No. 4336 Maandag 13 November 1899. 24ste Jaargang. HDagGlaó voor cföooró- en S£uió-<JCollanó. Een mislukt streven. Dit nummer bestaat uit twee bladen BKR8 T ID B L A O. BÜITKJÏLAND. Per 3 maanden voor Haarlem f 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40 Voor het baitenland Afzonderlijke nummers 2,80 0,03 Dit blad verschjjnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. Er is in de liberale pers steen en been over geklaagd, dat de abbé D a e n s bij zijn jongste tournee door ons land niet die waardeering heeft gevonden, waarop men meende dat hjj recht had. In enkele plaat sen ontving men hem zelfs zoo slecht, dat hem de lust wel zal zjjn vergaan daar nog maals te komen spreken. Aan wie de schuld vragen wij. En dan is ons antwoord gereed. Aan den afval ligen priester zelf, die zijn kerkelijke over heid tart en daarvoor ook in ons vaderland de toejuiching der menigte komt vragen. Maar misschien gaat de abbé D a e n s van het standpunt uit, dat geen proleet geeerd is in zijn eigen land en wil hij daar om trachten in ons vaderland den steun te krijgen, die hem in België zelf slechts wordt geschonken door de socialisten en andere vrijdenkers. Wij gelooven echterdat het abbé Daens in ons land niet veel beter zal vergaan dan in België. Ook hier is hij voor het meerendeel terecht gekomen in socia listische kringen en heeft hij zich geen aanhang kunnen verwerven bij de katho lieken, die getrouw aan de Kerk blijven. Wel hebben wij hier en daar vernomen van zoogenaamde democratisch-katholieke vereenigingen, die zich zouden hebben ge vormd (o. a. in Delft en Enschedé) maar wie er iets meer van weet, zal ons toe stemmen, dat de combinatie democratisch en katholiek geen levensvatbaa»heid bezit. De kruistocht van abbé Daens heeft ook voor de victorie van zjjn denkbeelden geen enkel positief resultaat opgeleverd. Het was hier te lande de sociaal-demo cratische arbeiderspartij, die den abbé had uitgenoodigd hier en daar op te treden waarschjjn'ijk om door middel van dezen man, die, hoewel het hem verboden is, het priesterljjk kleed nog draagt, ook bij de Katholieken proselieten te maken voor het socialisme. Het is bekend dat het socialisme de grootste moeite heeft om vasten voet te krijgen in werkelijk ka tholieke kringen, zelfs niet in die der ar beiders, en daarom heeft men denkelijk den abbé Daens uitgenoodigd te komen spreken, in de hoop, datziju optreden wel eenige zieltjes voor het socialisme zou we ten te winnen. Geljjk wij zeiden, is dit doel mislukt. FEUILLETON. DE ERFGENAAM. Vervolg) //Dat zou zeker lief zijn maar ik geloof het n:e'. Zjjn hart zit in Moosburg en in de geldkas.// //Gjj wilt altjjd gelijk hebben,// zeide Hugo wrevelig. //Zoo slecht als gij hem voorstelt, is hjj bjj lange niet//, giDg hjj voort, //zelfs tante maakt niet den indruk eener booze vrouw j wanneer ge slechts wildet, zoudt ge gewis goed met baar overweg kannen.// „Van tante wil ik in 't geheel niet spreken,// antwoordde Therese op heftigen toon. //Wan neer iemand, geljjk zjj dikwjjls pleegt te doen, een ander op de hem bewezen weldaden wjjst, heeft hjj elke aanspraak op dankbaarheid verlo ren. Zg kwelt mjj niet, dat geef ik toe, toch wou ik graag weg ver weg Zjj had haar neef op eene terras gevoard, vanwaar men ver in 't vruchtbare schoone land zagbjj deze woorden breidde zjj de armen uit, als wilde zjj van de borstwering, op welke zij rus'te, wegvliegen, ver en steeds verder, uit bare gehate omgeving weg. //Arm kinddacht Hugo, //welken strjjd zal dit zoo prikkelbare meisje nng te door staan hebben //Zie 't leven niet zoo donker in en neem verwanten zooals tjj zjjn.v vermaande bjj. //bedenk ook, dat er buiten Moosburg ook Abbé Daens heeft zelfs door zijn voor gewende ingenomenheid met de Encycliek Rerum Novarum geen harten voor zijn leer kunnen