No. 4555
Maandag 6 Augustus 1900.
25ste Jaargang.
Hbagêlaó voor *3fZoorö~ en Stuiè-éCollanó.
Een teeken des tijds.
Het Noodlot,
BUITENLAND.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
feuilleton.
Engeland.
Servië.
Italië.
RIME till RtVI.
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
\1N TIEND
PRTJS DER ADV ERTJ3N TIEN:
Van 1—6 regels50 cent8.
Elke regel meer71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AQTTE MA NON AGITATE.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etranfaé,
G. L. DAG BE S,- Co. JOHN., F. JONES Succ. Paris 316ts Faubourg M<mtmartre
Over den «ernst der tijden» leest men
thans ook in enkele liberale organen ten
onzent waarschuwende beschouwingen. Ze
ker, het ziet er ernstig uit in onze sa
menleving, en wjj willen geen enkel oogen-
blik de waarde dier beschouwingen mis
kennen, daar ook wij diep overtuigd zijn
van het bedenkeljjke der gebeurtenissen
op het wereldtooneel.
Men zie slechts om zich heen, en al-
lerwege ontwaart men de verschrikke
lijkste afwijkingen van de wetten, die de
orde en rust in de samenleving waarbor
gen. 't Is slechts te bejammeren, dat zoo-
velen onnadenkend voortleven en eerst wan
neer een afschuwwekkend feit getuigenis
aflegt van het verkeerde in onze maat
schappij, uit hun dommel ontwaken om
echter weldra weder tot hun sluimering
over te gaan.
Hoe wjj over de stichting van het een-
Italië denken voor een oogenblik ter zjjde
gelaten, moet toch de moord op Koning
U m b e r t o worden verafschuwd als een
bewjjs van de groote verdorvenheid, die een
deel der menschenwereld heeft aangetast en
beschouwen ook de liberale persorganen,
deze misdaad als een menschonteerend feit,
dat wel gestraft kan worden, maar niet
temin een vlek werpt op onze hoogge
roemde negentiende eeuw.
De misdaad werd gepleegd door een
anarchist, waaronder men verstaat iemand,
die gebroken heeft met alle godsdienstig
en maatschappelijk gezag, en een onver-
zcenlijken strijd heeft aangebonden tegen
alles, wat in de tegenwoordige samenle
ving is geplaatst boven het zoogenaamde
proletariaat.
Maar met deze wetenschap is, volgens
onze meening, de zaak niet afgedaan. He
den valt de Koning van Italië door het
moordend lood van den booswichtmor
gen is de beurt aan een ander wereldlijk
hoofd van een Staat. Wij zien daarin dan
ook geen persoonlijke wraakoefening, geen
daad van een verdwaasde, die uit overspan
ning of andere oorzaken de hand slaat naar
het leven van een gekrooad hoofd, maar
het schjjnt in onze oogen een teeken van
onzen tjjd te wezen, een kenmerk van onze
afdwalingdat een schandvlek werpt op
de hooggeroemde eeuw, waarin wij leveD.
Ook in vroeger tijden hebben Vorsten
moorden plaats gehad. Men behoeft het
boek der geschiedenis slechts op te slaan
om voorbeelden te vinden van personen
die zich vergrepen aan het leven van een
Vorst. Maar zonder uitzondering waren dit
op zich zelf staande feiten, voortkomende
39
Vervolg.)
uit persoonlijke overwegingen, of gevolg
van beraamde complotten.
De moorden van onze dagen zjjn geen
op zich zelf staande feiten, maar de logi
sche consequentie van hetgeen door de
wijzen van onzen tijd wordt beleden en
geleerd. Men heeft afgerekend met den
godsdienst en erkent niet langer den ze-
deljjken invloed van den godsdienst op de
samenleving. Men gaat van het beginsel
uit, dat de mensch slechts een hoogere orde
van de hoogste diersoort is en dat dus geen
sprake kan zijn van een onsterfelijke ziel.
