No. 4561
Maandag 13 Augustus i900.
25ste Jaargang.
2lag Ëlaö voor eStoorö- art
agite ma non agitate.
Staatstoezicht.
Het Noodlot,
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
PRTJS DER ADVERTENTIES:
Van 1—6 regels
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
50 Cents.
?7.
r t ^<n^rf^>eno v??r Jiet BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etrangère,
Cr. L. DA UBE Sr Co. JOBN., F. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre
Er bestaan in ons vaderland eenige
Vereenigingen, die de vragen, welke zich
op wetenschappelijk gebied voordoen, van
een wetenschappelijk standpunt beschou
wen en in welker vergaderingen dan con
clusies worden aangenomen, die gelden
als de opinie van het wetenschappelijk
Nederland over bedoelde quaestiën.
Wjj dwepen volstrekt niet met die
Vereenigingen. Het meerendeel harer leden
bestaat uit kamergeleerden of halve ge
leerden, die de te behandelen quaestiën
uit .een hoogst partijdig oog bezien en
gewoonlijk van de practjjk weinig of niets
weten. En het oordeel van zulke mannen
geldt dan als de officieele wijsheid, terwijl
ieder ander, die het vraagstuk meer van
den practischen kant heeft bezien, als een
domper wordt beschouwd.
Maar ook hier gaat de natuur weer
boven de leer. De waanwijzen, die de
praktjjk langen tjjd hebben verloochend,
moeten dikwjjls teD slotte erkennen, dat
zjj hebben gedwaald en dat hun theore
tische beschouwingen eigenljjk slechts de
voortzetting waren van academische be
spiegelingen, die geen verband hielden
met de toestanden in het werkelijke leven.
Daarom doet het ons genoegen uit den
boezem van een dier Vereenigingen eens
iets mede te deelen, dat werkelijk onze sym
pathie bezit, omdat er uit bljjkt, dat men
nog niet geheel het oog heeft gesloten
voor de praktjjk.
In de aanstaande jaarvergadering van
de Vereeniging voor de Staathuishoud
kunde en de Statistiek, is nameljjk ter
behandeling gesteld het onderwerp«De
wenscheljjkheid eener bijzondere wettelijke
regeling van het levensverzekeringsbedrijf,
(inclusief de begrafenisfondsen) hier te
lande, de beginselen van welke deze zou
moeten uitgaan, en de punten, welke daar
bij zouden behooren te worden geregeld.»
Over het onderwerp zelf willen wjj hier
niet spreken, doch wel over eenige stel
lingen, die de beide praeadviseurs, de
heeren Dr. S. R. J. v a n S c h e v i c h a-
ven en Dr. R. H. van Dorsten,
hebben ontwikkeld.
Eerstgenoemde verklaart n.l. o. a.
«Het al of niet invoeren van Staatstoe
zicht, dat, zooals de ondervinding leert,
niet anders is dan Staatsbehéeris voor
het algemeen belang van te groot gewicht
dan dat zulks mag beslist worden bij het
maken van een aanvullingswet, te meer,
omdat het invoeren daarvan, zonder dat
er een beslissing gevallen is omtrent de
algemeene toepassing, de particuliere ïn-
FEÜ ILLS TON.
45
Vervolg.)
Döringl schreeuwt de kerel, Anna Co
ring? Die heeft gezeten, dat is die meid van
den moordenaar Stein 1
Ik ben vrijgesproken, verklaart Anna.
Gjj sijt zeker uit de gevangenis ontsnapt,
roept de dronkaard. We moeten haar vast
houden en naar de politie brengen, maar ik
wil niets met de politie te maken hebben en
daarom er uit, oogenblikkeljjk er uit
Maar man, zegt de oude vrouw, wü moe
ten toch bljj zijn dat
Houd uw mond, er uit zeg ik, of....
Hij nadert Anna dreigend, zjj snelt in doods
angst de deur uit.
De beschonkene heeft de huisdeur open ge
laten. js ju een oogwenk on do straat.
ij .lucht vol ontzetting en biijh eerst staan
dustrie der levensverzekering zou over
leveren aan de banden van onverantwoor
delijke ambtenaren, wier vakkennis uit
den aard der zaak problematisch is.»
Wij zijn het met deze conclusie vol
komen eens, waar de praeadviseur zijn
meening grondt op de stelling dat Staats
toezicht niet anders is dan Staatsbeheer.
