NIEUWE Ïï)ag6laó voor Éftooró- on SLuió-éCollanó Jhr. Mr. van Asch van Wijck. Jhr. Mr. T. A. J. van Asch van Wijck. Een sociaal gevaar. No. 4494. Dinsdag 22 Mei 1900. 2 5ste Jaargang. cMoeten wij stemmen De Verloren Zoon. BUITENLAND. ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. Voor het buitenland c Afzonderlijke nummers. Dit blad verschjjnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. BTJBE AU: St. Janstraat Haarlem: /1.10 «1,40 «2,80 «0.03 PBIJS DB Et ADVEBTENTIBN. Van 16 regels 50 Cent Elke regel meer71/, Groote letters worden berekend naar plaatsruimte) Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant AGITE MA NON AGITATE. Redacteur-üitgever, W. KAPPERS. Wij vertrouwen dat deze vraag overbo dig is. W:ij vertrouwen dat de Katholieken in het district Haarlem vandaag beseffen wat hun plicht is want geheel het Neder- landsche volk heeft het oog gevestigd op den uitslag der stemming in de Spaarne- stad. Ja, voor de Katholieken van het district Haarlem is het een plicht, een heilige plicht te gaan stemmen en te zorgen dat hun stem niet verloren gaat, maar vandaag ten bate komt aan de zaak die hun het nauwst aan het hart ligt. Niemand mag vandaag achterblijven. De dag van heden beslist over onze hoogsta belangen. Weet Katholieke kiezers dat zie len onteerd worden en dat armen verdiukt worden, weet dat honger geleden en zede lijke en stoffelijke nood door alle standen heerscht. De gevolgen van het t'huis big ven van de stembus zjjn niet te overzien. Wij heb ben de Kiezers meer dan ooit aangetoond wie zij stemmen moeten. Wjj hebben aan getoond dat landbouwhandel en nijver heid,vooral den kleinen burger en den werk man een warmen beschermer vinden in den heer Wilt gij Katholieke Kiezers de rechter zijde, die onze belangen verdedigt in de Tweede Kamer der Staten-Generaal, ver zwakken, bljjft dan t'huip, maar wilt gjj uw rechten verdedigd zien op de meest hu mane en loyale manier, brengt dan uw stem uit tot verdediging van onze rechten tot verdediging van geloof en vaderland op den candidaat uwer kiesrereenigingop den heer: De stembureaus houden zitting tot dezen namiddag 5 uur. Is uw kaart verloren geraaktge kunt er een nieuwe krijgen, die u mét de mieste wel willendheid wordt verstrekt. feuilleton. 77 Vervolg) Den volgenden dag kwam de Pool weder op een ongewonen tijd. Hij keek Aloisia met meer gevoel aan dan te voren, en zeide: //Ik kom om afscheid te nemen. Ik heb een gevaartjjke opdracht te vervullen, ik wilde, dat uw gebed mjj ondersteunde.# //Daar kunt ge op rekenen,// antwoordde Aloisia, "ik bid steeds voor u even goed als voor mijn familie, als ge daar buiten strjjdt, maar wat kan gevaarlijker zijn, dan de wacht op de schans? Wat wil men van U?" //Graaf Rudiger heeft reeds twee boden naar den Lotharinger afgezonden,// sprak Kolschitzki, om hem te verzoeken, dat hij het ontzet van Weenen zonder uitstel bespoedigde, daar de stad het niet meer uithouden kan. De Graaf wil weten, wat hjj kan hopen, want hjj moet de levensmiddelen die nog voorradig zjjn, daarnaar verdeelen. Geen van de twee boden is terug gekomen en nu zal ik beproeven of ik den Hertog kan bereikon." //Barmhartige God,// riep Aloisia verbleekend, ydat is uw dood: Wanneer de Turken u grjjpen, rijt gjj verloren.# //Als God het wil, dan moet ik ook sterven op de sohans," sprak de Pool.# „Ik ken de taal en de manieren der Turken en Tartaren, al» ik mjj verkleed, kan het mjj Men hoort tegenwoordig alomme van de rechten van den werkman. Het heeft ook iets bijzonder actueels, dat immer trekt.Er ware nog aan toe te voegen: iets idealistisch, iets meer subliems het steunen van den zwakkere in den grooten worstelstrijd. En inderdaader zjjn wanverhoudin gen, wie erkent ze niet Misstanden in de groote schichten en geledingendie de groote massa uitmaken onevenredige hoog ten en laagten in den menschendrom, die de Voorzienigheid ons ter effening over laat, ten wier peiling en middeling Zij in wjjs Bestel ons den grooten paus Leo XIII zond met ongeëvenaarden zienersblik,schou wend de onvermijdelijke botsingen en in al hun omvang als dragers van matelooze el lende en toomelooze hartstocht. Uit dit meuschenbrein rolde in bijzon dere belichting Gods de onsterfelijke En- cyliek eRerum Novarumals een grond- zuiling, door de partgen beproefd, waarop gemeenschappelijk nieuwe verhoudingen naar