NIEUWE
fDagSlaó voor
uió'éCollanó.
Advertentiën
agite ma hotst agitata
Brieven van een politieken
tinnegieter.
fft. 4454.
Woensdag 4 April 1900
25ste Jaargang.
De Verloren Zoon.
B 1 T E N L A fri D,
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland i i i «2,80
Afzonderlijke nummers. 10.08
Dit blad verschjjnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BÏÏB1AU: St. Janstraat Haarlem.
paus oaa advbbtbntihn.
Van 16 regels 50 Cent
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte*
D i e us t a a n b iedingen 25 Cents per advertentie h Contant
- --
Redactear-CJitgever, W. KüPPERS.
waarvan de plaatsing driemaal is op
gegeven, worden slechts tweemaal in rekening
gebracht.
XV.
De Leerplicht aangenomen 't Was wel
verwacht, maar toch hadden weinigen ge
dacht dat wij dat misbakseltje zonden te
daDken hebben aan een Katholiek Kamer
lidDie wetenschap is nog hinderlijker dan
de geheele wet. Aangenomen met één stem
meerderheid terwjjl men de zekerheid had
dat het eenige afwezige lid er tegen zon
gestemd hebben en de wet derhalve inge
trokken had geworden. En dat noemt men
dan eene nationale wet't Is me wat moois!
Doch laten we dat voor 't geen het is, en ko
men wij terog op het treurig verschijnsel
dat wij die dwang wet, waardoor het euvel,
tegen hetwelk zij ingesteld werd, niet ver
holpen zal worden, te danken hebben aan
één Katholiek Afgevaardigde.
Nu geeft de Tyd wel in haar hoofdar
tikel van Zondag toe «dat ieder afgevaar
digde moet stemmen volgens zpn eigen ge
weten, zjjn eigen overtuigingdat zij een
partij verband, dat tot eisch zou stellen een
verloochening, een verzaking van datgene
wat in de ziel van den volksvertegenwoor
diger als eerlijke overtuiging van plicht en
waarheid leeft, een Katholiek man onwaar
dig acht,» maar ik meen dat hiertegen wel
een en ander is in te brengen. Dr. S c h a e p-
m a n, het Centrum en hen die dezen vol
gen, hebben immers van de daken verkon
digd dat Leerplicht een vrije kwestie is, van
een gewetenskwestie kan hier dus geen
sprake zjjn. Maar men kan het woord «ge
weten» ook in een meer algemeenen zin
opvatten en ongeveer synoniem met over-
FE ILLS TOM.
se
Vervolg)
De waarschuwing in zjjn amulet, dat hjj niet
met geweld zija bestemming zonde trachten te
bereiken, maar wachten, tot zjjn 80ste jaar, ha t
hem verboden het atnur van zjjn schip naar eeu
vaat doel te richten. Nu kwam er van twee
kanten een geheime wenk.
"Hoe zonde mij de Keizer zoo'n gunst
verleenen," stamelde hjj, //hoe zoude ik dat
durven wagen
"Ik geef geen raad, die wanneer men hem
opvolgt, anderen bezwaren oplevert, dan nood
zakelijk zjjn voor den betroffene om zjjn geluk
te maken," zeide Gaetano, de schouders ophalen
de. "Wacht af, wat gebeur*, en gjj zult ervaren,
dat ik spelend uw lot bestuur."
ELFDE HOOFDSTUK.
In een prachtige kamer van het slot Liechten
stein rustte Prinses Maria in droomen verzonken
op een divan.
Alles wat kunst en rjjkdom bieden konden,
omgaf de Prinses, maar haar ontbrak dat, wat
den oogen den schoonaten glans verleent, de
gelukk;ge tevredenheid van het hart.
