N I E W E
k&agëlaó voor cföooró- en Suió-cïCollanó
Staatssocialisme.
No. 4365.
Zaterdag 16 December J 899
24ste Jaurgtiüg.
BUITENLAND.
Voor de overige plaatgen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland2,80
Afzonderlijke nummers<0.08
Dit blad verschijnt
dagelijkbehalve Zon- en Feestdagen.
BÏÏBBAÜ: St. Janstraat Haarlem.
paus Dsa A.DVBaa'*arTi«cr
Van 16 regels59 Cent
Elke regel meer71/J
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contact
Red a c t e ur-ü i t g e v e r, W. KAPPERS.
Het democratisch element in ons land,
Roomsch-katholiek of anti-Roomsch-katho-
liek, voert ons in de armen van het Staats
socialisme.
Wij ondervinden dat vooral nu weer in
aake «Leerplicht» waarbij men zich beijvert
om aan ons volk alle oudvaderljjke rech
ten en vrijheden te ontrooven. En wjj on
dervonden dat bjj het gescharrel roorden
persoonlijken dienstplicht.
Onze voorvaderen verlangden destjjds de
afschaffing der loting het kon'nkljjk woord
werd gegeven maar de koninkljjke ver
vulling bleef achterwege.
Niemand gedwongen soldaat, riepen onze
vrijheidminnende voorouders, en ware hun
wenseh vervuld, dan hadden wjj misschien
een keurkorps evenals in onze Oost-Indië,
misschien klein in aantal, maar stellig tien
maal meer waard dan eenige duizende on
willige onvrijwilligere.
Onze «tamverwante broeders in Trans
vaal toonen ons wat een leger van vrijwil
ligers vermag. Waarom moet ons volk den
gehaten en algemeen verfoeiden kazerne-
dwang op de schouders gelegd worden en
waarom moet die dwang nog met eene
nieuwe hatelijkheid «de Leerplicht,» ver
meerderd worden?
Wij vereenigen ons geheel met Paul
van Kollenberg, waar hjj in Lim
burg wijst op het heilig recht, nl. de op
voeding der kinderen, wat thans dreigt den
ouders ontnomen te worden. De Staat tast
in het ontwerp-Leerplicht het heilig recht
der ouders aan.
Het democratisch element onder ons tracht
door alle mogeljjke kronkelpaden het Staats
socialisme bevorderlijk te zijn. Het vergeet,
dat het recht der ouders op de opvoeding
der kinderen onvervreemdbaar is, en dat
dit recht onder geen geval mag aangetast
worden door een liberale-radicale-socialis-
tische Regeering, waarmede ons dierbaar
Nederland op dit oogenblik is bedeel 1.
FEÜ1LLETOM.
DE ERFGENAAM.
YtrvoIff)
43
//De zwakheden dsr oude liedea bemerk ik
nauwelijks, sedert gjj u zoo lief jegens hen
toont. Malwine vind ik minder onaangenaam
en Therese zeer in haar voordeel veranderd
vindt je dat ook niet
Verwonderd keek hjj zjjne bruid aan, wier
gelaat plotseling eene norsche uitdrukking kre-g.
Lof van andere vrouwen lof van eigenschip
pen, die zjj niet bezat, klonk niet als muziek
in haar ooren.
//Ik heb er werkelijk nog niet op gelet,// was
het koele antwoord.
„Niet En ze tracht je in de oogon te lezen
Wat je aangenaam kan zijn. Het is een goed
meisje geworden,// ging hjj nrgloos voort.
