NIEUWE
kPagêlaó voor tSfiooró* 3/uió'iXollanó.
Het protestantisme in Duitsch-
land en Engeland.
No. 4443
Donderdag 22 Maart 1900
24ste Jaargang.
erelójfiulóe
De Verloren Zoon.
BUITENLAND,
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor liet bnitenland 2,80
Afzonderlijke nummers«0.03
Dit blad verschjjnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BÏÏBEAÏÏ: St. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimtea
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
aan Z. H. den Paus
Ingekomen giften f 1.75.
Op hoop van navolging Overveen 5.00.
Totaal f 6.75.
I
We hebben onlangs meegedeeld aldus
schreef eenigen tijd geleden de Köln. Volks-
zeitung dat tegenwoordig in het Duit-
sche zoowel als in het Engelsche protestan
tisme een sterke gisting zich vertoontdeze
gisting is echter bp ons negatief gericht,
doch in Engeland positief. Dit feit is voor
het protestantisme van de geheele wereld
van groot gewicht, wijl het protestantisme
onder de geestelijke leiding staat deels van
Engeland, deels van Duitschland. De Zwe
den, de Hollanders, de Amerikanen kunnen
met hun «theologie» geen aanspraak maken
op eene zelfstandige beteekenis, maar zijn
altijd slechts het voetspoor van Duitschland
of van Engeland gevolgd. Vandaar is het
te verwachten, dat het gezamenlijk protes
tantisme langzamerhand binnen de kringen
van die dubbele beweging getrokken wordt,
welke hier naar links en daar naar rechts
gaat.
Er is hierbjj volstrekt geen sprake van
eene persoonlijke meening van den schrjj-
ver dezer regelen. Wjj willen getuigen aan
voeren. De <Reichsbote» schrjjft«De vrees,
dat de kerk van Engeland haar protes-
tantsch karakter zal verliezen, is een wijd
en zijd verspreideen wordt ook door de
protestanten in het buitenland gedeeld.»
De bekende medewerker der tDebds
K 5 c h 1 i n, zegt in een bemerkenswaardig
artikel«Niets is beter gegrond dan de aan -
klacht, dat in de Anglicaansche kerk een
FEUILLETON.
Vervolg)
//Meester,// antwoordde Max, //en er is geen
mensch op de heele wereld, die ik beter ver
trouw dan n, maar ik kan niet vertellen, wat
ik self niet weet.
//Ik heb het u gesegd, dat mjj een geheim
kwelt, het sebjjnt mij toe, dat ik nog eens te
Weten zal komen, waar mijn wieg gestaan heeft
en waar het graf van mjjn moeder is.
«Gjj hebt recht te zeggen, dat ik mjj selven
niet begrjjp. Mij plagen gedachten, als moest
ik op een andere plaats mijn geluk vinden, maar
het verstand segt mjj, dat het dwaasheid is. Ik
word als met onweerstaanbaren drang naar bui
ten getrokken als ik moedige paarden hoor hin
niken, als ik trompetten hoor blazen, maar ik
kan toch mjjn vak niet met het oorlogshandwerk
verwisselen. Ik heb er wel eens aan gedacht,
in het keizerljjke leger te treden, maar dan kon
ik geen vrjj man meer zijn, wanneer ik het
daar ver bracht, was het toch hoogstens tot
kapitein, en dan kan de kolonel naar zijn goed
dunken afzetten, wie hü wil.
«Geloof mij dus, als ik u zeg, dat ik niets
beters ken dan mjjn vak, en dat ik boos word
op mg zelf, wanneer ik niet tevreden ben.