tijdsomstandigheden, nieuwe verbete ringen te scheppen en aau te brengen vallen. Maar bjj dat al schuilt een gevaar, een dreigend gevaar, bet geval van overgling en voorbijzien van wat ook der anderen behoort. In dezen wedstrijd van te prijzen huma niteit worde het niethet overhellen bloot naar eene zjjde, het zien en zoeken der kwa len enkel bjj de eene, zjj het dan ook de zwakste partjj. Niet in den geest van het «Qu'est-ce qu'il est le tiers état Rien. Qu'est-ee qu'il doit être? Tout.» Worde den vierden stand de noodige hulp gebracht, want dan zou de loop der dagen het mon ster herborendat den minder weerbare met verdelging dreigt, alle gezag en wet, van boven komend, brekend bet mon ster, dat «revolutie» d.i. omverwerping heet. Men vergete toch niet en de schuld ligt bier in de eerste plaats bij de leiders en voorgangers dat met elk recht ook een plicht geschapen wordt. Hoe vaak wordt gelukken de opdracht te volbrengen, eerder dan een ander, want ik ben een jager en ben met de wouden en ravjjnen bekend. Ik wilde alleen, dat uw goede wenschen mjj vergezelden, dan kan mjj geen kwaad overkomen." //Kunt gjj daaraan twijfelen, stamelde zjj. //Neen, maar ik wilde het van uwe lippen hooren, ik waag het welgemoed, als ik weet dat gjj aan mjj denkt." //Zeker zal ik aan u denken. Gij waagt het leven voor de stad, ofschoon ge geen Oosten rijker zjjt.// //Maar ik mocht het eens worden. Ik vind hier een nieuw vaderland, of ik heb er nergens een. Hebt gij mjj een weinig lief, Aloisa "Kom terug#, sprak zjj en haar oogen zwommen in tranen. "Hjj drukte haar de handen, hjj wilde haar ook aan zjjn borst drukkeD, toon hjj de stem van den gewonde hoorde. //Men zeide mjj//, sprak de kranke, die waar- schjjnljjk het ge»prek had gehoord met zachte stem door hoesten onderbroken //dat de gemalin van Kara Mustapha mijne moeder was. Wist zjj dat ik hier was, misschien bad zij voor de stad zocht Maria beschermde de Meer kon hjj niet uitbrengenmaar de Pool had genoeg gehoord. Hjj had vernomen, dat de Tartaren de ge malin van Guido v. Starhemberg en de Prin ses Maria Lichtcnstein hadden geroofd, hjj kon raden wat Max bezig hield, nu hjj hem open baarde dat de gemalin van den Groot-Vizier zjjne moeder was. Was dat een fantasie door de koorts veroorzaakt of waarheid? Hjj moest dat niet voorbijgezien in vergaderingen, in besprekingen, en bijeenkomsten. Zoo hier en daar wordt het in een edelmoedige bui door dezen of genen eens aangeroerd, maar in den algemeene is veelal zekere loom heid ten dezen wjj zonden haast zeggen gebruikelijk. Nn is het wel aangenaam voor de hoorders te hooren van zijn rechten en nog aangenamer, iemand iets aangenaams te zeggen, doch geve men zich rekenschap zijner daden, dan diene toch voor alles de gulden maat van evenwichtigheid der be langen sprekend in gelijken zin van het geen is rechthebbend en wat is plicht matig. De arbeider is zijn loon waard! Zeker, driewerf zeker! en eere den mannen, die hunne talenten en krachten dezer goede zaak ten dienste stellen, maar ook de ar beider de werkman zal het gezag erken nen in den patroon zijn meerdere zien, die hem werk verschaft en wien hjj waar lijk productief vermogen heeft te leveren voor de behoorljjk te ontvangen vergoeding in het goed begrip, dat de gediende belangen van den patroon ook ten deele de zijne zjjn; dat het voordeel van den werkgever ook indirect zjjn voordeel wordt. En dan valt met smart te wjjzen op de grove onverschilligheid, die gemeenljjk hier om er zjjn, Gode zij dank! loffeljjke uitzonderingen in werkmanskringen heerscht. Onverschilligheidgrootendeels vrucht van de hun allerwegen opgedrongen stelling, dat de patroon teert op het zweet van den arbeidende onverschilligheid, die hen koud laat, of hun werkstuk al dan niet de roem der werkplaats van herkomst zal wegdragen; onverschilligheid, die alle intellectueele leiding miskent en in poover denken slechts «zwoegen» ziet in een druk gebraik der spieren. Eu al klinke het pa radoxaal dat zelfs sommigen onverscbil- lig hun getal is meerder dan dat het als iets normaals mag worden aangezien tegen de moeite opzien, zich met eere in bun vak te bekwamen, zjjn zij niettemin het vernemen. De gedachte schoot als een blik semstraal door zjjn hoofd, dat, als Max niet gejjld had, dit geheim hem d8 beste gelegen heid gaf, geheime verbindingen aan te knoopen met dat vflandeljjk