//Ik heb u reeds gezegd, dat ik het gansje
de beschouwing niet waard achtte
//Gansje Jjj onderschat Therese, ze heeft een
gezond verstand.//
//Ha, gezond verstand 1 Het verstand der
dommen
«Eene niet te versmaden gave," antwoordde
hjj, pijnlijk aangedaan door de waarneming, dat
ook sjjne geestige Vers niet vrij was van een
beetje nijd. Eensklaps zsg hjj dat ze geen seherts
vei stond, vroeger bad hjj dit niet gezien. Ze
kende bijtenden spot, maar geen onschuldige
scherts. //Vrooljjkheid en kortswjjl zjjn kostelijke
De democraten onder ons zeggen wel, wij
nemen het ontwerp «Leerplicht» niet aan
zooals 't daar ligtmaar zij verzwijgen wat
zij willen en zij helpen de Regeering tot
den eersten stap der overwinning.
Wij zouden onze democratisch gezinde
vrienden liever aan het werk hebben gezien
om Kiesplicht in plaats van Leerplicht» op
den voorgrond te plaatsen.
In elk geval zijn van Kiesplicht geen
nadeelige gevolgen op godsdienstig en ze-
deljjk gebied te rreezen, zooals dit met
«Leerplicht» wel degelijk het geval is.
Heeft de Regeering den ouders het recht
der opvoeding ontnomen, dan zal de libe
rale vrijdenkerij bij ons niet minder dan
de Fransche terugdeinzen voor de meest
heillooze maatregelen.
De democraten onder ons verzeilen hoe
langer hoe meer in het socialistisch vaar
water. Immers, zjj willen ook al kindervoe
ding op de scholen, kleeding voor kinde
ren van Staatswege, enz. enz. Onder dat
alles vinden wjj het wel grappig verdraag
zaam te zjjn onder elkander. Geen twist
appels moet men gooien in ons katholiek
kamp, de Roomsche journalisten vooral,
moeten lief zijn jegens elkander, daar is
toch al verdeeldheid genoeg!
Ja, daar is verdeeldheid genoeg. Ze is er
zelfs in overvloed en niet het minst onder
de Roomsche politici. Jammer, dat zij, die
een goed voorbeeld moeten geven, die ver
plicht zjjn de oprechte en ernstige katholieke
pers te steunen, voet geven aan een neu
traliteitsbeginsel, dat den mensch neutrali
seert ten koste van zjjn geloof.
Heeft de motie van Dr. K u y p e r, van
het calvinistisch kamerlid, ons weer niet iets
geleerd De democraten onder ons zorgen
wel voor twistappels en by dat alles te zwjj-
gen gaat niet op. Wij zjjn verplicht deel te
nemen aan den strjjd en wel op eene werk
zame en energieke wijze aan hst maatschap-
peljjk leven, meer dan vroeger, want wj)
hebben plichten tegenover het familieleven,
den Staat en de maatschappjj te vervullen.
geleiders door het leven,* zti hjj.
//Het leven is ernstig en moet als zoodanig
opgevat worden, de gedachtelooze lachende me
nigte boezemt mij weinig belang in.//
#Mjj denkt, dat men van 't leven echter ook
gees treurspel moet maken, mjju prozsï-ch ka
rakter houdt meer van een bljjspei.*
//Jjj gelukkigezei ze half medeljjdend.
//Ik wil jou ook tot die opvatting bekeereu.
Zooveel ia mjjne macht is, wil ik al het onaan
gename uit uw leven verbannen, mjjne Vera.
Je zult leeren lachen en vrooljjk zjjn.//
Zjjne slem klonk zoo innig, zulk eene onuit
sprekelijke teederheid lag in zjjne oogen, dat
ze het gaarne duldde, dat hjj den arm om hare
slanke leest legde en haar aan zich trok. „Zeg
dat je gelooft met mij gelukkig te worden
fluisterde hjj smeekend.
//Ja!* zei ze zacht en beantwoordde zjjn kus.
XVIII.
