NIEUWE
)ag6laó voor <3fëooró' en
De Frans Balsfeesten.
No. 4513.
Zaterdag 16 Juni 1900,
25ste Jaargang.
De Verloren Zoon.
Afzonderlijke nummers.
Dit blad verschjjnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen,
BUREAU: St. Janstraat Haarlem:
/1.10
«1,40
«2,80
«0.03
Van 16 regels50 Gent
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsraimtel
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Redacteur-Uitgever, W. KAPPERS.
Nederland is een land we behoeven
het niet breed te getuigen, dat zyn
groote mannen erkentelijk herdenkt en hun
beeld, in brons gegoten ot in steen gebei
teld, ter algemeene vereering op een voet
stuk plaatst. Schier elke gemeente heeit
hare mannen van beteekenisdie zich in
het belang der plaats op bjjzondere wyze
onderscheiden hebben, en wier naam bij het
nageslacht in dankbare herinnering behoort
te bljjven.
Zoo kan men mannen aantreffen, die ook
zonder de teugels van het bewind in han
den te hebben gedragen, in kunst ot we
tenschap op schitterende wyze hebben uit
gemunt.
Haarlem eerde gisteren een van die intel-
lectueele mannen byzonder in Frans
Hals, van afkomst Haarlemmer, van ge
boorte Antwerpenaar. Hy stamde ut van
een aanzienlijke Haarlemsche iamilie, wier
leden sedert ongeveer tweehonderd jaar tot
de magistraten der stad hadden behoord. In
1579 verlieten zyne ouders de stad, dea-
keljjk om de benarde toestanden gedurende
den oorlog te ontgaanen vestigden zich
te Antwerpen. Hier werd Frans Hals
geboren, waarschijnlijk in 1584.
Ofschoon weinig van zyn jeugd bekend
is, hooren we eerst van hem na 1611 en
zekerheid is er meer dan te over, dat F r a n s
Hals heel /.jjn leven te Haarlem gewerkt
heeft.
Lof verdient daarom het Comitédat
zich vormde om den vermaarden Frans
Hals in een monument te vereeuwigen
en te plaatsen in het Haarlemsche Flora
park.
Met fleren adeltrots mogen wij nu wijzen
op het monumentale standbeeld van een
burger, die eertijds leefde en werkte in
onze veste en gevierd wordt door geheel
Europa om zyne talenten in de schilderkunst.
FEUILLETON.
Vervolg
«Maria',* «prak zjj met bevende stem en den
gloed ka: er wingen verried den angst, die haar
vervulde, bereid n er op voor iets te hooren,
dat ik self niet voor mogelijk heb kunnen hou
den. Sundacker werd gewond.een vrouw heefi hem
verpleegd, hem het leven door haar opoffering
gtred hjj is haar dank veischuldig I, en nu
heeft hjj de hoop opgegeven
Ma» ia lachte.
//Gjj kjjkt mjj «oo zonderling aan,// viel zjj
haar vriendin in de rede.
,/Uw stem siddert, uwe woorden duiden aan,
dat gij een aanklacht legen Max wilt inbrengen.
Zeg mjj niets, Eleonora, ik wil niets weten Zou
de man, dien ik bemin een verplichting binden,
dan zal dat ons beiden het smartelijk oogenblik
verlichten, waar het onverbiddelijke noodlot ons
ieder verschillende wegen aanwijst Ik heb m z^n
oogen gezien. Ik ben gelukkig, tevreden, ik weet
het, dat hjj mjj zjjn liefde heeft bewaard wel
hem, als bjj een vrouw heeft gevonden, wier
vriendschap hem trooat,
«Zoo denkt gij niet,* riep Eleonora, ezoo kunt
-- niet denken, of ik heb mjj in u vergist. Mijn
d kookt bjj de gedachte, dat de man, die
naam Starhemberg gaat voeren, ontrouw
worden aan een liefde, die ik voor heilig
Nu mag hjj om uwe hand vragen."
bloed
den
kan
hield.
Wy willen voor heden niet spreken over
de schilderstukken van den grooten Mees
ter en evenmin eene biografie onzen lezers
opdisschen. Wy bepalen ons tot een ver
slag van de feesten in de stad onzer inwo
ning gehouden.
Een feestavond vooruit.
De Letterlievende Vereeniging *J. J.
Cremeropende met eene feest-voorstelling
de Frans-Hals-feesten. De heer H.M. P. v a n
Emmerik, onze stadgenoot, had voor
die gelegenheid een tooneelstuk gemaakt,
getiteldFrans Hals.
De groote dichter, doctor Schaepman,
had een keurig vers gezonden, ryk aan
fraaie metaphóren, een doorgaande lof op
Frans Hals, waarby evenwel ook zyn zin
tot lossen scherts niet werd vergeten. De
eerste luitenant der infanterie, de heer J.
W. van Alphen, droeg het uitnemend
voor.
Dit geschiedde vóór de opvoering van
het tooneelstuk.
De heer Yan Emmerik heeft zyn
tooneelstuk als historische schets op emi
nente wyze ingekleed en verdeeld in drie
bedryven, waarin Frans Hals natuurlijk
de hoofdrol vervulde, waargenomen door
den president van tCremerden heer G.
