NIEUWE
ÜDagêlaó voor
uid-éCollanó.
T
&u
agïte ma non agitate.
Over werkstakingen.
i
4-
No. 4411.
Dinsdag 13 Febraari 1900
24ste Jaargaig.
BUITENLAND.
t
A
t
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor liet buitenland i
Afzonderlijke nummers.
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BUREAU: St. Janstraat Haarlem:
Van l6 regels50 Cent
Elke regel meer
77,
Groots letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
De uitgebreide en geweldige werkstaking! -
bewegingendie vooral in onze dagen nu
hierdan daar uitbreken en de sociale
Staatslichamen schokken, zijn welsprekende
getuigenissen van de diepe ontevredenheid,
welke in de arbeiderskringen gist en woelt.
Te voorschijn geroepen en gevoed door
de grenzenlooze hebzucht van het kapitaal
en door de onchristeljjke uitzuiging van de
zwakken door de sterksten eenerzijds en
door de aanhitsing en opruiing van revo-
lutionnaire elementen anderzijds, heeft deze
sociale ziekte reeds een gevaarlijk chronisch
karakter aangenomen en zich diep en vast
in het merg van de moderne Staten inge
nesteld. In stede van hunne ware belangen
te zoeken in vreedzame vereeniging, staan
de beide geduchte machten, kapitaal en ar
beid, tot de tanden gewapend en elk oogen-
blik bereid om slag te leveren, tegenover
elkander.
De beteekenis van de werkstaking vat
de geleerde socioloog, pater Lehmkuhl,
Soc. J., als volgt op. «Is het 't internatio
nale socialisme, hetwelk met zijn ijzige vuist
op deze wijze het verstoringswerk aan de
menscheljjke maatschappij inleidt en de ar
beiders onder het vaandel roepen wil Of
is het de koude Mammons-hand van het
kapitalisme, die aan een groot, tot honger
en ellende uitgeperst gedeelte der arbeiders
wereld dezen wanhopigen oorlogskreet van
den arbeid tegen het kapitaal afdwingt
Onzes erachtens, mag men de oorzakelijk
heid niet uitsluitend bij de eene of bij de
andere zjjde zoekendat niet zelden eene
onbillijke en onrechtvaardige uitzuiging van
de arbeiders medeplichtig is aan de drei
gende houding en samenscholing van de
arbeiders, kan onmogeljjk tegengesproken
worden dat ophitsing van de arbeiders vaak
ten grondslag ligt aan revolutionnaire doel
einden kan evenmin worden betwjjfeld.
Hoeveel recht en hoeveel onrecht in afzon
derlijke gevallen aan de ééne of aan de
FEUILLETON.
27.
DE INDISCHE OOM.
Vervolg)
Maar dat vertrek kon zoo spoedig niet plaats
hebben als Rndolf Deane dacht. Zjjn gestel was
te veel geschokt geworden, en bjjna een week
nadat Herbert hem had opgezocht, kreeg de oude
heer hevige koortsen. Onvermoeid wjjdde Has
tings zjjne zorg aan de verpleging van den zieke
hoe zwaar het hem ook viel, dat weken en maan
den verliepen. Het eene schip na het andere
zeilde uitmaar oom Kudolf bleef te zwak, om
de lange reis te ondernemen. De zomer, de
herfst en een gedeelte van den winter verstre
ken, voor dat hij op den arm van Hastings steu
nend, aan boord van de //Pheuix// ging om naar
z^jn vaderland terug te keeren.
Dora kende nu het bedrog dat men ten haren
opzichte had gepleegd. Op verlangen van Her-
bert had mevrouw Elliot haar dat geopenbaard.