Men hecht in onzen tjjd veel te veel aan
het oppertoezicht van den Staat en ver
geet daarbij dat dit toezicht gewoonlijk
ontaardt, in Staatsbeheer, zoodat zij, die
altijd zoo hoog opgeven, van de groote
waarde, die het toezicht van den Staat
voor de een of andere zaak kan hebben,
eigenlijk een lans breken voor het Staats
beheer en dus indirect spelen in de kaart
van de sociaal-democratie.
Bij honderden gelegenheden hebben wjj
altjjd de wenscheljjkheid betoogd om den
Staat zoo weinig mogeljjk te mengen in
het maatschappeljjk organisme. De Staat
behoort er te wezen om de individueele
rechten tegen willekeur en geweld van
anderen te verdedigen, maar men moet
den Staat niet telkens te hulp roepen
om een zaak, in casu de levensverzekering,
te bevorderen. Geljjk op elk ander gebied,
zou het toezicht van den Staat weldra
veranderen in medewerking en ten slotte
in alleenheerschappij.
Ook de andere praeadviseur geeft aan
Staatstoezicht niet de voorkeur. Hp komt
tot de conclusie, dat van de twee beginse
len Staatstoezicht en Vrijheid en Open
haal heid het laatste onvoorwaardeljjk als
grondslag dient gekozen te worden voor
een wetteljjke regeling van het levensver-
zekeringsbedrjjf. «Aan Staatstoezicht is
niets dan nadeel, aan het Engelsche stel
sel louter voordeel verbonden. Vrjjheid en
Openbaarheid is noodigdoeltreffend, en
bevordert de gezonde ontwikkeling van het
bedrijf. Staatstoezicht is onnoodigniet
doeltreffend en belet de gezonde ontwik
keling van het bedrijf. De logische rede
neering voert tot deze conclusie, de prac-
tjjk bevestigt haar.»
Wij behoeven niet te zeggen dat wjj het
ook met deze conclusie geheel eens zjjn,
en waar men staat voor de regeling eener
zaak, die nog niet aan het Staatstoezicht
is onderworpen, daar doet men goed eerst
eens de voor- en nadeelen van dat toe
zicht te onderzoeken.
De voordeelen van het Staatstoezicht
zijn weinige. De Staat doet als de zon met
een plant, die op rotsachtigen grond is ge
zaaid. Door de kracht, welke zjj ontwik
kelt, groeit de plant al spoedig flink op,
maar weldra wordt het duideljjk dat haar
innerljjke levenskracht ontbreekt. Zjj is ge-
Nu *tsat zjj in de duisternis en weet geen uit
leg venvrjjfeling overvalt,'naar weder
fn .is vioeieu overvloedige tarnen over
kaar wangen.
Wil niemand kaai dan opnemen, aal tjj ner-
£fns aan schuilplaats vinden
Zj wankelt voort,
Eindelijk kan sij niet verder, sjj valt neer
ip 4en stoep voor een huis,
Dwr bljj ft ij) een oogenblik onbeweeglijk ritten.
Eensklap schrikt zjj 0p.
Ozegt een diepe, vreemde stem.
Anna staat haastig op.
Voor haar staat een oud man met een Is
raëlitisch voorkomen, in een wjj den kaftan ge
huld, een muts diep in de oogen gedrukt.
-T- 5 herhaalt hjj mjjn kind, hoe komt
gï hier? 11
A-nna "v,T"teen lemming waarin slechts het
gerings e 5 van deelname een weldadigen
invloed op haar moet uitwerken. Zn let niet
op het ongunstig uiterlijk van den man, die
200 onverwacht voor haar staat.
Ach mijn eer ik jk ben zoo naam
loos ongelukkig, klaagt zjj.
Hjj buigt zie over haar heen en ziet haar
in het lieftallig gelaat.
Dat kan i u aandien gij schijnt mij van
de geheele wereld verlaten.
Dat ben 1 ook, en voor Het eerst ziet
zjj hem wat oplettender aan Hoe komt
het dat gï z0° laat no8 hier onder den blooteD
hemel zit
Omdat ornaat ik g^ea onderkomen
heb.
Wat Hebt gjj dan geen geld
Dat wel, maar niemand wil mjj in huis
hebben.
Sist? Dan zal ik het doen, zejt hjj,
zonder er zelfs naar te vragen waarom niemand
haar in hui» hebben wil. Gij zul. j rajj sen
schuilplaats vinden. Ik ben een end man, leef
geheel alleen en verlang ar al zoo i»ng naai,
dat een zachte vrouwenhand wat orde en ge
zelligheid in mjju huis brengt, Gjj suit das
doemd tot een kort, zjj het ook voorspoedig,
leven. Op dezelfde wjjze gaat het, wanneer
de Staat zich inlaat met een maatschap
pelijk vraagstuk. Door de rjjke hulpbron
nen, waarover de Staat beschikt, kan hjj
een zaak al spoedig tot grooten bloei bren
gen, maar dit duurt slechts kort. Het bljjkt
binnen kort, dat de bloei slechts van bui
ten af is aangebracht en dat zonder die
hulp de zaak het niet langer kan uit
houden.
