NIEUWE
ibagêlaó voor
en
m
uió-<Xollanó.
Een dwaze beschul
diging beantwoord.
No. 4421.
Zaterdag 24 Februari 1900
24ste Jaargang.
De Verloren Zoon.
BUITENLAND.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers. <0.03
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUBEAUSt. Janstraat Haarlem.
paus osa advebtentien.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
AGITE JffA HON AGITATE.
Redacteur-CJitgever, W. KüPPERS.
Kortelings geleden werd er voor de stu
denten van de «Leiand Stanford-Univer
siteit» in Californië eene redevoering ge
houden door den tot generaal bevorderden
legeroverste F u n s t o n. Volgens het ver
slag der bladen beweerde de spreker in
deze rede Dat de eigeuljjke stichters en
bevorderaars van den «opstand» op de Phil-
lippijneu niemand anders waren dan de Ka
tholieke ordesgeestelijken.Indien het Staats
bestuur de kloosterlingen slechts verbannen
en allen kerkelijken eigendom op de eilan
den verbeurd verklaren wilde, dan zou bin
nen een week het geheele grondgebied aan
den opstand onttrokken zijn.
Op deze even onzinnige als onrechtvaar
dige en fanatieke bewoordingen van F u n-
s t o n heelt de onlaDgs benoemde pause
lijke delegaat voor de Philippjjnen, Aarts
bisschop C h a p e 11 e, in de pers eene ver
klaring afgelegd, waarin die bewering kalm
en zakelijk, maar daarom niet minder be
slist afgewezen en als laster gebrandmerkt
wordt.
De Aartsbisschop verklaarde onder an
deren, dat hp niet kon gelooven, hoe een
verstandig en rechtvaardig man, alsFun-
s t o n, iets dergelijks had kunnen zeggen
en dat hij ervoor hield, dat hier een valsch
bericht of een misvatting in het spel was.
Misschien heeft F u n s t o n gezegd, dat de
opstandelingen de verbeurdverklaring van
den kerkelijken eigendom en de verban
ning der kloosterlingen als vredesvoorwaar
de eischen. Heeft F u n s t o n echter de hem
toegeschreven bemerking werkelijk gemaakt,
dan legt hp daarmede groote onwetendheid
aan den dag betreffende de goede werken,
welke door de kloosterlingen in den Phi-
lippijnen-Archipel zijn verricht. Ook de
voorgewende bewering van F u n s t o n, dat
het geheele eiland Luzon onder den duim
staat van de Kerk, is onbegrppelpk, ver-
FE 1LLETON.
3
Vervolg)
#Ik rockt werk,* reide hjj, //en vind, roo God
het wil, een thuis. Salviani heeft het mjj voor
uit geregd, hjj meende altjjd, dat ik in Duitsch-
land tehuis behoorde. Ik geloof u te eercn en
te gehoorzamen. Wat ik van mijn ambacht ver-
s'a, ral ik u spoedig laten rien.//
Dit antwoord beviel Bockel zeer. In het begin
had hjj den jongeling voor geen rechten arbei
der aangerien, daar hjj door zjjn trots den mees
ter achterdochtig bad gemaakt, en eerst toen
hjj de aanbeveling van Silviani gezien had, be
merkte hjj, dat hjj niet alleen een zeldratnea
gerei voor zjjn werkplaats gevonden had, maar
dat het een goed mensch was, dien hjj in rijn
huis nam, een mensch, welke tot nu toe een
tehuis gemist had, en die hem voor de harteljjke
opneming dubbel zoude danken. Het was hem
tevens als deed hij een goed werk en alsof hjj
trotsch erop kon zjjn, dat zulk een gezel hem
gezocht had. Hjj verheugde zich reeds over de
verrassing, welke hjj zjjne vrouw en zjjnen zonen
goudb bereiden. Zjjne vrouw had steeds geklaagd
over de ruwheid der gezellen, welke zich wer-
keljjk veel veroorloofden en zich booger achtten
dan anderen.