//Hugo 1* zei de baron tot zjjn neef, dien hjj
op zjjn kamer had laten roepen, „Hugo, ik heb
zaken met u te bespreken.//
„Toch niets onaangenaams, oom Gjj ziet er
zoo ernstig uit.//
„In elk geval iets noodzakeljjks, doch ter
zake. Uwe aanstaande schoonmoeder brengt mjj
aanhoudend duidelijk aan 't verstand, dat jjj
en Vera onmogeljjk met uw inkomen kunt uit
komen, ze schijnt te verwaehten, dat ik de be
loofde som verdubbel. Weet jjj van die politiek
af, zit jjj achter de schermen?*
//Had ik een verzoek aan u, oom, dan zou
Waarom toch draven de z. g. democraten
door, en spiegelen zij zich niet aan Frank
rijk en andere landen Waarom in ons rus
tig Nederland al de ellende die elders de
Godeverzaking bevorderlijk is, binnenhalen?
Wie immers, weet te zeggen, hoe de vol
gende ministeries zullen zijn en wat zij zul
len uitvoeren met de macht hun in handen
gegeven.
Armoede moet de wereld uit. Zij komt
voort uit luiheid en drankzucht van den
kostwinner, of uit de slechte regeling^ der
maatschappelijke verhoudingen. Deze leer
is warempel geheel nieuw en wij zeggen met
Paul: «En toch is er Iemand, die vóór
twee duizend jaar verkondigdeArmen, zult
gij altijd bij u hebben
Armen zullen er altijd zijn, en zij zijn er,
overal, in steden en dorpeD,jook zonder lui
heid, zonder drankzucht, en zij zullen 'olij
ven zelfs ten spijt van de beste regeling
der maatschappelijke verhoudingen.
Er zal ook altijd strijd gevoerd moeten
worden door menschen die met Gods strij
dende Kerk op aarde het goed reeht weten
te verdedigen en zich niet door een «Jan
Saliegeest» laten inljjvea in de gelederen
der gemakzuchtigen. Vooral in odzo dagen
moet dapperder nog dan ooit gestreden wor
den nu onze zoo willen wij ze nog noe
men onze democraten, *cantines scolai-
resopgericht wenschen te zien, want zeg
gen zewanneer de gemeenschap, opko
mend voor de rechten van het kind, de ouders
dwingt het ter school te zenden en van het
onderwijs te doen genieten, dan behoort
ook diezelfde gemeenschap te zorgen, dat
het kind de school behoorlijk kan bezoeken
en het onderwijs met vrucht kan volgen.
Liefdadigheid op zij dusWaar dui
zenden en duizenden guldens voor de nieuwe
regeling benoodigd zijn, eischen de nien-
werwetsche wereldhervormers de beurzen der
belastingschuldigen op.
Heerlijke gedachten, roepen de socialis
ten. Zoo zal 't goed worden
Niemand meer dan wij leven gaarne met
ik dit vrij doea en mij niet neater een vrouwen
rok verbergen,* antwoordde Hugo, niet erg ge-
s icht over de list der gravin.
Het gezicht van oom helderde op. //Dat is
't antwoord, dat ik verlangde. Jij beschouwt uw
inkomen dus als voldoende
„Zeker, je kent mijne levenswijze."
//Ja. Maar hoe is 't met Vera? Zulk eene
groote Russische dame schijnt bij nadere be
schouwing een duur artikel. Dat is de reden,
waarom ik je wilde spreken.//
//Toch niet over Vera
//Neen, wees onbezorgd. Ik zie vooruit, dat
zjj uwe begrippen van rjjkdom zeer zal wijzigen,
en daarom wilde ik iets vaststellen, wat Therese
betreft."
//Ha zoo zei Hugo verlicht.