Hierop voortredeneerende, kent men ook
geen hooger standpunt toe aan hen, die
geroepen zjjn om land en volk te regee-
ren, zoodat zij, die tot op dezen oogenblik
in staat of regeering meer invloed beza
ten dan gewone stervelingen, het mikpunt
zijn van degenen, die zich anarchisten noe
men.
Het is daarom verkeerd de schuld van
dezen moord alleen op de anarchisten te
werpen en voorts zich alle verantwoorde
lijkheid van den hals te schuiven. Indi
rect is toch de geheele maatschappij schul
dig aan dergelijke wandaden. Het anarchis
me noemen wjj een «teeken des tjjds», dat
niet onopgemerkt mag blijven, en dat het
krachtigste bewijs is voorde sociale ziekte,
waardoor wjj zijn aangegrepen.
Persoonljjk zullen de meeste menschen
het anarchisme wel verafschuwen, doch dit
is niet voldoende. Ook blijkt het weinig
doeltreffend, wanneer de politie hen, die
als anarchisten zijn gesignaleerd, in het
oog houdt en bewaakt, want de vorsten
moorden der laatste jaren geschiedden on
danks de waakzaamheid van justitie en
politie.
Er behoort iets anders toe. Onze maat
schappij moet van haar krankte worden
genezen. De anarchisten moeten verdwe
nen niet door vervolging en straf, maar
door de werking van andere begrippen
dan die in onze dagen aan velen worden
ingeprent.
Allereerst behoort bjj de z. g. ontwik
kelden en de hooggeplaatsten een beter
begrip te komen van de verantwoordelijk
heid hunner positie. Zij moeten de over
tuiging bekomen, dat zjj niet slechts aan
sprakelijk zjjn voor hetgeen door hen per
soonljjk wordt gedaan, maar ook voor het
geen zjj spraken en schreven. Zoovelen
onthouden uit de leeringen der «wjjzen»
van onze eeuw slechts datgene, waardoor
zjj voor zich zeiven in een enkel wóórd
een gedragsljjn zien afgebakend en zien
voorbjj dat hetgeen zjj als de hoogste
wjjsheid waardeeren, niets anders is dan
een persoonljjken indruk of eene theore-
Ach, mompelt bjj, had ik dezen dag maar
nooit beleefd. Wanneer mijn goede meester
wiet, waarvan men zjjn Thé èee beticht, hij
zou van verdriet sterven, wanneer men hem
niet reeds zoo misdadig had omgebracht. Wee,
wee, dat ik, oude man, zoo iets moet aanhoo-
ren en aanzien.
Beklaagde, klinkt met diepen ernst de
stem van den president door de zaal, gij hebt
gepoogd een zware verdenking op luitenant
Von Dahlen en freule Von Bosse te werpen,
een verdenking, die beiden in uw plaats op de
bank der beschuldiging zou gebracht hebben,
wanneer het u gelukt was, haar te bewijzen. Gjj
hebt evenwel slechts gevolgtrekkingen gemaakt,
sreen enkel aannemelijk bewijs gebracht, dat
luitenant Ton Dahier en freule Von Bosse
de daad n. Tegen u hebben wjj even-
we! een overtuigend bew jjs en dat bestaat iu
<!;ji hanc-eaoen, die ouder het bed van den
Qn hebt getracht, dat bewjjs door aller
lei beweringen te ontzenuwen, maar ook dat
te u *>ie' lukt. Niettemin moet ik erkennen,
d»t or ernsiige gronden tot verdenking tegen
d b luitenant r'uden bestaan, wanneer de oude
Abel niet gezien had, dat gjj het huis verliet.
Aoei heeft onder oede getuigd, dat gjj het
waart dien hjj het huis heeft zien verlaten.
Het is zeer onwaarschijnlijk, dat de luitenant
zich zoo verkleed en vermomd kan hebben,
dat hjj u op een haar geleek. Hjj is grooter
en slanker dan gjj en man kan ,,icll door
een vermomming toch niet kleiner maken.
