NIEUWE
2)ag6laó voor <5toorö- on SCuió-eJCollanó.
Recht en rechtvaardigheid bij
het afsterven dezer eeuw.
No. 4350.
Woensdag 29 November 1899
24ste Jaargang.
n,io
BUITENLAND.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem.
«1,40
«2,80
«0.03
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer7l/t
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte*
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
- -
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Men wil ons doen gelooven, dat de wereld
nooit zoo hoog beschaafd was als in onzen
tijd.
Nu valt het niet te ontkennen, dat er
op stoffelijk gebied vooruitgang heerscht
maar dit kan ook niet anderszoo zal het
gebeuren, dat de voortbrengselen en uitvin
dingen van dezen tijd misschien in het
niet zinken bjj hetgeen onze nazaten in de
volgende eeuw zullen tot stand brengen.
Maar daar is een gebied, waarop de mensch-
heid der komende eeuw die van heden niet
zal voorbijstreven, dit gebied is niet het
stoffeljjke maar het zedelijke.
Wanneer ik spreek van voorbijstreven
op zedeljjk gebied, dan bedoel ik daarmede
den schandelijken voortgang van het kwaad,
zooals wij dat heden aanschouwen.
Ongodsdienstigheid heeft in zekere mate
altijd geheerscht op aarde, eveneens onze
delijkheid maar er is geen tijdperk in de
geschiedenis aan te wjjzen, waarin het recht
en de rechtvaardigheid op zoo schaamtelooze
wjjze met voeten werden getreden als wjj
dit |op het laatste van deze eeuw te aan
schouwen krijgen.
Recht bestaat niet meerde zinspreuk,
dat macht boven recht gaat, heeft al hare
verfoeilijke eigenaardigheid verloren, door
dien geen recht meer erkend wordt. Het
alles komt teneer op macht, en hjj die de
macht bezit, heeft alles.
Wat het sterke en machtige Amerika
gedaan heeft tegenover het veel zwakkere
Spanje, dat doet thans het machtige En
geland tegenover de veel zwakkere Boeren-
Naar het recht van Spanje op zgne Ame-
rikaansche bezittingen werd niet gevraagd
Cuba was een rijk en winstgevend eiland,
en dit was de eenige ïede waarom Amerika
zich daarvan meester maakte.
Welke Regeering deed toen een enkelen
stap, welke sprak een enkel woord om voor
FEUILLETON.
DE ERFGENAAM.
Vervolg)
«/Vertel ons dan maar eens lief van al dat
moois," smeekte Therese, «dan krijgen wjj er
ook wat van mee.//
„Alsof muziek zich liet vertellen.// Therese
luisterde met gespannen opmerkzaamheid, osk
oom en Malwine toonden belangstelling, al
leen tante hield zich passief en wist op zjjn
geestdriftig verhaal niets anders te zeggen, dan
de huisbakken opmerking «de nachteljjke reis
moest wel zeer vermoeiend zijn geweest.*
„Die was wellicht nog 't aangenaamst van
alleshad Hugo bjjna willen uitroepen, hjj
bedacht zich echter nog bjjtjjds en verzekerde, //dat
die zelfs zeer aangenaam was geweest.//
«Vond je aardig reisgezelschap
«Ik reed met eene gravin Wassiltschikow en
hare dochter.»
«Wat! deze damrs reden tweede klasse
vroeg de tante.
«Die vrouw kan af en toe gemeen zjjn,"
dacht Hugo.
«Ik deed het deftig en veroorloofde mjj eerste
te rjjden,* antwoordde hjj. «Ik was in de ge
legenheid, den dames behulpzaam te zjjn, en zoo
vond de kennismaking plaats.* Daarop vertelde
hjj zjjn reisavontuurtje. «Kent gjj de dames?//
vroeg hjj ten slotte.
