NIEUWE
ïïagêlaó voor cfiooró- att SCuió-dCollattó.
De geestelijkheid en
de sociale vraag.
$0. 4344.
Woensdag 22 November 1899.
24ste Jaargang.
BüiTENLAN jjT~
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland2,80
Afzonderlijke nummers0.03
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
B B E A U St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer7l/%
Groote letters worden berekend naar plaatsruimtel
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Red a c t e ur-Qi t g e v e r, W. KüPPERS.
Vaak wordt de volgende bewering ten
beste gegevende werkzaamheid van de
Kerk moet zich bepalen tot de bovenna
tuurlijke dingen, want de blik der Kerk is
hemelwaarts gericht. En daarom ook moest
de geestelijkheid en de Kerk zich niet in
laten met de sociale quaestie want de so
ciale quaestie is een aardsch vraagstuk.
Maar dezulken, die aldus spreken en re
deneeren, tjonen ten duidelijkste, dat zij
volstrekt niet het minste begrip hebben van
de taak der Kerk, evenmin als van den aard
der sociale quaestie.
Voor alles is de priester zielzorgeren
wauneer de priester deze taak van zielzor
ger vervultdan is hij reeds een sociale
factor. Al wie beweert, dat de Kerk geen
recht heeft om onder sociaal opzicht werk
zaam te zjjnhjj toont duideljjkdat hij
van het goddelijk wereldplan ook niets ver
staat want hij zou beweren, dat het god
delijk scheppingsplan met zich zelf in te
genspraak is, dat er tusschen de aardsche
taak en tusschen de hemelsche taak een
tegenstelling bestaat, welke niet kan opge
lost worden. Ja, hjj moest nog verder gaan
en zeggen, dat zelfs Christus ontrouw is
geworden aan Zijne taak. Immers, de god
delijke Verlosser heeft niet enkel zielen ge
nezen, maar ook wonden en zieken naar
het lichaam, ja, Hij heelt zelfs den dood
overwonnen en Hg is ook opgetreden voor
de zwakken en armen. Zijne taak was niet
enkel eene godsdienstige, maar eene bij uit
stek sociale taak.
Voor de werkzaamheid van de Kerk in
de sociale quaestie spreekt nog bjjzonder
de omstandigheid, dat de Kerk siods 1800
jaren aan de spits van den socialen voor
uitgang gestaan heeft.
Bovendien komt vervolgens daarbij het
natuurlijk recht. Zóo abstract mogen wij
de taak der Kerk niet opvatten, dat de
FEUILLETON.
DE ERFGENAAM.
Vervolg)
«Dan eerst beslis ik juist alleen."
«/Dan sal 't er ook nsar uitvallen."
//Jjj wjjsneus. De bruid zal zoo waarschijnlijk
op moeder geljjken.//
«rik dank u voor dat compliment,// lachte
deze, „ik voorspel u echter, dat zjj 't tegec-
gestelde zal zjja, bij huwelijken vooral geldt het
spreekwoord il ne faut jamais dire //jamais.//
//Gewoonlijk eindigen alle pretenties hiermee,
dat men 't tegengestelde van z|jn ideaal thuis
brengt.//
„Dat is bjj mjj niet te vreezea,// lachte Hugo
zeer beteekenisvol. //Zooveel kan ik in elk ge
val zeggen, dat ik tot nu toe mjjn ideaal nog
niet gevonden heb.//
//Dan is het zeker geen der meisjes in Moos-
burg
//De meisjes in Moosburg Hugo sloeg zich
voor het hooid. //Ik mag niet vergeten er u op
voor te bereiden, dat ik u gaarne voor den
aanstaanden herfst eenige weken een gast zou
bezorgen eene vrouwelijke
eO, zoo staat 't ideaal misschien reeds voor
de deur, vragend om binnengelaten te worden
„Geen zweem van ideaal, een klein duiveltje
dat uw vaste hand moet temmen en leiden
Therese Neuenstein."
