NIEUWE
%)ag6laó voor cTToorc)- en
r
Een uithangbord.
x\o, 4495
Woensdag 23 Mei 1900,
25ste Jaargang.
n,io
De Verloren Zoon,
RUlTBJlbAMD.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland 1
Afzonderlijke nummers.
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BIT BE AU: St. Janstraat Haarlem;
«1,40
«2,80
«0.03
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte!
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Redacteur-Uitgever, W. KAPPERS.
Elke zaak, elke gebeurtenis heeft twee
zijden wie de achterzijde ziet, beschouwt
de zaak, de gebeurtenis geheel anders, dau
bp die de vóórzijde beschouwt en beiden
kunnen beweren, dat zij die zaak, die ge
beurtenis, van den juisten kant bezien.
Het is hiermede, als met de glazen pla
ten, waarop letters zjjn aangebracht, zoo
als men die platen wel ziet als uithang
borden vau winkelsStaat men aan den
linkerkant, dau leest men bijv. «Oesters»
aan den rechterkant «wildbraad», staat meu
er recht voor dan ziet men niets anders
dan den naam van den winkelier.
Wil een zaak goed begrepen worden
dan moet zij van alle kanten bekeken wor
den. Zoo wordt nu de oorlog in Zuid-Afri
ka van verschillende standpunten af be
schouwd; vandaar zijn de beoordelingen
ook verschillend. Laten we eens zien
wat „door uitstekende mannen gezegd ge
worden is vóór en tegen dezen oorlog.
Op de eerste plaats komt de herderlijke
Brief van Kardinaal V a u g b a n. In be
doeld schrijven luidt het o.a.«Het Brit-
sche lijk is tot zijn macht gekomen door
dezelfde Voorzienigheid, die het Romeinsche
rijk iu het aanzijn riep, en evenals God
het eene rjjk gebruikt heeft ter bereiking
vau zijn goddelijk plan van barmhartig
heid, zoo schjjnt Hp thans het andere rjjk
eveneens te gebruiken. In weerwil van de
misslagen en misdaden door zijne zonen
begaan bp den opbouw van dit rjjk, staat
dit rjjk thans voor«Vrede, vrijheid, wet
en orde Een rjjk, dat de macht bezit om
toestanden te scheppen, die de uitbreiding
van het Christendom bevorderen, heeft een
grooteheilige taak te vervullen welke
niet mag worden opgegevendan alleen
wanneer God zelf die taak terugeischt.»
De Kardinaal staat hierin gezelschap
van de Engelsche Jingoes, aan de ééne zjjde
van het uithangbord. Daar lezen zij Vre
de, vrijheidwet en ordeAan de andere
FEUILLETON.
78
Vervolg)
"Hij z»l u geen kwaad woord zeggen,/, riep
de Pool, wier gelaat weder opklaarde, ,/ik zal
zelf verdedigen wat ik gedaan heb. Ik zal het
doekje meenemen, denk een weinig aan mjj,
all ik de stad verlaten heb, het moet mjj geluk
brengen, als ge mjj bjj uw gebed insluit.,,
De OOgen van Aloisia vulden zich met tranen.
„God zjj niet uriep rjj mat sidderende «tem,
"ïk zal voor uw welzijn bidden./,
De Pool kuste hare handen.
"Ala ik teiug kom," riep hjj, „als God mij
beschermt, dan vraag ik meer. Onderzoek uw
hart, lief kind, en beproef of ge iemand lief
zoudt kunnen hebben, die u meer bemint dan
zjjn eigen zelven."
Toen jjlde hjj naar buiten.
VIER-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK
De eerste boden van Graaf Starhemberg waren
over den DoDau gezwommen, om op den anderen
oever, waar alleen vjjandeljjke ruiters te vreezen
waren, hun doel te bereiken. Kolsckitzki koos,
vertrouwende op zijne vetkleeding den gevaar-
lijksteu weg, midden door het legerkamp der
Turken. Nog in den laatsten tijd waren de onder-
aardsche gangen onder de Volksgarten in gieden
zjjde leest men: «Roo/, moordslavernij
En de neutralen slaan recht vóór het uit
hangbord en lezen daar: *Jo/m Buil».