«Het overkomt mg dikwgls, dat ik een sterk
verlangen krjjg, de gouden tinnen der Moskëen,
in Tnrkjje, het groene eiland, dat, in zonnegloed
plan gereed is, om de klove, die haar van
Rome afscheidt, te overbruggen. In de hooge
samenleving gaan zij volledig naar Rome
over. Dit verschijnsel vormt op verplette
rende wijze een contrast met het tegen
overgestelde verschijnsel in de anderelan
den der wereld. Het R omsche Katholi
cisme verliest overal op het vasteland van
Europa aan grond. De Katholieke Staten
in Amerika worden invloedrijke sferen van
de Vereenigde Staten, die in al hunne in
stellingen de princiepen, de grondbeginse
len van de Hervorming méér dan eenig
ander land volgen.» Van de gelijktij
dige verduistering van het Katholieke Spanje
vestigt hjj de aandacht op de protestantsche
beweging in Oostenrijk en op de bekeering
van Engeland tot het Katholicisme.
Wat K c h 1 i n, over den achteruitgang
van het Koomsche Katholicisme op het vas
teland van Europa zegt, berust allerminst
op werkelgke feiten. De wensch is daarbij
de vader van de gedachte, evenzoo bijv. de
verwachtingen omtrent de «protestantsche
beweging in Oostenrijk». Er zijn aldaar on
geveer 2000 Katholieken afgevallen hoe
weinig dit is, kan men zien uit de verge
lijking, dat de Katholieke Kerk, wegens de
gemengde huwelijken alléén in Berlijn tel-
ken jare, even zoovele zielen verliest. Deze
schade wordt echter door den vooruitgang
van de Katholieke Kerk in andere streken
der aarde wederom overvloedig vergoed.
Evenals het Journal des Debats en de
tRekhsbote* oordeelenzoo oordeelt ook
det National Zeitung».«De Engelsche Hoog
kerk is niet uit eene innerlijke beweging en
uit eene krachtsinspanning van het volk te
voorschijn gekomen, maar is het kind van
de persoonlijke politiek van Koning II e n-
drik VIII, bloediger gedachtenis
Ook in deze eeuw heeft de ritualistische
beweging, die zooveel mogelijk de gebrui
ken der Roomsche Kerk wederom in den
Anglicaanschen godsdienst tracht in te voe
ren, een groote rol gespeeld en vooral in
de rangen der aristocratie hebben niet wei-
badend, uit de blauwe zee opduikt, waar ik
geleefd heb voor ze mij naar Stamboel brach
ten, weder te zien maar wat zou ik dasr doen;
hetgeen mjj in mjjn dioomen voor de oogen
zweeft de bleeke figuur van eene moeder, de witte
baard en zachte oogen van een vader, zoude
ik er toch niet vinden. Kan ik het helpen, dat
mg gedachten bestormen, die mg in vervoering
brengen en dat er snaren in mjjn borst trillen,
wier tonen mg aangenaam zjjn, al versta ik ze
ook niet? Wees niet vertoornd op mjj, wanneer
ik naar deze stem luister, in alles wat ik doe,
zal ik uw raad vragen en, volgeL."
Meester Eockel drukte de hand v,,n den
jongen man.
//Ik wilde dat het anders ware," zeide hjj,
«maai geen mensch kan over zjjn schaduw sprin
gen. Doe dan, wat ge niet kunt laten, en mag
het ten beste beschikken.//
De meester roerde dit onderwerp niet ver
der aan maar men kon het hem aaDzien, dat
hij geen goeds van den gang naar de Stephanus-
kerk voor Sundacker verwachtte.
Max kon zelf het ongeduld, het verlangen
naar den bewusten dag, niet verbergen, en dat
was toch het beste bewjjs, dat de vrees van
Bockel met ongegrond bleef.
De laDg verbeide dag brak eindeljjk aan, In
de stad liepen verschillende geruchten over het
vonnis, dat over Vorst Lobkowiss geveld was,
het heetie zelfs, dat de Keizerin zijn dood had
gevorderd. Het paleis van Lobkowiss, was met
wachten bezet, die iederen ongeroepene den in
gang versperden. Levendiger dan voorheen,
kwam bjj Max de gedachte op, dat de uitnoo-
nige overgangen tot het Katholicisme plaats
gavondeD, teiwjjl een andere, zwakkere be
weging er toe leidt om een vereeniging van
de EugeLche Hoogkerk met de Giieksch-
orthodoxe Kerk te bewerken. In elk geval
ondervindt het Hoogkerkeljjk genootschap
in Engeland nog tegenwoordig de innerlijke
leegtewelke de aard van zijn oorsprong
heeft veroorzaakt, dat kerkgenootschap ge
voelt zich niet bevestigd en zoekt naar on
dersteuning.