De jonge man, daeht Bockel, zal haar zeker
goed bevallen, en wat moesten zjjne zonen oogen
opzetten, wanneer zjj hoorden, dat deze gezel
klaart de Aartsbisschop Chapelle. Fun-
s t o n Boet toch weten, dat alle priesters
op Luzon met uitzondering van de wei
nige in het gebied, door de Amerikanen
bezet, sedert 18 maauien zoo goed als ge
vangen zjjn en door de opstandelingen op
alle mogelijke wijzen worden vervolgd en
mishandeld. Aan de kloosterlingen moet de
verbreiding van het Christendom op de Phi
lippjjnen worden dank geweten alle ker
ken en scholen, alle beschaving, zijn hun
werk en zij hebben het niet verdiend, op
zulk eene onrechtvaardige manier veronge
lijkt te worden.
De Aartsbisschop haalde vervolgens den
Eerw. heer Dr. Abeel, een schotschen
protestautscheu Missionaris, aan, alsook nog
andere Protestanten, die enkel lot spreken
over de kloosterlingen en hun werk.
Daarna vervolgt hijWat het voorstel
tot verbeurdverklaring van den kerkelijken
eigendom betreft, daartoe heeft de Regee
ring juist evenveel recht, als tot verbeurd
verklaring van het vermogen der V a n d e r
3 i 11 s, der A s t o r s en van andere mil
lionaire. De Kerk heeft dien eigendom sinds
400 jaren allengskens verworven, grooten-
deels door aankoopen zij benuttigt dien
eigendom voor de opvoeding en beschaving
der inboorlingen. Deze feiten zjju openbaar
en het is te hopen, dat het volk der Ver-
eenigde Staten soortgelijke aitdrukkingen,
als welke aan generaal F u n s t o n worden
toegeschreven niet als zuivere munt zal
aannemen. De Kerk verlangt alleen recht
vaardigheid.
Ook de Aartsbisschop Ireland spreekt.
Naar de telegraaf uit Chicago meldde,
antwoordde Aartsbisschop Ireland op
de vraag, wat hij dacht omtrent F u n-
s t o n's verklaring betreffende de klooster
lingen op de Philippjjnen, dat Aartsbisschop
Chapelle alles gezegd heeft, wat daar
over te zeggen viel. Mgr. Ireland wilde
er enkel nog bjj voegen, dat eeu katkoliek
blad onlangs den generaal beschuldigde,
de vervaardiger was van den leeuw in ds wapen
rusting Cornaro.
Meester Bockel vergiste zich dan ook niet.
Hjj had Sundacker eerst in een kamer gebracht,
waar hjj zich wasschen en van kleederen ver
wisselen kon voordat hjj hem aan zjjn huisge-
nooten zoude voorstellen.
Allen meenden, dat de vader aen grsp-wilde
uithalende vreemde zag er veel meer uit als
een vreemde gast dan als de ambachtsman, wel
ken hjj hun als zjjn nieuw aangenomen gezel
wilde voorstellen.
Max zag e- in zjjne Yenetiaansche dracht zoo
fijn uit, dat men hem wel voor een zoon van
een patriciër kon houden hjj was in houding
en manieren een volmaakt eavalier.
Vrouw Emerentia Bockel wilde hem in het
eerst niet nis gezel aanspreken, want haar man
gebruikte ook niet het toen bjj de aanspreking
van meester tot gezel gebruikelijke woord te
gen hem.
De bruinoogige Aloysia, de 15-jarige doch
ter der echtgenooten, schudde even goed als
haar broeder 1/eopold, welke eenige jaren ouder
was, het hoofd en toen men hem na den maal-
tijd vroeg wat van zjjn reizen en avonturen te
vertellen, verscheen hjj hun allen juist als een
ridder uit een sprookje zoo wonderbaar klonk
het, wat hjj zeide.
Van de geheele familie Bockel was er geen
verder geweest dan Pressburg of Muncben, al
leen de vader had ook gereisd. Het wonder
baarste wat hjj gezien had, was, wat bjj reeds
meermalen verteld had, de stad Venei ie gewerst;
daar had hjj Turken, Armeniërs, Grieken en
uit een katholieke kerk op Luzon een kost
baar Misgewaad ontvreemd en als souvenir
aan zijne echtgenoote gezonden te hebben.