«Ja,» zeggen dezen «dat is de warede
kerel heeft nog nooit een geweten gehad.»
En aldus luid het in alle bladen. In 't bij
zonder zjjn de Katholieken met alle eerlijk
denkende menschen van alle landen verbit
terd tegen John Bul'. Velen schimpen,
razen en tieren en ballen de vuisten in
hun broekzakken. Den Kardinaal gaat
men echter ongenadig te lijf.
Het Freeman's Journalvan Dublin
herinnert hem eraan, dat Hendrik VIII,
Elisabeth met de «gouden haren», en
Cromwell tot de hoofd-bouwmeester
van het Britsche rjjk behooren, hetwelk de
Kardinaal zoo hoogelijk geprezen heeft. De
Katholieken, vooral de Iersche Katholieken
kunnen Diet inzien, hoe de daden bijv. van
Cromwell «door God tot verstandige
doeleinden bepaald» zjjn gewordenof tot
«vrede, vrijheid, wet en orde» konden voe
ren. De vreeseljjko strafwetten legen de Ka
tholieken, welke strafwetten zelfs heden nog
niet alle zpn opgeheven, dringen zich aan
onzen geest op.
Kardinaal Moran beschrpft nauwkeu
rig de bjjna duivelsche kwellingen, waar
aan de Katholieken gedurende de 18e eeuw
waren blootgesteld in dit welwillende rjjk.
Het Christendom werd bevorderd en be
schermd, terwijl men de priesters aan de
galg hing. De verlichting werd eveneens
zóó bevorlerd, door de onderwjjzer op te
hangen. We hebben voorbeelden van deze
berbaarsehheid in den jongsten tjjd. In
Soudan werden de gewonde, naakte slacht
offers, die op den grond zich omwentelden
en om genade smeektenop de brutaalste
en onmenscheljjkste wijze omgebracht. Deze
wreedheid heeft zich in den tegenwoordigen
oorlog andermaal herhaald. Het valt moei-
ljjk, daarin een hemelsche roeping te er
kennen.
Ook van andere zjjde heeft men zich
verweerd. M. S. H u n t schreef vrjjmoedig,
toestand, welke van uit den Romeinschen tjjd
dagteekenden en zich ver uitstrekten. Men had
vroeger er een van bjj een uitval gebruikt, nu
wes dat met meer mogelijk, daar de loopgraven
der Tmken zich tot het bolwerk van den burcht
uitstrekten.
Kolachitzki benuttigde de gelegenheid, welke
zich bjj een heftigen aanval aanbood, om zich
door zulk een gang onder de Turksche soldaten
te mengen en met hen, toen de sanral afge«
slagen werdin het Turksche legerkamp te
rug tawjjken. Niemand bekeek hem m het ge
woel, daa: hjj de dracht van den Aga had
aangenomen en zjjne kleeren met stof en bloed
bedekt waren, als kwam hjj uit een hevig ge
vecht. Hjj scheidde zich bjj de eerste gelegen
heid die zich voordeed van de vluchtende scha
ren, en girg op het zjjden tentpaleis van den
Groot-Vizier af waar zich juist eenige Tartaren
in het boogschieten oefenden en mengde zich
onder de nieuwsgierigen, die naar het spel
stonden te kjjken.
Een Tartaar had juist den pjjl op den boog
gelegd, toen hjj den nieuw aankomende be
merkte.
„Willen we eens wedden, Aga, om een buidel
piasters," riep hjj, „dat ge minder schiet dan
ik met het pistool.
"Aangenomen," sprak Kolschitzki, en trad
in den kring.
De Tartaar legde aan, de pijl snorde en trof
de schjjf juist in het middelpunt.
