No. 4434 Maandag 12 Maart 1900. 24ste Jaargang. in 11 HbagBlaó voor cföooró- en SEuió-éCollanó. De Minister aan het woord. izr&t sWsJï-* -1"-* r t ta*t De Verloren Zoon. BUITENLAND. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. Hjj beweerde nl., dat aan zjjn wet en dus ook aan den Leerplicht een conserva tief beginsel ten grondslag ligt. Vooreerst waren bij de behandeling der Schoolwet van 1857 de meeste conservatieve Kamer leden vóór de invoering van den Leerplicht en voorts moesten zjj er wel voor zijn omdat de Leerplicht het onderwjjs bevor dert en goed onderwjjs een krachtigen Staat maakt. Italië. Oostenrijk-Hongarije. Zuid-Afrika. België. Rusland. Frankrijk. Engeland. ABONNEMENTSPRIJS. Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40 Voor het buitenland 2,80 Afzonderlijke nummers0,03 Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. jET&AIN XtENDRffiT AGÏTE MA NON AGITATE. PRTJS DER ADVERTEN TIEN Van 1—6 regels50"Oe_t„ Elke regel meer71/, a Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Hoofdagenten voor liet BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etranghe GL. DAG BE fy Co. JOHN., F. JONES Succ. Paris 315ts Faubourg Montmartre Een gewichtig moment bp de behande ling der Leerplicht-wet in de Tweede Ka mer was de rede van den Minister van Bin- nenlandsche Zaken. Natuurljjk kon de heer GoemanBor- g e i i u t weinig nieuwe gezichtspunten over deze zaak openen. Zij is reeds zoo dikwijls en van zoo vele zijden bekeken, dat wij het absoluut onmogelijk rekenen, dat over den Leerplicht nog iets nieuws wordt gezegd. Dit deed ook de Minister van Bin- nenlaodsche Zaken niet, maar toch moest zjjn rede hoogst belangrijk worden ge- noamd, omdat zpn politiek leven als 't ware met den atrpd voor het beginsel van den Leerplicht is saamgeweven. De heer Goe- manBorgesiusis sedert meer dan een kwart eeuw de pverige en onvermoeide kam pioen voor het beginsel van den Lserplicht. Hjj heeft gedurende al die jaren dat be ginsel met onverzwakte kracht verdedigd en het is zeker aan zijn volharding te dan ken, dat deze zaak eindelijk in de Staten- Generaal aan de orde kwam. Wjj meenen hier als tegenstanders van dat beginsel dsn heer Borgesius een ridderlijk sa luut te mogen brengen voor het door hem getoonde talent en zjjn volhardend streven- Maar verder gaat onze bewondering niet. Mr. GoemanBorgesius dwaalt in onze oogen, en heeft dan ook volgens onze overtuiging in de Kamer geen enkel woord gesproken, dat deprincipieele tegen standers van den Leerplicht tot andere gedachten zou kunnen brengen. Het verwonderde ons daarom zeer, dat de Minister in den aanvang zijner rede zjjn strjjd zwaar noemdewjjl een «in- vloedrjjk lid der Kamer» verklaard had namens een aantal leden toch te zullen tegenstemmen, wat de Minister ook mocht verklaren. Dat kon de heer Borgesius voor uit narekenen. Wie eene wet absoluut ver werpelijk acht, zal haar niet goedkeuren, wanneer een ander de bezwaren tracht te verkleinen zonder ze uit den weg te rui men. Behoudens enkele stemmen van twij felaars zou het dan ook niet onmogeljjk geweest zjjn reeds voor den aanvang van de behandeling der wet den vermoedelij- ten afloop der stemming aan te geven. Al had de heer Borgesius eene wel sprekendheid die onweerstaanbaar was dan nog had hjj ds bezwaren der tegen- tegenstanders niet bunnen wegpraten. En daarom was het volstrekt niet vreemd, dat een der leden van de Kamer reeds voor af de verklaring aflegde te zullen tegen stemmen. FE ILL E T ON. 16 Vervolg Wat zjj begeerde werd haar toegedragen, als het te koepen was, hartelijke liefde wa» haar door het noodlot ontiegd. Wjj zeggen niet, dat de oeders van Maria hun kind niet bewinden, zjj somden trooitelcoe geweest zjju, waaneer zjj het verleren hadden, maar sjj lieten