NIEUWE
wagBlaö voor <3Tooró- en S£uió-<JColland.
Rijkdommen van Transvaal.
No. 4442
Woensdag 21 Maart 1900
24ste Jaargang.
PROEFNUMMERS gratis,
De Verloren Zoon.
BUITENLAND.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr, p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummersc 0.03
Dit blad versehjjnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BÜHEAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte*
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Nieuwe abonnementen op
de NIEUWE HAARLEM-
SCHE COURANT en het ZOEDAGS-
BLAD worden dageljjks aangenomen.
Zjj, die zich vanaf heden abonneeren,
ontvangen de nummers gedurende deze
maand verschijnende, gratis.
Geen wonder dat Engeland zjjn begee-
rige oogen op de Zuid-Afrikaansche Re
publiek heeft gericht. Volgens berekening
van de Mouvemenis Geographiquebezit de
grond van Transvaal onnoembare schatten,
die duizende vreemdelingen er heen heeft ge
lokt. Daardoor begon zich reeds in het begin
van het vorige jaar de politieke horizon voor
Transvaal met donkere wolken te beneve
len, en de Engelsche invloed met al zijn
kuipergen verlamde den geregelden gang
van zaken gaf zelfs aanleiding tot eene
merkbare volksverhuizing van avonturiers,
die in Transvaal metterwoon gevestigd
waren.
De ngverheid in Transvaal had nooit een
hooger standpunt bereikt dan in het jaar
1898. De invoer in 1883 die slechts wei
nig meer dan 9 millioen franks bedroeg,
steeg bjjna voortdurend tot in het jaar 1896,
tot 352 millioen, maar daalde in 1897 en
1898 tot op 266 millioen. De verlaging was
een gevolg der politieke onrust, cn bracht
ook bjj tot eene vermindering der inkom
sten van de Spoorwegen. Zoo verkreeg de
Hollandsche Zoid-Arifeaansche Spoorweg
maatschappij, die een spoorwegnet van 1147
mjjlen bezit, slechts 65 millioen ontvang
sten tegen 75 millioen in het vorige jaar.
De uitvoer rees voortdurend in 1895
bedroeg die slechts 81/., millioen kiloin
het jaar 1898 was de uitvoer geklommen
tot zesmaal zooveel, namelijk 51 '/3 mil
lioen kilo.
Meer dan de helft van den uitvoer ging
FEUILLETON.
Vervolg)
«lk denk, dat all men iemand de idee in het
ho.fd brengt, daar zal wat bjeonders met het
hem gebeuren, dan zoekt bjj er naar, tot hjj het
gevonden heeft en een dwaae woord, maakt den
vera tan digete ijlhoofdig. Ik zal ds boodschap
overbrengen, wanneer gjj meent, dat het mjjn
plicht ia, maar ik hoop, dal Sandacker zich niet
aan die dwaasheid zal storen.»
Leopold Bockel trad in het kameitjejen meldde,
dat de mare door de stad ging, dat Vorst Lob-
kowiss op bevel van den Keizer in hechtenis
genomen was, hjj had Oostenrjjk aan Frankrijk
verraden.
Meaater Bockel wilde de verschrikkelijke bood-
schap niet gelooven, hjj ijlde naar de herberg.
„In den Leeuwerik,» waar bedienden van het
hof en den raad kwamen, en eerst toen men
daar het bericht bevestigde, begaf bjj zich naar
*jjn werkplaats om ook Sandacker de tjjding
mede te deelen.
Max vertrok zoo erg, dat hem de goudtang
Uit de handen gleed. Reeds het bericht van de
veroordeeliDg der Hongaarsche Magnaten en de
gruwzaamheden, welke in den verbitterden stijjd
Waren voorgevallen, hadden hem erger getroffen,
dan een andar. Eenerzjjds was het toen maar
gelakkig geweest, dat hjj zich aan Bockel had
Verbonden, was dat zoo niet geweest, dan zou
over de Kaapkolonie, meer dan een derde
over Louren^ Marquez ea de rest over
Natal. De hoofduitvoer, wat het gewicht
6n niet zoozeer de waarde b-treft, bestond
in de groote voortbrengselen der Zuid-Afri-
kaansche steenkolen.
