NIEUWE
Ïï)ag6laó voor cïïooró- @n o&uió-dCollanó.
Aan Neerlands Katholieken.
Invloed van den oorlog.
N"o. 4429,
Dinsdag 6 Maart 1900
24ste Jaargang,
1)e Verloren Zoon.
ABONNEMENTSPRIJS
Per B maanden voor Haarlem 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers0.03
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BÏÏEEAU: St. Janstraat Haarlem.
PBIJS DSB ADVEBTBITTIEtr
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte*
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie Contant
AGITE MA 1ÏOW AGITATE
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Met vreugde hebben de Katholieken der
geheele wereld de komst der nieuwe eeuw
en van het Jubeljaar begroet. De blikken
van millioenen en millioenen geloovigen
wenden zich naar de Eeuwige stad, waar
op Petrus Stoel gezeteD,de Verheven plaats
bekleder van O. H, Jezus Christus, onze
roemrijke Paus-Koning, de geestelijke Schat
kamers der Kerk ontsloot. Het kruis schit
tert met onverdoofden glans op Rome's
tinne. Velen zullen opgaan ter H. Stede
in pelgrimagie, om te bidden op de graven
der H. Apostelen of om den Paus hunne
hulde te bieden. In de rei der volkeren, die
aan die Wereldhulde deelnemen zal Ne
derland niet het minste zjjn. Velen van allen
rang en stand hebben hunne hulp toege
zegd. De Kloosters en Vereenigingen zijn
door schitterend gecalligrafeerde adressen
vertegenwoordigd, en de Nationale Hoofd
commissie met Z. D. Hgw. den Aartsbis
schop als Eere-Voorzitter, spant onder de
hooge bescherming van het geheele Neder-
landsche Episcopaat alle krachten in, om
de zaak der Wereldhulde, wat ons vader
land aangaat, geheel te doen slagen. Maar
daartoe is vooral aller medewerking noodig.
Eerstens die der Katholieke pers, die reeds
vroeger doorslaande bewijzen van trouw en
aanhankelijkheid brachtten andere vooral
die van alle Nederlandsche Katholieken
wier offervaardigheid bijna spreekwoorde
lijk geworden is. Het Hoofd-Comité heeft
dan ook niet geaarzeld, nu de tjjd daartoe
gekomen is, een dringend beroep te doen
op het Katholieke volkom aan onzen
roemrjjk regeerenden Paus-Koning naast
alle andere bewjjzen, ook een stoffelijk be-
wjjs van hulde te brengen. Waar de Bel
gische pers ons zoo schitterend voorgaat
door inschrijvingen te openen, en lijsten
te plaatsen met bijschriften van de schen
kers, durft het Hoofd-Comité na rjjpe de
liberatie en ingewonnen raad alle Katho
lieke bladen te verzoeken te beginnen met
5 Maart inschrijvingen ter eere van Z. H.
te openen, welke 25 April zouden gesloten
kunnen worden. Het Hoofd-Comité vleit
zich met de zoete hoop, dat Neerlaod's
Katholieken nogmaals zullen toonen door
mild vloeiende offergaven hoe dierbaar hun
het stijgen van den St. Pieterspenning is.
Veel wordt er gevraagd, maar voor dit
schoone doel zal niemand weigeren zjjne
FEUILLETON.
II
Vervolg)
nUw geld heb ik niet noodig,// antwoordde
Msx wien het bloed in het aangezicht steeg,
//gooit mij de hengst af, dan is dat mijne schande,
maar berijd ik hem, dan zult ge mjj moeten
toestemmen, dat ge mjj onrecht aangedaan hebt.//
,/EeD koene kerel," antwoordde Tököly, //h(j
kan vallen of niet, maar niepaaud zal hem Led
doen."
//Dat zal niemandnep Liechtenstein met
vaste stem. //Beproef het jongen, ge hebt het
zelf gewild
De dames drongen zich minder nieuwi.gi3rig
dan de edelen, naar het venster; ook Eleonora
trok Maria daarheen. Het gezicht van Eleonora
gloeide van opgewondenheid en verwachting. Zjj
had er op dit oogenblik alles voor gegeven als
Max die Hongaren beschaamde, maar zjj hield
dat niet voor mogeljjk.
Max was niet zoo sterk gebouwd als de
Hongaren, en kon van de rjjkunst als ambachts
man toch niet meer verstaan dan die ridders.
Hjj had vermoedelijk, door de knechten ge
plaagd, een beetje gepraald en daarvoor wacht
ten hem nu schimp en schande 1 Eleonora be
merkte nu echter ook, dat de overmoed der
Hongaren, alleen daarom naar een ruw pleizier
smachtte, om eens recht te kunnen laten bljjken,
hoe weinig zjj voor de aanbeveling van vorst
penning te offeren. Moge God de milde
gavers en hunne huisgezinnen zegenen, de
Katholieke pers sterken en beschermen.