haar zorg voer haar opvoeding over aan goed betaalde en bepreafde bedienden. De drukte welke eteede op het voreteljjk slot wai, verhinderde haar moeder, zich veel om hur dochter to bokommtron. Hoe grooter Maria werd, zooveel te eenza mer vend zjj het in het paleis Tan haar vader. Alle feesten stonden haar tegen, zjj W(,8 er aan gewoon de hulde van gunstelingen te ontvan gen. Zoo was het miseohien verklaarbaar, dat «e Hongaren op haar een diepen indruk maak- *v' vrsomde V« bonts lor fantsntieke -raclu, dia trotreae hoogmoed, ongeveinsde en pdduljjV:, kloekheid, boeide haar, totdat hnnne brutaliteit te vooriclijjn kwam. ,WM ln eerbied voor den Keizer op- r.vvoed, zjj n»d bet gezien, hue haar vader als 'ambt* van den Keizer werd geëerd, hoeop- 'e;rige adelen gestraft werden; in het klooster v in gewono leven had zjj alijjd ge- Sa^ da Keuer na den Fan» vaa Rome vertegnnwaord ige» op aarde wa», dat ear- Het beginsel van deu Leerplicht ver dient bestrijding, in welken vorm het ook wordt gekleed. Men kan trachten met eenige concessies voor sommigen de toepassing te veizachten en voor auderen uitzonderingen toe te staanmaar dit doet niets toe of af aan het verderfelijke van het beginsel. Dat dit verderfelijke niet door den Minister wordt ingezien, spreekt van zelf, want an ders zou hij zijn wet niet zoo hartstoch telijk verdedigen, maar dit neemt niet weg, dat anderen uitsluitend om dat beginsel de wet on voor waardel jjk kunnen afkeuren. Dit ziet de Minister voorbijals hij zich beklaagt over het vooropstellen van de ver klaring van een der Kamerleden, dat deze in elk geval zal tegenstemmen. Al ware het ontwerp, gelijk de Minister zelf heeft gezegd, menschelijkerwjjze gesproken vol maakt te noemen dan nog kan hjj niet eischen dat een principieel tegenstander er zich mede vereemgt. Wi) zouden juist zeggen, dat de bijna volmaakte wijze, waar op de heer Borgesius het beginsel van den Leerplicht in een wetteljjken vorm heeft gegoten een reden te meer moet wezen om zjj a wet niet aan te nemen. Ware het ontwerp toch gebrekkig in elkander gezet geweest, dan zou het verkeerde van het beginsel nog spoediger aan den dag zjjn getreden en dan zou het gemakke- ljjker zjjn geweest om de bezwaren der wet aan te toonen. Wjj zullen ons niet verder in de rede van den Minister verdiepen Hjj heeft met talent zijn ontwerp verdedigd en is er in geslaagd om zijn standpunt voor de tegen standers zoo aannemelijk te maken als mo gelijk was. Maar wij mogen niet verzui men enkele groote onjuistheden van den Minister te weerleggen. De conservatieve Staatslieden uit het jaar 1857 zullen wij hier maar laten rus ten, maar het komt ons toch voor, dat de Minister in het tweede gedeelte dezer uit spraak de waarheid e6nigszins anders voor stelt dan zjj in werkeljjkheid is. Zeer zeker verkiest iemand van conser vatieve gezindheid een krachtigen Staat en in zooverre noemen wjj ons gaarne con servatief in merg en been. Doch het gaat maar niet aan om zoo voetstoots de ver bied voor hem een door den godsdiemt gebo den deugd was. Trouw en gehoorzaamheid te genover den Keizer moesten bjj haar gewone eigenschappen zjjn van een man, bjj gemis van deze scheen hij haar verachtelijk toe. Maria had tot nu toe gedacht, dat alleen de verplichtingen van het gastrecht haar vader toegevend maakten tegenover woorden welke in een wijnroes gesproken waren door zijn gasten. Rnden echter waren dingen gezegd geworden, die itleonora bewogen hadden, er lnid tegen te protesteeren en Maria's vader had anders geant woord, dan dat zij verwacht had. Durfde hij niet passend te antwoordai of mankeerde het hem aan den moed, die wilde Magyj«en te iro'.seeren Dat kon zjj niet aan- nemenmaar d»n bleef haar niets anders over te denken, dan 'dat haar vader die woorden niet