NIEUWE
HbagËlaó voor <3Zooró- en SZtiió-eJCollanó.
Vooruitgang
No. 4337,
Dinsdag 14 November 1899.
24ste Jaargang.
B 0 ITJüNLAJN pT"
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland2,80
Afzonderlijke nummers0.03
Dit blad verschjjnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BÏÏBEAU: St. Janstraat Haarlem.
PBIJS DBS AD VEEtTEETTIEN.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer7'/t
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte]
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Redacteur-Uitgever, W. KAPPERS.
Een buitenlandsch Protestantsch blad
schreef onlangs <In de Katholieke landen
gaat het Protestantisme op verblijdende
wijze vooruit,» en noemde, om deze bewe
ring te stavende volgende landen Oos
tenrijk- HongarijeBelgië, Italië, Spanje,
Brazilië en Mexico. Hoe groot echter die
«verblijdende» vooruitgang is, zegt bedoeld
blad niet.
Nu, wij geven toe, dat het Protestantisme
ook in geheel Katholieke landen proselie
ten maakthet verkeer is tegenwoordig al
erg gemakkelijk en natuurlijk komen de
Protestanten nu in streken, waar zjj vroe
ger niet waren. Maar wat betreft hunne
zendingswerkzaamheid in de genoemde lan
den, kan onmogelijk sprake zijn van groote
uitkomsten. Omtrent de zendingswerkzaam
heid in heiden sche landen door de Protes-
tantsche sekten heeft bovenbedoeld blad
blijkbaar geen «verblijdenden» vooruitgang
te constateeren en dit bewijst ons, dat het
Protestantisme, evenals de oude ketterijen,
voornamelijk proselieten tracht te winnen
uit de Katholieken.
De Katholieke Kerk daarentegen heeft,
gedachtig aan het woord van haren god-
deljjken stichter<Gaat en onderwijst alle
volken» van den beginne afde zending
onder de heidenen als hare hoofdtaak be
schouwd.
Zij was het, die het Romeinsche Rijk
overwon en won voor het Christendom.
Maar zij ook heeft vervolgens de wilde
volken van Azië, Egypte, Noord-Afrika,
tot het licht van het Evangelie gebracht,
de Kelten, de Germanen, de Slaven voor
Christus gewonnen.
Het waren de Roomsche Pausen, die in
de vijfde eeuw een H. Augustinus naar
Engeland zonden, in de achtste eeuw aan
een H. Bonifacius de bekeering van Duitsch -
land en van een gedeelte van ons vader
land, in de negende eeuw aan een H. Ansga-
rus de bekeering van Scandinavië opdroegen.
FEUILLETON.
DE ERFGENAAM.
12
Vervolg
//Helaas, ik kan n daaromtrent volstrekt niets
mcdedeelen. Het bericht van Götz' dood viel met
't afsterven mijns vaders samen u begt jjpt, dat
de droefheid om dezen iedere gedachte aan den
neef, met wien ik buitendien hoogst zelden ver
keerde, op den achtergrond drong,
//In elk geval bleef hjj een bloedverwant. Zjjn
dood eenzaam, in 't verre werelddeel had
zelfs voor vreemden iets akeligs..-/
//Zeker. Wie evenwel meer van Götz' vroegere
leven wist, moest wel vreezen, dat een al te zorg
vuldig onderzoek naar dezes einde weinig ver
blijdende resultaten zou opleveren.//
//Zoo denkt u erover. Wie weet evenwel of
niet 't tegendeel zou gebleken zjjn Gerehabili
teerd zou hjj dan in zijn graf rusten.//
//Wanneer ik ook toegeef, dat u gelijk kunt
hebben, zoo moogt u niet vergeten, dat, daar
ik Götz zoo goed als niet gekend heb, er voor
mjj geen grond voor bestond bjjzonder belang
in zjjn lot te stellen.//
//Dan hoop ik die belangstelling nu gewekt
te hebben," antwoordde zjj, moeite doend om
haar gelaat eene dankbare uitdrukking te geven,
//nu, nu ik u bewezen heb, dat hjj de slechte
faam niet verdiende, die hem in zijn graf ver
volgt.//
bewezen had zij in 't geheel niets, wel veler-
En wat buiten de grenzen van Europa,
vooral sedert de zestiende eeuw aan het
heidendom ontrukt werd in Noord- en Zuid-
Amerika, in Azië, Australië en Afrika, het
is bjjna uitsluitend aan het heidendom ont
rukt door de Katholieke Kerk
Het geheele Protestantisme daarentegen
bestaat schier uitsluitend uit landen en
volken, die vaak met geweld, van de Ka
tholieke Kerk afgescheurd of naderhand
door Protestantsche landen gekoloniseerd
zjjn geworden. Daarentegen bestaat er geen
volk van eenige beteekenis, dat door het
Protestantisme aan het heidendom ontrukt
is geworden.
