NIEUWE
kDagSlaó voor cföooró' on Suió-OCollanó.
Liberale politiek.
No. 4502.
Dinsdag 14 Augustus 1900.
25ste Jaargang.
Het Noodlot,
BÜ~ITEN LAND.
Afzonderlijke nummers, i
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BUBEiUSt. Janstraat Haarlems
/1.10
«1,40
<2,80
«0.03
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer7»/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte^
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Redacteur-Uitgever, W. KAPPERS.
Volgens de uitspraak van een bekend
Fransch Staatsman, ligt aan elk politiek
vraagstuk een godsdienstig vraagstuk ten
grondslag. En inderdaad, wanneer men met
het gezond verstand eea weinig nadenkt
dan begrjjpt en erkent men alras de waar
heid dezer uitspraak.
Immers, in de Tien Geboden vindt men
niet alleen de grondwet van het Christen
dom, van den Christelijken godsdienst, maar
tegelgk ook den wegwijzer voor het gezag,
de onderdanigheid, de rechtvaardigheid, de
zedigheid van een voik, omdat elk mensch
zich onderwerpen moet aan de wet der stee-
nen tafelen en daarnaar levend, tegelijker
tijd een passende steen wordt in het reus
achtig gebouw van de menscheljjke maat
schappij.
Wie zich daaraan onttrekt, hp past niet
in het gebouw, waaraan de menschheid tel
ken dage werkzaam is.
Om diezelfde reden is het ook een vast
staand feit, dat elke politiek, die met ge
loof en godsdienst geen rekening houdt, zich
onmogelijk zal kunnen handhaven, omdat
zulke politiek, van geloof en godsdienst ver
vreemd, de hechte grondslagen mist, waar
op met gunstig welslagen kan worden voort
gebouwd.
Hoe merkwaardig bljjkt dit vooral uit
de politiek, welke in de laatste vjjftig ja
ren in Europa den toon aangafWe be
doelen de politiek, die in de laatste halve
eeuw in alle landen van Europa onder den
titel van «liberale» politiek gepoogd heeft
een staatkundig stelsel in te voeren, dat de
kiem des doods in zich ronddraagt.
Beschouwen we alleen, wat bjjv. in ons
eigen vaderland heden ten dage is over
gebleven van de oorspronkelijke liberale
partjj en wat er geworden is van het ove
rige gedeelte.
Onze huidige Kamermeerderhéid heet
liberaalmaar onder die meerderheid wordt
ook meegerekend het radicale element en
FE U1LLBTON.
Vervolg.)
Anna bljjft alleen.
Zjj legt zich te bed, maar lang nog bljjft zy
wakker liggen, totdat eindeljjk de natunr haar
rechten gelden doet.
De jood zit nog geruimen tjjd alleen, zjjn
trekken schjjnen te verjongen als hjj voor zich
mompelt
Alweer een atap verder. Nu ia mjjn
wensch vervuld, zjj ie in mijn macht, de mooie
Anna.
Een onheilspellende glimlach plooit zjjn lip
pen en zjjn oogen beginnen te fonkelen.
De preaident Yon Uhlenhorat zit alleen in
zjjn atndeervertrek. Hjj leunt achterover in den
fauteuil voor zjjn achrjjftafel en blikt atrak naar
een papier, dat opengevouwen voor hem ligt.
Het ia het over zjjn zoon uitgeaproken dood
vonnis en hjj zal, hjj moet dat onderteekenen.
De letters beginnen voor zjjn oogen te sche
meren, hjj atrjjkt met de hand over het voor
hoofd en een diepe zucht ontsnapt aan zjjn
borat.
In de laatste dagen is hjj merkbaar verouderd,
zjjn dnnne haren zjjn witter, zjjn rimpels in
het gelaat dieper en talrjjker geworden. Een pjjn-
ljjke trek ligt om zjjn mond.
Een gerechtsdienaar treedt binnen en dient aan:
zelfs het socialisme in allerlei kleurscha-
keeringen.