Hoedanig de productie van steenkolen
in den laatsten tijd in Transvaal is toege
nomen bewjjst het feit, dat in 1896, eerst
3880 en in het jaar 1898 reeds 38.773 ton
werd uitgevoerd. De steenkolenmijnen van
Transvaal vertegenwoordigen een grooten
rijkdom, wier werkelijke waarde den rijk
dom der diamant- en goudmijnen overtreft.
Da uitvoer van steenkolen houdt tegen
woordig reeds meerdere stoom bootlij nen
van uit Lourenpo Marquez, geregeld in de
vaart en zal ongetwijfeld weldra de hoofd
leverancier worden van de steenkolen die
de Afrikaansche spoorwegen gebruiken. In
de Transvaalsche kolenmijnen werkten, op
1 Januari 1899 niet minder dan 391 blan
ken en 3900 negers. De opbrengst be
droeg in 1898 twee millioen ton ter waarde
van ongeveer 3'/2 millioen dollar. Sinds is
sedert viervoudig vermeerderd.
Ongetwjjfeld iszooals genoegzaam be
kend, de bewerking der mijnen de gewich
tigste nijverheid van het land geworden.
Na de steenkolen-, de diamant- en goud
mijnen komen nog belangrijk in aanmer
king de koper-, zilver-, zink- en loodmijnen
die alle eene veelbelovende ontwikkeling
genomen hebben. Van de verbazende op
brengst der diamanten van de Transvaal is
in den laatsten tijd meer dan ooit sprake
geweest, en daarom zjj in 't kort vermeld,
dat in het jaar 1898 eene buitengewone
vermeerdering van het bedrag is waarge
nomen en volgens het gewicht steeg dit
bedrag van 5792 op 22.841 karaat en de
waarde van af 287.500 op 1.093.250 franks.
De belangrijkste diamant-districten zijn na
Kimberley, in Transvaal die van Bloemhof
en van Pretoria. Onberekenbare schatten
zitten nog in de Transvaalsche goudmijnen
verborgen. De opbrengst van goud bereikte
hjj lichter het aanbod van Tökóli hebben aan
genomen en dan was hjj heden de medestander
van rebsllen geweest, beladen met den vloek,
welke op dezen oorlog rustte. Maar nu vervul
den andere denkbeelden zjjn geest. Hjj zag een
man van een glanzende hoogte naar beneden
storten, die den Keizer gediend en zijn gunst
verworven had wie dus het toppunt van zijn
eerzucht heeft bereikt, is toch voor een onteeren-
de val niet beveiligd, hjj mocht er zieh over
verheugen, dat hem de weg voor eerzuchtige
verwachtingen afgesloten was.
Voor den geest van Sundaeker zweefde het
beeld van Prinses Eleonora. Hoe wreed moest
deze slag baar trotsch hart treffen Zij had eeni-
gen tjjd geleden het verraad van de Hongaren
willen verhinderen, en nu beschuldigde men
haar vader van verraad 1 Bockel vertelde nog
van andere aantijgingen, waarover in de herberg
gesproken werd, nameljjk van de aanklacht dat
de Vorst den oorlog van de Hongaren ge-
wenscht had.
Dit verbitterde Sandacker, hjj zag daaruit,
dat den vijand van den Vorst geen middel te
slecht was, om den vernederende te beleedigen.
Als Lobkowiss, die de hoogste waardigheid
bekleed had, als een verrader kon gepakt wor
den, dan kon morgen zoo,iets ook wel een Liech
tenstein overkomen. Het was Max, als kwam
Maria door deze gebeurtenis Max nader, als
kon voor haar de dag aanbreken, dat zij een
beschermer miste, evengoed als dat Eleonora
heden de gelegenheid had, de waarde van vrien
den to leeren kennen.
Bockel vertelde, dat hij had hooren zeggen
in 1898 een waarde van 406 millioen franks,
zij overtrof die van een jaar vroeger met
niet minder dau 115 millioen.
