zelf tot dit geloof terugkeerde. Vrjjheer Dsgobert zou in elk geïal eene verschooning voor hem gevonden hebben. Na en das, wanDeer hjj in de Moosdorper krrk, die den Katholieken in de zestiende eeuw was afgenomen, zich bevond en zjjn blik op de grafmonumenten zjjner voorvaderen viel, die den rozenkrans in de zwaar gepantserde handen in steen gebeiteld daar knielden, steeg er een gevoel van verdraagzaamheid in hem op; zjjne Regina danrontegsl. kende zulke toegevendlic'd niet. Met echte boerenvasthou- dendheid was zjj vol afschuw voor de Babylon- sche dame cn haren aanhang, zooals het haar in hare kinderjaren wa3 geleerd, en zjj liet zich dikwjjls scherp over haren zwager uit. Deze beantwoordde in dezelfde mate zjjn afkeer van de plebejische schoonzuster, en deed rij e trotschheid uitkomen door zich onafaankeljjk practijk veroordeeld, voor zij nog is aan genomen moet op een fiasco uitloopeD. Waar aan de eene zijde vele werklieden in de tegenwoordige omstandigheden door de particuliere verzekering beter worden ge holpen dan dit later bij de Rijksverzekering- bank het geval kan wezen, daar staat aan den anderen kant, dat de werkgevers later grooter kosten zullen hebben te maken dan wanneer zjj vrij bleven in de keuze eener verzekering-maatschappij. Hoekau nu zulks in het voordeel van de werklieden of werk gevers wezen. Het is dan ook niets anders dan vergoding van de sociaal-democra tische theorie om het stelsel der Regee ring te handhaven. De Kamer, die haar goedkeuring hieraan heeft gehecht, speelt eveneens gevaarlijk spei. Waar zjj nu reeds loopt aan den leiband van een viertal sociaal-democra ten en eenige ultra-radicalendaar vree zen wjj het ergste, wanneer die kleine minderheid krachtiger mocht worden. Dan kan men wel zeggen, dat ons vaderland is overgeleverd aan de sociaal democratie en de ware vrijheid uit staatkundig oog punt geheel vernietigd. Ia Duitschland gaat het Katholicisme flnk vooruit en het is ook niet te ver wonderen dat de Katholieke Centrums- party iu de regeeriDgszaken een buiten gewonen invloed heeft, nu tweehonderd tachtig katholieke bladen, die allen gesteund worden door de geesteljjkheid, het hunne er toe bijbrengen, om in eene goede rich ting te sturen. De Norddeutsche Allgemeine Zeitung schrjjft: Een BerljjDseh blad heeft, met een beroep op officieele kringeD, het be richt verspreid, dat de politieke beteeke- nis van de aanstaande ontmoeting tusschen den Duitschen Keizer en den Keizer van Rusland al van te voren met een bepaalde bedoeling verzwakken moest. Iu zoover bjj dergelijke uitstrooisels officieele krin gen gemoeid zjjn, kunnen het zeker geen Duitsche, maar moeten het buitenlandsche wezen. Het is voldoende, dat aldus vast te stellen. De inhoud van die berichten, als zou het hier slechts een vluchtige be groeting van persoonlijken aard zjjn, is natuurlijk ongegrond. De Keizerin is voornemens zich, de heden avond uit Berlijn naar Transvaal vertrekkende expeditie van het centraal- comité ven de Duitscbe Vereeniging: cHet Roode Krai»,» te laten voorstellen. Het laatste nieuws van het oorlogster rein in Zuid-Afrika heelt in Engeland ver pletterend gewerkt. Eene onbeschrjjfeljjke óntroeriug heeft zich van de bevolking te Bonden meester gemaakt. Armen en rjjken van den broeder te toonen. Met eene zekere waardigheid vermeed hjj 'i voordeel te trekkeD, door eene mammonvereericg van vrouw R"gi- na, zooal» zjjn broeders het deden. Terwjjl zijne broeders dikwjjls veel voider- den van de vrijgevigheid van Dagobert, had de overhden houtvester ondanks zjjne talrjjke familie nooit op iets meer aanspraak gemaakt dan op zjjn bescheiden apanage. //Ik wil mjj nu eenmaal het recht niet laten ontnemen, mjj onbeschroomd over Regina en hare zwakheden uit te laten,// kon hjj lachend antwoorden, wanneer zjjne vrouw hem zeide, dat zjjn vastheid van karakter niets was dan verbo'gen hoogmoed. En aan die opvatting bleef hjj vasthouden tot zjjn dood. Men mocht overigens vrouw Regina beoor- deelen, gcljjk men wilde, niemand kon looche nen, dat haar man tevreden en rus'.ig met haar lei fde. Beiden waren goedaardige, zeer alledaag- sche, daarbjj grenzenloos jjdele menschen, die bjj elkaar waren gekomen om een bepaald doel te bereiken, en die zoo, practisch gemoedeljjk, echter met de enkele schaduwzjjden aan hun overeenkomst klevend, 'i met elkander konden vinden. Zjj vergat nooit, dat het haar rjjkdom