Ziedaar dan de ladder, waarlangs de
liberale idee van de alles omvattende en
doordringende stof, de materialistische le
vensbeschouwing van de negentiende eeuw,
afgedwaald is tot het nihilisme op geeste
lijk gebied.
Er werd gestreefd naar stoffelijke be
schaving, gestreefd naar stoffelijken voor
uitgang. Op de staatkunde van alle Eu-
ropeesche landen is het waarmerk gedrukt
van vooruitgang en beschaving. Het zegel
van vooruitgang en beschaving kenmerkt
de wetenschap in al hare deelen en onder-
deelendat zegel hecht zich vast aan alle
takken van ujjverheid, aan alle uitingen van
het geesteljjk leven.
Vooruitgang Ziedaar het parool van elk
begrip! Maar niet tevreden met den voor
uitgang op stoffelijk en vergankelijk gebied,
wierp men zich ook op de bovennatuur
lijke openbaring; en de geleerden, de man
nen van den vooruitgang, brachten het zelfs
zóóver dat zjj langs mathematischen en
chemischen weg en berekening het geloof
aan God en Zjjn geboden yvisten op te lossen.
Het menscheljjk vernuft van onze dagen
slaagde erin om den sleutel te vinden van
de schatkamer der vrjje gedachte en het
vrjje geweten. In den golvenden stroom van
stoffelijke welvaart werd God van Zjjn troon
gestooten, Zjjn wet met voeten getreden,
Zjjn altaren omvergehaald.
Op die wjjze heeft de beschaving dezer
eeuw vast aan de liberale idee verbon
den haren eersten grondslag terugge
vonden in de godsdienstige omwenteling der
zestiende eeuw en in de daaruit voortge
vloeide rationalistische en materialistische
wijsbegeerte zonder God, in de onafhanke
lijke moraal, in de atheïstische staatkunde,
in een Christendom zonder. Christus.
In de vrije gedachte en in het vrjje gewe
ten lag ook de kiem van de staatkunde der
vrjjheid, de kiem van de liberale staatkun
de, welke zich langen tjjd heeft weten staan-
Mijnheer de pretident, een dame wenacht
u te spreken,
Uhlenhoret siddert, een voorgevoel zegt hem
wie die dame is.
Haar naam
Dien heeft zjj niet willen noemen.
Ik weigerde eerst haar aan te dienen, maar
zjj verzocht er zoo dringend om.
Goed, laat die dame binnenkomen, be
veelt Ifhlenhortt.
Tot uw orders, mjjnheer de president.
De bediende buigt en verwjjdert zich.
Hoe zal ik mjj rechtvaardigen mompelt
de ongelukkige gijjsaard.
Een dame treedt binnen, in het zwart gekleed
en dicht gesluierd.
Haar gang, baar slanke gestalte verraden hem,
dat zjjn voorgevoel hem niet bedrogen heeft,
dat zjj het is, zjj
Hjj wil opstaan om haar te groeten, maar de
kracht ontbreekt hem daartoe.
Zjj slaat haar sluier terug en daardoor ver
toont zich een marmerbleek gelaat met roodge
weende eogen.
Margwetha, stamelt hjj, diep getroffen,
Gretchen.
Ja, ik ben de moeder van Ludwig, zegt
zjj met half versmoorde steem, Uhlenhorat, Uhlen
horat, moeten wjj elkaar zoo weerzien. Vjjf en
twintig jaren liggen tusschen toen en nu des-
tjjds hebt gjj mjj het hart gebroken, nu moet
gjj de moordenaar van mjjn en uw zoon wor
den.
Zjj snikt luide.
Het is een vreeseljjke aanklacht, die in zjjn
de t9 houden als een boom, waarvan het
hart verteerd en vermolmd is, maar die den
stormwind niet meer trotseeren kan. De
zedelijke kracht, die het hart, het levens-
merg is van alle staatkunde, het godsdien
stig element ontbreekt aan de liberale staat
kunde en daarom kan de glorie van de libe
rale staatkunde slechts van zeer beperkten
duur wezen, zooals zij ons dat toont in al
haar schakeering.