Zijn onbewezen bewering, dat hjj in het
Park geweest zou zjjn ejj daar 0p een bank ge
slapen zou hebben, moet dus voor waarheid
worden aangenomen. Uw oordeel over hem mag
gedeeltelijk juist zjjn, Waj echter freule Von
Bosse betreft, hebt gjj njetg dan ia(teringen
uitgesproken. Het is mjjn voornemen niet, mjjn
beweringen een voor een te weerleggen, ik wil
u alleen aantoonen, dat het u niet gelukt
is de verdenking van u 0p ailderen ta bren-
gen.
Tnérèse hoort het, haar oogen krjjgen weder
glans, een zachte blos bedtkt weer haar wan
gen, zjj ademt ruimer.
De advocaat Van ahlendorff staat op.
Ik verzjek het woord, Z9gt bjj.
De president geeft hem een toestemmend
teeken.
Edelachtbare heeren rechters en gezwo
renen, begint de advocaat, staat mij toe u op
oen waarscbjjnljjkbe'd voor de beklaag !en te
wjjzsn. tij) deelt met mjj de overtuiging, dat
de moord slechts uit geldzucht werd gepleegd
de moord was slechts een middel om het doel
te bereiken. Was het den beklaagde en zjjn
verlooide er om te doen, de brandkast vaa
dfü geheimraad te plunderen, dan hadden zjj
volstrekt niet noodig een moord te plegen
zjj konden hun doel op veel gemakkelijker en
tische uitspraak die slechts professorale
waarde bezit.
Het anarchisme moet verdwjjnen wil
er van ons tegenwoordig geslacht iets te
recht komen. Deze uitspraak schjjnt over
dreven, maar bevat volgens ons niets dan
de zuivere waarheid. Al wie dus nog hart
heeft voor onze samenleving en eigenbaat
verafschuwt,moet medewerken om datziek-
teteeken van onzen tijd te verdrijven. Lang
niet gemakkeljjk zal dat gaan. Het gift
heeft reeds jaren gewerkt. Het organisme
der samenleving is er reeds van doortrok
ken. Maar toch is dit de eenige weg. Zoo
lang het voortwoekert zullen vorstenmoor
den worden gepleegd en zal alles, wat op
gezag geljjkt, moedwillig worden miskend
en verdacht gemaakt.
Wij prediken dus geen vervolging der
anarchisten, hoewel natuurljjk elke door
hen bedreven misdaad niet streng genoeg
kan gestraft worden. Maar wat wjj wel
wenschten, is een krachtige prediking van
het Christeljjk beginsel, dat onmiddelljjk
elk motief der anarchisten het zwjjgen
oplegt. De menschen moeten, meer dan
thans, overtuigd worden van de hooge
beteekenis van hun leven. Zjj moeten meer
algemeen hun maatschappelijk welzjjn af-
hankeljjk weten van hun zedelijk stand
punt en doordrongen zjjn van de waar
heid, dat een ieder verplicht is om de af
dwalingen van zjju evenmensch te verbe
teren en te herstellen.
Dit alles leeren ons geen geleerde be-
toogen van professorale heeren. Deze heb
ben reeds veel te lang allerlei waanwjjsheid
gekweekt en halve geleerdheid bevorderd.
Neen, het anarchisme moet bestreden wor
den met het eenige wapen: het geloof.
Het geloof, in den Christus en daardoor
ook bet geloot in het herstel der zieke
maatschappij. Soms geraakt men wel eens
in twijfel, of dit middel alleen wel vol
doende zal wezen om de vele afwjjkingen
onzer verdorven samenleving te verbete
ren. Maar andere malen gevoelt men in
zich de kracht, die uit het waarachtig
geloot voortspruit en die een Constantjjn
in zjjn banier deed schrijven«In dit tee
ken zult gjj overwinnen».