Verbaasd had zjj het gansche verhaal van leugen
en bedrog, waarvan zjj het slachtoffer was, aan
gehoord hoe zeer zij ook tegen Julie was
vooringenomen, maakte echter de gedachte, dat
oom Rudolf haar lief had. alles weder goed, en
menig harteljjk schrjjven, werd over de golven
van den oceaan verzonden en aan het ziekbed
van den grijsaard voorgelezen, die al de ontvan
gen brieven onder zjjn kussen bij het portret,
dat Herbert hem eindelijk had afgestaan, neder-
legde.
andere, of aan beide zijden ligt, is niet ge
makkelijk te bepalen. Dit alleen is duidelijk,
dat een algemeene en buitengewoon groote
spanning tusschen arbeiders en arbeidge-
vers ontstaan is. Maar even duidelijk is
het en klaar, dat, wanneer deze spanning
niet uit den weg geruimd wordt, de maat-
schappeljjke betrekkingen ten diepste ge
schokt en aan een volkomen omwenteling
te ge moet gevoerd worden.
«Het isalsof met de werkstaking be
doeld wordt, van den kant der arbeidgevers,
haar af te wachten van den kant der ar
beiders haar op hei tooneel te brengen,
voordat ook slechts éénmaal de ernstige
poging gedaan is om de geschillen te ver
effenen. De werkstaking is als een gebrui
kelijk hulpmiddel geworden, hetwelk men
meent te moeten aanwenden, om zjjn wer
kelijk of vermeend recht met geweld af te
dwingen. Maar jaist daarin is het gevaar
gelegen en daarin ook de grond, waarom
naar best vermogen gewerkt moet wor
den om de werkstaking uit den weg te rui
men. Gelukt dit niet, dan vormen zich de
breede lagen van de arbeiderswereld en de
heerschende klasse van het kapitaal tot
twee vijandige machten, en de dikwjjls zich
herhalende strikes worden strikes van ge-
heele massa's. De dreigende pogingen van
groote internationale werkstakingen zjjn de
ondubbelzinnige kenteekenen, dat feen oor
logstoestand ingetreden is in de mensche-
lijke maat8chappjjwelke toestand of tot
eene billijke vredes-sluiting öf tot een strijd
op leven en dood voeren moet.»
Uit het bovenstaande blijktindien wij
het Diet dagelijks met eigen oogen aan
schouwden, dat de werkstakingen, de strikes»
een gevaarlijk wapen zijn. Hoe noodzake
lijk ware het deihalve, dat de Staat de ver
maning van den H. Vader, Paus Leo XIII,
ter harte namwelke vermaning neerge
legd is in Zijne heerlijke Eucycliek over
het arbeiders-vraagstuk «Daarom moet de
Staat ingrijpen en het kwaad daardoor ge
nezen, dat bjj het kwaad voorkomt en door
Ten laatste brak de dag der afreis toch aun.
De frissche zeelucht versterkte den zwakken grijs
aard. Eu toen eenmaal de Kaap voorbjjgezeild
was, en bij kon zeggen, de golven die tegen dit
schip aan klotsen, zjjn dezelfde als die, welke
Amerika's kust bespoelen, stond oom Rudolf
onbeweeglijk op het dek, en blikte met verlan
gend oog over de wateren, in de richting naar
het oord waar hjj geboren was, en waar Dora
haar verbljjf hield.
Op een traaien zomerschen dag zeilde een
statige driemaster de haven van New-Yoxk binnen.
De passagiers stonden bij groepen op het dek:
op eenigen afstand van de menigte, Btonden
Hastings en oom Rudolf, die met opgeklasrden
blik naar de stad keek. Eene reeks van herin
neringen doorkruisten zijne ziel toen hjj lang
zaam den oe»er naderde.
Een huurrijtuig bracht de reizigers naar de
woning van mevrouw Elliot, die echter dien-
zelfden morgen met Dora naar de villa was ge
gaan, om voor deu aanstaanden herfst da noo-
dige toebereidselen te maken als zjj naar de
stad zouden trekken. Wegens vermoeidheid van
oom Rudolf, kon Herbert zich niet daarheen
begeven, en moest dus den terugkeer der dames
in huis afwachten.