«Natuurljjk,// verzekerde de tante. Alle voor
liet recht van Spanje op te komen
Wie was er om te protesteeren tegen
de schaamtelooze belangzuchtige rechtsver-
krachting, die zich toen voor het oog van
gansch Europa ontrolde
Niemand. Macht en geweld was het eenig
richtsnoerwaarlangs dat eerloos bedrijf
werd afgespeeld.
En wat zien wg thans gebeuren
•Transvaal is rjjk aan delfstoffen. Naar
het recht der Transvalers op hun eigen
grond wordt niet gevraagd. Engeland ge
draagt zich nopens Transvaal gelijk Ame
rika dat deed tegen Spanje.
Transvaal is rijk aan goud en delfstof
fen, het is alzoo een winstgevend land voor
den bezitter, en dit is de eenige rede waar
om Engeland zich ervan meester wil maken-
Ik zeg wil maken want het heeft het
nog [niet. Of het bloeddat daar vloeit
wellicht om wraak roept
Maar daarvan afgezien, vraag ik welke
regeering doet nu een enkele stap, welke
is er die een enkel woord doet voor het alge
meen erkend recht der Boeren
Wie is er om te protesteeren tegen de
schaamtelooze hebzuchtige rechtsverkrach
ting, die zich ook nu weder voor het oog
van gansch Europa ontplooit En dat nog-
wel, nu het van alle kanten wondbare En
geland getoond heeftdat de roem zgner
sterkte en kracht zuivere bombast, en niet
anders dan klatergoud is
Niemand. Het is alweder macht en ge
weld, van recht is geen sprake.
Wie had dat ooit verwacht?
Engeland heeft geen enkelen bondge
noot, geen enkelen vriend, bet heeft niets
dan vijanden en dan nog wel vganden
die eendrachtig samengaan in hunnen haat
tegen Engeland.
Maar geen enkele dier vganden zal een
vin verroeren ter wille van het recht der
Transvalers.
Het is nog zoolang niet geleden, dat Kei
zer Wilhelm voor de geheele wereld ver
kondigde Recht moet recht blijven.
name lui, die hier komen, brengen ons een be-
ze >k."
«Toornaam merkte Therese opvallend
icherp op.
«Ik heb eens gehoord, dat men van Russen
eigenljjk nooit weet, wie en wat ze zjjn.»
De tante wierp haar een bestraffenden blik
toe.
«Als wjj niet nauwkeurig wisten, wie de da
mes zjjn, zoudt gjj ze bjj oas niet zien,// ver
klaarde zjj met hooge borst. „De gravin is een
get oren prinses Tscheremetjew, een zwager van
haar is een Russisch generaal, hare oudste doch
ter is met een Russisch vorst, de tweede met
een Russisch graaf gehuwd.»
„O hemel, dan moeten wjj ons allen verber
gen,riep Therese bits. „Dochter en moeder van
vorstinnen
Hugo keek haar aan, met eenige bevreemding
in zjjn blik vanwaar deze bitterheid In Ro-
Ihenbach was zjj allerliefst geweest, een drukke
briefwisseling werd sedert tusschen haar en de
zjjnen onderhouden en wanneer zijne moeder in
een brief aan den zoon van haar gewaagde, dan
deed zjj steeds van hare genegenheid voor het
meisje bljjken. Hier had oom hem als het ware
ontvangen met de heugeljjke mededeeling, dat
Therese zich in Rothenbach zeer in haar voor
deel had veranderd en dat haar verhouding
tot de tante sedert haar terugkeer zelfs niets
te wenschen liet; de eerste woorden van waar
deering, die hjj ooit voor zjjn schoonzuster had
overgehad, waren bjj deze gelegenheid gesproken.
Tegen Hugo zeiven had Therese zich wel koel
betoond toch had zjj, toen hjj haar zjjne waar-
Jawel, maar daarbij blijft het. Men zou
meenen, dat het woord van dien vorst zich
niet tot eene holle phrase zou beperken
men zou meenen, dat die vorst zijne daden
in overeenstemming zou brengen met zijne
woorden, en dat bij alle krachten zou inspan
nen, om het recht te doen eerbiedigen.