a Die staat toch waarachtig in een goed boekje
Kerk alleen de zielen naar de hoogere we
reld geleidt, zonder den blik te werpen op
dit aardsche leven. De taak der Kerk zal
veelvuldig in de sociale vei houdingen lig
gen en wanneer tegenwoordig het gods-
dienstig-zedelijk vraagstuk zóo brandend
geworden is, dan hebben wij dit veelvuldig
te danken aan de sociale verhoudingen en
toestanden. Wil de Kerk hare bovennatuur
lijke taak vervullen, dan moet zij ook op
de sociale toestanden den blik vestigen, en
als vanzelt zal daaruit volgen dat zij ter
liefde van de menschheid ook hare werk
zaamheden vervulle onder sociaal opzicht.
Men moet het nooit vergeten, dat de so
ciale quaestie niet enkel een quaestie is van
de maag, eene maatschappelijke quaestie
maar dat zij op de allereerste plaats een
zedelijk-godsdienstig een volstrekt ideaal
vraagstuk is. En tegenover zulk een vraag
stuk mag de grootste macht op deze we
reld, de Kerk, zich niet onverschillig be-
toonen.
Het sociale vraagstuk is niet eene quaes
tie van strijd, het is eene quaestie van vreed
zame verzoening, van vreedzame organisa
tie. Welnu, er beslaat op deze aarde geen
grootere macht des vredes dan de Katho
lieke Kerk ook bestaat er geen machtiger
organisatie op deze wereld. Dit hebben zelfs
de grootste tegenstanders van de Kerk er
kend. Derhalve is het een wanbegrip wan
neer men meent, dat de Kerk geen recht
heeft om zich met het sociale vraagstuk
bezig te houden.
Doch lateu we eens aautoonen, hoe en
waarom de sociale vraag vóór alles een
kerkeljjk vraagstuk is. De sociale vraag
is zóó oud als de menschheid en zij zal
even lang duren als de menschheid be
staat. De sociale vraag heeft hare diepste
wortelen in des menschen eigene natuur
in de tegenstellingen, welke in den mensch
bestaan, de tegenstelling tusschen recht en
plicht.
Bij de genezing van eene ziekte is het
vóór alles noodzakelijk dat men weet, wat
bjj oom Dagebert* wierp Maria bits ertusschea.
„Wat moet zjj hier doen?//
//Eene verstandige levensopvatting krjjgen.
Zq gevoelt zich niet gelukkig, slaat als een ge
vangen vogel wild met de vleugels om zich
heen en schreit dan omdat ze zich verwondt
„En nu moet zq zeker bjj mjj in 't verbeterings
gesticht,// lachte de moeder, „die arme Therese.
N uheel gaarne. Ik was met hare moeder
bevriend en had haar oprecht liefhet verheugt
mq hare dochter wellicht van dienst te kan
nen zijn.//
„Eene onaangename huisgenoote is zq tot du
toe niet; daarop wil ik u opmerkzaam miken,
moederzoo lastig is ze soms, dat ik mq een
paar malen heb afgevraagd hoe 't komt, dat
oom Dagobert haar in zijn huis wil en hare
tekortkomingen steeds verschoont.//
„Hoe dat komt? Het is een eoort boetedoe
ning. Maria Diirield, Theresa 's moeder, en hjj
hebben elkander zeer bemind.//
„En wat drommel waarom
„Heeft hij haar niet gehuwd? Dat heeft de
booze Mammon weer eens te verantwoorden.
Dagobert was op het punt zich te verklaren
het verschil van godsdienst ware geen hinder
paal geweest, want de arme Maria was zoo ver
liefd, dat zjj alle voorwaarden zou aaDgeoomen
hebben. Maar daar viel de goudregen op Regiua
neer en nit was het met Dagoberts roman. Maria
heeft lange jaren om hem geleden.
„Om oom Dagobert riepen de meisjes ver
wonderd,
„Gjj jonge lieden meent altjjd, dat wjj ouden
bejaard op de wereld zijn gekomen," schertste
gezondheid is; en juist daarin loopen
de beschouwingen over de sociale gezond
heid verre uit elkander, gelijk die beschou
wingen te alleD tijde verre uit elkander
geloopen hebben. Vroeger bestonden er, vol
gens de zienswijze van de oude wjjsgeeren,
alleen heeren en slaven. Maar de Kerk is
opgetreden om de slavernjj at te schaffen.