Daar staan op prachtige smyrnasche tapjjten
kostbare meubels, prachtige met edelsteenen in-
tuiging. Edoch, nu komt bij mjj deze vraag
op: Waartoe zendt het volk zijn afgevaar
digden naar de Kamer? Opdat zij hun eigen
opinie zullen volgen, of wel opdat zjj die
be'angen zullen verdedigen die door de
grcote meerderheid beschouwd worden als
de volksbelangen Ik meen dat da laatste
opvatting de ware is. Nu is het onbetwij
felbaar dat de groote meerderheid van het
Katholieke Nederlandsche volk, getuige de
tallooze adr6SS6D, tegen Leerplicht was ge
kant. Hadden nu die duizenden leeken, die
hooggeplaatste geesteljjker, die talrijke on
derwijzers en onderwjjzersvereenigingen het
allen mis en Dr. Schaepmanende zjj-
nen, zeker eeoe minderheid het aan 't
rechte eind in zake Leerplicht Met alle
respect voor de onmiskenbare groote gaven
van Dr. Schaepman, meenen wjj dat
wel wat te mogen betwijfelen. En zouden
wel alle Katholieken, of zelfs de meerder
heid onder hen uit de districten die de
heeren Dr. Schaepman en Kolkman
ter Kamer afvaardigden, voorstanders zijn
van Leerplicht Ook dit is nog de vraag.
Maar al ware zulks ook het geval, dan zou
dat aan de zaak niets veranderen, want de
afgevaardigde mag wel opkomen voor de
belangen van zjjn district, rekening hou
den^ met deszelfs verlangens, maar alleen
voor zooverre die belangen niet in strjjd
zijn met de algemeene belangen van het
laud of van zjjne partjj.
Wanneer de tegenovergestelde meening
algemeen zou worden gehuldigd, ware het
parlementaire stelsel geheel en al veroor
deeld en zou het woord «volksvertegen
woordiger» geen of althans maar een
relatief zeer geringen zin hebben. De be
langen der districten en de opvattingen en
meeningen loopen soms zoover uiteen, dat
er niet altjjd rekening mee kan gehouden
worden en daarom moeten de belangen van
het algemeen, van de meerderheid voorgaan.
En op dien voorrang van de meerderheid
is het gansche parlementaire stelsel ge
grondvest. Bestaat er nu geen overeenstem
ming tusschen die algemeene belangen, dien
algemeen uitgedrukten wensch van de meer
derheid en de overtuiging, de opinie, de
utopie, de parti-pris of hoe men het noe
men wil van den afgevaardigde dan staan
voor dezen slechts twee wegen openzijn
mandaat neerleggen of zijue meening, zjjn
overtuiging onderwerpen aan den algemeen
uitgedrukten wensch van de meerderheid.
Een derde weg zou meu nog kunnen vin
den in de onthouding. Zou zulk eene ver
loochening van eigen overtuiging een ka
tholiek algevaardigde onwaardig zjjn? Ik
geloot het nie*. Hjj zou een offer, zelfs een
zeer zwaar offer brengen aan de gewetens
overtuiging van zijne partjjgenooten, maar
dat offer zou hem in hun oogen veeleer
verheffen dan verlagen. Elke zelfverlooche
ning is een onderwerpen van eigen wil en
eigen meening aan den wil en de meening
van een ander en ik weet niet dat zelf
verloochening ooit iemand onwaardig was.
Ik beweer niet dat men altjjd die zelf
verloochening moet of mag beoefenen. Hier
geven de omstandigheden den doorslag.
Volgens Dr. Schaepman is Leerplicht
eene vrjje- geen principieele kwestie; dus
een ufiliteits kwestie; voor de tegenstanders
daarentegen is het een principieele kwestie;
het mindere mag en moet dus voor het
meerdere wijken. Hier zou dus die zelf-
rerloochening een edele daad, een daad van
j karakter zjjn geweest, die een man slechts
kan releveeren in de oogen en achting zjjner
partjj- en geloofsgenooten. En niet alleen
van zjjn partjj- en geloofsgenootenmaar
maar ook van allen die het liberale be-
ginsel van Staatsalmacht verfoeien als zjjn-
j de noodlottig vcor geheel het volkook
voor dat gedeelte van het volk, dat, bliud
zjjnde voor de consequentiesthans dat
beginsel meer en meer ten troon wil heffen.