onaangenaam waren. Rsedi lang bad iets dergelijks vermo«d, zjj had zich moeite gegeven deze ideëen te verstikken, het p«te kaar immers met, haar vader te oordeelen. Het denkbeeld, dat vorst Lobkowiss Ms* Sun" dacker kon opgedragen hebben, den gang der Hongaren na te gaan, bad baar bezig gehouden en in een gedrukte stemming gebracht. De woorden van den Secretaris van graat Weseeiini, welke Maria en Eleonoza gehoord Hadden, lieten geen iwjjfel er aan over, dat de Hoog area v»l«eh spei speelden. Het maakte Maria onmatig, dat ze niet seker wist, of haar vader van het valsoh spel wist, of hij het zwij gend toeliet of er geheel mee ingenomen was. De bemerking vau Eleonora, dat u vocr- klariug te aanvaarden dat goed onder wijs (openbaa Pjeen krachtigen Staat vormt. Zeker, ook wij verlangen goed onderwijs, maar maken weder groot verschil tusschen hetgeen hieronder door den Minister en door ons verstaan wordt. Als de Minister spreekt van goed on derwijs dan bedoelt hij een onderricht dat ons al heel slecht bevalt. Dan deukt hij aan de openbare school met haar theo retisch zeer bekwame onderwijzersdoch die voor een deel geleid worden door be ginselen, welke wij voor onze kinderen ver derfelijk achten. Dan heeft hij het oog op de school, die door alle belastingbetalen- den wordt onderhouden, maar waarvan slechts een deel genieten wil voor hun kinderen. En dat deze school en dat onderwijs indien zjj worden opgedrongen aan de natie, onzen Staat krachtig zullen maken, ziet, dat is eene bewering, die wjj maar niet zoo dadeljjk kunnen onderschreven. Het vrjje onderwjjs beeft zich in de laatste tientallen vau jaren buitengewoon ontwik keld. Ondanks het in de meeste plaatsen van ons land met bezwaren van fiaanc'ee- len en anderen aard heeft te kampen ge had, heeft het een vlucht genomen geljjk nimmer was verwacht. In verschillend op zicht munt het uit boven het onderwjjs dat in de Staatsscholen wordt gegeven en nog steeds neemt het aantal toe van hen, die het bjjzonder onderricht boven het Staatsonderwijs voor hun kinderen verkie zen. Yan dat vrjje onderwjjs verwachten wjj dan ook, dat het mede zal werken tot de vorming van een krachtigen Staat. Maar het onderwjjsdat de Minister Borgesius op het oog had, kan zulke goede verwachtingen niet bjj ons opwek ken. Wjj misgunnen hem zjjn liefde voor de openbare school niet, doch wel betwis ten wjj hem de waarheid, dat zijn school de kracht van onzen Staat zou uitmaken. Het openbaar onderwjjs kan deze functie onmogeljjk vervullen het bezit het ver mogen niet om de kinderen te vormen tot degeljjke burgers van den Staat. De open bare school heeft zich enkel de vorming van het verstand en de vermeerdering van kenuis ten doel gesteld, doch de ontwik- beling van het karakter en het gemoed van godsdienstzin en vaderlandsliefde zijn zaken, die het openbaar onderwjjs niet kan geven, terwjjl toch daarvan in hoofdzaak 4e kracht van den toekomstigen Staat af hangt. De Minister Borgesi us kan hiervan natuurlijk niet overtuigd worden, maar hjj moge dan toch ook eens vernemen, dat 4e werkeljjke belangen van den Staat vol- zichtig snoet zijn, daar de Hongeren niets ont gaat van wat er in het slot gebeurt, deed haar besluiten te zwjjgen en haar vriendin alleen te laten handelen, zjj sidderde er voor een ver trouwelijke vrasg a8n baar vader te richten, want dan zou zjj misschien een antwoord ont vangen, dat het haar onmogeljjk maakte, haar vader verd.r te achten. Zjj zeide in zich zelf, dat hjj als hooge Kroon-Beambte, den Honga- ren heden de deur had moeten wjjzen of hen op den degen had moeten vorderen nu kon zjj er nog aan twjjf„leD, maar wanneer zjj het van hem zelf hoorde dat hjj met de ze oproerlingen eympatiseerde, dan verried zjj haar vader, wan neer ze Eleonora's plannen ondersteunde. Koen