Zeker, ook de zonne der gerechtigheid
zal opgaan over de duisternissen van onze
dagen. Maar wij moeten en kunnen dit
tjjdstip verhaasten. Wjj mogen niet kla
gend en treurend over de verdorvenheid
de handen in den schoot leggen, maar
moeten in den strjjd des levens, die voor
den 6ftn zwaarder is dan voor den ander,
ook de overwinning bevorderen van het
eenig ware^ medicjjn voor de kwijnende
maatschappij. Wie meent daartoe niet ge-
minder gevaarljjke manier bereiken. Alvorens
ik verdof ga, wenschte ik aan freule Von Bosse
een vraag e riekten. Edelachtbare, staat ge
mjj toe, aan de freule die vraag te doen
Freule Von Bosse, wees roo goed voor
d8 balie te komen, zegl de president.
Zjj e'aat°P> Wankelt eenige schreden naar
voren en «e den advocaat angstig aan.
?/eole> begint deze, wilt ge zoo goed
zjja mÜ deze vraag te beantwoorden Placht
uff ontslapen grootpapa des avonds, voor hjj
te bed gmg, een slaapmiddel in te nemen
Ja, dat was zjjn gewoonte, verklaart The-
rèse, «l dronk eiken avond, als bjj ter ruste
ging, een 8la» water, waarin hjj een wit poeder
had gemengd.
Mengde hij dien poeder zelf in het wa
ter of deed iemand anders het ook wel eens u
misschien of de kamenier Anna
Neen, hjj deed het altjjd zelf. De poeders
waren in een kast geborgen, waarvan hij al.
leen den sleutel had en waar hjj er 's avonds
een uitnam-
Houdt gjj het voor mogeljjk, dat men
uw grootpapa buitendien des avonds een verdoo-
vingsmiddel had kunnen ingeven f
Théièse denkt een oogenblik na.
Ja, antwoordt zjj vervolgens, grootpapa
dronk geregeld, nadat bij gedineerd had, een
halve flesch rooden wjjn. Zjjn bediende Abel
bracht die altjjd om 8 nnr op zjjn kamer en
lou dns wei gelegenheid hebben gehad, daar
een slaapmiddel in te werpen.
Goed, maar sou dat der kamenier Anna
Daring ook mogeljjk zjjn geweest f
roepen te zjjn, hij bedenke,, dat alle men
schen, ook de diepst gezonkenen, broeders
zjjn, die elkander in voorspoed toejuichen,
maar in hun afdwalingen terecht moeten
wjjzen en brengen op den goeden weg.
Dan zal eenmaal de «heilstaat»waarvan
ook wjj het ideaal koesteren, tot verwe
zenlijking komen en zal het anarchisme
tot het verledene behooren.
Bjj de beraadslaging in het Lagerhuis
over de kredieten voor het departement
van buitenlandsche zaken, zei B r o d riek,
sprekende over den toestand in China:
Wjj zjjn verplicht voort te rukken, onze
strjjdmacht bijeen houdend met die van
andere Mogendheden, om de gezantschap
pen te ontzetten. De Regeering wilde van
de verdeeling van China niets weten er
is geen reden om te gelooven dat wjj te
dezen opzichte in tegenspraak met andere
Mogendheden zjjn. Wat de Regeering ook
doe, de eventueele Regeering van China
moet zijn een Regeering voor Chineezen
door Chineezen. Er moet een schadever
goeding zjjn, maar de vorm van die schade
vergoeding is een zaak van later overleg.
Hoewel wjj op het oogenblik er nog geen
weg in zien, hoopt de Regeering dat de
Mogendheden eenigen grondslag znllen vin
den waarop een Chineesche Regeering
kan worden gevestigd, welke niet geheel
de voordeelen loochent van een beschaafde
heerscbappjj voor haar onderdanen. Er is
geen gebrek aan samenwerking onder de
bevelhebbers van de ontzettingstroepen
geen uitstel dat te vermijden geweest ware
heeft plaats gehad bj] het ondernemen van
den opmarsch naar Peking.