Hiermede zenden wjj onze bede vol ver
trouwen de wereld in.
De 1 loof d- Commissie.
Mr. J. H. VAN BASTEN BATENBURG,
Tegelen, Thesaurier. J. b'. H. BEKHUIS, Leeu
warden. A. E. VAN BEURDEN, Roermond,
Secretaris. Jonkheer W. F. BOSCH VAN OU D-
AMEL1SWAARU, Notaris, Utrecht. Jonkheer
J.B. D. VAN DEN BERCH VAN HEEMSTEDE,
*s Hage. Alex. BRENNIKMEIJER, Sneek. J.
F. BRENTaNO, Groningen, P. A. M. CRAMER,
Breukelen. Mr. W. O. J. J. CREYIERS, Arn
hem. JOS. CUYPERS, Amsterdam. Mr. J. H.
A. M. ES8INK, Oldenzaal. C. L. B. J. FE1TZ,
Leeuwarden. W. H. FIGK Oosterhout. Graaf
R. J. M. A. De GELOES, Kasteel Eijrden bjj
E ijsden Mr. JJ. I. HARL'E VANTEOKLEN-
BURG, district Grave. F. HEGGE, Klooster
buren Clem. HENGST, Boxmeer I T. HES
SELS, Groningen. Mr. 0. J. A. HEYDEN-
RUCK, 's Hage. Mr. I. P. KRAAKMAN, Alk
maar. A. J. P. KUlNDERS, Groningen R. J.
C. T. KOLFSCHOTEN, Arnhem. Mr. M. J.C.
KOLKMAN, 's Hage. Graaf J. B. C. E. M. de
merchant D'ANSEMbOURG, Kasteel Neuborg
bjj Gulpen. E. H. MEELIS, Tilburg. D. J. MES,
Middelburg. Rjjksgraaf L G. M H. WOLFF
METTERNICti, Kasteel Arcen. Louis Baron MI
CHIELS VAN VERDUIJNEN, 'aHage. S. L.
VAN DER MEULEN, Leeuwarden. H. A. J.
MINDEROP Jzn. Rotterdam. W P. A. MUT-
SaERS, Tilburg. Monseigneur E. MENTEN,
Maastricht, Voorzitter. JACQUES OOR, Roer
mond. W. C. J. PASSTOORS, Amsterdam. W.
PRINZEN, Fzn. Helmond. H. J. RIKKERS,
GroningeD. J. M. RIJPKEMA, St Nicolaasg».
JACQUES STALLENBERG, Maastricht. Mr. A.
J. M. VOS DE WAEL, Zwolle. L. J. M. VAN
WAESBERGHE JAN8SENS, Hulst. S. M. VAN
WIJGK, Renkum. A. Baron van WIJNBERGEN,
Eindhoven.
De oorlog in Zuid-Atrika beheerscht al
les en allen.
Ia Den Haag kan men weldra d< or een
Joubert-, Koek- en Reitzstraat, een Sfceyn-
en Paul Krugerlaan wandelen. Eu door
de straten van Utrecht gaande, klinkt ons
plotseling het bekende «Kent gij dat Volk»
van den torentrans tegeii.
Bij concerten en feesten ontbreekt de
zang van het Transvaalsche Volkslied nim
mer.
Lobkowiss zooeveD door zjjne dochter in vaders
naam gedaan gaven zjj hadden nu een gelegen-
I heid om den gezel van meester Boeket te be
schimpen.
Maria dacht anders. Ia haar hart kampte het
medelijden met den jongeman, met de gedachte
dat hjj als spion haar deelneming niet waardig
was.
Het gezegde van gravin Wesseleni, //het is
een knappe kerel,// joeg haar het bloed in het
aangezichtzjj zeg noe de blikken der gravin
met welgevallen op Max rustten het liefst had
zjj zich teruggetrokken om het schouwspel niet
te zien, dat men bet bloedige lichaam van den
scboonen jongeling,/» van den burchthof droeg.
Het ruwo genot der Hongaren stond haar even
zoo tegen, als de lichtzinnigheid van den jon
gen man, die om een jjdele glorie zjjn leven op
het spel zette.
Sundacker was ondertusschen de knechten
j genaderd welke het paard nauweljjks konden hou
den hjjmaakte de kinketting los, zoodat da
hengst bij een volgenden sprong, zjjn gebit en
teugel kon kwjjtraken, en in hetzelfde oogen
blik was hjj van achter op het paard gesprongen.