J. van Gasteren Gz.
Werkelyk zou geen onderscheid te ma
ken vallen tusschen beroepsmenschen en
liefhebbers voor het tooneelzoo trok
ook het decor zeer de aandacht.
Het tweede bedryf (de scène met het
model en de ontmoeting met Van D ij c k)
en later het tableau voorstellende de groep
schutters van den Kloveniersdoelen, had
den uitbundig succes en toejuiching.
Was het te verwonderen dat de talent
volle heer Van Emmerik en Cremer's
president, de heer Van Gasteren, als
Frans Hals, gelauwerd en gevierd werden
De dames, die de rollen vervuld hadden
van «Anneke Hermans» en «Lysbet Ry-
niers» kregen bouquetten.
Op het. gelaat van Maria was geen kleur meer
te zien.
»Gjj spreekt,// antwoordde zjj, 8Ü
niet, dat de hoogmoed mjjaer ouders, mjj een
vorsteljjken gemaal opdringt.//
*De Starhembergen doen voor geen vorsten
onder.*
«De graven StarhembergMaat al wil ook
Graaf Rudiger hem als een Starhemberg er
kennen, volgens de aristocratische beginselen
mijns vaders bestaat alleen de oude adel, is de
nieuwverleende niet geldig. Ea mjjn vader hoeft
ook een bjjzonderen haat tegen Max Snndacker,
hjj heeft mijn hand Prins Eagonius van Savoyen
beloofd, Eleonora, ik heb veel verdriet onder
vonden, om niet van nieuwe ontgoochelingen
te sidderen, stoor mjj dus niet in de korte vreugde,
op het oogenblik, nu ik Max Sundacker kan
voonen, dat alleen de onverbiddelijke wil vaa
het noodlot mjj van hem rukt.//
Maria kon da tranen niet terughouden, die
zich met geweld in hair oogen drongen.
«Gjj speelt met de wonde in uw hart zeide
Eleonora, «ik bewonder u, maar ik kan het
niet begrjjpen dat gij zoo koel bjj dit alles
blijft.
Toen beide vriendinnen in de groote ontvangst
zaal terugkeerden, waren zjj getuigen van een
aandoenlijk tooneel. De bisschop Graaf Kollonitz
was gekomen, om Guido en Eleonora geluk te
weoschen. Hjj vond Guido in gesprek met Max,
Dione had zich een oogenblik verwijderd.
Het zien van Sundaoker herinnerde hem aan
den zieke, dien hij bjj Bockel had bezocht, aan
het amulet, dat hjj had gezien.
Onder de gasten, die de opvoering van
het Tooneelstuk by woonden merkten wy
opde dames gravin de Pourtalèsen
Thérèse Schwartz e, de heeren dr.
Laurillard, Bart van Hove, den
beeldhouwer S c h o 11 z, den schilder Mes
dag, prof. Quack, en anderen, met den
eere-voorzitter mr. G. vanTienhoven
en de leden der commissie van het Hals
comité.
Zoo werd de vooravond voor het groote
feest geopend glorieus, opgewekt en kunst
met scherts en luim vereenigd.
De Feestdag.
Een blyde, lang verbeide dag door ve
len van duizenden kunnen wij spreken
brak aan met de feesten, die ter gelegen
heid der onthulling van het
Monument van Frans Hals
in onze, aan kunst en natuurschoon zoo
ryke, stad plaats haddeD.
Het is een jubeldag geweest, de dag
van gisteren. Alles en allen werkten mee
in wondere harmonie om elk mogelijk symp-
tomisch spoor aan het lachend oog van
die tallooze vreemdelingen weg te nemen.
Moeder Natuur had haar fijnste kleed ge
kozen helderblauw straalde het af pp de
hoofden van de saamgestroomden en de men-
schenkinderen bleven niet achter, ook zy
en byzonder de dames vertoonden
eene kleurrijke mengeling van lichte zo-
mertoiletten.
Vóór de huizen bloemen, planten, op
schriften en illuminatieglazen en uit iedere
woning de Driekleur.
De machtige Natuur, zonder wier mede
werking elk feestplan falen moet, heeft
het Frans Hals-Comité en de Commissie
tot regeling van het Défilé onschatbare dien
sten bewezen. De met zooveel toewyding
voorbereide feestplannen zyn zoo wel ge
slaagd als ieder wenschen kon.
Dan die hooge eer onze Vorstinnen in
ons midden te mogen hebben; eene
getuigenis van Haar eerbied en liefde voor
«Ik moet u spreken,* zeide hjj tot Max,
kom eene bij mjj, zoo gauw de tjjden een beeije
rustiger zijn en ik den tjjd heb, met u dingen
te bespreken, welke voor u zeer gewiehtig zjjn.
Gjj hebt toob uw amulet nog?*
«Ja, riep Max, //maar ik kan de hebreeuwsche
letters niet lezen.*
Van de eene zjjde traden Maria en Eleonora
de zeal binnen van da andere Dione, De Griekin
bleef als vastgenageld in de deur staan. Hare
blikken waren stuk op dan bisschop gericht,
eensklaps scheen het alsof een vonk haar in
vlammen zette.