veroveren, vooral niet, om dat zijn uitlegging van de pauselijke En cycliek in tastbare tegenspraak kwam met de ondubbelzinnige bedoe'iug van den Paus. Om hiervan een voorbeeld te geven diene bet volgendp. Te Leeuwarden is de abbé in discussie geweest met een drietal so cialisten, die hem nogal kras aanpakten. Waar een hem van halfheid beschuldigde, en hem toevoegde, dat hi] ten slotte öt geheel bjj de socialisten zich moest aan sluiten, of weer tot de Kerk moest terug- keeren, was er een ander, die hem zijn verdediging van het privaat bezit verweet. Daens trachtte dit verwjjt te ontgaan door te beweren, dat hjj, in overeenstem ming met den Paus, die dit in de Ency cliek Rerum Novarum had betoogd, slechts in zooverre het privaat bezit goedkeurde als het de vrucht is van den persoonlij ken arbeid. Waarschijnlijk wilde hij daar door de socialisten en de katholieken on der een hoed vangen. Maar even on mogelijk zjjn combinatie democratisch en katholiek iseven groote dwaasheid is het om te beweren, dat de Paus het pri vaat bezit slechts verdedigt onder de door Daens genoemde voorwaarde. De man schjjnt niet te kunnen begrjj- pen, dat waarheid en leugen twee zaken zijn die niet kunnen samengaan. Het is een utopie te verlangen, dat het Katholi cisme iets gemeen heeft met de sociaal democratie. Béde richtingen staan ljjn- recht tegenover elkander en kunnen dus nimmer, in geen enkel opzicht, e'kander aanvullen of steunen. Het eenige, waarin zij overeenkomen, is dat beiden verklaren het heil des volks te willen doch waar het Katholicisme dat volksgeluk bevordert door toepassing der Christel jjke beginselen, daar is de verklaring der sociaal-democraten omtrent het volksheil een leugen, slechts bestemd om de oogen der menigte te ver blinden Het is een onvervulbare illusie van abbé D a e n s om de arbeiders zonder onderscheid van geloof en belijdenis te doen samen werken. Bjj de oplossing der sociale vra gen moet men uitgaan van vaste grond beginselen voor de samenleving. Aan die beginselen moet men bjj de voltooiing van het sociale gebouw onophoudeljjk gedach tig zijn. Laat men ze voor een oogenblik los, dan is er een gaping, die verder voort gaan belemmert en onvruchtbaar maakt. Hoe kan nu een sociale arbeid, waarbjj op ieder onderdeel ernstig moet worden gelet, omdat van kleinigheden het resultaat van onaangename menechen zijn, dat het dus licht gebeuren kon, dat de huisvrouw, die ge zoudt moeten steunen, een serpent was, en de kir- deren, welke ge zoudt moeten leeren gehoor zamen, brutale rakkers.// //Van mjjn soort!// zei ze onder lachen en weenen. //Brr schrikkeljjk 1 Dan zonden wjj elkander opeten en de wereld zou eenige hetooverende menschenexemplaren armer zjjn Zij was nog als een onschuldig kind regen of zonneschijn verdonkerde of verlichtte afwis selend haar gelaat. //Dezen tragiscben afloop willen we niet wenschen// schertste Hugo. //Houd 't liever uit, huwt later een uwer broeders, neem dan uij hem uw intrek.// //Eer mjjn broeders trouwen, ben ik eene korzelige, oude jongejuffrouw geworden, die nie mand meer lijden msg. //In elk geval dunrt dat nog lang zoo lang! zuchtte zjj met het ongeduld der jeugd, voor welker varigen zin de wereld schjjnt stil Ie staan, zoo niet de eene gebeurtenis de andere verdringt. //Let maar eens op, hoe snel de tjjd zal voorbjjvliegen//, zoo trachtte Hngo haar gerust te stellen. //Meent gjj? Meent gjj dat werkeljjk? Ach, ik geloof 't niet. Doch, ei ff waar, die van slot zegt ge niets van mijne jammerklachten?'1 daarbjj keek ze hem met hare kinderljjke oogen vol vertrouwen aan. //Zie ik er dan uit al een verklikker als een Judas?