He hengst schudde zich, toen hjj zich van gebit en
teugel bevrijd gevoelde, de knechten stoven uit
elkander, daar het dier, toen het iemand op
zijn rug voelde, een sprong van wel 10 schre
den ver maakte, het gicg op zjjn achterpooteu
staan en sloeg uit, om den berjjder af te werpen
maar dezewas als met hem vas gegroeid
streelde met zjjn handen den nek van het
dier en scheen in zijn wilde sproDget behagen
te vinden!
I Zulke dingen teekenen de stemming bp
ons te lande. Maar meer nog doet dit de
roep om weerbaarheid. De strijd in Zoid-
Atrika bewijst, dat talen moetwie zijn
berekening van den uitslag heeft gebouwd
op «rekenkunstige verhoudingen». De ge
tal-minderheid dwingt in deze zaak zoo
veel eerbied af, dat velen van ons het niet
meer voor onmogelijk houden, ook ons
kleine volk weerbaar te maken.
In vorige eeuwen kenmerkte ons volk
zich door kracht van wil en kracht van on-
versaagden heldenmoed, maar hetzelfde ras
leeft nog, het bewjjst het dag aan dag al is het
niet binnen onze grenzen. En de hoop her
leeft hier, dat Nederland weer kan worden
opgeheven uit den staat van vervaldat
het in ieder geval weerbaar kan gemaakt
worden.
Er zjjn over dat onderwerp heel wat ar
tikelen en ingezonden stukken in de bla
den verschenen waarin verschillende on-
derdeelen van het vraagstuk als de volks
geest de physiek de oefening, de disci
pline, de ligging en grootte van ons land
en het gehalte der mogelijke tegenstanders
werden besproken.
Een teeken des tijds mag het zeker ge
noemd worden, dat in Januari te Utrecht
eene nieuwe vereeniging is gesticht onder
den naau Volksweerbaarheid,, die reeds ver
scheidene plaatselijke afdeelingen telt. Het
Hoofdbestuur bestaat o. a. uit den Utrecht-
schen hoogleeraar Dr. G. K a 1 f f, den oud
minister van oorlog A. L. W.Seyffardt,
Mr. C. J. P e k e 1 h a r i n g en T. O 1 y.
De Vereeniging heeft in een klein ge
schrift haar doel uiteengezet. Eerlijk wordt
er in erkend, dat het Nederlandsche volk
ten opzichte van zjjn weerbaarheid geen
krachtig zelfbewust volk is te noemen. De
twijfelzoo menigwerf uitgesprokenaan
de mogelijkheid om ons met vrucht te ver
dedigen, de kleinmoedigheid van zoovelen,
zijn een gevolg van onze betrekkelijke weer
loosheid, van de verslapping vau ons volks
karakter. Het grootste gedeelte der man
nelijke bevolking is buiten staat, als zijnde
geheel ongeoefend, om het vaderland te ver
dedigen als 't noodig mocht worden.
Het doel der vereeniging Volksweerbaar
heid is, te trachten dien vcor ons Neder
landers onwaardigèn toestand te doen op
houden, en in het geheele land eene be
weging in het leven te roepen, die leidt tot
handelen tot vrjjwillig oefenen van alle
//De Hongaren waren als geëlectriceerd. Nie-
maud had gedacht dat hjj op het paard zoude
komen, en iederren meende, dat als hem dat
gelukte hjj zich slichts een paar seconden er in
zoude verheugen, waut de hengst had de beste
ruiters afgeworpen, maar nu moesten zjj toch
erkennen, dat do hengst verkeerd was behan
deld en Max geljjk had. Nu was de bek van
den hengst vrjj van gebit en teugel, zjjne be
wegingen waren nog wel wild en ongeduldig,
maar toch bjj lange na niet meer zooals te voren;
nu behoorde er nog een vaste zit toe, om zich
op het paard te houden.
Maar nu kwam nog, hoe hjj het paard zonder
teugel zoude dreseeeren. Met nieuwsgierigheid
keken allen hoe dat zoude aanvangen. Ia het
begin hadden zjj met den overmoed van den
vreemde gespot, maar op dit oogenblik twjjfelde
niemand meer of hjj zou het paard ook besturen.
De gestalte van den jongeman komt nergens
beter tot zjjn recht dan, als ruiter, waar de rus
tige en krachtigs houding den wilden trots van
een paard breekt en het daardoor noodzaakt,
zich in zjjne volle schoonheid te toonen. Een
knappe man trekt dan dubbel de oogen der vrou
wen naar zich en dwingt de mannen tot erkenning
en bewondering. Hier was het een jongeling
die het wilde paard reed, waarvan men nauwe-
j ljjks geloofd zoude hebben, dat hjj kon rjjden,
maar hjj zat op het paard alsof hjj er op ge-
boren was. Het was niet het beeld van een cen-
taurer, integendeel, er lag een aantrekkeljjke
koenheid in zjjn optreden.