Een voordeel der Staatshulp is dus de
spoedige ontwikkeling van het belang, dat
de Staat zich heeft aangetrokkenmaar
het nadeel is de hulpeloosheid, de innerljjke
zwakte van de zaak, die op de been ge
holpen is door den Staat en niet de kracht
bezit om alleen op de beenen te bljjven.
Dit gevoelen de geleerden, die zoovele
jaren de Staatsmacht hebben verafgood,
thans beter dan eenige tientallen jaren ge
leden. Wel zjjn nog niet allen bekeerd,
en worden velen door valsche schaamte
weerhouden om hun ongeljjk te erkennen,
maar gelukkig begint liet ook in dit op
zicht te dagen. De staathuishoudkundigen
hebben hun theorieënzjj het nog niet
geheel, dan toch gedeeltelijk, verwezen
lijkt gezien en moeten nu toegeven, dat
de leer van de Staatsalmacht ons verder
van de wjjs brengt dan wjj ooit geweest zjjn.
Het communisme, dat in het verre ver
schiet zichtbaar werd, heeft het nog bjj-
tjjds terug gebracht van den wensch naar
verwezenlijking der Staatssuprematie op
elk gebied. Men beeft de logische conse
quentie der theorie, dat de Staat op ieder
terrein van menschelijk werken een taak
heeft te vervullenin de toekomst reeds
kunnen aanschouwen, en deinst nu terug
voor hetgeen eertjjds met zooveel ophef
werd verkondigd.
Wjj juichen dien ommekeer van harte
toe ook al zal hij nog niet dadelijk en
overal zjjn op te merken. De hoofdzaak
is dat men mannen van de practjjk aan
het woord laat komen. De beide praead
viseurs, wier namen hierboven werden ge
noemd, zjjn doorkneed in het vak, waar
over zjj hun oordeel ten beste geven en
van hen kon men dus verwachten, dat zjj
de practjjk niet zouden verloochenen.
Zoo moet er verbetering komen in de
zienswijze omtrent de verschillende vra
gen van den dag. Waar men armoede tracht
te lenigen, laat men daar een productieve
werkverschaffing door het particulier ini
tiatief in het leven roepen. Waar men
takken van volkswelvaart wil bevorderen
laat men daar zonder Staatshulp bloei en
vooruitgang trachten te verspreiden. Waar
men kennis, kunst en wetenschap voornit
bij mij buisvesting vinden, zonder dat ge mjj
iets anders behoeft te geven dan uw zorg voor
het huishouden. Volg mjj maar, de oude Ss-
muel Gohn meent het goed met u, het is niet
de eerste kear in zjjn leven, dat hjj een vin
gerwijzing van Jehova voigt en den nood van
anderen lenigt, kom
Anna stelt vertrouwen in den ouden man.
Hjj heeft haar niet met bjj toeval gevonden
maar reeds sedert geruimen tjjd gevolgd en be
spied.
Onder den tameljjk verren weg naar huis
vraagt hjj vol oprechte deelname naar haar
wederwaardigheden.
Openhartig vertelt zjj hem haar lotgevallen.
Wat zou het haar ook gebaat hebben, die te
verzwjjgen
De oude scheen, naar zjjn spreekwijze te oor-
deelen, een ontwikkeld mensch te ejjn, het was
dus niet aan te nemen, dat de geruchtmakende
rechtzaak, waar iedere'en in de stad vol van
was, hem onbekend zou zjjn.
Dus Anna DöringArm kind Gjj zjjt
wei te beklagen. God vsn Abraham, hoe menig
een is niet reeds door boosaardige praatjes
voor het gerecht gekomen Maar troost u, een
rein geweten is duizendmaal meer waard dan
de meaning der wereld, die nu eenmaal zoo
liefdeloos is. Gjj zjjt ook nog jong, er zal voor
u wel weer een gelukkiger tjjd. aanbreken.
lOindeljjk is de woning van den 011de iu het
grjjze ilot bereikt
Nu ben ik thuis, mjjn kind en gjj zult
het ook zjjn. Ik ben een eenzaam grjjsaard
os handel in antiquiteiten, gebruikte meube-
wil helpendat men daar liefde eD be
langstelling weet te verwekken, en aldus
de innerljjke kracht er van tracht te ver-
hoogen.