// vroeg hij met voorgewende het geheel afhang1', degeljjk wezsn, indien daaraan elkander tegensprekende begin selen ten grondslag liggen? Laat men toch verstandig ziju en niet denken dat ten slotte het ongeloof en het geloof kunnen samengaan en dat de leugen naast de waarheid, het onrecht naast het recht kan geduld worden. Men heeft Daens den «ridder van de droevige figuur» genoemd. En geen won der. Hij kan niet geheel afstand doen van het eertijds door hem bekleed ambt en schjjnt nog de schoonste herinneringen te hebben aan zijn priesterlijke waardigheid. Toch wordt bij door zjjn valsche inzichten naar het socialisme getrokken en tracht de sociaal-democraten te voldoen door en kele van hun stellingen te onderscbrjjven. Maar zoomin de katholieken als de sociaal democraten zijn van hem gediend. In plaats van beiden te winnen, verliet hjj aller, In plaats van deze twee richtingen te ver zoenen, maakt bjj de kloof wjjder, die ze van elkander scheidt. En in plaats van zich een aanhang te vormen, die hem als leider erkent, wendt men zich van hem afhaalt de schoaders over hem op en beklaagt men den man, die beter kon weten en toch niet wjjzer is. Waarljjk, Daens is een ridder van de droevige figuur en een levend voorbeeld ter waar schuwing van hen, die mochten meenen, dat katholiek zjjn en soc'aal-democraat tevens, niet tot de onmogelijkheden be hoort. Het optreden van abbé Daens in ons vaderland heeft ten slotte misschien nog goede vruchten gedragen. Het standpunt waarvan hij uitgaat, is sommigm Katho lieken, aan wier oprechtheid als zoodanig wjj geen oogenblik twjjfelen, niet geheel vreemd. Zoo nu en dan is ook onzerzjjds een coqnetteeren met de vooruitstrevende richtingen op staatkundig gebied merk baar. Wel komt het niet tot een openljjk partijkiezen, maar toch bemerkt men hier en daar bedekte goedkeuring van sociaal democratische denkbeelden. Wij hebben hiervoor meermalen gewaarschuwd. Zonder onvoorwaardeljjk af te keuren wat van politieke tegenstanders komt, mag men toch ook niet vergeten, dat het sociale en staatkundige standpunt van hen een ander is dan het onze en dat het evenwijdig loopen van sommige wenschen nog vol strekt niet beteekent, dat het einddoel ook hetzelfde moet zjjn. Daarom kan het optreden van Daens zjjn groot nut hebben. Zjjn streven naar vereeniging van wat niet vereenigd kan worden, achten wjj een waarschuwing voor hen, die voeling zoeken bjj de sociaal- verontwaardiging. „NeeD, dat bljjft onder om.// //Ik weet zelf niet, hoe ik mjjn hart zoo heb kunnen uitstorten//, praatte rij verder met een blik in zjjn eerlijk gelaat, welks vriendeljjkheid de beste verklaring van haar vertrouwen gut en haar met iedere opwelling van zjjn pedanterie verzoende. //Wat geschied is, is echter geschied, en ge weet nu minstens juist, wat mjj mankeert. Niet waar, ge helpt me toch, wanneer ge kunt! Wjj zjjn bloedverwanten en moeten 't met elkander houden.// //Zeker willen we dat," vo-gde hjj erbjj. //Maar neem nu ook goeden raad aan tracht de be tere zijden der menschen, met welke ge leeft, te ontdekken ieder heeft er, ik geef echter tof, dat 't vaak moeieljjk valt ze te vinden.// //Dut meen ik ook! Of ik op die ontdek kingsreis ooit Malwine's goede zjjden zal vin den Spottend vertrok zjj den mond. //Als wees heeft ze in elk geval recht op syvpathiy/ antwoordde bij om hare grimassen lachende. „Ylalwine een wees! Haar moeder leeft im mers nog; ze is evenwel niet voornaam genoig voor de hooggeboren juffrouw //Wat ge zegtLeeft deze moeder in Moos- dorf Dat ware te dicht bjj de treden des troons. Zjj leeft als renteniersier ergens in een land stadje.