*Kollonitz,// riep zjj, KollonitzDe voor
malige groot metster der Maltezerridders keek
verrast op. Die stem klonk bekend, en of er
ook al dertig jaren voorbjj waren, zoo scheen
het hem toeh toe, ais zag hjj dezelfde trekkeD,
diezelfde gebaren, dezelfde gestalte van toen
maals, toen hjj de wachtende Dione Sundacker
het bericht van den strjjd op Kandia had ge
bracht, en haar had moeten zeggen, dat haar
gemaal was gevallen, maar de stervende bad
beloofd, een tweede vader voor hun kind te
worden. Eanmaal had hjj den zoon van zijn vriend
uit het brandende oord gered, hg was te laat
gekomen om ook Dione uit de handen der Tur
ken te bevrjjden. Hjj nam het kind tot zich als
een vader, maar in den laatsten verbitterden
strjjd om het bezit van het eiland was het hem
niet mogeljjk geweest, bjj een overval der Tur
ken het kind op het schip te brengeD, waarop
zjj voor de overmacht moesten vluchten, en hjj
was zoo vast overtuigd geweest dat de knaap
of onder de Turksche sabels was gevallen of in
de Kunst, verhoogend het feest en deelend
met Haar volk de vreugde.
Der Vorstinnen aankomst.
Smaakvol was de restauratiezaal ver
sierd, waar H.H. M.M. ontvangen werden
door den Commissaris der Koningin, den
Burgemsester en de Commissievoor het
feest.
Precies te 1.55 reed de trein het station
binnen. De Jonge Vorstin was gekleed in
een lichtgroene japon, zy had een hoed van
dezelfde kleur benevens een witte parasol,
Hare Koninklyke Moeder droeg een lila
kleed.
De Vorstinnen namen een paar fraaie
bouquetten in ontvangst, Haar aangeboden
door de Jonkvrouwen BoreelvanHo-
gelanden, dochters van den Burgemees
ter, en onderhielden zich korten tyd met
de aanwezige heeren.
Dadelyk na de korte begroeting namen
HH. MM. plaats in de rjjtuigen en ver
trok de stoet onder de grootste blyken van
toegenegenheid en blydschap van de op
gepakte scharen naar het terrein der ont
hulling.
De Onthulling.
Alleen genoodigden hebben toegang tot
het feestterrein. Er is de fiue-fleur van
dames en er zyn tal van gerokte heeren
en schitterende uniformen.
Onder de aanwezigen merken wy, behalve
den minister, G oe m a n Borgesin e, nog
opgraaf de Pourtalès, gezant van het
Duit-che RykDe S1 ir, gezant van
Portugal en verschillende leden van de
Conferentie voor Internationaal Privaat
recht. Ook hieronder bevonden zich ver
schillende gezanten Vbn vreemde staten.
De Koningin inspecteerde de eerewacht,
betrokken door de Vereeniging tot verhoo
ging van'a lands weerbaarheid, «Voor Va
derland en Koning,» en door de leden
der afdeeling Haarlem van deNederlandsche
W eer baarheids vereeniging, gecom mandeerd
door kapitein J. J. Ze e w o 1 d t.
De Vorstinnen werden door de Commissie
ontvangen en namen plaats in de konink
lyke kiosk, in het front van het mona-
Turksche slavernij was gestorven, dat hjj bjj
het zien van het bekende amnlet aan den hals
van Snndacker de achterdoeht koesterde, een
bedrieger voor zich te zien, die door toeval in
het bezit van dit amnlet was gekomen en sieh
nu voor een Starhemberg wilde uitgeven.
De achterdoeht was zeker gerechtigd. Maar
nu herkende de oude MaltezerriddeT, die den
Paus intusschen tot bisschop van Weenen had
benoemd, de vronw van zjjn op Kandia gesneu
velden vriendHier was geen vergissing meer
mogeljjk, hjj had immers Dione Laakaris zelf
met zjjn vriend getrouwd en bnn zoon het H.
Doopsel toegediend I
Het zal onzen lezers niet verwonderen, dat de
levensloop van Dione, haar verheffing vsn slavin
tot gemalin van Kara Mustapha, den personen
van ons verhaal, niet vreemd toescheen. Het kwam
toenmaals nog meer dan heden voor, dat geroof
de, als slavinnen weggevoerde Christenen, door
dat zjj de genegenheid van hoog geplaatste per
sonen wisten te verwerven, tot eer en rjjkdom
en macht geraakten.
Dezelfde overmoedige Turken, die de gezan
ten van Christeljjke mogendheden, bjj de minste
beleediging van de Turksche etiquette direct
straften, die hunne verachting der Christenen
zoodanig openlijk toonden, dat een Vizier, den
gezant Lodewjjk XIV, die hem de overwinning
van Turenne op Condé berichtte, onbeschoft
dorst te antwoorden.
(Wordt virvolgd.)
HÜRL
C0DR1MT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
PRIJS OER ADVERTENTIES.
|h
AO-ITE MA NON AGITATE
96
