NIEUWE
Hfragêlaó voor tffiooró- en Suió-eXollanó.
De geestelijkheid en
de sociale vraag.
No. 4345
Donderdag 23 November 1899.
24ste Jaargang.
j BUITENLAND.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenlandc 2,80
Afzonderlijke nummers0.03
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUBEAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer7'/»
Groote letters worden berekend naar plaatsraimtel
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
(Slot).
De middelen, waardoor het Christendom
in deze vraagstukken hulp gebracht heeft,
zijn belichaamd in de organisatie van de
verschillende vakken en standen maar deze
organisatie moet doordrongen zijn van den
christelijken geest.
Dat tegenwoordig de sociale quaestie een
zóo brandend vraagstuk is, dit hebben wij
te danken aan de omstandigheid, dat het
verheven ideaal van Christen iom en Kerk
verbrijzeld geworden isdat de revolutie
opgetreden is op sociaal-politiek en maat
schappelijk gebied, maar vervolgens ook op
godsdienstig-zedelijk gebied. En die revo
lutie heeft het geheele werk van de chris
telijke Middeleeuwen verbrijzeld, in stede
van dit werk te verbeteren. De revolutie
heeft de maatschappij verpletterd, en zóó
is het gekomen dat de zwakke alléén kwam
te staan en derhalve tegenover den ster
kere machteloos is.
En deze toestand werd vervolgens nog
verergerd door de machines, door het we
reld-verkeer door middel van de spoorwe
gen, verder door de pers en eindeljjk door
het denkbeeld, dat de massa des volks een
groote macht zou kunnen vormen, indien
zij zich slechts vereenigde. Maar helaas, bjj
de uitvoering van die gedachte was de geest
des Christendoms verdwenen en de organi
satie van de volksmassa werd bezield door
den geest van revolutie.
Daarbij komt nog de quaestie van den
middelstandde jammerljjke toestand van
den handwerkstand, van den kleinhandel en
van den boerenstand, van het geleerde pro
letariaat, alsook de vrouwenquaestie.
De oplossing van deze quaestiën is aan
de meest verschillende pogingen onderwor
pen geworden. Sommigen beweren, dat ver
betering onmogeljjk is te verkrjjgen. An
deren wederom willen die quaestiën oplossen
FEUILLETON
DE ERFGENAAM.
Verwig)
«/Des te beter,// meende Marie. wIk vreesde
reeds, dat je een dommen streek zoudt begaan
////Hugo en een domme streek spotte Ro
bert, r/zoo iets is \onbestaanbaar, onze oudste
broer is een waar model-man."
,/Lach jjj maar,,/ antwoordde Hugo goedig.
//Onoverlegd heb ik zeker nog nooit gehandeld
»Neen nooit!" riepen als uit ééi mond Fanny
en Gabrielle, de jongste zusters; //word jjj maar,
gelijk bjj is. Robert,//
//Twee genieën in een familie, dat zou ver
ontrustend zijn. Hoor eens, Hugo," zoo brak
Robert zija spotternijen af, die zijn broeder be
gonnen boos te maken, //hoor eens, wat geef
je me, wanneer ik je den aangeteekenden brief
van den Elwertschen Boekhaudel bezorg, die
heden-morgen voor je aangekomen is
//Hier daarmee riep Hugo zichtbaar opge
wonden en trok hem den brief uit de hand.
,/Mijn vertaling van een geleerd Fransch weik
over krijgswetensehap is aangenomen en zal goed
gehonoreerd worden riep hjj verheugd uit. "Ik
heb het met kaarten en plannen verrijkt, die men
uitstekend vindt. Hoezee, dat is mij veel liever
dan eene toelage van oom Dagobert.
//Zulk door eerlijken arbeid verkregen geld
geeft veel meer genot dan een gift 1 Gelukt het
mijn oom mjjue overplaatsing bij de genietroe-
largs den weg van sociale revolutie maar
wij voor ons zieu de redding in de sociale
hervormingen.
