NIEUWE
HbagBlaó voor tSZoorè- on SZuid-éCollanó.
VREDE!
No. 4479.
Vrijdag 4 Mei 1900
25ste Jaargang.
De Verloren Zoon.
BUITENLAND.
Dit blad verachjjnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BUBBA1J: St. Janstraat Haarlem;
/1.10
«1,40
«2,80
«0.08
Blke regel meer
77.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimtes
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Red a c t e ur-D i t ge v e r, Vf. KAPPERS.
Vrede Dit woord klinkt in onze dagen
als een bespotting.
Is het vrede vragen wij met den chris
ten dichter Da C o s t a
Is het Vrede,
Omdat de donder zweeg van 't moord verspreidend
[kruit
Het antwoord moet ontkennend luiden.
Wat met den naam van gewapenden vrede
wordt aangeduid, is een ergerlijke parodie
op den waren vrede. Alle landen staan in
het geweer en hebben zich tot de tanden
gewapend. De welvaart, het geluk der bur
gers, alles wordt opgeofferd aan het mili-
tairisme. Doet dat degene, die ernstig den
vrede wil?
Ja maar, zal men zeggen, het kan nu
eenmaal niet anders. Alle landen doen het,
en wie verzuimde zich zoo krachtig moge
lijk te wapenen, zou daar vroeg of laat het
Blachtoffer van worden.
Dit mag zoo zjjn, maar volgt uit het feit
zelf niet, dat in het algemeen de wil ont
breekt, om aan het bevestigen van den waren
vrede te werken Zou, indien de regeerin
gen geen hooger verlangen kenden, dan
vrede en eendracht te doen heerschen, in
dien geen eigenbaat, veroveringszucht of
de wensch naar glorie haar bekroop, er
niets op te vinden zjjn, om aan den toestand,
waarin Europa nu al een kwart eeuw ver
keert, een einde te maken?
O, indien de machtigen der aarde, indien
vorsten en volkeren het oor wilden leenen
aan hem, die daar zetelt als vertegenwoor
diger van den Vredevorst; indien zjj wil
den luisteren naar den grijsaard op het Vati-
caan, die in zjjn groote liefde de geheele
wereld omvademt, wat zou het anders zijn
Indien de millioenen, thans weggeworpen
aan teugellooze concurrentie in het mili
tairisme, besteed werden om de honderden
millioenen heidenen uit hun zedelijke en
lichameljjke ellende op te heffen, hoe mach-
FEUILLETON.
62
Vervolg)
"God en de Heiligen mogen geven, dat uw ver
trouwen vervuld worde,// antwoordde de Hertog,
//dan ia er hoop, de stad te redden. Indien ge het 2
weken kunt uithouden, zal ik ontzet brengen,tegen
1(m tjjd moet de Keizer hulp ontvangen u
"ft wilde, dat gjj er zoo vast op kondt re
kenen, ale i]c op de burgera van Weenen. De
schatten van het paleia beb ik nog gelukkig
den Donau op geatuurd maar het grootate klei
nood, de vertrouwate atad van den Keizer, moet
?°8 gered worden. Beproef hulp te krjjgen, eer
Weenen een puinhoop is geworden.//
Zoo spraken de veldheeren. Weder lieten zjj
unne blikken over de vuurzee zweven, men
1D verte welk0 door de vlammen zoo
er ,de dag werd verlicht, de ontelbare
Sr" Van de Turken legeren, de storm
a tinnen van den dom en dreef
*-ia 0^1.®nd6 rookwolken voor zich heen, als
de twee mannen het uitzicht belem
meren.
//Jezus-Mana rjep s.arhemberg plotseling,
en stormde naar de trapdeur van den toren,
„er brand in de atad, de sohottenhof brandt
Dc Hertog van Lotharingen volgde den Graaf,
maar haastte zieh niet. Hg eteeg langzaam en
voorzichtig de steile trappen af, als hield hij
hulp voor. onnoodig, waar tooh alles verloren
tig zou dan delofzaug: «Vrede op aarde
over de wereld schallen.