Keizer Wilhelm is eene kranig figuur,
die zich langzamerhand aller sympathie ver-
o erde door vele uitingen en ook zelfs door
daden welke eerbied voor hem afdwon
gen. Wjj herinneren slechts aan zijn tele
gram van gelukwensch aan Oom Paul»
toen de voorgenomen strooptocht van Rho
des en Jameson zoo kostelijk mislukte.
En thans
Thans is hg bedot door een oogenschjjn-
lijk voordeeltje in waarheid is het zulks
niet van een paar Samoa-eilanden, en
hij gaat als vriend te gast bij den moorde
naar der Boeren.
Als familielid Maar sedert
wanneer is dat lidmaatschap tot zulke in
nerlijkheid herkomen, na jarenlang op het
1 vriespunt te hebben gestaan
Wanneer iemand zich zou roeren voor
de Boeren, dan doet hij dit niet voor het
recht der Boerenmaar dan doet hij het,
gedreven uit eigenbelang, uit hebzucht.
Of misschien de russische beer daarom
nog eens zou brommen
Die schreeuwende toestand houdt ook een
lesje in voor ons Nederlanders.
Dezelfde Joe Chamberlain, die
daar in het Zuiden van Afrika het schande
lijkste onrecht pleegt, antwoordde eensdaags
aan een Parlementslid in het Lager Huis,
dat «indien de toestand op Atjeh lang zoo
voortduurde, Engeland zeer zeker het recht
zou hebben tusschenbeide te komen.»
Gelukkig is het, dat die mjjnheer Joe zijn
handen meer dan vol heeft met Transvaal.
Hg zit erin nl. in den oorlog, niet in
Transvaal maar hij is er nog niet uit,
en zonder kleerscheuren komt hij er niet
vanaf.
En na dien oorlog zal bij nog wel wat
deering van haar voorbeeldig woordhouden had
betuigd verder vriendeljjk schertsend geantwoord,
dat hjj nog volmaaktheid aan haar zon beleven.
Dat was voor pss eenige dagen geschied en na
op eens deze luimen en bitse woorden!
Hjj deed, als had hjj hare opmerking niet
gehoord tot zjjne tante gewend sprak hjj over
de alzijdigheid der beide dames, over de gees-
tige conversatie der dochter
„De dochter!» ónderbrak Therese snibbig.
„De dochter is een geëmancipeerde van het zuiver
ste water, zjj rookt, zjj maakt met jonge heeren
wandelritten, zjj leest de oogeloofljjkste romans...*
„Maar ééne goede eigenschap heeft zjj in,elk
geval,// verklaarde Hugo zeer ernstig. «In den
loop van heel het lange onderhoud heb ik van
haar niet één scherp woord over een ander
gehoord."
„Die korte tjjd is zeker voldoende geweest,
om haar karakter te bestudeeren spotte The
rese, terwjjl zjj hare lippen zenuwachtig vertrok
«Ja, ja! Vera Wassiltschikow is een zeer be
minnenswaardig meisje,// zei de oom, zich in
bet gesprek mengende. „Ik verkeerde in Karls-
badveel met haren vader. Grootvorst Constan-
tjjn was geljjktjjdig ook daar hoe dikwijls
ben ik niet met graaf Wissiltschikow bjj dezen
op bezoek geweest en hoe hebben we ons dan
telkens vermaakt met 't kegelspel, waarvan de
grootvorst-zaliger zoo'n hartstochtelijke liefheb
ber was. Hjj was met zjjn gevolg eens op Moos-
burg geweest en had ook hier gekegeld. De
kegelbaan was toen op het terras aangelegd,
waarvan men zulk prachtig gezicht op 't dal
heeft. «Wassiltschikow,// zei de grootvorst vaak,
tijd noodig hebben om van zijne vermoeienis
te bekomen, alvorens hij zjjne knuisten el
ders gaat wagen.
Maar intusschen is het zeker, dat onze
vjjauden in Atjeh Eugelsche wapens en
Engelsche krjjgsmunitie hebben en bekomen.