Maar nu volgt de vraaghoe kao de
geestelijkheid, hoe kan de Katholieke Kerk
daarvoor werkzaam zijn Reeds door haar
bestaan draagt de Kerk bij tot oplossing
van dit zóó moeilijk vraagstuk. Reeds het
bestaan vau de Kerk is eene sociale daad.
Zjj waakt er voor, dat de stoffelijke goe
deren te hoog geschat worden en dat som
mige belangen eenzijdig worden verdedigd.
Juist de organisatie vervoert de leden van
die organisatie zöo gemakkelijk ertoe, om
sommige belangen eenzjjdig te verdedigen;
terwijl de Kerk daarentegen de begrippen
van rechtvaardigheid en liefde in de men-
schen levendig houdt en bevestigt.
Op godsdienstig-zedeljjk gebied heeft de
Kerk voornameljjk hare aandacht te wijden
aan het christelijk huisgezin, in 't bijzon
der doordat zij het bewustzijn in het huis
gezin versterkt.
Een ander middel van sociale werkzaam
heid is de bevordering van het Katholieke
vereenigingslevendoor het stichten van
werklieden-, gezellen- en landbouwers-ver-
eenigingen.
Verder komen in aanmerking de Vincen-
tius-vereeniging en die voor verzorging
der armen, vervolgens de vereenigingen van
jonge kooplieden alsook de stichting van
gezelbge vereenigingen.
Bij voordrachten van socialen aard, waar
voor juist een ruim veld open ligt, wachte
men zich echter voor ontaarding in sociale
agitatie-redenen. Voor zulke voordrachten
is bijzonder noodzakelijkdat men in de
sociale quaestie goed beslagen is. Dit is
echter alleen te bereiken door organisatie.
Een sociaal-democratisch leider heeft vóór
eenigen tijd gezegd «de Katholieke Kerk
bezit hare groote macht door hare sociale
werkzaamheid, en zjj zal zóólang een groot
macht blijven als zij deze sociale werk
zaamheid voortzet.»
Deze gedachten willen wij omzetten in
pen te verkrijgen, zoo is mjjn weg gebaand, ik
sta op eigen beenen en heb niemands hulp
noodig."
//Sehe jeder, wie er's treibe,
Und wer steht, dass er nicht falie 1//
citeerde de onverbeterlijke Robert.
VIII.
//Ei, ei, Therese, mat zulken arbeid bezig, en
je ziet dat niet als ten verandering aan .riep
Hugo lachend Therese toe die hjj in zjjns
moeders tuin aantrof, toen zjj voor een perzik
boompje geknield bezig was de rjjpe vruchten
zorgvuldig in een naast haar staande mand te
leggen.
J31jj verrast sprong zij op, daarbjj haast de
mand met den kostbaren inhoud omverstootend.
Hugo ving de naand op en zette ze recht.
//Gjj spring-in-'t-veld,// plaagde hij.
//Schoolmeester als altjjd,// antwoordde zjj
blozend.
//Maar dat is te heerljjk 1 Gjj hier 1 Gjj wer
kelijk hier? Waar kom je vandaan? Als uit de
wolken gevallen."
«Nu, dat ik najjne moeder bezoek, ia toch
werkeljjk geen wonder te noemen.//
//Maar geen mensch verwachtte je. Iu Mooe-
burg zei je immers ook, dat je in langen, lan
gen tijd geen verlof mesr zoudt hebben.// Hare
oogen lachten en daarmee haar mond en geheel
haar lieve gezichtje.
//Het kwam ook heel onverwacht. De manoeu
vres zjjn ten einde. Oom Dagobert wenschte
mjjue tegenwoordigheid bjj een familiebespre-
een weuschMoge door de offervaardige
georganiseerde werkzaamheid van de gees,
lelijkheid ia vereeniging met de leeken-
wereld, de groote sociale quaestie zoover
het mogelijk is, nader gebracht worden tot
hare oplossingter eere van Hem, Wien
alle macht gegeven is in den hemel en op
aarde.