Ingeval dit waar is, dan kan het Ameri-
kaansche volk zijn eigen conclusie daaruit
trekken is net niet waar, dan moet F u n-
s t o n de beschuldiging afwijzen. Daarin
toch is een aanklacht gelegen, welke F u n-
s t o n niet op zich mag laten rusten, indien
zij ongegrond is.
Frankrijk.
Een licht breekt doorde duisternis. Z. H.
Leo XIII heeft volgens berichten uit
het Yaticaan het goed recht der Fransche
Bisschoppen tegenover de Fransche Regee
ring in bescherming genomen, waar deze
het recht der Congregatiën, handhaven.
Het blad La Croix deelt mede, dat de Paus
het ingediende wetsontwerp tot wijziging
van art. 204 C. P. zal beschouwen als een
inbreuk maken op het Concordaat.
Le Siècle spreekt nu van een dreigen met
opheffing van de Fransche ambassade bij
het Vaticaan. Dien weg willen de Fran
sche vrij metselaars reeds lang op en het
is een dwaasheid er over te zwijgen. Hoe
eerder of de boel in Frankrijk aan het
rommelen komt hoe beter, want de vjj-
auden der Kerk werken rusteloos voort, om
zoo het hun mogelijk ware de Rots van
Petrus te ondermijnen.
België.
Te Antwerpen heeft de tenor L e y s e n
den heer Aug. Mouet, muziek-criticus
van de Antwerpsche Nieuwe Gazet, die het
gewaagd had 's mans zang at te keuren, een
pak slaag gegeven. Hij achtervolgde den
criticus des nachts tot in eene eenzame
straat en gat hem in een onbewaakt oogen-
blik eenige vuistslagen tegen zijn hoofd.
De Justitie heeft de zaak in handen.
Het Handelsblad van Antwerpen schrijft
naar aanleiding van deze lafhartige aan
randing
«De artisten van het Vlaamsch Opera,
of dan ten minste eenige onder hen, heb
ben een zonderlinge manier van kritiek te
verstaan. Wij zeiven ontvingen, naar aan
leiding eener kritiek van een hunner een
ook zwarte menschen gezien, maar deze jonge
man, die toch zeer goed Duitsch sprak, kon
verhalen, hoe hjj onder de Turken geleefd had,
in Stamboel de pracht van den Sultan gezien,
in Azië de kunst geleerd had do Damascener
zwaarden te smeden, kunstige sloten en siera
den te maker, edelsteenen in goud te zetten
hoe hjj op een Genuaansch schip een lange
zeereis gemaakt, de Afrikaansche kusten bezocht
had en door een storm naar Zuid-Italië gedre
ven was, dit land doorkruist, in Rome en Flo
rence gewerkt had, tot hjj eindelijk in Venetië
aankwam.
Max vertelde verder hoe hij als goudsmids
gezel met de Florentjjnen tegen rooverbenden
gevochten hsd, verhaalde dat in Venetië am
bachtslieden en kooplieden wapenoefening hiel
den en eerst voor weinige jaren een langen zwa-
ren oorlog tegen de Turken om Kandia gevoerd
hadden, en dat overal in Italië de gezellen het
zwaard zoo goed konden voeren als de edellie
den en soldaten.
Bockel had den zjjnen een wenk gegeven, en
niemand deed eene vraag omtrent zjjn geboor
te of geboorteplaats, hoe nieuwsgieiig ook ieder
was te vernemen, boe het kwam dat hjj als
Duitscher zoo vroeg in de vreemde landen ver
toefde en dat hjj daar zoo goed de Duitsche
taal geleerd had.
Maar hij moest uit zjjn ransel werk halen,
dat hjj zelf gemaakt hadhjj had verteld, dat
hjj het graveeren van een Genuees geleerd had
en dat men nu in Italië een nieuwe methode
had om goud met jjzer te verwerken, waardoor
men ook de fjjnste figuren op staalpantsers
paar aanmatigende brieven, waarin hij ons
van uit de hoogte voor zjjnen rechterstoel
daagde. Een onzer liberale confraters is
Zaterdag afgeranseld door den tenor Ley-
sen, dien hij wat hevig beknibbeld had.
