NIEUWE
voor
oorèm StMió'
De Engelschen in Pretoria.
So. 1508.
Zaterdag 9 Juni 1900.
25ste Jaargang.
1)e Verloren Zoon.
~~B IT iU A ff 1),
Afzonderlijke nummers. «0.03
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
B U H B A XT Bt. Janstraat Haarlem.
Van 16 regels 50 Cent
Elke regel meer7l/i
Groots letters worden berekend naar plaatsruimtes
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Red ac t e nr-D i t ge v e r, W. KüPPERS.
Het feit is beslist. De Engelschen zijn
Pretoria, de hoofdstad van de Transvaal
binnengetrokken. Al heeft het een half jaar
langer geduurd, dan zjj oorspronkelijk ge
meend hadden, al heeft het heel wat op
offeringen, geldelijke vooral gekost, ofschoon
de verloren mensclienlevens ook niet gering
in getal zijn, toch heeft Engeland getriom
feerd, toch hebben de Boeren den ongel jj-
ken sti'jjd niet kunnen bestaan, toch heeft
de laatste periode van den oorlog, als het
de laatste is, veel gehad van eene militaire
wandeling, daar de Boeren weinig of niet
vochten en zich voortdurend terugtrokken.
Waarom? Waarschijnlijk omdat zjj za-
geu, dat vechten nutteloos bloedvergieten
zoude blijken te zjjn, dat tegen eene
overmacht van tien en meer tegen één,
tegen een leger, dat hen aan alle kanten
kon omsingelen, tegen een aantal kanon
oen, groot genoeg om hen als in een kring
van vuur in te sluiten, elke tegenstand ho
peloos was.
Zullen de boeren den strjjd nog langer
voortzetten, hem veranderende in eene gue
rilla, die misschien nog maanden kan
^uren en aan Engeland nog V6el leed en
*®el nadeel kan berokkenen Ot bestaat
er werkelijk onder het jongere geslacht der
transvalers en Oranje-Vrjjstaters veel min
der geestdrift en veel minder volharding
dan bp de ouleren, die liever alles, alles
willen opofferen, dan hun vrijheid verlie-
zen 00 hunne onafhankelijkheid Zjjn
de jongerendie misschien reeds meer
nieuwerwetsche begrippen hebben opgedaan,
spoediger over te halen het onder Enge-
land's bestuur dan maar eens te probeeren
on te profiteeren van de genietingen des
vredes, al is die dan gekocht ten koste der
onafhankelijkheid Of is er niets waar
van de praatjes, welke daaromtrent wel
oons de rondte doen in de couranten
Wat daarvan zjj, zeker is het wel, dat
de Engelschen geen vrede zullen sluiten,
FEUILLETON.
Vervolg)
In den vroegen morgen van den 12 den
September, nog voor de Zondagtzon het firma
ment kleurdetrad Sobiesky en de voor-
?fcamste aanvoerders van het Christelijk leger
ln «en op den Leopoldsberg gelegen, half in^e-
"l0lte k»pel.
^«1 Kapucijnen Marco d'Aviano, door Paus
toEocenz XI'gezonden, om het Christelijke
'«ger den tegen te brengen, las de H. Mis
ea Sobiesky diende aan het altaar- De Ko-
amg naderde tot de H. Tafel, en bad met
sac dacht.
v ^ot Christenleger had de bcogte van den
Aahlembarg en Leopoldsberg in bezit genomen.
Van deze hoogte zagen de medestrijders van
Sobiesby do Ma(1 en het geheele Turksche
kamp. In de belegerde stad had men reeds
den vorigen avond, nog voor de nacht geheel
aanbrak, de beweging Tan het leger gezien,
toen hadden ook de vuurpnlen de asnkomst
van den Polen koning verkondigd. Die dui-
fcerde vuurpijlen vail het leger, schenen even-
veel stralen van vreugde en hoop te zjjn voor
de belegerden, want dit was het signaal dat
de verlossing nabij was. Allen omarmden elkan
der in Weenen, alle kerken der stad liepen
vol, en overal weerklonken lofgezangen.'