België.
Te Ostende heerscht groote drukte. Men
wil den Shah van Perzië er luisterrjjk ont
vangen.
Twee escadrons cavalerie zjjn met twee
extra-treinen uit Brussel vertrokken om
den Oosterling militaire eer te bewjjzen.
Zij zijn ingekwartierdhet eene escadron
te Breedene, het andere te Zandvoorde.
De Belgische priesters, waarvan be
kend is, dat zjj in China zijn vermoord, zjjn
pater Finck 56 jaar oud, van 1870 tot
1872 student te Leuvenlater leeraar in
het college te Doornik pater G a u d i s-
s a r t, 46 jaar, in 1880—81 student te Leu
ven, daarna 3 jaar leeraar in het college
te Brusselpater M a g n i n44 jaar, in
1880—81 student te Leuven, later leeraar
in het St. Servatius-college te Luik en
pater N e v e u x 47 jaar oud, in 1883 leeraar
in het St. Ignatius gesticht te Antwerpen,
later in het college van het H. Hartte
Charleroi.
Duitsohland.
De Berljjnsche politie heeft toegestaan
aan de socialisten bjj de begrafenis van
Liebknecht een optocht te houden op
voorwaarde, dat de banieren opgerold zul
len blijven. De afgevaardigden van de partjj
zullen voor het kerkhof bljj ven staan. Slechts
een klein aantal deputaties zullen op het
kerkhof de redevoeringen bijwonen. Ver
volgens zal voor het graf van Liebknecht
gedefileerd worden.
Het loopt met den ex-koning Milan
van Servië nu geheel mis. De Westf. Merkur
deelt althans mededat men den armen
Milan, het leven d. w. z. het «beeren»
zoo goed als onmogeljjk maakt. Hjj staat
hart als een donderende echo weerklinkt. Ang
stig buigt hjj het hoofd.
Gretchen, fluistert hjj bevend en met moeite,
gjj vermoedt niet hoe onnoemeljjk ik Ijjd. Lud
wig werd van den moord aangeklaagd, de ge
zworenen spraken het schuldig over hem uit,
ik moest dus het vonnis vellen. God weet hoe
zwaar het mjj viel.
Een bittere glimlach speelde om haar lippen
en krampachtig bewoog zich haar borat.
God weet hoe zwaar het mjj viel, herhaalt
zjj toonloos, als kan zjj de beteekenis van die
woorden niet begrjjpen. Mjjn hart kan dat niet
verstaan, neen, neen. O 1 wat moet gjj slecht,
wat moet gjj meedoogenloos zjjn, dat gjj voor
die ontzettende daad niet hebt teruggedeinsd,
dat gjj het doodvonnis hebt kunnen -uitspreken
zonder dat uw tong verlamde. Uhlenhórst, voor
zoo diep gezonken had ik u niet gehouden, en
toch, kon ik van den man die mjj eens de hoop
van mjjn leven vernietigde, iets anders verwach
ten P Uhlenhoisf, gjj hebt uw werk met een moord
bekroond.
De diepe aandoening van haar gemoed ver
stikte haar stem.
Gretchen, kwam het als een doodskreet
van zjjn lippen, terwjjl zjjn oogen op haar bleek
gelaat gevestigd waren. Het was hem als werd
zjjn hart vaneen gescheurd.
Zjj zou zeker verschrikt zjjn van de ontzet
ting die op zjjn gelaat te lezen stond, wanneer
zjj niet zelf zoo in haar smart was verzonken.
Zjj liet zich langzaam op een stoel nederzin-
ken en droogde haar tranen.
Destjjds, toen gjj mjj verloochend had
reeds op de fameuse «zwarte ljjst» van de
burgers van Karlsbad.