Stephanas schoot, zjjne kogel doorboorde het
centrum, de Tartaren jubeldetr hem toe en be
schimpten den boogschutter, die de weddenschap
doch iu hoffeljjke bewoordingen, aan den
Kardinaal: «Wellicht weet Uwe Eminentie
reeds, dat er onder de Katholieken velen
zij a, die dezen oorlog als onchristeljjk en
onrechtvaardig beschouwen; en deze zaak
moet door Katholieke briefschrpfers voor
gesteld worder, zooals inderdaad de waar
heid is. Het zal niet in mjj opkomen, om
in de kerk te protesteeren tegen het op
sleeptouw nemen van het Jingoïsme; der
halve deed ik het ook den laatsten Zondag
niet. Maar zou ik nog meer Daily Mail
en. Tr'wres-argumenten moeten hooren van
den kansel af, dan zou ik mjj met vele
anderen gerechtigd gevoelen, om dit zelfs
in de kerk openlpk te gispen. Toch zou
het mjj spjjten, eene tegenwerping tegen
liet op sleeptouw nemen van politiek en
Jingoïsme op den kansel, te moeten maken.
De eerwaarde Pater Bernard Vaug-
h a n, S. J., een broeder van den Kardi
naal, predikte onlangs in lie St. Jacobus-
kerk te Londen en liet duideljjk uitkomen,
dat bjj het uithangbord van John Buil
niet van denzelfden kant als de Kardinaal
beziet. Hjj zeide o. a.«Dit Engeland stelt
den rjjken vrek voor, en boet thans voor
de slechte behandeling, den armen volken
aangedaan, die den armen Lazarus ver
beelden. De grootste naf ie der wereld sprak
de arme volken aan, als behoorden zjj niet
tot de menscheljjke familie. DeEngelschen
bevallen aan andere volken, om betere ma
nieren aan te nemen en toch zpn de En
gelsehen de laatste terVereld, die van goede
manieren mogen spreken. Het goede, dat
echter daarbjj mag uitkomen, is «dat onze
trots vernederd, maar onze geest niet ver
drukt wordt.» Dat was allerminst Jin-
goïsme, en toch zou Hunt wederom kun
nen zeggendit is ook politiek op den
kansel, zjj het dan ook van een andere soort.
Turkije.
De Groote Heer te Konstantinopel heeft
oorlogszuchtige plannen. Bjj K r u p p zpn
verloren had, maar de knal van het schot lokte
Said uit zjjn tent.
De Janitsaren Aga bekeek met een donkeren
blik den schutter, maar Stephanus beantwoordde
den blik met groote bedaardheid.
„Wie zjjt gjj?„ vroeg Said, toen hjj gehoord
had, hoe voortreffelijk de vreemde Aga had ge-
Bchoten.
//Ik ken u niet."
//üaa waart ge ver verwjjderd van de bol-
weikon der ocgeloovigen," antwoordde Stephanus,
„ginds zag ieder mjjn zwaard blinken
//Als de Janitsaren Aga voor de bolwerken
rereckjjat dan moeten za vallen,,, sprak Said
trotsch.
„Ik vroeg u, wie gij zjjt,"
„Men noemt mjj Ibrahin, den leeuw van den
Euphraat. Ik kwam met weinig lieden, maar
ieder woog tegen honderd man op. Zjj zjjn in
htt parndjjs. Wanneer zal de dag komeD, dat
het spel met die honden ophoudt, en de Vizier
de stad ons ten buit geeft. Laten wjj elkander
helpen, om tot ons doel te komen./,
Er waren onder de volken, die de vaan van den
Profeet gevolgd waren, veel schaiken, emirs en
andere aanvoerders, die zich onafhankeljjk hiel
den en op eigen hand oorlog voerden. Said
moest Stephanus voor zulk een man houden,
die de dracht van Aga wel niet toekwam, maar
wat toch veroorloofd werd, zoolang men ze
noodig had.
Ze verspreidden door plundering en roof schrik
in dan omtrek, zjj streden alleen om buit, maar
door de stemming waarin Said verkeerde, was
een gesprek met zulk een aanvoerder zeer
voor rekening der Turksche Regeering be
steld zestien batterijen snelvnurkanonnen
ter waarde van 86.000 pond.