heid, moed en ridderlijke kunst wekken steeds de belangstelling der vrouwen de triomf var Sundacker toen hjj het wilde paard had getemd en den 9p0t der Hongaren had beschaamd moest ook op esn jong meisje, wier deelneming Max reeds lang gewonnen had, nof5 zooveel tt sterker werken, toon de ruwheid van de gastei haars vaders ook haar had gestuit. Het beviel baar, dat Sundacker de annbiedin" der Mocrr,». ten had afgsslegcn, haar g^heele hart zondr hem toegevlogen zjjn, alt hg Bist uad bjj- gevoegd, dat hjj zich aan Bocksi verpliobt had. Zij waa van haar jeugd af er aan gewoon tt denken, dat het zwaard adelt, alleen de ridder dsg den mensch uit het stof verheft, het moes haar voorkomen, dut deze jonge man geen eer- zucht bezat, daar hjj meer wenschte in dr werkplaats geld te verdienen den in de;n ei :ijd oer U verwerven. Vorst Liechtsnstein verklaar- strekt niet afhangen van den bloei vau het openbaar onderwijs en dat derhalve zijn Leerplichtwet zelfs niet in het verst verwijderd verband kan sfaan met de vor- miDg van een krachtigen Staat. Op verlangen van deu Paus zjjn in de kerken van Rome gebeden verricht, met het oog op de influenza, die in alle groote steden van Italië haar slachtoffers eischt. In Rome ging het cijfer der zieken dat van 30.000 te boven. De epidemie heeft gelukkig geen kwaadaardig karakter. Tjjdens de laatste gehooren in het Vaticaan heeft men den H. Vader aan gekondigd dat Z. H. eeDe massief gouden pen zal aangeboden worden, om daarmede de akte van de H. Poort op het einde van het jubeljaar, te onderteekenen. Dat zal de tiende gouden pen zijn welke aan Z. H. Leo XIII zal aangeboden worden. De werkstaking der mjjnwerkers in Bo- hemen heeft het verloop van bjjna alle werkstakingen. Het einde is de gespaarde penningen verteren, eenige heethoofden in de gevangenis en bittere armoede in de gezinnen. Er heerscht dan ook groote ellende onder de stakers in Bohemen. De tusschenkomst van de Regeering heeft geen enkel resultaat gehad. Het ergste voor de stakers is nog, dat de buitenlandsche ondersteuningen begin nen te ontbreken. Een groot aantal mjjnwerkers hebben den arbeid weder opgevat. Anderen niet meer aangenomen. zpn De opstand in de Kaapkolonie tegen het Engelsch gezag neemt in omvang toe, ten einde de onafhankelijkheid der Boeren- Republieken te verzekeren. President S t e y n is vast besloten tot het eind te vechten en hp voorspelde aan den correspondent van Daily News, dat eene mogelpke overgave van Pretoria, vooraf zou worden gegaan door gebeur tenissen, die Europa verbaasd zouden doen staau. De worsteling, die in den Vrpstaat aanstaande is, noemde hp kinderwerk met wat in Transvaal zou volgen. Hp hfd reels een plaatsvervangend president be noemd om hem in Bloemfontein op te volgen, hp zelf zou in het belang van den Vrjjstaat mede naar Pretoria trekken. Het Gezantschap van Transvaal te Brus sel vsstigt nogmaals de aandacht op het volgende Aangezien gebleken is, dat ondanks de herhaalde waarschuwingen van het gezant schap der Z.-A. R. in den laatsten tpd in diverse couranten, met name o. a. in het Berliner Tageblatt, nog berichten voorko men met betrekking tot de gebeurtenissen in Zuid Afrika, en gedateerd van uit Brus- dat hjj niet zou duldea, dat graaf Zrini den jonge man strafte, wanneer zjjn werk hem niet beviel, de graaf zoude hem dan liever laten gaan, als hjj hem het werk niet toevertrouwde. Zrini gaf toe hjj was zooals zjjn wapenmeestar vertelde een driftige man, die echter voor ver standige foorstellen wel ooren had, wanneer zjjn drift voorbij was, zijn doel was alleen de wapenrusting gemaakt te hebben en bjj beloofde op geen enkele manier den werkman iets in den weg te leggen, maar hem zjjne volle vrjj - heid te laten. loen scheen de gelegenheid voor Eleonora gunstig, Msx tot haar bode te maken, en de dienstbode van Maria tot een bekwsam we'k' tuig te gebruiken, want de trouw en houding van Elsbet Sperling was bepr<"j - Toen Eleonora den brief klaar en][ftn. niet weinig verrast, bjj hare frien^"„ak reeds ting te ontmoeten. Ofschoon or^ Tert#lden gesproken was, was, zooal. derd WM de stemming »n M»»» h nd(lillg te ypM| bevreesd geworden b?