Het grootste gedeelte van het goud wordt
gevonden aan den zoogenaamden «Rand».
De goudproductie wierp^ in 1898 eene zui
vere winst af vau 115 millioen franks, waar
van het grootste deel aan de Europeesche
aandeelhouders ten goede kwam.
Geen wonder, dat de Britsche roover
zijn huurlingen nog dagelijks inscheept, om
zoo'n onnoemeljjk rijk land den B;eren te
ontnemen.
Waaraan de stilzwijgendheid der Euro
peesche Mogendheden is toe te schrijven wil
len wjj niet opnieuw deze onrechtplegers
voor de voeten werpen. Wel willen wij er
op wijzen dat zjj de belangen van talrjjke
onderdauen verwaarloozen die groote en
kleine aandeelhouders zijn in de Zuid-
Afrikaansche mijnen.
Komen de Mogendheden niet tusschen-
beide in den volkenmoord die Engeland in
Zuid-Afrika bezig is te voltooien en laten
de Boeren de goudstad Johannesburg in de
lucht springen, voordat de roover ze in
zijn klauwen heeft genomen, dan verwaar
loozen zij een hun duurste plichten. Duit-
sche, Fransche en Hollandsche aandeelhou
ders zijn er in betrokken.
Niemand heeft het recht de Boeren te
beletten, zelfs euvel te duiden, indien zjj Jo
hannesburg met de goudmijnen, voordat de
vijand ze in bezit, neemt verwoesten, geen
enkele Conventie verbiedt de oorlogvoerende
partij eigendommen te vernielenwel is het
gebruik, dat men zooveel mogeljjk de eigen
dommen ontziet, vooral indien daardoor een
spoediger einde van den strjjd kan worden
verkregen. Dit is hier niet het geval, de
strijd begon om de goudmgnen en de goud
stad, die door het intrigeeren der Engelschen
een vloek zijn geworden voor de landbou
wende en veetelende kalm levende Trans
vaalsche Boeren. Daarom zal Paul Kru-
ger er niet in 't minst tegen opzien bjj
het naderen vau zijn belagers, hen met een
dat do Vorst, eigenljjk nooit de volle gunst des
Keizers had beztten, dat hem reeds larg dat
vonnis was toegedacht.
„Dat is nu de hofgunst,„ zeide Bockel, „dat
is het benijdenswaardige geluk van de machti-
genl Dan is het toch nog maar beter in de
werkplaats; mogen ze dan ook al laag op ons
neer zien, ik ruil niet met hen. Oaze Keizer is
een vrome, goede heer, maar een ieder het naar
den zin maken kan hjj niet. Hjj zit bij voorkeur
in Laboratoriums en zou het liefst alles rustig
zijn gang l»ten gaan, maar de intriges van de
grooten verschaffen hem veel werk ea onaange
naamheden, welke het volk met het zweet zjjos
aanscbjjos en zjja bloed moet betalen.
„Daar valt mjj iets in,„ onderbrak Bockel zich
zelf, „ik sprak in Brunn een oude vrouw. Daar
hebt gjj u eens uw toekomst laten voorspellen,
zjj he ft u niet vergaten en mjj eene boodschap
aan u opgedragen.//
Max kleurde hevig, hjj voelde het zjjdelingsoh
verwjjt van d m meester.
„Mjjn geluk,// antwoordde hjj, „zal ik mjj
zalf wel moeten verschsffen. Die vrouw drong
zich echter aan mij op, ik bei echter niet bjj-
geloovig en hechtte ook geen waarde aan haar
woorden, ofschoon ze belangwekkend wareD. Wut
moet zjj van mjj?#
Bockel vertelde, wat zjj gezegd had. Had hij
gehoopt na de gehuichelde onverschilligheid
van Mix, dat hjj de schouders op zou halen,
dan vond nu integendeel het omgekeerde plaats.
In de overspanning waar Max zich op dat
oogenblik bevond, moest een geheimzinnige uit-
noodiging voor hem een dubbele bekoring heb-
vuurwerk te begroeten, dat Europa zal doen
denken aan de ontzettende rechtsverkrach
ting die tegenover de Zuid-Afrikaansche
Republieken plaats heeft.