Maar laat men toch wat minder steu
nen op den Staat. Geljjk wij zeiden, is de
Staatshulp wel gemakkeljjk, doch de meeste
1 zaken, die gemakkeljjk tot stand komen,
hebben geen duurzaam bestaan. Bovendien
schikt ons volkskarakter zich spoedig naar
dat gemakkeljjke, en maakt de Staatshulp,
dat wjj allengs de kracht en den moed
zouden missen om iets zonder den Staat
te ondernemen terwjjl omgekeerd onze
volksaard er ook op is aangelegd om groote
moeiljjkheden met eigen kracht te overwin
nen, wanneer wij zien, dat ons geen hulp
van buiten wacht.
Daarom verheugen wij ons over de beide
besproken adviezen, en spreken wjj de ver
wachting uit, dat de officieele wjjsheid en
waarheid in ons vaderland nog eenmaal
tot een harer grondwaarheden verklare, dat
Staatstoezicht slechts in hoogst enkele ge
vallen wenschelijfe moet heeten.
Frankrijk.
De Echo de Paris ziet in de benoeming
van generaal graaf Waldersee tot op
perbevelhebber der Internationale troepen
in China een vernedering voor het Fran-
sche leger.
Generaal Waldersee, zegt het blad,
heeft in 1870 tegen Frankrijk gestreden
en met de Duitschers, die hjj aanvoerde,
vele overwinningen behaald. Nu zal een
officier van den grooten staf van het
Duitsche leger te land het bevel voeren
over Fransche troepen, terwijl op zee onze
schepen gecommandeerd zullen worden
door een Engelsch admiraal, dat is het
blad wat al te kras. Het blad wjjt de
schuld niet aan keizer Wilhelm, maar
aan d6 Regeering der Republiek die door
haar zwakheid, haar kreeftengang en on
geschiktheid in de oogen van den Oos
terling Frankrijke invloed tot een bela-
cheljjk minimum terugvoert, ja bjjna ge
heel vernietigt. Arm Frankrijk, waar bljjft
uwen naam van «la grande nation» te
zjjn
Te Lyon is de droevige tjjding uit
China aangekomen waarbjj gemeld wordt,
dat de paters D e n n van Kamerjjk, en
M a g n i n van Metz, met 3000 inlandsche
Christenen te Petchili in China zjjn ver
moord, zoo werden ook de paters G e 0 r-
g 0 n van Lyon, en L e r a y in Noord-
Mandschourjje, om het leven gebracht.
In een hotel der rue du Grand Prieuré
te Parjjs woonde op de zesde verdieping
een jeugdig echtpaar Albert Fagot
19 jaren en JulietteDuhalier, 18
jaren oud.
Woensdag-morgen bracht h a g 0 t zgn
vrouw in een aanval van woede zes mes
steken toe, hjj wierp haar vervolgens uit
len en kostbare zaken, die door kenners zeer
gezocht en goed betaald worden.
Hjj haalt een grooten sleutel uit zjjn
en opent de winkeldeur, evenals de geheim
zinnige moordenaar van den geheimraad Von
Bosse dat gedaan heeft.
Anna huivert onwillekeurig, als zjj den drem-
pel overschrijdt.
Zoo, houd u nu aan mjj vast, het beste
was da g, de hand gaaft.
Eerst gmg het door een stikdonker vertrek,
toen blies een koude lucht Anna in het
nr gingen over een binnenpl®»ts-
Weder komen zjj in een donkere 8 8*
Het hart van Anna klop' ^'.J^^P'
vat w l rlflt weldra tot ecu hc*
IiW an r°UWen -F'Het is haar ah brengt
-
Spoedig brandt er een lampje.
rr «u binnen.
De deur i» *°o 1"*. dat Anna moet buk-
ken om met den hoed op m de kamer te
k°Het' i. een tameljjk groot vertrek, maar er j
bleef slechts een beperkte ruimte over om nob
te bewegen. De groote kamer staat vo* oude
meubelen en er heerscht een mtlffe lucht, die
benauwend op het meisje werkt.
Ga nu maar zitten, ga zitten, juffrouw
During, noodigt de jood haar uit op vriende
lijken toon.
Hjj neemt 'ju muts af.
Zijn haar is donkergrijs, maar zijn gelaat
het venster en sprong er daarna zelf uit.