Zwitserland.
De werkstaking in den Simplontunnel
is mislukt, zooals bijna alle werkstakingen
mislukken ten koste van de arbeiders die
er aan deel nemen. Het stakerscomité dat
de menschen had opgehitst, liet de arbeiders
aan hun lot over. Zonder leiding trokken
de werklieden onder het plegen van balda
digheden rond. Een aantal hunner werd
gearresteerd.
I Om een einde te maken aan de wanorde
I deelden de aannemers van den tunnelbouw
mede, dat ieder zou worden ontslagen, die
niet onmiddellijk aan het werk ging, terwijl
de Commandant der militairen een procla
matie uitvaardigde, waarbij aan ieder, die
werken wilde, veiligheid werd verzekerd.
1 Dat hielp en Maandag is het werk hervat.
Een aantal werklieden hebben hun mis
leiders den rug gekeerd, daar zij begrepen
hebben, door te luisteren naar de opruiers,
bun gezinnen in armoede gedompeld worden.
Spanje.
Gisteren is een Spaansch eskader uit Ca-
dix naar Barcelona vertrokken ter verster
king der militaire macht aldaar om de on
willige belastingschuldigen in hechtenis te
nemen.
Te Madrid heerscht ontevredenheid
onder het trampersoneel, waardoor het werk
is gestaakt. De Minister van Binnenland -
sche Zaken heeft aan de commissie aange
boden, als scheidsrechter op te treden, maar
de stakers moeten vastbesloten zijn, niet
toe te geven.
Rusland.
I De Keizerin van Rusland heeft den Mi
nister van Buitenlandsche Zaken graaf
Moerarieff, aan het Transvaalsche ge
zantschap te Brussel, de vraag laten stel-
king over Sonnecksche stichtingen en wendde zich
rechtstreeks tot den Commandant, om mjjn kost
baar persoontje eruit te kijjgen. Ik dacht, ik
bon nu zoo dicht bjj moeder en zal haar dus
ook bezoeken daarom vroeg ik om een kleiue
verlenging van verlof, en hier ben ik nu."
//Dat is overheerljjk 1 Om de vreugde volko
men te maken breng je zeker ook van oom be
richt, dat ik langer hier mag bljjven
//Integendeel. Hjj rekent erop, dat je uiterlijk
op 't einde van de volgende week in Moosburg
bent.»
Zjj trok een l*Dg, zeer teleurgesteld gezicht.
"Ik kon 't mij wel denken ik moet immers
dienen voor mjju geld."
"Therese, ge hebt ongelijk. Oom heeft je wensch
vervuld en je hierheen laten komen. Nu mag j
hjj ook op eenige waardeering van jou kant re
kenen.//
Vlug vlogen Theresa's vingeren naar haar
oorsn. //Preeken en altoos preekenO Hugo,
je bent zoo'n pratend man als je me maar niet
altijd bewijzen wildet hoe hoog je boven me
staat.//
»Je bent al heel onverstandig, Therese,// ant
woordde hjj geprikkeld.
//Dat weet ik,// zeide zjj en trok de handen j
vaD de ooren weg. //Ik ben onaangenaam en on
verstandig en alles wat je wilt. Alleen valsch
ben ik niet, en wat in denk, ligt me op de tong."
"Wat je toch wel tegen Moosburg hebt! Jjj
verwend dametje wordt daar veel beter opgepast
dan hier en er is ook veel meer afwisseling
voor je. De eenvoud hier in huis kan allerminst
wat aanlokkeljjks voor je hebben.//
len, wat de Boeren nog noodig hebben voor
hun ambulance-dienst.
Volgens de Engelsche bladen werd daarop
uit Pretoria geseind dat nog zes volledig
uitgeruste ambulance korpsen noodig waren.
Portugal.