Duitschland.
Zjjn wg goed ingelicht dan speelt Duitsch
land een leel jjke rol in Zuid- Afrika.
Wanneer men de houding van keizer
Wilhelm nagaat, en weten, dat de Duit-
sche gezant te Londen, graaf Hatzfeldt
voor het uitbreken van den oorlog her
haaldelijk met Lord Salisbury confe
reerde, Duitschland de Sama>eilanden zgn
toegedeeld, en Duitschland voor de nadee-
len, die het door het verdwjjnen van de Zuid-
Afrikaansche Republieken uit de rjj der
onafhankelijke Staten een compensatie ge
nieten zal, die geleverd zal worden door
de toekomstige verdeeling der Portugeesche
bezittingen in Afrika, dan is 't ons duide
lijk dat Transvaal geen hulp uit Berlijn te
wachten heeft, al maakt men er zich nog
zoo druk over.
frankrijk.
Over het optreden van Engeland te Bloem
fontein spreken de Parjjsche bladen met
verontwaardiging, nu door generaal Pre-
t y m a n in zgn proclamatie de Vrijstaters,
die zich niet onderwerpen, met rebellen ge
lijk gesteld worden. De proclamatie bedreigt
hen, die binnen 16 kilometers van Bloem
fontein wonende, de wapens niet inleveren,
met verbeurdverklaring hunner goederen,
De Eclair noemt dezen maatregel mon
sterachtig en vreest een verschrikkelijke
weerwraak van den kant der Boeren.
Engeland.
Hoewel de St. Patrick's dag in Engeland
drukker is gevierd dan vorige jaren liep
alles kalm at. Te Windsor droegen de Ko
ningin en de leden der hofhouding het kla
verblad, en in Londen hadden de heeren
van het Mansion House, de leden der recht
banken, en de meeste hooge ambtenaren
zich met het Iersche blaadje versierd.
In Ierland bleek men weinig op te
hebben met het vertoon met 't klaverblad.
Toeu de Burgemeester van Dublin mee reed
in een optocht versierd met het klaverblad,
werden de ruiten van zgn galakoets ingegooid.
ben; het scheen hem, als stond deze boodschap
in verband met het verschrikkelijke bericht, dat
hjj zoo juist had gehoord, als kon men misschien
zjjn getuigenis noodig hebben of zjjn dienst
gebruiken.
«Over 10 dagen is het volle maan,» zeide hjj
na zich kort bezonnen te hebben, «ik zal op de
plaats zjjn.//
«Een droevige schaduw vloog over het gezicht
van Bockel.//
«Ik wil u gaen ongevraagden raad opdringen,»
sprak hjj, „gjj zult zelf het beste weten, wat u
past. Gjj zjjt de beste gezel, dien ik heb gehad
en zjjt mij lief als een zoon. Wanneer het uw
geluk is, zal ik u met een zwaar hart laten
gaan, maar, maar ik vrees, dat gjj u door een
valsch licht laat misleiden.»
„Wat spreekt gjj toch, Meester 1 Wie denkt
er aan u te verlaten I Dan zoudt ge mjj de deur
moeten wjjzen.»
„Dat zal niet gebeureD, maar ik zie het ko
men, eene macht, welke gij zelf misschien nog
niet kent, spreekt met u en mjj. Wees oprecht,
de hand op het hartde werkplaats bevalt u
niet meer, uwe gedachten zjjn op eene andere
plaats. Gjj moogt vrooljjk zjjn, maar daar drukt
u toch iets, gjj gevoelt u bjj mjj niet tehuis,
uw gezicht brandt bjj deze wonderljjke bood
schap, als wordt er een heimeljjk verlangen ver
vuld. Zeg niets, wanneer ge mjj niet vertrouwen
wilt, ik zie, wat ik zie, en weet, wat ik weet-»
Wordt vervolgd.)
URM
COUR!
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
PRIJS DER ADVERTENTIBN,
AGITE MA NON AGITATE
24