En, wat niet minder zegt, Engelich Pe-
nang was geruimen tjjd het hoofdkwartier,
waar de leiders van Atjeh vergaderlen
terwjjl de Engelschen op Malakka eenzelfde
rol spelen tegen Nederland, geljjk de Uit-
landers te Johannesburg in Transvaal ge
speeld hebben tegen de Boeren.
Gelukkig nogmaals voor ons Indië, dat
Engeland voor langen tjjd genoeg bezig
heid heeft.
(Limburg.) Nurks.
Rusland.
De Engelsche Regeering ziDgt in Rus
land een toontje lager dan voorheen. De
zaakgelastigde der Britten te St. Petersburg
heeft aan de Russische Regeering medege
deeld, dat Engeland zich in oorlog bevindt
met de Zuid-Afrikaansche Republieken.
Hjj heeft hieraan toegevoegd, dat Enge
land met deze mededeelingen de vroegere
verklaring, waarin het zeide niet in een
oorlog te zjjn gewikkeld, doch slechts een
opstand onderdrukte, terug neemt.
De Novoye Vremja hecht aan deze ver
klaring een beteekenis, die haar van groot
belang doet zjjn. Het schjjnt nu, zegt zjj,
dat Engeland den Vrijstaat en de Zuid-
Afrikaansche Republiek niet meer als va
zalstaten en de bewoners als opstandelin
gen beschouwt, maar als onafhankelijke
staten, met strijders, geljjkstaande aan de
Engelschen.
Het gevolg daarvan is zegt het blad
dat de Mogendheden thans het recht hebben
militaire attache's te zenden in het kamp
der Boeren, buiten het «Roode Kruis», en
dat zij het oogenblik kannen kiezen, waarop
zg het noodig oordeelen tusschenbeide te
komen en een scheidsgerecht voor te stellen.
De Britten nemen dus hnn draai om langs
een omweg uit de netelige positie te ko
men, waarin de minister Chamberlain
zijn land heeft gebracht.
als wjj in Karlsbad kegelden, „het is hier niet
als op Moosburg Sonoeck heeft het schoonste
plekje van Europa.» «En den besten wjjn daar bjj»
zeide de erfprins von Sondersheim, die met de
heeren meekwam.*
Wanneer vrjjheer Dagobert over vorsten aan
den gang was, kwam er niet licht een einde
aan. Zjjne vrouw luisterde arnaar, als werd het
evangelie voorgelezen; nichten en neef trachtten
geduld te oefenen; niemand waagde 't hem te
onderbreken. Eindeljjk had hjj zjjn voorraad
herinneringen aan doorluchtige uitgeput en be
gon hjj z flne aandacht weer aan de gewone din
gen om hem te schenken.
«Wat meen je, Regina?// vroeg hjj. „Wjj den
ken er reeds lang aan, gravin Wassiltschikow
eene hoflëljjkheid te bewjjzen, zouden wjj niet te
harer eere eene groote soirée geven met een
brillant souper?*
„Goed,// stemde zjjn vrouw toe. «Gravin Wars-
burg en Zjjne Excellentie prins Rudhart moeten
ook eens uitgenoodigd worden, die knnnen ook
komen. Zoowat 30 a AO personen in 't geheel,
men kan wat muziek maken, misschien een beetje
dansen ook."
Hugo zou oom en tante wel om den hals
hebben knnnen vliegen voor hun goeden inval
weer was 't Therese, die verbitterde door de
opmerking
„Muziek en een goed souper Bjj gravin Vera
helpt dat niethaar is hier alles te kleinsteedsch
en te onbeduidendvoer haar moet gjj groote
tooneelspeelers en genieën op een of ander ge
bied uitnood igen*.
Word vtrvolgf)
H44RMMSC1IIC0GRUT.
ABONNBMENTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
AGITE MA NOW AGITATE.
PBIJS OSS ADVEBTEWTISW.
27