Als iemand die onder den indruk van een
droom verkeert, liep oom Rudolf kamer in, ka
mer uit en vroeg onophoudelijk of de trein nog
niet kwam. Herbert verkeerde in niet minder
minder opgewonden stemming. Eindeljjk hield
een rjjtuig voor de deur stil, en Dora's stem
werd gehoord.
verstandige wetten het uitbreken der ziekle
verhindert, door zulke wetten uatneljjk.die
de oorzaken wegnemen, welke gewoonlijk
den strjjd tusschea arbeidgevers en arbei
ders in het leven roepen.»
Inderdaad, wanneer de Staat hierin zjjn
plicht volbracht en zijne maatregelen nam,
overeenkomstig den raad van Paus Leo,
dan zouden de social misstanden spoedig
verbeterd zjjn. Maar helaas hoe velen die
meespreken in de sociale quaestie leggen
de Encycliek <Rerum Novarumnaar eigen
opvatting uit, voeren het volk in de armen
van het socialisme en slaan geen acht op
de wenken die gegeven worden door de
Bisschoppen, noch luisteren naar de woor
den van wjjsheid, die aan de lippen van
Z. H. Leo XIII zjjn ontvloeid
Frankrijk.
In de Fransche Republiek hebben niet
minder dan seven en zéstig Bisschoppen
sympathie betuigd voor de paters Assomp-
tionnisten die door de Regeering werden
veroordeeld. Men kan begrijpen hoeveel an
dere geestelijken en leeken dit goede voor
beeld hebben gevolgd.
De Regeering zal heef wat te doen heb
ben om allen die hun deelneming aan de
paters hebben betuigd, te berispen en te
kort te doen in hun maatschappelijke be
langen.
Dezer dagen is te Parjj3 een dieven
bende op de volgende wjjze betrapt
De weggejaagde kamerdienaar van een
rjjken heer had drie anderen overgehaald
zjjn vroegeren meester te berooven. Daar
toe liet een zich in een kist pakken, welke
door de twee overigen op een kar naar het
huis werd gereden en daar op de binnenplaats
neergezet.Zij zeiden de vrou weljjke concierge
dat zjj den volgenden dag zouden terug
komen om de kist, waarin een zeer kost
bare pendule wasuit te pakken. De af
spraak was dat de opgeslotene des nachts
uit de kist zou kruipen en al wat hij maar
kon meepakken uit de ramen aan zjjn ka
meraden zou toewerpen. Zoover kwam het
echter niet, wegens de aangeboren nieuws
gierigheid van de concierge. Deze vond de
Zjj kwim het vertrek kinnei.
Met lijkkleurig gelaat en s'.rakken blik
strompelde oom Rudolf naar Dora. Zjj stood
voor oom Rudolf en voor Hastings, schooner
en liefelijker dau Hastings zich had kunnen
voarstelhn. De eerste blik die Herbert veelbe-
teekenend op haar sloeg, gaf haar aanduiding
wie do gfjjsaard was, die hem vergezelde, en
met een uitroep van vrooljjke verrassing, jjlde
zjj Hastings te gemoet, toen een zwakke loon
haar oor trof.
De oom had beproefd, zich te bewegen, maar
zjjne leden waren als verlamd. Hjj strekte beide
armen naar haar uit en riep smeekend//Kom
bij mij Dora, o, kom bjj mjj.//
Schreiend omarmde haar de grjjsaard. Her-
bert wilde hen niet storen en verliet stil het
vertrek.
«Spreek eens mjjn lieveling,// zeide hjj zacht
jes, //laat mjj uwe stem hooren, laat mjj verne
men, dat voortaan ons niets zal kannen schei
den tot den dag, dat God mjj tot zich roept bjj
uwe moeder.//
//Ik zal u niet meer verlaten, vader,// zeide
zjj hevig ontroerd. //Uw te huis moet mjja te
huis zija.//
«God zegene u voor die woorden I Wat heb
ik verlangd om te zien; om u mjjD kind, mjjne
doohter te mogen noemen I//
In de vreugd van Dora weder te zien, vergat
hjj het onrecht, dat haar was aangedaan, das
werd het geluk van die eerste ontmoeting door
niets gestoord, verder zeide hjj
//Ga nu mjju kind, en begroet den heer Has
tings. Hjj is een edel mensch, geen zoon had
kist wat groot voor een pendule en trachtte
haar te openen. En zie toen zjj den dek
sel een eindje had opgelichtwerd die in
eens weer dicht gehaald. Zjj zette al haar
kracht bjj en open ging de kist en er in
lag een ljjk met vertrokken gelaats
trekken De dief hield zich maar zoo en
werd weldra door de politie in het leven
teruggeroepen en in bewaring gesteld. Zijn
kornuiten fiepen 's nachts in de val en de
afloop was veroordeeling van allen tot een
of meer jaren opsluiting.
