NIEUWE
f&agËlaó voor edflooró- on Suió-fJCollanó.
Een algemeen verbreid kwaad.
No, 4509.
Donderdag 23 Augusts 1900,
25ste Jaargang.
Het Noodlot.
BUITEN Ij AND.
üvtf
Voor het buitenland 5
Afzonderljjke nummers,
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BUREAUSt. Janstraat Haarlem;
/1.10
«1,40
«2,80
«0.08
Van 16 regels 50 Cent
Elke regel meer7l/i
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte)
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
Redacteur-Uitgever, W. KüPPËRS.
Het liegen is één vau de laagste, af
schuwelijkste en verderfelijkste gewoonten,
waardoor de eerlijkheid en het vertrouwen
pndermjjnd, valsche eeden en een ontzag
lik groote menigte van misdaden voor
bereid worden. Hjj, die liegt, is ook tot
vele andere euveldaden in staat. Die liegt,
steeltpleegt men wel te zeggen. Lie
gen is het kenmerk van een laaghartig ge
moed, het kenmerk van een bedorven ka
rakter. De afschuwelijkheid van de leugen
wordt algemeen erkenden iedereen, ook
al is hij zelf niet geheel en al vrij van
deze ondeugd, wendt zich met verontwaar
diging van den leugenaar af. Daarom is
het te verwonderen, dat deze slechte ge
woonte om nu eens de zachtste uit
drukking te bezigen van oudsher zulk
een ongeloofelijke verbreiding gevonden
heeft. Kon de leugen wederom uit de we
reld verbannen worden, het aanschjjn der
aarde zou geheel veranderd worden.
De vader van de leugen is de duivel, die
reeds in het Parad jja moeder Eva beloog.
Met de leugen zou ook het broeinest van
zeer vele misdaden verdwijnen. In zulk een
atmosfeer van reine, zuivere waarheid zou
het een lust zjjn om te leven. Maar tot
zulk een Paradijsachtigen toestand zullen
wjj, wel nimmer meer geraken opdeze aarde
ja, daarginds, boven de sterren, daar zal
zulk een toestand wel te verwachten zijn,
maar hier op aarde zullen wjj met de af
schuwelijke euveldaad van het liegen moe
ten worstelen, zoolang de wereld staat. Het
is onze plicht daartegen te strjjden en
vooral het opgroeiend jeugdig geslacht daar
voor te behoeden en te waarschuwen.
Maar hier ziet het er juist alles behalve
rooskleurig uitwant dikwjjls schijnt de
geheele omgeving van de kinderen gezwo
ren te hebben om de kinderen het liegen
te leerenin stede van de kinderen voor
de leugen te behoeden. Zelfs de ouders ziju
dikwjjls niet vrjj van zulk een verkeerde
daad. In honderden kleine zaken springen
zjj met de leugen om, zonder, dat zjj er
bjjna meer op letten, dat het leugens zijn.
Men heeft zich geheel en al daaraan ge
wend, men vindt het iets, dat vanzelf spreekt.
Is een of ander bezoek den ouders onaan
genaam, dan maken zjj zich daarvan af,
door middel van eeD leugen en het eigen
kind van die leuchenachtige ouders moet
FE V ILLS TON.
Vervolg.)
Ik kan niet anders, Gretchen, antwoord
h|j bjjna smeekend.
Hjj verwacht, dat zjj in vertwjjfeleud weenen,
in woest gejammer zal uitbarsten, dat zjj hem
bittere verwjjten doen zal en verwondert zich,
dat zjj zoo sckjjnbaar gelaten en werktuigeljjk
weder gaat zitten.
Het is goed, Uhlenhorst. zegt zjj met een
tonige stem. Vergeef mjj dat ik nogeenoogen-
blik plaats neem, ik ben zoo vermoeid, mjjn
beenen willen mjj bjjna niet meer dragon.
Ik moet nu alleen op de reddiDg van mjjn
zoon bedacht zjjc. Het doodvonnis wordt van
kracht en er is gten nur meer te verliezen. Wat
ik terstond had moeten doen, zal nu gebeuren.
Waarom heb ik mjj ook tot n gewend Ik had
toch moeten weten, hoe meedoogenloos gjj zjjt.
Zjj zwjjgt en sDakt naar adem.
Haar kalme woorden verontrusten hem nog
meer, dan haar woede en hartstocht van zoo
even.
Wanneer ik van hier ga, zal ik mjj ter
stond naar den rechter Dorner begeven, gaat
zjj voort met dezelfde toonlooze stem, maar die
toch met donderend geweld in zjjn binnenste
weerklank vindt. Ik zal hem alles zeggen, zon
der u te ontzien, hjj zal weten wie de vader
Van Ludwig is. Het gevolg daarvan moet zjjn,
vaak de Ieugeu uitsprekeu «Vader en moe
der is niet thuis». Aldus wordt het kiud
aan de leugen gewend en aldus beschouwt
het kind de leugen niet voor kwaad, om
dat vader en moeder er immers ook geen
kwaad in zien. En heeft het kind de op
dracht om den onwelkomen bezoeker weg
te zenden, slim en behendig vervuld, dan
wordt deze daad toegejuicht eu met goed
keurenden bijval begroet.