^» »y*?rdoor selmet het klaarblijkelijk doel om die berichten als van het gezantschap afkom stig te doen doorgaan, wijst het gezant schap nogmaals op het onjuiste van eene dergelijke voorstelling. De Independanct Beige maakt een beroep openbaar van schout-bij-nacht R é- v e i 11 r e op het Engelsche volk. De strekking van het stuk blpkt uit de laatste zinsneden, die als volgt luiden «Zal zij uwer waardig zpn, de rol van onderdrukkers van een handvol heldhaftige landbouwers «Met te overwinnen, zult gp in het ge heel geen roem verwervenmet arbritage te baat nemen, zult gij u verhefien tot het toppunt van zedelijke grootheid die de eenige ware grootheid is.» Naar de Russische Telegrafen-agentnur meldtheeft de Regeeringsbode het vol gende medegedeeld: Naar aanleiding van de berichten in verschillende bladen over het toezenden van een kerkbanier door de broederschap van het Troitze-Sergius-kloos- ter te Moskou aan de Trantvaalsche Boe ren, wordt bekend gemaakt, dat deze mede- deeling onjuist is; de bedoelde banier is afkomstig van een corporatie van ksrk- banierdragers van eene der filialen van het kloosterdoch niet van de broederschap van het Troitze-Sergius-klooster. Te Parps beginnen de aanslagen zich weer te herhalen. Dinsdag-avond is een aanslag gedaan op de woning van den heer Alfred Picard, generaal-com- missaris van de Parjinob» wonende Rne Eene dame, die de straat doorkwam, zag 's avonds te f nur twaa kerels met o p brandende lont ten, doch de t sloegen haar ter aarde met een boksbeu gel en mishandelden baar op deerniswaar dige wpze. Daarop wierpen zij een drie hoekig voorwerp door de ruiten van Pi ca r d s woning. De lont brandde echter niet af. De concierge kwam op het gerucht toeschieten, vond de arme vrouw op den grond liggen en zag de twee mannen vluch ten, van wie een haar toeriep «Het is ge munt op Picard, pas op het breken 1» De Times uit wat de minister Cham berlain en deRbode s-kliek wil met de Zuid-Afrikaansche Republieken. Er is, zegt het blad, geen andere oplossing dan annexatie van de Republieken. «Noch de Vrjjstaat, noch Transvaal zal- len een vorm van Regeering kunnen be~ houden, die eenmaal in staat zal zpn den strjjd te hervatten, die thans woedt Zuid-Afrika». De Volksstem van Zuid-Afrika rCP.. City-blad daarop toe: «de BoeWf.f' blpven strpden voor hun onafhan*? de oorlog is pas aan het beg<>J °0,V «1 1M£ duren. Eu kiezen tusschen het gezoud vaar uiootsUldec read tel *o vreemde uist hasi lal uimen te vm- ora een voorwe den. <t /rHet sts&t mij tegen, ftsugclegenneden, wt monntns personen, gatten ven cojjn veder treffen, ja deze missohien persoonlijk, aanga in de banden te iseess van eca persoon iet* bÜ de zaak maar geen man, die wenveer hlfja die beter te ;ertr0U™°. Hjj is kloek in woord en d»»d, een ndderljjke gezel, die ons d.tgeleofik vest, met genoegen dezen dienst beween zal." Wanneer hem een ander niet beter betaalt. om ons te verraden j v bitterheid, maar kon bemerken, da ja dat zjj betere s drukte; a-hoe knnt ge u met een man »fee™n- dleffIkCVU-den-U' i»t denken, "ik begnjp je -cv, ge runt dien ro°*ls ge spreekt. Wat hebt gefn heeft?, goeden jongsn, die u mete g'a nu hij getoond oet daartoe «iet bekwaam en er wellicht ee* u.. ^«'-liid toe ie. de, toen Max sioh uit de sa», had rerwjjderd, aemt een andere, een page, gc ütj

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1900 | | pagina 1