De kredieten heeft het Lagerhuis toe-
De Neue treie Presse ontvangt uit Bel
grado mededeelingen over hetgeen aan de
verloving van Koning Alexander met
mevrouwDragaMas chinvooratging.
Hieruit bljjkt, dat ook oorzaken van staat
kundigen aard in 't spel waren. Reeds in
't begin van Juni had de Russische zaak
gelastigde Manssurof een opvallend
lange audiëntie bjj de Koningin, eveneens
op 17 Juni en 18 Juli, dus kort voordat
de verloving bekend werd gemaakt. De
Koning zou M a n s s ujr o f verzocht hebben
het Russische hof gunstig voor zgn hu-
weljjk te stemmen. Daarop heeft M a n s-
s u r o f geantwoord, dat hjj er niet over
naar St. Petersburg kou schrjjven, vóór
dat waarborgen waren verstrekt, dat M i-
1 a n uit Servië zou verwjjderd worden en
de amnestie-quaestie volgens Rusland's
wenschen zou opgelost zgn. Het resultaat
van de audiëntie was, dat een buitenge
wone koerier naar St. Petersburg vertrok
en de Czaar zich weldra bereid verklaarde,
als getuige bij het huwelgk op te treden.
Kenmerkend is het ook, dat de deputaties,
die gelukwenschen komen aanbieden, steeds
pat ig niet uitgesloten. Abel haalde de
flesch uit den kelder, bracht ze in de keuken
en zette ze daar in warm water om den wijn
eenigszies te warmen. Meestal ontkurkte hij de
flesch vooraf. Het zou Anna zeer licht moge-
Ijk zjjn geweest m een onbewaakt oogenblik
een slaappoeder in de flesch leeg te storten.
j rt oü ,U' eu^e» zegt de advocaat
vriendetyk, gU kunt weer gaan zitten.
m! We? Z gezworenen,
jj e heerenQjj Hebt gehoord dat het
der kamenier Anna Döring mogelijk zou ge
weest zjn, den geheimraad een verdovings
middel in te geven. Had zij dat gedaan, dan
zou de geheimraad, die bovendien nogz^n ge-
wone poeders innai, zoo vast ge»l?P*° 1
dat een kanonschot hem niet geve x a"
dat alle voorbereidende g,en°men
waren, hadden de beklaagden ongehinderd in
de slaapkamer kunnen dringen. den g h
raad de sleutels onder het hoofdku"?"
men en ze na het berooven van de blandkast
daar wad er neerleg, Wa.ren. zonden de he-
klaagden een moord gepleegd e
strekt niet meer noodig was om hun do.*, dan
diefstal, te bereiken
Daarna worden de vragea voorgelezen, die
de jury te beantwoorden heeft.
De opgeschreven vragen worden aan de ge
zworenen rondgedeeld.
Mjjne heeren gezworenen, spreekt de
rechter van instructie Dornerik ben van
de schnld van beide beklaagden vast over-
tuigd, Hnn beweringen van onschuld bewjzen
niets. Zjj trachten de schuld op luitenant l'anl
in het bjjzjjn van den Russischen zaakge
lastigde worden ontvangen.
Bjj de aankomst van den Koning en
de Koningin van Italië te Monza, waren
aan het station de hertog van Aosta, de
hertog van Genua, de Graaf van Turgn,
de minister S a r o c c o, generaal P o n-
z o v a g 1 i a, enz. enz.
Op uitdrukkeljjk verlangen van E m-
m a n u e 1, was de receptie volstrekt niet
officieel. Nadat de Koning vol aandoening
door de prinsen begroet w»e, steeg hjj
met de Koningin in een landauer en reed
onmiddelljjk naar het kasteel.
Daar had een aandoenljjk tooneel plaats.
Zonder te wachten dat het portier van
het rijtuig voor hem geopend werd, sprong
de Koning haastig er nit en wierp zich
in de armen van zgn moeder, die op het
terras wachtte, omringd door alle prin
sessen en hofdames.