Alle sekten zonder onderscheid hebben
zich te allen tijde niet uit heidenen gere-
cruteerd, maar de Christenen tot afval van
het ware geloof, tot afval van het èéne li
chaam van Christus, verleid. «Uw werk
is het,» zeide reeds Tertulliaan, «niet de
heidenen te bekeeren, maar de onzen af
vallig te maken gij streeft méér naar den
roem om degenen, die staan, tot val te
brengen, dan degenen, die gevallen zijn, op
te heffen omdat uw werk zelf, niet van
eigen opbouw afkomstig is, maar van de
verwoesting der waarheid.»
De H. Augustinus vergelijkt de ketters
bij den patrjjs, die vergadert, wat hijzelf
niet voortgebracht heeft.
Dat in weerwil van den «verblijdenden»
vooruitgang van het Protestantisme in de
Katholieke landen, de Katholieke Kerk nog
niet zwak en bouwvallig geworden is, blijkt
ten duidelijkste hieruit, dat Paus Leo XIII
alléén tot 1 Januari 1898 opgericht heeft: 2
patriarchaten (in Oost-Indië en Alexandrië)i
30 Aartsbisdommen (13 nieuwe en 17 in
rang verhoogde bisdommen)97 nieuwe
Bisschopszetels, 2 Apostolische delegatiën,
59 Apostolische vicariaten.
Alexander, graaf v. Hbner, schrjjft
met recht: «Deze groote gemeente (de on
der den Paus staande Katholieke Kerk)
welke hetzelfde gelooft en hoopt, verbreidt
zich langzamerhand over de geheele wereld
lei beweerd de moeite, haar dit te doen be-
grjjpen, wilde Hugo zioh echter besparen. Oom,
die een partjj Bézique en daarmee zjjne lust tot
spelen had verloren, schoof zjjuen zetel met veel
gerammel terug en beweerde, dat het hoog tjjd
was om naar bed te gaan, een mededeeling, die
aan elk verder onderhoud een einde maakte.
Een geluid, dat bedenkeljjk op snorken geleek,
gaf antwoord van uit den hoek, waar de barones
zat, kaarsrechtop, alleen het hoofd een weinig
voorover latende hangen. Zjj keek met glazige
oogen om zich heen en verzekerde, dat er veel
interessants in de courant stond, maar verklaarde
zich desniettemin bereid te gaan slapen. Nadat
zjj in een passenden, zjj het ook met mislukte
vreemde woorden doorspekten wel-te-rusten-
wensch van haren neef afscheid nam, bood zjj
hem hare hand ten kus en verwjjderde zich,
door haren man en de nichten gevolgd.
De kamer voor Hugo bestemd was, zoowel
wat groote als stoffeering betreft in overeenstem
ming met zjjne waardigheid als erfgenaamDen
vorigen avond was hij te vermoeid om haar in
bijzonderheden op te nemen, te zorgvuldiger deed
hjj het thans nu hjj er geheel verfrischt bin
nentrad.
Natuurljjk dacht hjj hierbjj aan hen, die voor
hem deze kamer bewoond hadden, en aan deze
herinneringen sloten zich weer andere aan, die
hem als schaduwbeelden voorbijtrokken.
Het licht was reeds lang uitgedoofd, en nog
immer lag hij daar slapeloos, en indrukken van
den meest verschillenden aard verjoegen elkaar
in zjjn hoofd.