Het was geen gemakkelijk werk voor Sobiesky,
geen onderhandelingen zullen aanknoopen
met de Transvaalscbe Regeering, maar een
voudig de Transvaal zullen aunexeeren ge-
ljjk zij den Oranje-Vrjjstaat hebben ge
annexeerd en dan de Wet zullen voorschrij
ven, zooaU het hun belieft. En niemand
zal zich daartegen verzetten. Al de pro
testen van den Bond van Afrikaanders zul
len daaraan geen jota veranderen. S a 1 i s-
bury en Chamberlain hebben het
aldus besloten en de Europeesche Mogend
heden en Amerika laten het rustig toe.
De Engelscbe bladen drjjven een beetje den
spot met het opnieuw opflikkeren der Rus
sische anti-pathiëo.
Drie dingen zjjn uit dezen ellendigen
oorlog, den meest onrechtvaardigen, den
schandelijksten zeker dezer eeuw,een schand
vlek voor de beschaafde negentiende eeuw,
ten duidelijkste gebleken.
1. De macht van Engeland is zoo groot,
dat het door kan zetten, wat het beslist
wil en die groote macht ligt inzjjnenon-
metelijken nationalen rjjkdom.
2. Al de Staten van Europa hebben het
niet durven wagen aan Engeland een ge
biedend «halt!» toe te roepen. Dat zij het
niet zouden hebben willen doen, als zjj
maar durfden, is by na niet aan te nemen.
Iedereen ziet iD, dat de macht van En
geland veel te overwegend is. Maar het is
zeer waarschijnlijkdat de invloed der
groote geldmannen niet gering is op de
wilwillende en toegevende houding in dezen
oorlog tegenover Engeland aangenomen.
8. Dat met al de liberale instellingen,
welke in het laatste vierde gedeelte dezer
eeuw zijn ingevoerd, het volk al een heel
klein beetje in te brengen heeft, &ls het
er op aankomt. Kiezen mogen zjj, stem
briefjes krijgen ze spoedig bijna evenveel
als belastingbriefjes; schrijven mogen
ze couranten volredevoeringen mo
gen ze houden, zooveel zij willen, maar
als het er op aan komt, heeft het volk al
weinig of niets in te brengen. De Regee-
ringen gaan hun gang en de Vorsten ook.
op de met bosschen begroeide hoogten zjjn
leger in skgorde te stelien. Hij vertrouwde
het bevel over den rechtervleugel toe aan den
Poohchen commandant Jablonowsky en den
linkervleugel aan den Hertog van Lotharingen,
hjj zelf stelde zich in het midden op.
Jablonowsky was op de heuvelklingen gepos
teerd, waarvan bij den geheelen westelijken kant
met een moorddadig vuur kon bestrijken, maar
het punt, van waar het vuur der kanonnen het
moorddadigst woedde, was de door den Her
tog ven Lotharingen bezetten Leopoldsberg.
Van hier uit bestreek hjj den geheelen oosteljjken
vleugel der Turken en verspreidde daar dood
en verderf. Sobiesky had bet middelpunt der
stad voor het front en bestreek het gedeelte
vau het Turksche leger, dat op de noordzjjda
van Weenen lag, zoodat de Osmanen van drie
kanteu beschoten werden. Trots de vreeseljjke
kanonnade, welke de Turken niet konden be
antwoorde:', want de stelling van het Christe
lijke leger was boven hun kamp gelegen, verde
digden de ongeloovigen met heldenmoed en
dapperheid den weg van Nussdoif en Heiligen-
stadt.