*Ik had het kind eene som gelds vermaakt
in het testament, dat bjj notaris Geistinger be
rust, doch die som schjjnt mjj te gering. Nu
dacht ik eerst het aan jou over te laten, The
rese een uitzet te geven als ze trouwt. Doch
dit is niet het ware, het zal haar wel liever
zijn het geld van mjj te nemen dan het aan
uwe grootmoedigheid te moeten danken.//
//Dat is zeker.*
//Er is echter kwestie van veel geld, van
80.000 mark.*
//Ik gun haar zeer gaarne, dat goed voor
haar gezorgd wordt.*
//Maar gij zult de som moeten missen, Hugo.*
//Maak u daaromtrent geene zorgen, oom
üagobert; mij dunkt, det ik toch nog een
croesus ben.*
„Je bent een eerljjke kerel en meent werkeljjk
de menschen in vredemaar wjj vragen
toch, wordt het niet zoetjes aan hoog tijd,
dat zij, die meer te vertellen hebben dan
wij, er over gaan nadenken, want met wis
kundige zekerheid kan gezegd worden, dat
de verdraagzaamheid om wille der menschen,
aan Kerk en Maatschappij afbreuk doet en
door middel van het vriendelijk klinkende
woord «verdraagzaamheid» helpen de demo
craten, dartel en ondeugend, ons zonder
twijfel den Leerplicht, met al de onhebbe
lijkheden die er aan vast kleven, op den
hals schuiven.
De Hemel beware ons voor het daaruit
1 voortspruitend Staatssocialisme.
Italië.
Iu 't Noorden en 't midden van Italië
heerscht tegenwoordig eene buitengewone
koude. Te Venetië en Bologna hebben
sneeuwstormen plaats gehad, waarvan vooral
het spoorwegverkeer veel schade ondervindt.
Engeland.
Te Londen en geheel Engeland door
heerscht eene gedrukte stemming over de
groote verliezen van het Engelsche leger
in Zuid-Afrika. Het Ministerie van Oorlog
heeft bekend gemaakt, dat de brigade der
Hooglanders bij Magersfontein 702 man ver-
loor, waaronder 1 generaal, verder officie-
j ren, onderofficieren en soldalen.
Ook is officieel bekend gemaakt het ver
lies van 817 dooden, gewonden en vermis
ten in den slag van Modderrivier.
Oostenrij k-Hongarij e.
Uit het district Zemplin, in N. O. Hon
garije, zjjn in den loop der laatste drie
maanden alleen meer dan tienduizend hais-
I vaders, meest met hun families, naar Ame
rika verhuisd wegens den slechten econo-
mischen toestand.
De Regeering tracht verdere landverhui
zingen te voorkomen, door het aantal Bui-
tenlandiche passen te beperken.
Amerika.
j Uit New-York wordt geseind dat de pu
blieke opinie geheel ten gunste van de Boa-
Wót je zegt. Die zaak ii dus geklonken. N* is
het de vrasg, of ik een nieuw testament moet
maken.*
vlk denk, dat een aanhangsel hiertoe vol
doende is. Het best is, dat u Geistinger zelf er
over sprsekt."
//Juist, Geistinger 1 Ja, dat wil ik doen."
//Indien ik u een goeden raad mag geven,
is 't geen gras erover te laten groeien, zulke
zaken doet men 't best vlug af."
//Je hebt weer gelqk, men kan nooit weten,
wat iemaod overkomt. Vandaag nog schrjjf ik
aan G.iistinger om de noodige inlichtingen.*
Tevreden scheidden beide mannen. Een paar
weken had Hugo op Moosburg vertoefd eu door
dit samenwonen onder één dak had de oom
het voortreffeljjk karakter van zjjn neef leeren
hoogschatten. Omgekeerd dacht de oude heer
over Vera, hjj begon aan haar te twjjfelen,
ze was grillig en onbegrijpelijk, soms harts-
toehteljjk teeder dan weer ijzig koel jegens
haar bruidegom. Wanneer ze alleen met de
huisgenooten was, sprak ze maar zeer weinig.
De buren daarentegen, aan wie men haar
voorgesteld had en die haar van de voor-
deeligste ijjde leerden kennen, waren vol
lof over haar. De barones kon haar man niet
genoeg vertellen hoe voorkomend men overal
de jonge Russin ontving.
Wordt vervolgd.)
BliRlEMS
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
AGITE 31A HOW AGITATE.
f