Zeg eens, als de artisten van het Vlaamsch
Opera het zoverstaan, dan mag de be
stuurder daar gerust ons gedacht over ken
nen Wij hebben ons voorgenomenons
voortaan van kritiek te onthouden 't kan
ons weinig schelen hoe ze zingen of wat ze
zingen en, als we verslag geven, dan is het
eigenljjk grootendeels om reclame te ma
ken voor de instelling, die wjj gaarne zien
bloeien en vooruitgaan. Maar, zoo de ar
tisten zich aanstellen als «cabotins» enen-
kei dulden dat men hen ophemele, zelfs als
ze hoegenaamd geen lof verdienen, dan mo
gen ze voor ons part gerust naar den weer
licht loopen. Want zoo'n rammeling in een
donker straatje, daar zijn we absoluut niet
op uit. Eu daarmee punctum
Oostenr ij k-H ongarije.
De sociaal-democratische leden van den
Oostenrjjkschen Rijksraad hebben besloten,
een spoedeischend voorstel in te dienen,
waarin wordt verklaard dat in de mijnen
onmiddellijk de werkdag van acht uur be
hoort te worden ingevoerd. Twee groote ver
gaderingen van mijnwerkers uit het kolen-
district Ostrau-Karwin hebben hun leven
dige ingenomenheid met dat besluit te ken
nen gegeven en de hoop uitgesproken dat
de Regeering door krachtige medewerking
zal toonen dat het haar ernst is met haar
beloften. Zij verzoeken voorts den Rijks
raad het voorstel van de sociaal-democra-
teu aan te nemen.
Kaapkolonie.
Onder de plattelandsbevolking ontbreekt
een leider om alles in opstand te zetten.
Nu de oorlog van terrein is veranderd,
is de toestand zeer gespannen. Menschen
die vroeger bevriend waren, kjjken elkan
der niet meer aan: want de een is voor
de Boeren, de ander voor de Engelschen.
Verlovingen tusschen jongelui van Boeren-
en Engelschen stam zjjn afgebroken. Er
is een haat opgewekt, die niet bestond
alles staat klaar om naar de wapenen te
grjjpen. De Boer in de Kolonie zou het al
veel eerder gedaan hebben, als men hem
niet ontwapend hadhg wacht de eerste
en beste gelegenheid af. Kan hg een ge
en wapenrustingen kou aanbrengen.
De Venetiaansche werken waren sinds langen
tjjd de modellen voor de wapensmeekunst, wat
betreft het graveeren op hard staal.
Niemand verstond het zoo goed lichte en
buigzame pantsers te maken als de Italianen,
alsook sieraden en ridderkettingen en verder
alle kunstwerken smaakvol te bewerken.
Beide zonen van Bockel werkten in huns
vaders werkplaatsmeester Bockel had als wa
pensmid in Weenen de rjjksten en de voornaam-
sten tot klanten hjj was misschien ook de eenige,
welke de goudsmeckunst grondig geleerd had,
maar zulke werken ais Sundacker hem nu voor
lei hadden de zonen des meesters nog nooit ge
zien, en Bockel zelf verklaarde, dat men in zjjn
tjjd met de graveerkunst in Italië nog niet zoo
ver gekomen was. Het meeste waren zij verwoB-
derd over een dolk, waarop met gouden ljjneu
ite kamp van Theseus met deo Minotaurus ge
graveerd was, en over een klein kastje, hetzelf
de, waarin Sundacker zjjn aanbevelingsbrief be
waard had. Dat was een kunstvol stuk, uit
gouden en zilveren draden gesponnen, zoodanig
dat zij precies een krans vormden, zoo licht
en natunrljjk als had de natuur het gemaakt
daarbjj was tusschen de bloemen de veer met
het slot zoo verbolgen, dat men er van buiten
niets van kon zien.
Wordt vervolgd.)
HURüflSI
ABOHNEMENTSPHIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10