Rusland.
Het Journal de St. Petersburgdat door
gaat voor een orgaan van het Russische
gelegde tafels en kleine stoelen en deze vreder
bedekt met allerlei rarteiten. Ciiineescli porse
lein, beeldjes, vazen en daaronder een pracfatigen
Venetiaanschen spiegel, een Genuaansch toilet
kastje en een zeldzaam van gouddraad gevloch
ten korfje.
Een welriekende geur vervult het warme be-
hageljjke vertrek, dat er geheel schjjnt toe in
gericht te zjjn, een verwend lievelingskind van
het geluk te herbergen, maar de bleeke wangen
van Maria verhalen u van heimeljjk verdriet en
verraden, dat haar geen lichameljjk ljjden kwelt,
maar een smart, welke nog moeieljjker dan zit kte j
te dragen is. En toeh was Maria hed n beter
dan voorheen, en hare moeder had van morgen
big het ontbjjt ook gevonden, dat haar stemming
beter werd.
Zooals vroeger reeds besproken is, bad de ont
bering van de warme liefde der ouders Maria
diep bedroefd.
Het was gebleken, dat zjj bare ouders niet
valsch beoordeeld h»d, toen deze haar vao hare
liefste vriendin verwjjderd hadden, zonder te
gevoelen, dat hnn slrengheid het hart van hun
dochter zwaar verwondde.
De Vorsten zjjne gemalin behandelden Maria
als een kind dat men alleen behoeft te verbie
den, wat men schadeljjk of nadeelig voor baar
oordeelt. Men oordeelde, dat zjj niet genoeg be
waakt werd, dat men haar te veel vrjjheid ge
geven had, men behandelde haar als een kind,
dat op slechte wegen gekomen was, maar men
bekommerde er zich niet om, dat die gestreng
heid gruwzaam was en verbitteren moost in
plaats van verbeteren.
De Vorst had door bedreigingen van Eisbeth
bet geheim afgeperstdat de knecht van mees-
tir Bookel de overbrenger geweest was van den
brief van Prinses Lobkowiss aan haar vader, en
dat de tW88 jmge dames Max op een laat avonduur
in den tuin hadden ontvangen.
Elsbeth Sperling, had niettegenstaande de
weinige achting welke Max haar betoond had,
dezen toch een viendeijjke welwillendheid be
waard en daar zjj haar meeateres ook geen moeie-
ljkheden wilde berokkenen, had zjj de gebeurtenis
zoo verteld, dat Prinses Lobkowiss de grootste
schuld droeg en daar den vorst het reeds ver
bitterde, dat Piinses Lobkowiss de spion gespeeld
had voor haar vader in zjjn huis, zoo had
hjj nu een tweevoudige reden boos te zjjuhjj
legde het haar ten laste, dat zjjse dochter de
plic hten aan haar waardigheid en stand verbon
den, had vergeten, door zich met een handwerker
in een vertrouweljjk gesprek te begeven.
Het ontging den ouders van Maria niet, dat
hun dochter immer meer de vroolijkheid, aan
de jeugd eigen, verloor, dat zjj zich meer aan
droomerjjtn overgaf en minder lust betoonde,
om aan het gezellige verkeer deel te nemeö.