Al te groote gestrengheid vervoert ins
gelijks menigwerf tot leugentaal, en daar
om moeten de ouders het liever met een
berisping laten afloopen, wanneer de kin
deren daardoor niet tot leugentaal gedre
ven worden.
Maar schier dageljjks koort men de beste
ouders de waarheid bewimpelen in hunne
gesprekken ten aanhooren van de kinderen
de kinderen merken dit terdege op en zijn
allerijverigst om dit voorbeeld hunner ou
ders na te volgen.
En juist door onverstandige moeders,
wordt onder dit opzicht dikwijls zwaar te
gen de kinderen gezondigd. Het komt he
laas, dikwjjls genoeg voor, dat de vrouwen
voor de mannen allerlei kleine geheimen
hebben het eene willen zjj verbergen, het
andere willen zjj verdraaien of anders voor
stellen het kind weet beter en ziet, dat
de moeder tegenover vader niet geheel op
recht is. Ook komt het dikwjjls voor, 'dat
de moeder tot het kind zegt«Wanneer
vader u daaromtrent ondervraagt, zeg dan
maar dit of dat,» Op deze wijze wordt het
liegen door de moeder zelve geleerd aan
de kinderen.
Is het dan nog te verwonderen, dat de
kinderen reeds op zeer jeugdigen leeftijd
met de grootste onbeschaamdheid leugen
taal spreken. In de school hoort men de
onderwjjzers vaak over groote leugenach
tigheid klagen, die waarijjk niet uit de
school afkomstig is. Het is iets afkeerwek-
kends, eeu onbeschaamd leugenachtig kind
voor zich te zienen zoo ooit de tuchtroede
met volle recht moet worden gebruikt, dau
zeker tegenover een kind, dat met onbe
schaamd stalen gelaat zjju leermeesters
durft beliegen zonder te blozen of te sid
deren. Hier is de kiem van bedorvenheid
aanwezig strenge tucht en straf kan mis
schien nog véél redden, indien het ten min
ste al niet te laat en de misdaad niet te
diep ingeworteld is.
Gelukkigerwijze werken kerk en school
dat het vonnis ongeldig wordt verklaard en dat
er een nieuwe behandeling wordt gelast, waarbjj
een ander de rechtbank zal presideeren. Daar
mee win ik een maand tjjd en wie weet wat er
in een maand gebeuren kan. Dat wilde ik u
nog zeggen, Uhlenhorst.
Zjj staat op en gaat naar de deur.
Haar woorden hebben hem hevig doen ont
stellen. Het gevaar, dat hem boven het hoofd
hangt, wanneer zjj haar bedreiging ten uitvoer
brengt, staat hem duidelijk voor den geest. Met
inspanning beheerscht hjj zich.
Gretchen, bljjf wilt ge mjj in het verderf
storten
Hjj staat op en wil haar nasnellen, haar te
rughouden.
Zjj keert zich om en werpt op hem een
blik, zoo verpletterend, dat hjj sis verlamd
bljjft staan.
Gjj smeekt om genade, gjj, die zelf zonder
medelijden zjjt P klint het hem met onnavolg
bare verachting tegen. In uw plaats zou ik van
schaamte door den grond zinkon.
Weder doet zjj een schrede naar de deur,
In het volgende oogenblik is hjj bij haar cn
grjjpt krampachtig haar hand.
Gretchen, doe het niet, doe het niet,
smeekt hjj dringend, met bevende lippen. Wacht
ten minste nog een week, nog een dag. Ik wil
met n aan de bevijjding van onzen zoon wer
ken, maar eisch niet van mjj, dat ik mijn plicht
zal verzaken.
Woest fonkelen haar oogen en met een ruk
trekt z|j haar hand uit de zjjne los.
Welk een erbarmeljjk wezen zjjt gij, dien ik
naar best vermogen daartegen maar kerk
en school zijn alleen niet de opvoeders der
jeugd zij ontvangen het kind eerst dan,
wanneer in zijn ontvankeljjk gemoed de
zaadkorrels reeds als spruiten omhoog schie
ten. Alle latere moeite werkt nimmer zoo
krachtdadig als dit het geval is met de in
den aanvang aangewende moeite,
In ernst kan het niet geloochend wor
den, dat alle levensverhoudingen meer of
minder door de leugen zijn aangetast. Ieder
verlangt de waarheid als een natuurlijk
recht, maar hoe zelden wordt dit natuur
lijk recht der waarheid gegevenIn het
handelsverkeer, is het liegen zóózeer aan
de orde van den dag, dat bijkans niemand
meer daarin iets kwaads ziet. Leugens in
zaken of handelsbedrijf gelden voor velen
niet meer als leugens. Wauneer twee koop
lieden met elkaar over geldprjjzen onder
handelen, dan zal men meestal hooren, dat
men veel billijker aaubiedingen ontvangen
heeft, dat men veel goedkooger gekocht
heeft ende een gelooft den ander
ni6t, want het debiteeren van leugens be
hoort nu eenmaal tot de eigenschappen
van een «degelijk handelsman» maar toch
«mag men van hem niet zeggen, dat hij
«liegt» liegen is immers heel wat an
ders men verontschuldigt zich eenvoudig
voor zijn geweten.