// //Zoo, zoo. Maar, kleine deugniet, wanneer tante Regina werkeljjk haar bloedverwanten wilde verloochenen, zou zjj de nicht zeker niet in hu's nemen.u Van 1—6 regels50 Cents, Elke regel meer71/, Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale Puhlicité Etrangère, G. L. D AU BE. Co. J O HA7., 1'J ONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre democratie ter oplossing van maatschap- peljjke quaestiën. Geen gemeenschap met den vjjand is steeds onze leuze geweest. Waar wjj overtuigd zjjn van het recht vaardige van onzen maatschappeljjken strijd, hebben wij den stenn niet noodig van hen, die er eigenlijk toch alleen op uit zjjn om het maatschappelijk gebouw te ondermijueD. Wij behoeven geen strijd te zoeken, waar die kan worden vermeden, maar aan den anderen kant moeten wij ons verre houden van de toejuiching dergenen, wier leuze is de maatschappij ten verderve te voeren, en die in den socialen strijd ouze tegenvoeters moeten heeten. Waardeering van eens anders zienswjjze sluit nog niet in, dat wij hem mogen steunen in de ver vulling van zijn beginselen. En boven alles staat het groote doel, dat wij nimmer uit het oog mogen ver liezen. Dat is een oplossing van het so- cifde vraagstuk niet in den zin, dat ma- terieele welvaart Toor allen het hoogste goed is, maar dat het moreele en gods dienstige geluk der natie steeds in de eerste plaats wordt bevorderd, waardoor dan als noodwendig gevolg ook de stof felijke belangen het best zijn gediend. Dit is de groote fout van Daens, dat bij een dienaar is geworden van het materialisme en aldus de voornaamste fac tor voor de maatschappelijke verbetering, den godsdienst, ter zijde heeft get choven. Zjjn afval zij anderen tot waarschuwend voorbeeld België. Heden vertrekt u:t Antwerpen de eerste Belgische ambulance naar Transvaal. Zjj bestaat uit tien geneesbeeren, tien pleegzusters en tien ziekenverplegers, on der leiding van Dr. Cool en. De stijging der steenkolen heeft de mijnwerkers op het denkbeeld gebracht om hooger loon te eischen. Het is niet onaardig dat er nu meer gevraagd wordt en men bjj daling van den prjjs wil hou den wat men heeft. Zoo denken de mjjn- directiën echter niet. Woensdag drongen vier bandieten, met zware stokken gewapend, op klaar lichten dag het klooster der paters Laza risten te Marche a Theux binnen. Toen de Overste kwam. eischten zjj eeno groote som geld, zoo hij het hun niet gaf, zou het klooster worden geplunderd. De O verste veinsde zich te onderwerpen en zou het geld gaan halen, maar inmid dels liet hij de gendarmen waarschuwen die spoed'g nrschenen en de schelmen arresteerden Het zjjn vier kerels van het slechtste soort die reeds meermalen met de gevangenis kennis hadden gemaakt. Theresa kleurde. „Dit i9 juist,e:kende zjj. //T«nte Regina verloochent hare verwanten niet, «rel s'elt ze deze graig als voorname lieten voor. Milvrine evenwel u //Ik zia reeds, dat deze jonge <lame 'i voor werp van uw bijzonderen afkeer is.// „Jonge dame Therese trok den neus op trotsch op hare achttien jaren. „Gjj zult die toch niet jong meer noemen! O/eroud is zjj.// „O! Wat noemt zoo'u jong dametje wel overoud //Zoo ongeveer achtentwintig, dertig jaren.// //Hm Piepj-ng is dat zeker niet maar opgepast, Theresa, opgepast. Hoe snel volgt de eene dag den anderen, 'i eene jaar op 't anderewjj worden oud en weten niet hoe 't is gekomen 1// //Gjj zij' toch niet oud?" „Ik ben op weg 't zoe'jas aan le worden en ook u stsat dat lot eens to wachten.// Vroolijk neuriede hjj een liedj»; //Die Aügelein, die hellen, Die werden matter glii .'u Die Rosen auf den Wangen Werden auch Dir verblüa'n.// Theresa klapte in de handen, zjj had slechts naar de welluidende stem geluisterd da spot ternij bad ze verge'en. „Hoe mooi!