Ook zpn verschillende bergbatterpen be
steld met 20.000 maasergeweren.
frankrijk.
De Czaar van Rusland wordt eerstdaags
op de Tentoonstelling te Parps verwacht.
De Prins van W a 1 e s zal de Tentoon
stelling niet bezoeken, omdat de Parpsche
politie heeft kennis gegeven niet voor zpn
veiligheid te kunnen instaan indien hjj zich
niet door een aantal politie-agenten laat
vergezellen Voor deze bescherming moet
de Prins hebben bedankt. Hjj blpft nu
maar liever thuis.
Italië.
De Italiaansche Regeering heeft de
nieuwe Kamer-verkiezingen uitgeschreven
op 3 Juni en de herstemming op 10 Jani a.s.
Er schijnt haast bjj het werk te zpn,
want de oppositie ziet in deze spoedige
verkiezing een streek van generaal P e 1-
1 o u x om te beletten, dat de oppositie-
candidaten behoorljjk hun standpunt kun-
neu uiteenzetten voor het volk. Generaal
P e 11 o n x van zpn kant laat er geen gras
over groeienhij zet uiteen, dat deze groote
haast noodig is omdat de zaken van Staat
thans geen uitstel meer kunnen lijden, want
de begrooting is in behandeling, en dient
te worden afgemaakt, voordat de gunstige
tjjd voorbij is.
Engeland.
Met veel plechtigheid en onder veel be
langstelling van pairs en leden van het
Lagerhuis, is in Centrale Hal van het Par
lementsgebouw te Londen een gedenhtee-
kea voor Gladstone onthuld.
Sir Henry Campbel 1-B a n n e r-
m a n onthulde het gedenkteeken en hield
daarbjj eene toespraak en schilderde daarbjj
G1 a d s t o n e's leven en grootheid.
Het beeld is acht voet hoog, gebeiteld
door P o m e r a y van Carraramarmer en
stelt Gladstone voor, terwjjl hp met
kracht wjjst op een punt in zpn redevoe
ringen.
Amerika.
Uit Washington wordt gemeld, dat een
groot aantal bezoekers de Znid-Afribaan-
sche heeren in hun Hotel de hand komen
welkom. Hjj nam Stephanus mede in zjjn tent.
"De Groot Yizier,// zeide hjj, is verblind door
een vrouw. Een Grieksche afvallige, die hjj tot
zjjn gemalin verheven heeft, heeft hem in haar
macht, hjj wil de Christenstad niet verwoesten,
hij wil ze tot de overgaaf dwingen, hjj gunt
den strjjdera den buit niet, die hun toekomt.
Stephanus balde zjjn vuist en mompelde een
Arahischen vloek.
//Eene vergiftige slang moet men vertreden,*
sprak hjj langzaam, toen hjj bemerkte, dat Said
een antwoord van hem verwachtte.
„Dat was nu gevaarljjk en ook te laat," ant
woordde Said.
//Maar als de dapperen, die de vaan van den
Profeet gevolgd zjjn om roem en buit te behalen,
ongeduldig worden, als zjj de bestorming vorderen,
dan moet hjj toegeven.//
„De Ulemas moesten het woord van den Koran
verkondigen, dat bjj vergeten is.*
„Zjj durven niet, hjj heeft den hstti-sherif
van den Sultan.
„Wjj zjjn alleen schatplichten van Khalif,
de Koran noemt den wil van den Profeet, niet
dien van den Sultan. Ik weet een Ulema achter
Belgrado, die het waagde, den Sultan zelfs aan
het woord van den Profeet te herinneren.
Zjjn stem is een scherp zwaard. Was hjj hier,
hjj zou den onwaardige de vaan uit de hand
rukken, het leger in vuur zette en zelfs zon
der bevel van den Sirdar, het commando tot^de
bestorming geven.//
„Haalt hem," fluisterde Said, "als vreesde hjj
beluisterd te worden./,
WordtvSrvolgd.)
URLEHSIHE
ABONNEMENTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
PBIJS DEB ADVEBTEBTIEN,
AGHTE MA HOB AGITATE
DE BODE