Als spelend met het paard, liet hjj hem zjjn
eigen wil en het scheen, dat het paard er zich
lichamelijk geschikten in al wat noodig is
voor hen dieals 't gevaar dreigtniet
werkeloos mogen bljjven. Op ons allen toch,
Nederlanders, rust de plicht om aan 's lands
verdediging persoonlijk en krachtdadig mede
te werken.
Als middelen om dit doel te bereiken
noemt zjj het bevorderen van lichaams- en
schietoefeningen, het opwekken tot algemee-
ne deelneming aan vrjjwillige oefeningen
in den wapenhandel, het uitgeven van ge
schriften en het houden van openbare bij
eenkomsten.
De wensch wordt uitgesproken, dat geen
enkel dorp in Nederland zonder schietbaan
moge zjju.
Of de gewekte geestdrift niet zal verdoo-
ven als de onmiddellijke aanleiding tot bet
verleden zal behooren, moge de toekomst
leeren. Elke pogiDg tot verheffing van het
Nederlandsche volk verdient waardeering.
Maar het is er verre van, dat wjj ons
zouden verblijden over de noodzakelijkheid
der middelen die daarvoor noodig worden
geacht. Waar blijft het mooie beginsel der
vredes-confereotie, als nog altjjd de strijd
macht en strijdkracht der natiën wordt ver
hoogd en de leus der oude Romeinen Wie
den vrede wil, bereide zich ten oorlog, in
toepassing moet gebracht
Wij moeten ons weerbaar maken, want
hoe ook overtuigd, dat een arbeidzaam en
rechtvaardig volk eerbied afdwingt in de
beschaafde StateD, is dit niet voldoende om
de onafhankelijkheid van ons bestaan te
verzekeren.
Want wjj zien het hoe Engeland reeds
lang baas zou zijn in Zuid-Afrika, als de
beide Republieken op den eerbied van
J o h n B u 11 voor een oogewapenden tegen
stander hadden gerekend.
De oorlog doet overal zjjn invloed gel
den. Zooals we hier boven zagen ten gun-
van ons ontwaakt nationaal- en menschen-
bewustzjjn. Maar ook de nadeelige gevol
gen bljjven in Nedarland niet uit.
Na bet met ruime hand schenken van
gelden voor Transvaal, verhieven zich van
lieverlede vele andere stemmen. Niet alleen
heeft men gevreesd, dat de armenzorg, die
's winters onze volle aandacht vraagter
onder ljjden zou, maar men heeft gewezen
op de onmiddellijke slachtoffers van den
oorlog, op de diamantwerkers te Amster
dam die onder meer andere redenen ook
in schikte dezen ruiter te dragen. De blonde
haren des jongeliDgs, waaiden in den wind,
zjjn wangen waren met een blos bedekt, het
scheen als hoorde hjj op het paard en kende
geen andere vreugde dan met hem te springen
en te jagen. Daar streelt hjj het weder en spreekt
hem eenige woorden toe. De hengst spitst de
ooren, hjj hinninkt. De heeren, welke er ver
stand van hebben, bemerken, dat Max onmerk
baar zjjn zit verandert, en de enkels vaster te
gen de lendenen van het paard drukt. Het ros
gaat stapvoets, als beteugeld door den wil des
ruiters, het springt nog wel ter zjjde, maar het
gehoorzaamt toch een luid geroep van //Eljen/r
weerklinkt van het slot en van de wallen, nn
weet een ieder, dat het paard zich aan dezen ruiter
onderworpen heeft. Max rjjdt in draf en ook in ga
lop. Hjj kan zonder teugel het paard wel niet
regeeren, maar wanneer hjj Unit, dan houdt het
paard op met springen, hjj springt van het dier
en het ros laat zich van hem streelen en volgt
hem hinnekend in den stal.
n Bij sint Ulrich,//zeide Nicolaas Zrini, /rdie
jongen heeft ons beschaamd. Niemand van ons
beeft er san gedacht, dat vele Turken hunne
paarden alleen met enkeldruk en woord dressee-
ren. Had de joDgen geen blond haar, dan zoude
ik durven wedden, dat hjj een Turk was, en
Arabisch tegen het paard gesproken heeft, maar
misschien is hjj Christenslaaf in Stamboel ge
weest en daar weggeloopen.//
{Wordt vervolgd.)