was, die de Sonnecks opnieuw deed schitteren, maar even weinig vergat ze het, dat deze schit tering op haar terugkaatste, en zjj genoot van haar titel met een voldoening zoozls zjj 'i deed voor lange jaren, toen ze hem koeht. Den maD, die haar deze eer had verschaft, haar daarbjj met achting en eerbied had bej s- gend, had zjj van lieverlede van harte Jeeren liefhebben. Hg daarentegen verheugde er tich komen naar het War-officeom te we ten te komen of geen hunner bloedver- wantin tusschen de dooden of gekwetsten zijn. Hartverscheurende tooneelen hebbsn plaats. Ach'.er het raam voor de officieele mee- deelingen bestemd, was een bericht aan geplakt waarbjj gemeld werd dat drie ba- taillons voetvolk en eene battery geschut oogenblikkelijk naar Zuid-Afrika zou wor den verzonden om de vernielde bataillons te vervangen. Gisteren vergaderden in het Depar tement van Oorlog na afl rop van den Mi nisterraad, de opperbevelhebber van het leger, de ministers, de eerste Lord van het Admiraalschap enz. Men heeft een nieuw krijgsplan besproken en bevelen zijn gezonden aan sir Redverg Bullers. De Engelscbe Regeering heeft aan de Parysche Temps geweigerd een correspon dent naar het oorlogsterrein in Zuid-Afrika te mogen zenden. Gisteren-avond is te Parijs door een 30-tal Nederlanders een comité voor de Boeren-republieken gevormd. Eeue circu laire, in het Fransch gesteld, zal ruim verzonden worden. Er wordt enkel een oproeping in gedaan om bijdragen voor de verminkten en nagelaten betrekkingen. Het Roode Kruis wordt overgelaten aan de Fransche vereenigingen. Staande de vergadering teekende men voor ruim twee duizend franks. Gisteren-morgen heeft nabij Antwerpen een droevig ongeluk plaats gehal. Bij aankomst van den eersten trein uit Waes- land, brak de steiger voor het overzet veer bij het station Waes, op den linker oever der Schelde middendoor, op het oogen- blik dat deze steiger vol menschen was. Een groot aantal personen vielen in het waterenkelen werden gered, maar 15 h 20 menschen verdronken. Reads zija een tiental lijken opgevischt. Uit Lissabon wordt aan de Petit Bleu gemeld, dat een Engelsch oorlogsschip in de Delagoabaai geschoten heeft op een zeilschip, dat de haven binnen wilde val len, zonder de vlag te toonen. Het bleek later, dat het een Engelsch schip was. In Lissabon vraagt men zich af, en met reden, met welk recht Enge'and politie diensten doet in een Portugeesche haven. Een aantal Russische officieren geven thans instructie aan de Perzische cavale rie. De vriendschap tusschen beide landen wordt grooter en grooter. Wij zouden dan ook niets verwonderd zijn, zegt de Petit Bltu, indien we binnenkort hoorden van een Perzisch-Russische overeenkomst, waar in aan het laatste Rijk een koleohaven aan de Perzische kust werd afgestaan. Men spreekt ook reeds van een spoorlijn van de Caspische zee naar de golf Osman. over, dat zjj hem nr.nr goeddunken met haar geld liet handelen, en altjjd zjjne autoriteit er kende. Wanneer zjj ook nn en dan al eens met hem lachte en spotte en hem een steek onder water gaf, daartegen had zjjne weinig fjjnga- voelige natuur zich mettertjjd zoo afgestompt, dat hjj zjju wrevel niet meer hoefde te verbjjten. Genoeglijk leefden zjj met elkaar als een recht schapen, tevreden echtpaar. Het was de dag voor de begrafenis van den neef. Barones Sonneck zat aan hare schrjjftafel, toen haar man met een vergenoegden, met de aanstaande treurige plechtigheid te eenenmale in strjjd zjjnden blik binnentrad. Hjj kwam al> brenger van een zeer welkom bericht, en geene droefheid was diep genoeg, hem voor de vreugde over iels, dat zjjne jjdelheid streelde, onontvan- keljjk te maken.// //Aan de schrjjftatel, Regina vroeg hjj, verwonderd haar hier bezig te vinden, daar dit eene zeldzaamheid was. «Ik scbrjjf het menu voor morgen,// antwoordde zjj zonder op te zien. //Maak dan maar een zeei fijn. Zooeven kwam een telegram van vorst Von Weddernheim- Meerholzhjj komt ter begrafenis. Het gezicht van barones Sonneck begon plot seling te stralen. Dat ds voorname man, die zeer terughoudend was in het verkeer met zjjne naburen, zelf kwam om zjjn; medelijden te betoonen, dat de heel wereld haar kleine wereld getuige zou zjjn van de hun bewe zen eer, dat was eene vreugde voo/ welke zjj eene byoa kinderlijke ontvankelijkheid bewaard had. (Wordt -xryolgdj

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1899 | | pagina 1