Vervolgens trad zij op, om de familie, het
huisgezin te reorganiseeren en de vrouw
en het kind te verheffen. Het Christendom
heeft den geest van den tijd herschapen.
Het Christendom heeft de woorden, die na
derhand door de Fransche revolutie zóó
i schromelijk werden misbruikt, de woorden
cvrjjheid, geljjkheid, broederschap,» op zjjne
vanen geschreven en de geljjkheid aller
menschen afgekondigd. Hiermede heeft het
Christendom den socialen plicht te voor
schijn geroepen en hiermede ook de sla
ven-, vrouwen- en armen-quaestie doen ont
waken.
(Slot volgt.)
Engeland.
Ergerlijk is de vleitaal die het grootste
gedeelte der Engelsche pers doet hooren
tegenover Duitschland over het bezoek van
keizer Wilhelm aan koningin Victoria.
Dezelfde journalisten, die nog pas enkele
jaren geleden den Duitschen Keizer kozen
tot het voorwerp van hun haat, van hun
spot en hun hoon, kunnen thans geen woor
den genoeg vinden van bewondering, ver-
eering en hulde voor den Duitschen heer-
scher. Hun artikelen, die schijnbaar over
liepen van grenzeloozen eerbied voor den
Keizer, waren er op berekend het Engelsche
volk en wellicht Europa te doen geïooven,
dat Duitschland de bondgenoot van Enge
land was in de Zuid-Afrikaansche geschie
denis.
En toch is niets minder waar dan dat,
al heeft de Samoa-quaestie aanleiding gege-
ven om Duitschland eenige dagen te wan
trouwen.
De aankomst van Keizer Wilhelm in
Engeland is zoo eenvoudig mogeljjk terwjjl
elke officieele begroeting achterwege is ge-
de moeder. „Dagobert was een schoon man, groot
I en slank, daarbij nog de Sonnecksche neus, dien
ge in Hugo nog als kenteeken van het geslacht
bewondert.
„Daarbjj was hjj op zjjn manier ook beminne
lijk, Maria althans voud hem betooverend. Zjj was
wat gjj een oude juffrouw noemt geworden eer zjj
na de ondervonden teleurstelling tot trouwen
kon besluiten.//
„Baron Neuenstein was officier, een levens
lustige, geestige, maar helaas zeer onpractische
Rjjnlander.Toen hjj huwde, was hjj ritmeester,
maar daarna liet hjj zjjn zwaard in de scheede
rusten om het penseel te hanteeren. Dat was
goed, zoo lang hjj slechts tot zjjn genoegen
schilderde. Toen echter de aandeeleo der kolen-
mjjnen, waarin zqn vermogen voornamelijk stak,
bjjna waardeloos werden, was zjjn dilettanten
talent niet bjj machte hem een bestaan te ver
zekeren. Ean typhusepidemie wierp hem en Maria
binnen drie weken op 't doodsbed, en foen bleek
dat van zjjn vermogen heel weinig voor de kin
deren was overgebleven."
„Toen bleek echter ook, dat Dagobert een
goed hart had.//
„Hoe dat?»
„Uit goede bron weet ik, dat hjj de kosten
voor de opvoeding van de jongste spruit des
gezins, Therese, gedragen heeft, wat in hem
dubbel hoog te prjjzen is, daai zjj in een kloos
ter was opgenomen. Het meisje moet op haar
moeder geljjken."
„Vandaar dus ooms bjjzondere genegenheid
voor haar. Deze genegenheid representeert een
schjjntje van poëzie in zjjn nuchter leven,// meende
bleven. Ook zal de Keizer geen bezoeken
afleggen bjj den Hertog van Devonshire
en bij Lord Lonsdale en eene plechtige
ontvangst door de City van Londen is af
besteld. Z. M. bezoekt met zjjn vrouw en
kinderen zjjn grootmoeder op Windsor en
daarnazjjn oom en tante te Sandringham. Dat
is alles.