leger. //Ik wilde dat ik het amulet kon meeneman," zeide hij tot Aloisia, //om het de gemalin van Kara Mustapha ter hand te stellen, als ik het Turksche kwartier gelukkig bereik. Maar als ik een ongeluk kreeg, was het voor mjjn beste vriend verlo en, en ik zou de berooving voor God niet kunnen verantwoorden." //Zeker niet," antwoordde het jonge meisje, //maar wat wilt gjj dan met het kleinood De Pool verklaarde haar zjjne plannen, en vertelde dat het van groot gewicht zonde zijn voor de stad, als het hem gelukte, geheime verbindingen met een invloedrjjke vrouw, zoohls de gemalin van Kara Mustapha was, te kunnen aanknoopen, "Had ik maar iets,// zeide hjj, //om de vrouw te overtuigendat iemand waar zij belang in stelt, zich hier iü Weenen bevindt, dan had ik veel gewonnen, en als zjj, zooals Max zegt naar hem verlangt.dan kan Starhemberg geen beteren bode vinden dan mjj z/Hier is nog een zjjden doek,// zeide Aloisia dan Pool het doekje toonende, dat Max op zjjn borst had bewaard, //het is hem in ieder geval ook een dierbaar aandenken, maar niet zoo ge wichtig als het amulet en ik geloof, dat, als hjj vrij van koorts was, hjj u zoude veroorlo ven het te nemen." Max had met gesloten oogen daar gelegen, in het groote koor om recht en vergelding de laagste toonhebbers niet. Hebben zjj geen oog voor de dulaelooze concurrentie, die den werkgever becjjfe- ringen ontwringt, waar meermalen de mee vallers de winsten moeten maken, wat na in zich zelf wel niet te loven valt. Maar hoe zal hjj, voornameljjk de kleine middenmanzijn kapitaal en kapitaaltje rendeerend maken, om te geraken tot de uitkomsten, die zjjn huisgezin en stand on- ver biddelijk 'eischen En beeft men voor beelden van «rjjk worden hoezeer zjjn dan bjjzondere jjver en werkkracht,de betere tjjden, vaak hier niet de grootste factoren. Niettemin, wjj erkennen het gaarne: geen verhaal van winstderving op het eerljjk toekomend loon. Zjjn er van die eigenaars, van die uitzuigende kapitalisten, die op de gekromde nekken hunner onderdanen zich tot hoogten, tot onmeetbare hoogten heb ben opgetild, dan bljjve hun de wrake en gerechtigheid Gods niet uit. Zjj vinden hun verdoemenis in hun bloedkleverigen rjjk- dom, onverzadigbaar als de gieren, azend op de vlakte. Hun woekeren met loonen worde ten schande van hun algeheel ge slacht. Maar met de rechten van den werkman ook het hem voorhouden zjjner plichten niet te verzuimen, ziedaar het doel van dit betoog. Het nalaten in deze, het heen- gljjden over geljjke verdeeling van lasten en lusten tegenover die kringen, wie het niet kan aangerekend worden, niet verder te denken dan wat hnn is voorgehonden het hun beduiden, dat rjjkdom en aanzien de eerste makers zjjn van geluk en tevre denheid, daarin schuilt naar mjjn beschei den meening een gevaar, een sociaal gevaar. R. Ant. Amerika. Vrjjdag-avond is het Zuid-Afrikaansch Gezantschap te Washington aangekomen maar nu opende hjj ze, als had hjj het gesprek duideljjk verstaan, want hjj knikte toestemmend. #Hjj wil het,# riep de Pool en greep naar den doek. //Vertrouw hem mjj toe,# bad hjj, toeu Aloisia draalde met den doek over te geven. //Wie weet,» mompelde sjj, //of de kranke dat alles niet in de kooits heeft gesproken en self niet begrjjpt, waartoe hjj zjjn toestemming heeft gegeven -Hoe zoude ik voor hem staan, als hjj met zjjn volle verstand naar den doek vroeg en mjj het verwjjt maakte, dat ik zjjn eigendom niet had beschermd Hjj zou mjj met reden kun; nen haten en verachten.// //Wat wjj doen, geschiedt met het edelste doel,// antwoordde de Pool, "en schaamde hjj zich, daardoor een offer te brengen, dan is hjj niet de man, waarvoor ik hem heb gehouden. Gjj schat hem lager dan hjj verdient.# Aloisia keek hem aan, als wilde zjj zien, of hjj met haar spotte. //Had ik jhet recht, voor hem te handelen,# mompelde sjj, //ik zoude niet aarzelen Hier stokte hare stem, men kon het den Pool aan zien, dat zjj hem griefde. Toen hjj haar echter zonder een woord te zeggen het doekje wilde teruggeven, nam zjj het niet aan. "Doe wat gjj wilt," fluisterde sjj, als had zjj andere gedachten gekregen, #ik heb ook niet het recht tegenover vrienden als gjj zjjt, in zjjne plaats op te treden." //Gij zult mjj echter behoeden voor verwjjten.# (Wordt vervolgd.) H44RIEHSCIIE C 0 0 R11!T.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1900 | | pagina 1