Deze waarschuwen elkaar «voor een zeke-
ren Milan, voorheen Koning van Ser
vië.» in zake het verleenen van credieten
voegen er bp, dat men bjj bestellingen van
den ex-koning alleen tegen contante be
taling moet leveren, en anders zjjn waren
niet af moet geven.
Engeland.
Nog steeds gaat de Regeering te Londen
voort meer troepen naar Zuid-Afrika te
zenden.
Meer dan duizend soldaten hebben, naar
uit Aldershot gemeld wordt, bevel gekre
gen den 25sten Augustus te vertrekken
naar Zuid-Afrika, waaruit bljjkt, dat de En-
gelsche Regeering zoo langzamerhand hare
illusies verliest omtrent het einde van den
oorlog. Dezer dagen zjjn 600 grenadiers
van de garde en 200 officieren en solda
ten van de Coldstream Gardewaaronder
de markies van D o u r o van Southamp
ton vertrokken.
Italië.
Men wordt met de ondervragingen van
den anarchist B r e s s i niets wjjzer, hjj wei
gert inlichtingen te geven omtrent het be
staan van een complotdat beloten had
koning Umberto te dooden.
De Italiaansche politie zoekt vanwaar
de anarchisten van de daad het geld van
daan halen. Zjj leven als groote heeren en
zjjn ruim van geld voorzien. Men meent
dat zij van de Amerikaansche millionnairs
door schrikaanjagingen geld weten te ver
kregen.
De zaak van den Koningsmoordenaar zal
den 29sten Augustus te Milaan voor het Hof
behandeld worden. Zjj zal slechts een dag
duren.
Uit Rome wordt gemeld dat bjj de
begrafenis van koning Umberto, het
volk vreeseljjk opgewonden was. Op de
Via Nazionale had een anarchist buskruit
op den grond gestrooid waardoor een pa
niek ontstond, gevolgd door een wilde vlucht
der menigte, er was een oogenblik zoo'n
lawaai, dat de menigte door het cordon
soldaten brak. 't Was op dit oogenblik dat
de neven en vreemde Prinsen, met getrok
ken sabel zich om koning V i c t o r E m-
m a n u e 1 schaarden en prins N i c o 1 a a s
om de trotsche ministersdochter Iiolde Von Kun-
zendorff in mjjn plaats tot nw echtgenoote te
nemen, vreesde ik dat de vertwjjfeling mjj het
verstand zou doen verliezen, gaat zjj op lachten
toon voort. Thans overkomt mjj weder .dezelfde
gewaarwording, dezelfde vrees, Uhlenhórst, Uh
lenhórst, werd onze zoon alleen geboren om
eerst door zjjn vader verloochend en daarna
door hem ter dood veroordeeld te worden 1
Zij drukt de handen tegen de borst, door
aandoening overstelpt.
Haar oogen rusten op den rampzaligen man,
die de schuld van dit alles is, als die eener
stervende, glanzend door haar tranen heen.
En hjj, Uhlenhórst P
Achterover geleund zit hjj in zjjn stoel, hat
hoofd op de borst gezonken. Siechts nu en dan
rolt een enkele traan over zjjn ingevallen ge
laat.
Het schuldbewustzjjn brandt hem op het hartj
hjj wordt door berouw verteerd, en de over
tuiging, dat hjj het verledene niet kon herstel
len, vervult hem met grenzelooze wanhoop,
Eenmaal had hjj voor zjjn handelwjjze een
verontschuldiging gevonden, maar hjj erkende
nu, dat dat zelfbedrog was geweest, dat hjj
een edele, trouwe gade verguisd had, dat hjj
zjjn vaderplichten met voeten had getreden en
dat daarvoor geen verontschuldiging te vin
den was.
Mjjn schuld, alles mjjn schuld, klaagt hjj
zichzelve aan.
Wordt vervolgd,)
E COURANT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
AGITB MA WON AGITATB.
PHIJS DES ADVEHTENTIBN.
46