De Koningin en de Koning omhelsden
elkaar langen tjjd, terwjjl a lie omringen
den stonden te snikken. Toen maakte de
Koning zich uit de omhelzing los en trok
koniogin Hélène naar zjjn moeder toe;
zonder aan eenige hof-etiquette te denken,
haastte hjj zich daarop naar het vertrek
waar de doode rustte.
Hjj wierp zich op het lichaam van zgn
vader, kaste herhaaldelijk het voorhoofd
en snikte hevig. Toen wierp hg zich op
de knieën en deed een lang gebed waar-
bjj zich later koningin Hélène, konin
gin Margherita en de prinsen en
prinsessen van de koninklijke familie voeg
den.
De nieuwe Koning uitte den wensch, om
den geheelen nacht bjj het Ijjk van zgn
vader te waken.
Denkelijk zal het stoffelgk hulsel van
koning ïïmberto naar Rome op a. s.
Zondag worden overgebracht en de be
grafenis aldaar plaats hebben. Het ljjk
zal in het Quirinaal worden tentoon ge
steld.
Maandag zullen de Kamers bijeenkomen
en eene rouwzitting honden, waarbjj eene
lofrede op den Koning zal worden uit
gesproken.
De lijkkamer heeft baar vroeger aan
zien bewaard. Boven het bed, waarop het
stoffelgk overschot ügt» hangen, behalve
een portret van prin® A m a d e n s, van
wien de Koning zooveel hield, twee por
tretten van voorouders van het Konink~
lijk Huis. Uit den tuin komt een heer-
Ijjke bloemenlucht, het gezang van zin
gende vogels klinkt door het geopende
venster. De altaren zgn in een aangren
zend vertrek. De hertog van Aosta, de
graaf van Turgn en de hertog van Oporto
verrichten met een vleugel-adjmRmt in
gala-uniform den eeredienst.
Behalve de Koningin en de prins®88?0'
die aan de sponde van den Koniof? bid-
den, heeft memand toegang tot d® kamer.
Koningin Margherita breng' all®°
in verbazing door haar kalmte
het weerzien vau haar moeder.barstte Ze
in tranen uit. Alle beschikking00 voor
Von Dahlen te werpen. Gjj ke..b'8e!
hoord, welke taktiek Stein daartï i e, hoe
hij de ongelukkige kleindochter van den ver-
slagene ook met rïn beach uidigingen aantastte,'
die louter op ls'ter en logen berustten. Ik be
hoef hem hier met te^weerleggen, hjj heeft
siohaelven reed» weerlegd door de onwaarschijn
lijkheid van zjjn verklaringen.
De bewjjeen voor de schuld van Stein «n
Ann» zin volkomen geleverdten eerste d°ot
I den handschoen van Stein, die onder het bed
van den vermoorde werd gevonden tent'"®48
door de getuigenis van Abel, die stein op
den morgen na den moord tussoheu 5. 8n. 6
uur het huis van den geheimraad h6?" B®n
verlaten. Die beide bewjjten he»\.tem met
kunnen vernietigen, hoeveel moei'® °!J M zich
ook toe gegeven heeft.
Er is hier een moord gepleegd, een misdaad,'
die lang voorbereid en met groote slimheid is
ten uitvoer gebraoht. Ik ver»oek U dus de vragen
omtrent hun eohuld met ja te beantwoorden.
MHne heeren cesworenen, bevint daaroD
de verdediger von Nahlendor
openbare aanklagrr heeft rij- a»1 -*
opgenomen. Ik had verwaehV d». da
derheden, welke de beklaagden k n
(lediging aanvoerden, nader sou behandelen
dit ia helaas niet het gevai. Ik coup
lat het mjj sal gelukken u van -ie onwn'-u-
der beklaagden te overtuigenof
king, die tegen den luitenant oB ^,,_n
dochter van den ver-c-r:0
grond is of niet, wi- -