Het gevaar, dat de Portugeesche Regee
ring de Delagoa-baai aan Engeland zou
afstaan is geweken. De geheele berolking
zou zich daartegen Terzetten en binnen
vier-en-twintig uur, schrjjft een correspon
dent, zou in het Portugeesche Koninkrijk
eene revolutie uitbreken.
De taal der Portugeesche pers isgekeel
voor de Boeren, zjj keurt den oorlog door
Engeland in Zuid-Afrika tegsn de Boeren-
Republieken ondernomen sterk af.
Engeland.
Het ziet er voor de EDgslsohen in Zuid-
Afrika treurig uit. Het volk in de Kaap
kolonie ziet dnideljjk in waarom Engeland
de Boeren heeft gesard om tot een oorlog
te komen.
DeKöln.Zeitung ontving een brief uit Kaap
stad, waarin onomwonden wordt verklaard,
dat alles gereed is voor «en algemeenen
opstand tegen bet Engelsch gezag. Men
steunt reeds nu in het geheim de Boeren,
en slechts een voorwendsel, een geringe
oorzaak is noodig om de bevolking der
Kaapkolonie ertoe te brengen niet langer
in het geheim, maar openljjk gemeene zaak
te maken met de Stamverwanten der beide
Republieken.
Wanneer de Engelschen nog een neder
laag ljjden, zegt de correspondent van de
Köln. Zeitungof tot de zegevierende te
rugtochtenworden genoodzaakt, om in
den stijl der Engelsche overwinnings-bul-
letins te bljjven dan acht de Köln. Ztg.
de Engelsche heerschappjj iu Zuid-Afrika
den ondergang nabij.
Frankrijk.
De heer Jules H u r e t, die na en dan
brieren stuurt uit Engeland aan de Figaro
heeft zijn onderhoud in het blad beschre
ven met Stanley, die de Boeren uit
maakte en president K r u g e r beleedigde.
Dr. L e y d s heeft tegen het geschrevene
ran den heer Huret geprotesteerd en aan
de Figaro geseind: «Met pjjnlijke verras
sing heb ik in de Figaro van 19 Novem-
Hier word ik als een dochter des haiies be
schouwd, daar est ik genadebrood, en dat smaakt
bitter, o zoo bitter.
//Hier behaagt mjj alles, daar niethier is
alles goed, daar alles onaangenaam."
"Dat is onzin, Therese. Je moest niet onrecht
vaardig tegenover oom zjjn en ook tante wat
minder scherp beoordeelen.//
//Dat moge zoo zjjn. Ik ben nu eenmaal zoo
als ik ben.//
//Maar je moet niet noodzakeljjk zoo bljjven."
("Goddank" voegde hjj er innerljjk bjj.) "Ik
weet dat je tante elke afkeuring kwaljjk neemt;
nn, als ik mjjne moeder goed ken, zal zjj ook
niet altijd van lof overvloeien."
"Je moeder is edel en beminnenswaardig en als
zjj berispt, geschiedt dit op etn wjjze, dat men
lust gevoelt, zich te beteren.//
"En Marie? Is zjj sems ook een volmaakt
heid?// schertste Hugo.
Therese lachte. „O, Marie 1 Die bewaarheidt
het woord, //dat er geene rozea zonder dorens zjj o.//
//Je neemt me deze opmetkiug immers aiet
kwaljjk, Hugo voegde zjj er angstig bjj.
//In 't geheel niet. Je ziet dus dat ook hier
alles geen zonneschjjn is. Doch daar komt moeder.»
De barones was naar buiten getredenop
de trappen staande, die van de eetkamer naar
den tuin voerden, overzag zjj haar klein rjjk
cn lachte den jongen lieden vriendeljjk toe.
Toen dezen naar haar toekwamen, lei ze ver
trouwelijk de hand op Therese's schouder en
blikte vragend in haar verhit gezicht.
Wordt vervolgd)
LÏ«SC1IÏC0[RMT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
PBIJS DSE A.DVESTEBTTIEEÏ.
4»
AGITE MA NOW AGITATE.
21