(Slot volgt.)
Duitschland.
Er heerscht in Duitschland een gespannen
verhouding tegenover Engeland.
De Duitsche pers overstelpt de limes
met verwijten en het Duitsche volk heeft
zich gedurende den geheelen oorlog in Zuid-
Afrika zeer warm gemaakt voor de Boeren.
De Regeering daarentegen hield zich op een
afstand en bedong eenige voordeelen die
Engeland niet dorst weigeren. Zoo heeft
zich Duitschland's Regeering vastgewerkt,
terwijl het volk zich verontwaardigd toont
over het onrecht dat de Zuid-Afrikaansche
Republieken wordt aangedaan,
Te Berlijn is het 200-jarig bestaan
van de Academie van Wetenschappen ge
vierd.
In het koninklijk slot kwamen de leden
bpeen. Tegenwoordig waren het Keizerpaar,
de Kroonprins, de Prinsen, veel buitenland-
sche leden van de Academie, de vreemde
GezanteD, de Rijkskanselier en de Ministers.
De Secretaris der Academie sprak de
feestrede uit en de Minister van Onderwijs
las het keizerlijk decreet voor, volgens het
welk het aantal plaatsen voor gewone me
deleden van elke klas, van 29 tot 80 wordt
verhoogd.
Keizer Wilhelm hield daarna eene
toespraak, waarin hij wees op de betrek
kingen tusschen de Academie en het Ko
ning-huis en zeide, dat deze ten allen tjjda
het ais haar hoogsten plicht heeft beschouwd,
de wetenschap belangeloos te beoefenen, het
doel, haar door God gesteld, steeds naar
beste krachten heeft gediend en de mensch-
heid verder tot de erkenning van de god
delijke waarheid heeft gebracht.
diging oai raar de oude eerbitdwasrdigo kerk
te komen, in verband stond met deze zaak
wellicht werd er een dienst van hem gevorderd.
Hjj gordde zjjn zwaard om en stak, om voor
alle gevallen goed gewapend te zjjn, een dolk
bjj zich.
De in den vorm van een Latjjnsch kruis ge
bouwde kerk, verhief zich sinds zjjne verbouwing
ten tjjde van het jaar 1200 tusschen een menigte
kleine huizen door smalle straatjes gescheiden
omhoog.
De vesperklok riep de geloovigen tot het
gebed, maar Mt.x ging Eiet zooa's gewoonljjk
in den bidstoel op de knieën zitten, maar in
nieuwsgierige afwachting dwaalden zjjne blikken
in het rond.
Daar bemerkte hjj in een zjjkapel eene knie
lende vrouwengestalte voor het beeld van den
Gekruisigde die afgescheiden van de overige ge
loovigen daar eenzaam en alleen haar gebed
verrichtte. De dame was gekleed in een japon
van zware donkere zijde, voorzien van een kor
ten sleep, welke haar nauw omsloot. Een don
kere mantel, eveneens vsn zjjde, met pels ge-
voerden met gouden spelden aan borst en taille
bevestigd, deed de scboone taille goed tot haar
recht komen, een zjjden, ook met pels gevoerde
kap, waarvan de plooien op haar schouders
vielen, bedekte het donkerbond haar.
Een snoer van paarlen was het eenige sie
raad, dat zjj droeg, een kerkboek had zjj in
hare handen. Gouden en roodachtige lichtstra
len welke door de hooge vensters, de kapel
binnendronger, speelden om het steenen beeld
van een graftombe in de kerk, en vielen af eu
Engeland.
Aan de overzij van het Kanaal hebben
twee zeer belangrijke bekeeringen plaats
gehad.