Duitschland.
Uit Berlijn wordt gemeld, dat keizer
Wilhelm, Donderdag een langdurig be
zoek heeft gebracht bjj den Eogelschen Ge
zant. Eon het waar zjjn dat de Keizer over
Zuid-Atrika heeft gesproken, opdat een
einde wordt gemaakt aan den gruweldadi-
gen oorlog!
Onder de Duitsche steden, welke het
zwaarst van influenza te lijden hebben, ko
men Berlijn en München in de eerste plaats.
Te Berlijn zjjn bjjna alle gasthuizen ge
heel met zieken gevuldin München telt
men 60.000 zieken.
Amerika.
Mis Maud Gonne, bijgenaamd de
Iersche Jeanne d'Arc,is te New-York aange
komen om lezingen te honden voor de Boe
ren. De Iersche bevolking der stad heeft haar
eene enthoasiastischs hulde gebracht. Eeu
comité van haar landgenooten heeft haar
verwelkomd.
Dat zij het opneemt voor de Boeren, op
zich zelf een zeer natuurljjk iets, doet haar
nog rijzen in de oogen van het Ameri-
kaansche publiek, zoodat zjj zeker niet voor
stoelen en banken zal behoeven te spreken.
De vergaderingen ten voordeele en ter eere
der Boeren zjjn steeds druk bezocht, en
wanneer er geld gecollecteerd wordt, kan
er gewoonlijk op ruime bjjdragen gerekend
worden.
Zwitserland.
De Eugelsche Regeering heeft te Zurich
moeite gedaan om de kaarten van Zuid-
Afrika, die de Transvaalsche Regeering aan
het geografisch instituut daar besteld had
maar die wegens den oorlog niet afgele
verd konden wordenop te koopen. De
firma weigerde echter. Gisteren moet iemand
mjj beter kunnen verplegen, dan hjj gedaan
beeft.//
Aarzelend verliet zjj het vertrek en trof in
den gang den heer Hastings en mevrouw Elliot,
die zich beiden naar oom Rudolf wilden be
geven.
//Ik heb u nog bjjna niet gezien, Dors,// zeide
hjj, hare beide handen vattende, //wacht mjj
hier, tot ik mjjoe zuster aan uwen oom heb
voorgesteld.//
Hjj opende de deur van een vertrek waar eene
piano stond.
De heer Hastings bleef niet lang afwezig, hjj
sprak met Dora over zjjne reis, en over het tjjd-
verloop, dat er tusschen zjjn vertrek en zjjne
terugkomst lag.
//Ik heb ook onderwjjs in de muziek gehad
zeida Dora, //wil ik u eens iets voorzingen
Zjj ging naar de piano en zong het gevoel
volle air//Van verre landen keen gjj weder.»
Zjj had eene omvangrjjke, maar eene zachte
welluidende stem, oom Rudolf hoorde haar zin
gen en kwam bjj haar, om naar de melodie te
luisteren, die zoo veel herinneringen bjj hem in
het leven riep.
Het zien van de piano, riep de laaghartige
handelwjjze van Julie in zjjn geheugen terug.
//Hoort gjj nog wel eens iets van het boosaar
dige meisje?// vroeg hjj, zjjne breede gebruinde
hand op Dora's schouder leggende.
Wordt vervolgd.)
H44RLEH^f!BE COVRilT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
PRIJS DER ADVERTENTIBN.