// riep ze uit. //Heerljjk, dat ge zingen kunt, dat is eene aanwinst voor onze mu ziekavorden? Oom en tante willen dageljjks muziek hooren, en Malwine en ik kannen 't over de keus der stukken nooit eens worden. Gjj zult de scheidsrechter zjjn en ook meewer ken. Duitschtand. Te Berljjn hebben de socialisten bij de gemeenteraadsverkiezing een slag geslagen. Zjj hebben niet alleen hun zes zetels be houden maar nog zes nieuwe zetels ver overd. Bjj gerucht verluidt, dat op recht- streekschen wensch van Eugelsche zijde de Staatssecretaris VonBülownu toch den Keizer naar Engeland vergezellen zal. -Tot de bevelvoerende generaals van het Duitsche leger is een keizerlijk be vel gericht om noch actief-dienendenoch noD actieve Pruisische officieren te ver oorloven zich in krijgsdienst naar Zuid- Afrika te begeven en ook oud-officieren zooveel mogeljjk daarvan terug te hou den ten einde allen schjjn eener schen ding van neutraliteit te vermijden. Hoe lief tegen Engeland Wat zoo'u regeling der Samoa eilanden al niet te weeg kan brengen Eene apostolische delegatie zal op verlangen van keizer W i 1 h e 1 m te Ber lijn worden opgericht om de belangen van de 20.000 katholieken in de hoofdstad des rijks en omstreken waar te nemen. De delegatie zal direct in verbinding staan met het Yaticaan. Kardinaal en Vorstbisschop dr. K o p p te Breslau,'waar onder de Berlgnsche parochies staan, heef t in het belang der nationale zaak en om de staatkunde des Keizers in Rome en in het Oosten te bevorderen, deze oprich ting begunstigd. De eerste Pauseljjke de- legaat te Berljjn zal een Duitscher zijn. Het idee is niet nieuw, daar reeds in 1892 de vraag om de nuntiatuur van Munchen naar Berlg'n te verleggen besproken werd. Algiers. Te Tripoli is de bevolking geheel van streek. Men gelooft aldaar aan het ver haal, dat a. s. Maandag, 13 November, de wereld zal vergaan. De joden zenden hunne vrouwen naar de synagogen om te bidden en kaarsen te branden en talrjjke werklieden hebben den arbeid gestaakt. De Arabieren hou den godsdienstoefeningen en processiën om boetvaard gheid te doen, de schuldenaars weigeren te betalen alle.handel staat stil. Elk verwacht met angst het einde der wereld af. Frankrijk. Een groot aantal jongelieden te Pertis heeft het initiatief genomen een open baar feest te geven ter eere van Trans vaal. Er zal tevens eene inschrjjving ge houden worden om generaal Joubert een eere degen aan te bieden. Het comité Neerlando Sud-Africain te Parjjs heeft een warm gestelfe oproe ping gezonden aan alle Nederlanders en Boeren vrienden in Frankrjjk om bjjdragen voor het fonds dat de Ned Zuii-Afrikaan- sche Vereeniging tracht bgeen te brengen. (Féi volg Buittnl. nieuws in het 1 toeede Blad) Transvaal en Engeland. Nu krjjgen de inboorlingen, de kaffers, bood- schappenlo-pers de schuld, dat Engeland valsche telegrammen heefi verspreid. De heer J. B. Vrooljjk pratend traden ze 't huis binnen zonder te gissen, dat juffrouw Malwine's oogen hen een tjjd lang van achter 't raam hadden gevolgd met een zeer eigenaardige uitdrukking. Er lag iets hatelijks in den blik, dien zij op den jmgen man vestigde, en ook Therese ont ving geen vriendeljjken. Ooms uiting over de leliëi, waartoe Tnereae zou behooren, had haar onaangenaam gestemd. Achtte hij haar, Mal wine, misschien niets meer waard dan een ge wone keukenprinses Zjj had haar gelaat niet vertrokken in haar ooren klonken echter die woorden nog na en ze werden niet vergeten. IV. „Zonder een aesthetisch genot te hebben ge smaakt, kan ik niet gaan slapen,// had tante Regina op hare pretentieuze wjjze na 'i avond eten tot haren neef gezegd en daarbjj hare nich ten erop gewezen, dat zjj goed haar best moes ten doen bjj de huidige muzikale productie, want Hugo was een kenner van muziek, eD het zou beschamend zjjn, voor hem fiisco te maken. N i deze vermaning te hebben geuit, zette zjj zich zoo gemakkeljjk met eenig werk in den schoot en tjjdschrifien in de hand op eenigen afstand van haar insgeljjk lesenden man in een leunstoel en de jongelui begonnen met hunne voorbereidingen tot 't concert. (Ver.olg in Jt.l Tweed* Blad.) ABONNEMENTSPRIJS -Tr"M"A1 MT|y-«DR AT. AGITE MA. NON AGITATE. 10 PRIJS DER ADVERTENTIEN.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1899 | | pagina 1