Duitschland.
Keizer Wilhelm heeft voor zjjn ver
trek uit Kiel naar Engeland woorden ge
sproken in den kring van generaals en ad
miraals die duidelijk moesten aangeven
dat Z. M. wist, dat zjjn reis niet met vreug
de door zijn volk werd begreet, maar on
danks die meening kon hij de belofte niet
verbreken om het reeds lang aangekon
digde bezoek aan zijn Engelsche verwan
ten langer uit te stellen.
Het is met het oog op dit zuiver fami
liaar karakter van zjjn reis, dat de Keizer
door tnsschenkomst van graat Hatzfeldt
voor elke nitnoodigingdie hem uit En
geland gewerd, heeft doen bedanken.
De Hohemollern is gisteren voormiddag
omstreeks 10 nur te Portsmouth aangekomen.
De Hertog van Connanght begaf' zich aan
boord om den Keizer en de Keizerin te
verwelkomen.
frankrijk.
De Figaro klaagt dat Frankrijk sedert
jaren tegenover de buitenlandsche gebeur
tenissen tot stilzitten is gedwongen uit vrees,
dat de Tentoonstelling te Parjjs zou mis
lukken of schade zou leiden.
Paul Adam betoogt in een artikel
van het Parjjsche Journal, naar aanleiding
van de jongste gebeurtenissen, waardoor
Frankrjjk is gebleken geïsoleerd te staan,
dat de tjjd van bezuinigingen op het oorlogs
budget niet gekomen is. Wil men bezuini
gingen, dan moet dit elders worden gevon
den en wel bjj de ambtenaarswereld. Hjj
wijst er op, dat vele jongelieden, die we
gens een vaak gering lichameljjk gebrek
▼rij zjjn gesteld van gewonen krijgsdienst,
hun land op andere wijze kannen dienen.
Bjj vele administraties verrichten personen,
die lang gestudeerd hebben, voor betrek-
keljjk hoog traktement allerlei hoogst een
voudig schrijfwerk. Als men hen verving
door de afgekeurden voor den krjjgsdienst,
die op niet meer recht hebben den gewone
soldaten kosten, zou er heel wat bezuinigd
Hugo. „Tante Regina moet daar wat van gis
sen, daar ben ik van overtuigd, zjj is daarom
zoo weinig vriendeljjk tegen de kleine.»
„Zoo zal de verhouding wel zjjn. Wanneer komt
echter mjjne jonge kweekelinge vroeg de moe
der.
»In den herfst, tegen den tjjd dat oom naar
't bad gaat, veronderstel althans, dat u het goed
vindt, moeder.»
„O zeker, je kunt dat ook naar Moosburg
schrqven.»
„Als Therese in ons klein huishonden maar
geen te onaangename storing brengt,orakel
de Marie.
„Voor jou in geen geval,» zoo scheepte de
moeder haar af. „Dan ben jjj gehuwd en voert
den schepter in de houtvesterjj. En ons ande
ren zal de wees wel welkom zjjn niet waar
kinderen
De docjiters knikten toestemmendin haar
hart dachten zjjeen aangenamer gezelschap
dan de heerschzachtige Maria zal ze toeh zeker
wel zjjn.
Overal afgewezen, wendde zich Marie op
driftigen toon tot Hngo„Kom jjj tegen dien
tjjd ook wellicht naar hier Behoort dat mis
schien tot 't program
„En als dat zoo ware, zou het u hinderen
„Doch kalmeer je, wjjze en voorzichtige zus
ter, ik ben tegen dien tjjd bjj de manoeuvere.
Ten overvloede kan je echter nog herhalen,
dat Therese, dat kleine katje voor mjj geheel
niet gevaarljjk is
Wordt vtrvolfi)
HAARLEMSCRÏCOIIRIIT.
ABONNEMENTSPRIJS
PBIJS DSB ADVEBTENTI8N.
AGITE MA NON AGITATE.
20