Hoe trotsch hjj ook was op zjjn stoïcisme,
en is in de laatste tientallen van jaren in
getal en invloed ontzaggelijk toegenomen.
Onder dit opzicht beroep ik mij op het on
partijdig getuigenis van al degenen, die de
beide halfronden der wereld bezocht heb
ben».
Amerika.
Admiraal Dewey, de overwinnaar der
Spaansche oorlogsschepen voor Manilla, is
na 28 jaren weduwnaar te zijn geweest, te
New York in het huwelijk getreden met
een der aanzienlijkste dames van Washing
ton, mevrouw Hazen, weduwe van gene
raal William Hazen. Zjj is een schoon
zuster van generaal L u d I o w, militair-gou
verneur van Havana,
Het huweljjk werd met groote plechtig
heid doorjZ. Em. G i b b o n s, aartsbisschop
van Baltimore ingezegend.
België.
Z. Em. Mgr. Rinaldini Pauseljjke
nuntius te Brussel, is benoemd tot nuntius
te Madrid, in vervanging van Z. Em. kar
dinaal Francesco Nava, die naar Rome
wederkeert.
jFrankrijk.
De Fransche kerkvervolgers zijn gefopt.
Zij wilden de paters van O. L. Vrouw-
Hemelvaart vervolgen onder voorwendsel,
dat zi) een politiek genootschap van meer
dan twintig leden uitmaken. [Om dien
kleiDgeestigen maatregel te verijdelen, zul
len de paters zich in de nabijheid van hun
klooster vestigen en niet meer dan twintig
bewoners in het klooster laten.
Aan het station Sables d'Olonne te
Parijs, is een vreeselijk drama afgespeeld.
Een gewezen artillerie-officier C h a r r e t,
officier van het Legioen van Eer, die wet
telijk van zijne vrouw gescheiden leefde,
loste, toen de laatste uit den trein kwam,
zes revolverschoten op haar. Vier kogels
troffen het slachtoffer doodelijk. Twee ko
gels troffen, na mevrouwCharretgewond
te hebben, den heer Brut, notaris en zijne
vrouw. De vjjfde kogel kwetste den doua
nier Baudrier en de zesde kogel ver
brijzelde een groote spiegelruit in het «café
National».
op zijne verachting voor al wat geld betrof, het
was hem niet mogeljjk het gevoel te verdrjjven,
dat het toch heerljjk zou zjjn, eens een eigen
huis te bezitten en dat wel een, waarop ge
neraties van Sonnecks voor hem hadden gehuisd.
Waar waren echter zjj, die voor hem dezelfde
hoop hadden gekoesterd, Emich Götz
Zijn gesprek met Malwine Holdermaon kwam
hem weder in de gedachten, hjj zei zich, dat
nog niemand met zulke warmte als zjj hem van
Gö z had gesproken hjj vroeg zich af, in hoe
verre haar bewondering voor dien man gerecht
vaardigd was, en ging in den geest diens levens
loop na, zooals hjj dien door zijn vader had
hooren schilderen.
Van vrijheer Dagobert's broeders was de derde,
Kuno, reeds vroeger gehuwd met eene schoone
Spaansche, die hem een zoon, den bewusten
Götz, schonk. Wjjl zjjn broeder Felix, die tus-
schen hem en Dagobert kwam, zeer ziekelijk
was en steeds verzekerde in 't geheel niet te
zullen trouwen, had Kuno zich geheel vereen
zelvigd met de gedachte, dat zjjn broeder kin
derloos zou sterven en zjjn eigen schoone, rjjk-
begaafde zoon 't erfdeel zou in 't bezit nemen.
De reeds vroegrijpe knaap was in deze ver
wachting opgegroeid en de droomen van toe-
komstigen rijkdom hielden zjjn geest voortdu
rend bezig. Toen nu Felix op geposeerden leef-
i tjjd toch nog huwde en na een paar dochters
een zoon, Emich, geboren werd toen be
schouwde dat Kuno zoowel als zjjn zoon wer-
keljjk als eene schending hunner rechten zjj
konden zich maar in 't geheel niet schikken
in de veranderde positie. Vrjjheer Kuno, wre-
De dader was kalm en liet zich gevan
gen nemen. Op de hem gestelde vragen
gaf hij geen antwoord.