Doch die zang kan thans niet worden
aangeheven, omdat aan de voorwaarde, die
hjj stelt, niet voldaan wordt. Men moet
daartoe «van goeden wil» zijn, en die goede
wil nu ontbreekt. Het hart meent niet, wat
de mond zegt, de daden weerspreken de
betuigingen. Wat baat het, of de Keizer
van Duitschland, de Czaar van Rusland, de
Keizer van Oostenrijk keer op keer ver
zekeren, dat zij ernstig den vrede willen,
wanneer die wil uit niets anders blijkt, dan
uit nieuwe kanonnen en nieuwe oorlogs
schepen
Eerst wanneer de Mogendheden op an
dere dan platonische wijze van haar liefde
voor den vrede bljjk geven, eerst dan kan
gezegd worden, dat het waarlijk vrede is.
üe gewapende vrede heeft daarvan alleen
den naam.
Er is geen ware vrede in de Staatkunde
en op internationaal gebied, noch onder de
burgers van hetzelfde land of dezelfde stad.
Op hen die den mond vol hebben over den
vrede, zijn de woorden toepasselijk luister
naar mijne woorden, maar let niet op m jjne
daden. En met den dag neemt de strijd
in vinnigheid en hevigheid toe.
Wij bedoelen bier natuurlijk niet alleen
den politieken strijdboe ernstig die ook
kan zjjn, wjj bedoelen den socialen strjjd,
die ons met groote bekommering vervult.
Want hij zal nog heftiger worden, hjj zal
tot geweldige botsingen aanleiding geven,
hjj is de wegbereider der aanstaande re
volutie.
De gemakzuchtigen willen het gevaar
niet onder de oogen zien, de onrechtple
gers profiteeren van de heerschende Jan-
saliegeesten brengen de hartstochten in
beroeringwaarvan het Socialisme profi
teert dat zich baan breekt, om ons te bren
gen de ergste dwingelandjj.
Nog nooit is het gezag zoo aangevallen,
miskend en bespot als thans. Aan wie de
schuld Zjjn het niet de machthebbers die
schem. In de onmiddelljjke nabijheid van den
schottenhof bevond zich het tuighuis, waarin
de kruitvoorraad geborgen wat. Indien dit het
vuur bereikte, dan vloog een gedeelte van de
atad in de lucht en Weeuen was zoo goed als
weerloos, het had geen kruit meerDe Gene
raal van dea Keizer, had graaf Budiger niet
willen tegenspreken, hem zjjn hoop niet willen
rooven, maar in zjjn hart lachte hjj erom
Graaf Budiger v. Starhemberg was wel gene
raal der Artillerie, maar door de gunst van den
Keizer opgeklommen, hjj had in het veld niets
bjjzonders verricht en de hertog die voor de
Turken was teruggeweken, omdat hjj de tegen
stand met zjjn geringe troepenmacht voor nut
teloos had geacht, was overtuigd, dat Starhem-
berg, door zjjn weinige krjjgskunde en overleg,
illusiëu maakte die een bitter einde zouden hebben
De brand van den schottenhof bevestigde de
voorzegging van den Hertog. Hjj bad het voor
uitgezien, dat zulke ongelukken alle moeite en
de beste plannen van de dapperen zouden ver
nietigen. Na reeds sidderde graaf Starhembefg
voor zjjn kruitvoorraad als men de vlammen
van de brandende voorsteden niet kon beletten
de stad te bereiken, hoe kon men dan hopen,
bjj een bombardement, de atad te behouden
De krjjgskundige Hertog bekommerde zich er
dus niet om, of men vuur kon blusschen of niet;
of heden of morgen de stad viel, hjj beschouwde
Weenen als verloren, en had Starhemberg ge
waarschuwd maar deze wilde niet naar zjju raad
luisteren.