Sobi-sky zag plotseling lange rijen van ka-
mselen zich uit het kamp in de richting op
Saab verwjjderen, bjj vreesde dat de Groot Vizier
don slag afbrak, en beval den aanval met het
blanke wapen in de hand. Met den- Ko
ning voorop stortte zich alles als een wilde
stroom van den berg op den vijand, de Polen
bestormden, den dood verachtend, op Dombach
aan, de keurvorst van Saksen met zjjn troepen
en de Beieren vielen de Turken bij Nussdorfin
Wat heeft al de sympathie der volkeren
den Transvalers gebaat De vorsten hebben
gezegd«wjj komen niet tusschenbaide,»
en daarby is het gebleven. Men zou
haast beginnen te geloovec, dat in de
duistere middeneeuwen het volk meer
had in te breDgen dan tegenwoordig. De
Vlamingen voerden oorlog met Engeland
tegen hun SuzereiD, toen dit voor hun be
staan en handel voordeeliger was, en geld,
de ziel van den oorlog, gaf het volk, niet
op vertoon van een belastingbiljet, msar
als de vorst er heel vriendeljjk om vroeg
en er voorrechten en vrijheden voor in de
plaats gaf.
En dan zou men er nog welhaast wil
len bijvoegen
4' Het begint in Europa heel veel op
zoo'n soort familieregeering te ljjken. Wil
helm 'doet niets tegen Engeland, zoolang
Grootmoedertje leeft en Alexander
schijnt ook al door zoo'n familielid be
werkt te zjjn.
Die arme Transvalers en Oranje-Vrij-
staters echter hebben geen neefjes en
nichtjes onder de gekroonde hoofden van
Europa, al heet ook Krüger overal «oom
Paul
China.
De toestand in het Eemelsche Rjjk
wordt er niet beter op. Ten spijt van de
Chineesche Regeering rukken Europeesche
troepen het laud in. Rusland treedt daar
by op den voorgrond om van de gelegen
heid te profiteeren nu Engeland zijn
handen vol heeft in Zuid-Afrika. Dit op
treden moet Japan niet naar den zin zijn,
terwijl Amerika schijnbaar niet wil mee
doen om China zijn grondgebied te ver
brokkelen.
Er wordt beweerd dat er een geheim
verbond bestaat tusschen de Chineesche
Regeering en de oproerlingen (Bok-ers) in
het plegen van gruweldaden tegen de Euro
peanen in China gevestigd.
De Boksers beginnen leeljjk te doen. Te
de flink. Het gesabel was vreeseljjk, maar de
Polen konden de dichte drommen der Turken
niet terugwerpen, altjjd door kwamen zjj aange
stormd, altjjd door moesten zjj terug. Daar
maakte zich de schrik van hen meester, een
nhlanrtiregiment ging op de vlucht, en nam
alles met zich mee; de slag had een ongeluk
kige wending kunnen nemen, als de Lotharin-
ger zich na niet met alle macht op de groote
Dö'rlinger Batterjj had geworpen en dezelve
had veroverd.
Deze verovering gaf den Polen lucht. Sobiesky,
die steeds in de eerste rjjen had gevochten en
met eigen hand een vaan had veroverd, bracht
zjjn scharen tot staan, voerde ze nogmaals tegen
den vjjand aan en dreef hen terug. De Turken
hadden zich zoo zeker van de overwimring
gewaand, dat zjj van de loopgravea rustig de
stad met de kanonnen beschoten, terwjjl hun
kameraden met het bevrjjdingsleger kampten.
Hu echter bestormden da Oostenrijkers onder
bevel van den markgraaf van Baden tot aan
de Schottenbastei de Torken. Graaf Rudiger
van Starhemberg maakte een uitval tegen de
loopgraven, en met ontzetting zagen de Turken
dat alles verloren was.
Tevergeefs woedde de Groot Vizier bjj St.
Ulrich en liet de vluchtenden met kanonsen
beschieten, om ze weer terug te drjjven in het
gevecht, de verwarring was vreeseljjkvan alle
kanten aangevallen hield alle discipline in de
menigte op, de stroom dor vluchtenden nam alles
met zich mee en spoedig was het kamp ver
loten in dichte drommen vluchtten de Turken
voor de aun vervolgende Keizerljjke dragonders
Tientsin hebben de katholieke christenen
slag geleverd met de oproerlingen, drie
Boksers gedood en negen kanonnen ver
overd. Langs de spoorlijn naar Peking zjjn
de hutten en de dorpen van de spoor-
werkers in brand gestoken. De telegraaf
palen zjju omgehakt en de ljjn is vooreen
groot deel vernield.