In de Fransche Republiek beschouwt
men het toegeven van Engeland aan Duitsch-
land in zake de onderhandelingen in de
Samoa-aangelegenheden aldus
«Duitschland slikt de oesters in en laat
de schelpen aan de Angelsaksers. Men wei
gert echter te gelooven, dat keizer W i 1-
h e 1 m II voor een zoo geringen prjjs ze
delijk hulp verleent aan de vjjanden der
Transvaal.
Zjjn onderdanen zjjn van meening, dat
hun vorst hunne gevoelens van sympathie
voor de Boeren onderschat en ook de zjjne,
welke hjj zoo levendig toonde in zjjn te
legram aan president K r n g e r.
De Matin is alzoo van meening, dat de
getroffen regeling zich slechts bepaalt tot
de Samoa-quaestie zonder eenigen invloed
op de algemeene Duitsche politiek.
Als besluit haalt bet blad de woorden
aan door keizer Wilhelm gesproken bij
de jongste recruten-beëediging in de Lust-
garten, waar hjj zeide«Een man moet
slechts een woord hebben.»
Dit keizerljjk woord is in 1896 aan de
Transvaal gegeven.»
De Matin denkt er losjes overheen. Wjj
zeggen echter: voor wat, hoort wat.
Duitsohland.
Keizer Wilhelm heeft wegens den
voor Duitschland gunstigen afloop der Sa
moa onderhandelingen telegrammen vange-
lukwensching ontvangen van den Kolonia
len Raad en de Hamburgsche kooplieden
omdat hij hun een nieuw handelsterrein
heeft bezorgd in de Koloniën.
De Duitsche gezant te Londen, graaf
H a t z f e 1 d, heeft de orde van den Zwar
ten Arend met de brillanten ontvangen, ter
belooning zijner diensten in deze quaestie
bewezen.
Oostenrijk-Hongarije.
In Boheme is het altjjd zeer onrustig,
De Czechen zetten alles in rep en roer
zoodat hun beweging een zeer ernstig ka
rakter heeft aangenomen.
Donderdag verbrijzelde de Czechische
bevolking de ruiten van het kasteel Kono-
pischl in Boheme, dat eigendom is van den
kroonprins Frans Ferdinand. Een be-
velig gestemd en verbitterd, stierf niet lang na
Emich'» geboorte een schoone, wilde soon bleef
aan de zwakke handen eener toegeefljjke moeder
toevertrouwd in een tjjd, dat hjj aan strenge
tucht de grootste behoefte had. Aan een krach
tige en voorzichtige leiding zon het misschien
gelukt zjjn, de talenten van den knaap tot de
schoonste ontwikkeling te brengende moeder,
die hem afwisselend buitenmate yertroetelde en
met overdreven strengheid behandelde, was daar
toe niet in staat. Niet in toom gehouden, af-
keerig van alle zelfbedwang, geraakte Göts op
den breeden weg. Hoogst begaafd zjjnde ont
brak het hem evenwel aan de noodige stand
vastigheid, zjjn goeden aanleg te ontwikkelen,
zoodat bij hem.slechts één talent tot zjjn recht
kwammet volle hand geld uit te geven.
De geldbuidel van zjjn oom had hier veel
van te lijden.
Hoezeer de oude heer ook aan zjjn geld hing,
voor deze* neef gevoelde hjj eene kleine zwak
heid en toegeeflijkheid, die nog steeg, doordat
hjj in hem het troetelkind van het gezelschap,
den lieveling van 't kleine hof zaghjj toonde
zich in het geheel niet onverbiddeljjk, zoolang
de eischen van zjjn neef binnen zekere grenzen
bleven. De tjjd kwam evenwel, dat de verhon-
ding veranderde. De zucht tot spelen en wedden
had in Götz de overhand gekregen, met spelen
en wedden verloor hjj groote sommen. Hjj werd
aangezocht, zjjn ontslag te nemen, en zoo leidde
hjj een tjjd lang een avontuurljjk leven in het
Balkanschiereiland.
f Worut vervolg f)
HiiRiEHSCHE GOHBAIT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem f 1,10
AGTTE MA WOW AGITATE.