Hjj ging naar het StephanuspleiD, waar zjjne
adjudanten hem wachten en sprong te paard.
han gezag misbruiken, het niet handhaven
waar liet noodig isen onrecht bedrjjven
en toelaten tan verderve van het volk De
ouvoorzichtigen spelen met vuur. Of zien
wjj niet in den oosteljjken hoek van ons land
een gevaarlijk spel spelen op geestelijk ge
bied Langzaam maar zeker neemt het ge
vaar groote afmetingen aan en 't zal ook
tot ons komen.
Het is de roeping van de Katholieke
pers te waarschuwen voor het gevaarljjk pad,
dat door velen is betreden. O, indien ook
hier een goede wil aanwezig was en niet
verdacht werd gemaakt wat goed is, wat
zou er spoedig vrede zjjn tusschen de ver
schillende standen in de Maatschappjj, die
nu meer en meer vjjandig tegenover
elkander komen te staan.
De maatschappjj is als het menscheljjk
lichaam waarvan alle ledematenvan het
hoogste tot het laagste, elkaar wederkee-
rig noodig hebben. Zonder hoofd is het
lichaam dood maar zelfs de schjjnbaar zoo
nietige deelen als de vingers en de teenen
kan men niet missen, zonder er groot on
gerief van te ondervinden. En zou het nu
niet onzinnig zjjn, indien de verschillende
ledematen met elkaar gingen twisten om
den voorrang en het een het andere zjjn
dienst weigerde Zoo is het ook in de maat
schappjj alleen door goede harmonie kan
zjj in stand bljjven. Is ze onderling ver
deeld, dan moet ze ineen storten.
Dorst naar geld doet den mensch in
onze dagen zijn heiligste verplichtingen
verwaarloozen. Eigenbelang, gepaard met
hebzucht, brengt twist en tweedracht, in
plaats dat getracht wordt om te streven
naar hooger, naar geesteljjk hooger.
De zucht naar tjjdeljjk gewin neemt den
mensch zoodanig in beslag, dat al het edele
in hem gedood of verstikt wordt.
Het is een dolle wedstrijd van belangen
geworden geld, geld is de leus, waaron
der de strjjd gestreden wordt. Eer koopt
men voor geld, geld bedekt het kwaad van
den mensch.
//Neemt afscheid van Weenen,// sprak hjj,
//wjj kunnen do stad niet beschermen, wjj zou
den er in ten gronde gaan, wig moeten de sol
daten voor den Keizer bewaren tot de dag der
wraak is aangebroken.//
De troep officieren verliet de stad. In een
smarteljjk zwjjgend verzonken reed de Lotharin-
ger met zjjn gevolg door de straten van Weenen
naar zjjn legerplaats aan den Donau het hart
van die mannen mocht bloeden, bjj de gedachte,
de stad met zjjn burgers aau de moordende en
brandende ongeloovigen over te laten maar het
verstand zeide hnn, dat zjj het kleine maar
dappere leger, niet in de stad mochten laten
insluiten, daar zjj vroeger of later toch moesten
capituleeren.
Zjj braken des nachts op en de afmarsch der
troepen scheen voor de stad het doodvonnis
te zjjnmen beschouwde haar als reddeloos
verloren.
//Nu,// klonk het smarteljjk uit de borst van
de overbljj/enden, „nu sterven wjj op onze wallen,
want overgeven doen zich de Weeners niet
En met burgers, studenten enz. zworen zjj
den eed, hun plicht te doen tot den laatsten
man. Doch volgen wjj graaf Budiger.
De burgers waren gedeelteljjk zoo jjverigaan
de schanswerken bezig, gedeelteljjk belemmerden
de huizen het gezicht, bjjzonder, daar het, be
halve in de stad, overal brandde, dat de brand
aan den Schottenhof alleen door de omwonende
menschen was opgemerkt geworden.