De toestand wordt voortdurend ernstiger.
De vreemde gezanten houden telkens bjj-
eenkomsten. Er is een keizer! jjk edict ver
schenen, waariu de keizerlijke troepen be
rispt worden wegens hun lafheid, en den
opperbevelhebber Joengloe en den
onderkoning van Tsji li last wordt gege
ven de beweging van de Boksers onver
wijld te onderdrukken.
De Japansche gezant heeft in krachtige
termen geprotesteerd tegen het aanbod van
den Russischen gezant om troepen te zen
den, hetgeen ook werkeljjk gedaan is, of
schoon de Chineesche regeering het loo
chent. Peking is vol vluchtelingen. De Ge
zanten en de voornaamste Chineezen zen
den hun gezinnen weg.
De schade door de Boksers aan de spoor
wegen veroorzaakt wordt op één millioen
pond geschat.
Een paar Russische ingenieurs heeten te
Port-Arthur vermoord te zjjn.
België.
De abbé D a e n s schjjnt nog maar niet
tot rust te kannen komen. Hjj heeft een
blad opgericht, dat een cent per nummer
kost om de katholieken van de richting
Woeste te bestrijden.
Deze gevierde katholieke Staatsman
schijnt den verdwaalden priester leelyk
dwars te zitten.
Omtrent het gebruik maken van de
Fransche taal in de Belgische Kamer van
afgevaardigden, heeft de heer Jan van
R jj s w jj c k het volgende gezegd Altjjd
Vlaamsch te spreken zou onmogeljjk zjjn.
Ik weet wel dat het een eisch van de fla
minganten is, trouwens een billjjke eisch,
want waarom zouden we in ons parlement
onze taal niet spreken? Maar ik stel mjj
voor dat de kiezers ons niet alleen naar
de Kamer hebben gezonden om redevoe
ringen te houden; wjj moeten vooral goed
practisch werk verrichten. Als we nu alleen
Vlaamsch spreken, verstaat de helft van
de afgevaardigden ons niet, en dat zal de
en Poolaehe uhlanen over den Weenerweg naar
Raab. Achter Starhemberg drong Bisschop Ko-
lonitz in het kamp der Turken met vrjjwil-
ligers om de gevangen vrouwen en knapen te
bevrjjden.
Het aanbreken van den nacht maakte eerat
aan de vervolging een eindein een dag werd
Weenen bevrjjd, het kolossale leger der Tur
ken vernietigd. De buit der overwinnaars waa
niet te schatten. Terwijl de Lotharinger den
Graaf Frans Karei Anersperg met de zegebood-
schap naar den Keizer zond, deelden de aan
voerders de onmetelijke buit, 370 kanonnen be
richt Hesse, 5000 zwaar beladen kameelen, de
groote roode vaan van den Groot Vizier (de
groene vaan, de heilige was gered) vele paar
denstaarten en standaarden, 1500 tenten, waarin
nog de spjjzen op tafel stonden, en het brood
in den oven was, vielen in de handen der
overwinnaars.
De Koning van Polen behield de tent van
Kara Mustapha, waarin hjj den nacht na den
strjjd sliep, daarbjj een schat aan baar geld
ter waarde van fl. 2.000000 en bjj de 600
zakken met piastars en Mustaphas van goud
en edelsteenen, prachtige wapenen, zjjn kost
baar versierd rjjpaard en zjjn geheime kansela
rij, welke nog de correspondentie der Hon-
gaarsche oproerlingen bevatte.
[{Wordt vervolgd.)
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het baitenland 2,80
PBIJS DSB ADVBBTBBTTIBW.
A GUTS MA 3JOH AGITATE
91