Maria vond geen geao gen in den omgang met
de personen, welke in het bjjzonder door hare
ouders gefeteerd weiden, daar zij den rjjkdom van
het slot Liechtenstein prezen. l)ie vleiers stonden
haar tegen, zjj bevond zich eeizamer en onge
lukkiger dan voorheen, de rozen begonnen reeds
van haar wangen te verdwijnen. De dokters,
Wilke de vorst raadpleegde, toen het ziekdjjke
uitzicht van Maria hem verontrus'te, spraken
zeer spoedig hun vermoeden uit, dat een onvol-
ministerie, bespreekt thans den oorlog in
Zuid-Afrika met sympathie voor de Boe
ren en het blad wijst er op hoe ten on
rechte eenige Londensche bladen beweren,
dat de Zuid-Atrikaansche Republiek zich
reeds lang op den oorlog had voorbereid
met het voornemen het Engelsch element
uit Zuid-Afrika te verdrjjren. De voorne
mens van de toongevende kringen van Pre
toria schjjnen niet zoover te zijn gegaan
in elk geval, zegt het Journal de St. Peters
burgheeft president Kroger eent na den
inval van Dr. Jameson maatregelen
genomen tot bescherming van de onafhan
kelijkheid van zjjn land. Hjj heeft dienvol
gens de militaire toebereidselen getroffen
die de wijsheid hem voorschreef, en men
heeft kunnen zien, hoe goed hjj deed toen
hjj de nationale strjjdmacht in staat stelde,
de Engelsche troepen te weerstaan.
Italië.
De moordgeschiedenis van den bankier
Notarbartolo wordt in den doofpot
geduwd, men zal de zaak maar dood zwjj-
gen, wil de Maffia-onthulling geengrooter
sehandaal verwekken. Er is bewezen dat
de moordenaar van Notarbartolo,
steeds door eenen hoogen magistraat be
schermd wordt. Deze bescherming doet zich
nog gevoelen en steunt op andere zeer in
vloedhebbende personen, die redenen heb
ben om zekere onbescheidenheden te vreezen.
Het is dus in Italië al zoo ver gekomen
dat moordenaars in bescherming worden
genomen door overheidspersonen om hnn
eigen schande te bedekken.
Amerika.
Krasse stemmen gaan op in de Vereenig-
de Staten voor een tusschenkomst in den
volkenmoord van Zuid-Afrika. De onder
secretaris van binnenlandsche zaken, de heer
Webster Davis te Washingtondie
uit Zuid Afrika is teruggekeerd, heeft zjjn
ontslag genomenomdat hjj met kracht
wenscht op te treden tegen Engeland.
Hjj heeft een schouwburg gehuurd en zal
er het woord voeren om bjj zjjn Regeering
er op aan te driDgen de Boeren Repu
blieken te handhaven en tusschenbeide te
komen, Hjj moet gezegd hebbenMjjn
geweten zou mjj den slaap benemen als
ik de wereld niet in kennis stelde van de
verschrikkeljjke dingen die ik nn weet.
daan verlangen van het hart haar den levens
lust benam en deed verwelken. Het vermoe
den dat een heimeljjke neiging haar hart ver
vulde. verkreeg daardoor voedsel, dat zjj de
jongelingen ontweek, welke haar het hof maakten,
en hoe stuitend den Vorst ook de gedaohte was,
dat haar dochter den blik op een mensch had
laten vallen, welke ver beneden haar stand was,
zoo werd toch het vermoeden, dat deze neiging
de oorzaak van haar terughoudendheid was,
steeds vaster.
Men gaf den Vorst den raad tooverjj door
tooverjj te verdrjjven.
Het bjjgcloof, dat er liefdesdranken beston
den was toenmaals nog in alle standen verspreid,
men was toen nog niet vrjj van het veroordeel
dat mensohen of dieren door toovermiddelen
behekst, alleen weder door dezelfde middelen
daarvan waren te bevrjjden.
De Vorst wiens toorn tegen Lobkowiss hevi
ger was, door de gedachte, dat hjj het aan hem
en zjjne dochter te danken had, dat zjjne doch
ter zoo ziek geworden wes, begaf zich weder in
de nsbjjbeid van Weenen, toen de kans om Lob
kowiss te laten vallen, schoon was.
Toen hjj hoorde, dat de oude vrouw in Bruaa
nog leefde, van wier wonderbare genezing en
voorspellingen hjj vroeger reeds gehoord had
liet hjj haar op het slot verzoeken.
Wordt vervolgd.)
EAiRUMSC
ABONHBMBHTSPBIJ8
Per S maanden voor Haarlem 1,10
««[RUT
VADER EU DOCHTER