Weinigen begrepen het gevaar, dat de stad,
door dezen nieuwen brand bedreigde. Het was
een gelukkig toeval, dat Kolschitzki, die het
Hoe kan het andersdat zoodoende de
vrede van dea mensch wjjkt Stoffeljjk ge
not geeft op den duur geen voldoening,
's Menschen hart is voor beter geschapen
en wanneer het dit onthonden wordt, ge
voelt het eene groote leegte. Ontevreden
heid is er het gevolg vanen de vrede
wordt voorgoed verbannen. Haast iedereen
is ontevreden. Ieder streeft naar hooger,
niet naar het geesteljjk hooger, maar naar
het materieele hooger. Dat noemen wjj een
treurig verschjjnsel.
Amerika.
In de Vereenigde Staten zal bjj de a.s.
presidents-keuze zich het volk in twee par
tpen verdoelen. De democraten zjjn pro-
Boer, terwjjl de Republikeinen de neutrali
teit willen bewaren.
Eene motie in den Senaat voorgesteld,
waarin sympathie met de Boeren werd uit
gesproken kreeg den steun van alle de
mocraten doch de republikeinsche meer
derheid verwierp haar.
En de democratische candidaat voor het
presidentschap, Bryan, die bjj de vorige
verkiezing met een zilverprogram optrad,
is nu de pro-Boer candidaat. ,Hjj heeft
openlijk gezegd, dat wanneer hjj tot Pre
sident der V. S. gekozen wordt, de Regee
ring zich voor de Boeren zal verklaren, en
al haar invloed zal aanwenden om een
einde te maken aan den strjjd in Zuid-
Afrika.
Daar de groote meerderheid van het volk
op de hand der Boeren is, gelooft men,
dat de kansen voor Bryan door deze ver
klaring aanmerkelijk zullen verbeteren.
Duitschland.
Nu de Russische pers algemeen den
draak steekt met de houding van keizer
W i 1 h e 1 m's neutraliteit in den Zuid-
Afrikaanschen oorlog, komt de Voss. Zeitung
daartegen in verzet.
Het blad maakt de Nowoje Wremija de
opmerking, dat de Russische bladen beter
zouden doen met zich bezig te honden
met de houding van hun Czaar, dan zich
warm te maken over den Duitschen Kei
zer. De Czaar denkt er evenmin aande
vuur bemerkt had, toen hjj met eenige lieden
der Yijje Compagnie daarheen jjlde, en bjj de
Stephanuskerk voorbjj moest, Gnido en Max
vond, die met de officieren van den Generaal
de terugkomst uit den toren, van de twee be
velhebbers, afwachtten. Het was Gnido bekend
dat zich tusschen Schottenhof en het tuighuis
een houten gang bevond, welke op een afstand
van 40 schreden juist op de kruitkamer uitliep.
Iu de kruitkamer lagen 1800 vaten met kruit
gevuld, de storm huilde door de stratenals
deze een vonk in de kruitkamer dreef, dan vloog
met het kruit een gedeelte der stad in de
lucht.
Guido haastte zich, door Max en den Pool
vergezeld naar den Schottenhof, en hjj zag, dat
de bedekte houten gang reeds in vlammen
stond.
//Wie waagt met mjj zjjn leven voor de stad?//
riep hjj en zjjn stem klonk Inide over de plaats,
"het geldt hier het tuighuis te redden, laat de
Schottenhof maar branden.//
De menigte, die met het blusschingswerk bezig
was, scheen weerloos van schrik, een gedeelte
snelde vluchtend weg, want nu besefte men het
gevaar.
//Wie niet bang is volge mjj met de em
mers en slangen," riep Guido en vloog near
het tuighuis.
{Wordt vervolgd.)
MCHICOmHT.
ABONNEMENTSPBIJS
Per S maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland t i t
Afzonderlijke nummers.
PEIJ3 DEE ADVEHTBNTIBN.
Van 16 regels 50 Cent
AGITE MA NON AGITATE.