De oudste dochter van den Hertog van
Rutland, KatharineManners,heeft
in de kerk van het Oratorium te Londen
hare ketterij afgezworen en het Katholiek
geloof omhelsd. Gemeld heiligdom was voor
de plechtigheid bestemd, omdat de Hertog
van Rutland een boezemvriend was van
den Zeereerw. pater F a b e r, stichter van
het Oratorium te Londen. Ten tijde dat beide
nog Anglicaansch waren, hadden zjj het
plan gevormd de Engelsche kerk te «Ca-
tholiseeren». De Anglicaansche kerk heeft
bovendien nog een onherstelbaar verlies
geleden in de persoon van miss N a r y
Dowles (zuster Prisca, der pseudo-reli-
gieusen van Wantage) die tot het Katho
liek geloof is overgegaan nadat reeds sinds
eenigen tijd een inwendige stem haar aan
spoorde het ware geloof te omhelsen.
In Ierland bljjft men zich verzetten
tegen eene vriendelijke ontvangst van ko
ningin Victoria. Het besluit van den
gemeenteraad van Dublin om de Engelsche
Vorstin een adres te overhandigen heeft
verbittering gewekt.
De Iersche afgevaardigde in het Engel
sche Parlement, E. D i 11 o n, heeft te Thur-
low gesproken. Hij gaf den raad, het bezoek
der Koningin aen Ierland met onverschil
ligheid en minachting te behandelen.
De burgemeester van Limerick veroor
deelde eveneens het besluit van den Du-
blinschen gemeenteraad. De Koningin, zeide
hij, moest als vrouw geëerbiedigd worden,
doch haar komst was de laagste huiche
larij, daar zij slechts naar ons land komt
om de loyalite t van het volk te winnen.
Dat de Engelschen gehaat zjjn in Ier
land sprak onlangs de Iersche afgevaar
digde in het Lagerhuis uit, toen hjj zeide:
«Als we ons konden wapenen geljjk de
Boeren vermochten, zouden wjj ons verzet
ten als zjj
Transvaal.
President K r u g e r heeft aan den cor
respondent van de New-York Herald de
verzekering gegeven dat de Boeren zullen
vechten tot zjj overwinnen of sterven. Hjj
verwacht geen hulp van andere naties.
Verder zei Kruger: Transvaal is ieder
toe op het hoofd van de biddende.
De knielende vronw was Eleonora v. Lobko
wiss- Hare vormen hadden zich ten volle ont
wikkeld, sinds den tjjd dat Max haar gezien
had, daarom was op hem den iodruk zooveel
te sterker, toen hg de trotsche schoone onder
den last van het ongeluk gebogen, voor het
beeld van den Verlosser geknield zag. Haar
gezicht was bleek, in de mooie oogen glinster
den tranen, hare geheele houding getuigde van
gebroken trots. Max gedachten dwaalden af bjj
bet zien van de biddende, hjj dacht terug aan
den dag, toen hjj haar vrooljjk aan de zjjde
van haar vriendin had gezien.
Daar werd plotseling een hand op zjjn arm
gelegd, hjj zag een Cavalier in de hofdracht,
voor zich, in een zwart Spaansche buis en ook
zoo'n mantel, roode kousen en schoenenaan
den Spaanschen hoed, die hjj in de hand droeg,
bevond zich een roode en witte veer. Eenige
schreden achter den Cavalier stond eene oude
vrouw, die hem waarschjjnljjk hier gebracht had,
en misschien in betrekking stond tot de bidden
de dame, en haar misschien als geleidster
diende.
«Het past niet, een biddende nieuwsgierig
te begluren,// zeide de Cavalier, wiens gezicht,
mannelijke schoonheid, nog jeugdige, maar toch
vaste trekken toonde, op zachten toon, intus-
schen hem scherp aanziende, voegde hjj er bjj,
«verwijder u 1"
(Wordt vervolgd.)
H4ARL
®0C RUT
ABOHHEME1TTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
AGITE MA SOW AGITATE.
PBIJS DSB ADVEBTESTISS
- ««va ^ii ijjim i
TER GELEGENHEID VAN HET JUBELJAAR 1900.
85