De moordenaar viel verpletterd op de stee-
nen en was morsdood. Zjjn slachtoffer werd
met verbrijzelden schedel opgenomen en
stierf in het gasthuis.
China.
De strjjd, dien de Europeanen in het He*
mekche Rjjk zullen te strjjden hebben zal
in hoofdzaak geleverd worden in de Qy.
neesche provincie Peking, daar de verbon
denen op de hoofdstad aanrukken. Deze
provincie telt een bevolking van twaalf
millioen inwoners, waarvan 34.640 katho
lieken met Mgr. Alphonse Fa vier
aan het hoofd. De stad Peking telt vjjf
parochiën. Tientsin heeft twee parochie».
In Peking zjjn twee seminarie?, in de pro
vincie 35 kerken en 745 kapellen, 153
katholieke scholen, benevens drie hospi
talen en twee weeshuizen.
In de religieuse inrichtingen te Peking
zgn 44 Lazaristen, 6 Enropeesche en 47
inboorlingen Trappisten, benevens 32 Zus
ters van Liefde.
Velen hunner zjjn door beulshanden ver
moord.
Italië.
De moordenaar van koning II moer-
10 heeft aan den Rechter van instructie
medegedeeld, dat weldra een andere mis
daad, geljjk aan de zjjne, de wereld in
opschudding brengen zal.
De afschuw welke het land heeft aan
gegrepen tegenover de misdaad te Mon-
za, kon, helaas, niet verhinderen dat bjj
de parlementaire verkiezingen, die Zon
dag plaats hadden te Gonzaga en te Bu-
drio, twee socialisten naar de Kamer wer
den afgevaardigd, L 011 i n i en B i s s 01 a t o.
En dan roept men 't van de daken uit, dat
geheel Italië met koningin Margaretha
in droefheid verzonken ligt over den moord
aanslag op koning Umbertol
De verkiezingen van Gonzaga en Budrio
leveren het bewjjs dat het volk er andera
over denkt.
Rusland.
Graaf L a m s d 0 r ff, die na het over
igden van graaf Moeravjefad interim
met de leidiDg van het Departement
van Buitenlandsche Zaken wasjj belast, is
door den Czaar tot Minister van Buiten
landsche zaken benoemd.
Van dezen Minister wordt gezegd dat
hjj een zeer gematigd en voorzichtig staats
man is. 8
Duitsehland.
Graaf Waldersee ontving van Kei
zer Frans JozefvanOostenrjjk en van
koning VictorEmmanuel van Italiëi
naar aanleiding van zjjn benoeming tot
opperbevelhebber der troepen in Chin«i
harteljjke telegrammen.
Graaf Waldersee vertrekt den 21 sten
a. s. van Genua of den 22sten vfl^-^aPe^8
naar Oost-Azië, allereerst naar Shanghai.
België.
Het huweljjk van prins A r va&
België met de hertogin El*8 9 be 1 h «al
vertoout weinig rimpel»- 2jjn n®08 18 «terk ge^
bogen, het kenmerk van »V<> 80
Gjj zult wel vermoeid sBn t
Doodmoe.
Ma»r gjj hebt zeker ook honger en dor»t?
Pit niet, mijnheer Gohn, ik verlang al'
leen te slapen.
Aan dat verlangen kan spoedig vold»»n
worden, maar wat gebak en een glas wi/«
gjj toch niet weigeren.
Anna wil hem niet beleedigen en kaiï~l toe"
stemmend.
De jood brengt een versch g®wlc e.n een
fleech krachtigen wjjn, iets w»< 0,611 "5 hem
niet gezocht zou hebben.
Als Anna zich een weinig venterkt heeft,
wjjst de jood haar een slaapplaats aan, tame
ljjk ver van deze kamer®en m°est drie ver
trekken doorgaan.
Het is een klein, zeer undeljjk kamertje,"
het bed ,i» ver«ch gespreid, &1, verw#chtte
men haar.
- Daar heeft zoolang mjjn goede liefe
vrouw geslapen, mfln talige Eacuel, zegt hf
bewogen, nu slaapt sjj nog langer, m*!ar erg-ne
anders.
hj Viischt zich een traan uit hei
Vfjj sullen over het verda» t
«preken en denk mair niet. tc
op te staan. Ik kan naB zeer üo^d voer
die gebeurtenissen u heb'>w
1 heeft men een tjjdlang m*i r
dat gjj onder mijn dak
oog
tellen hoe
ipen. D-u
ig en Goa geve.
e guit vinden.
Goeden nacht.
iffordi verve
(MRlITi
lïAlNÏLENU