De leugen heeft in het maatschappelijk
verkeer, in woord en geschrift, in open
bare redevoeringen en in geheime onder
handelingen, als 't ware burgerrecht ver
kregen en vandaar is wel het spreekwoord
ontstaan Hij liegtalsof het gedrukt staat.
Zelfs in d8 wachtkamers der waarheid,
vóór de rechtbanken, vormt zich in onze
dagen helaas de leugen onder aanroeping
van Gods verheven Naam tot verscbrikke-
lijken meineed. Getuigen en aangeklaagden
leggen verklaringen af en nemen die ver
klaringen wederom terugzjj verklaren
vandaag eene zaak voor waarheid en mor
gen brandmerken zjj diezelfde zaak als
leugen. De rechters zullen vaak zelf ter
nauwernood in staat zijn om schuld en
onschuld duideljjk en klaar te onderschei
den.
Moge toch de terugkeer tot de waarheid
in de maatschappij werkelijkheid worden
Vooral het ouderljjk huis schjjnt geroepen
om in het kind den geest der waarheid
aan te kweeken. In de leugen wortelt een
geheele wereld van misdrijven en^uvelen.
toch eenmaal zoozeer bemind heb. Laat mjj gaan,
de wereld moet vernemen, welk een ontaard
vader gjj zjjt. Voortaan zal men! uw naam slechts
met afschuw uitspreken.
Haastig verlaat zjj het vertrek zonder hem
verder nog met een blik te verwaardigen.
Als verlamd bljjft hjj een oogenblik stam,
de oogea strak gericht op de deur, waardoor
zjj verdwenen isdaarop keert hjj, wankelend
als oen beschonkena, naar zjjn schrijfbureau terug
en valt op zjjn stoel neer.
Ik heb mjjn verdiende loon.
Hjj weet wat hem te wachten staatmen zal
hem aan een diciplinair onderzoek onderwer
pen, hem straffen en hem nit zijn ambt ontslaan.
Dan zou hjj voor zjjn verdere leven ge schand
vlekt zjjn, men zon hem met den vinger nawjjzen
en hjj zou zich nergens meer kunnen vertoonen.
Door allen vers ebt en gemeden, zedeljjk ver
nietigd, neen, dat zou hjj niet kunnen ver
dragen.
Wanneer hjj nog maar, zooals zjjn zoon, voor
zichzelf het bewustzjjn van zjjn onschuld had
gehad, maar neen, hjj gevoelde zich schuldig en
verachtte zichzelf, kreeg een weerzin in het
leven.
Op dit oogenblik reeds zou Gretchen alles
aan rechter Dorner meedeelcn.
Hoe zou deze verschrikken
De ongelukkige grjjsaard voelde een dulae-
loos ljjden.
Een sombere gedachte kreeg meer en meer
de overhand in hem. Het stormde nu niet
meer zoo woest in zjjn hersens, hjj werd kalmer.
Nu denkt hjj aan niets meer dan aan zichzelve,
Een kind, dat men niet meer gelooven kan
heeft schaamte en eer reeds verloren en
van de leugen naar andere misdaden is de
afstand niet groot meer.
Waarom zitten er zoo velen in de gevan
genis Waarom eindigen zoovelen hun
leven op het schavot Waarom zjjn dui
zenden en nogmaals duizenden te gronde
gegaan en in het verderf gezonken Door
de leugen, is het treurig, maar onfeilbaar
ware antwoord.
j
Italië.
I De Koningin-weduwe ontvangt nog een
aardig duitje. Koning Umberto had
zich bij verschillende Amerikaanscbe maat
schappijen op het leven laten verzekeren,
zoodat zjjn weduwe nu de som van 36
j millioen franks moet worden uitbetaald.
Een der Italiaansche socialistische alge
vaardigde, advocaat Turati, is den ko
ningsmoordenaar 6 r e s c i als verdediger
gegeven. Een aantal advocaten hadden voor
j de eer bedankt. T n r a t i is een der voor
naamste leiders der Italiaansche socialis
ten en vertegenwoordigt in het Parlement
de vjjfde Milaueesche stadswjjk. Hjj werd
indertjjd met 8300 tegen ongeveer 600
i stemmen gekozen. Ta rati is een uitste-
I kende redenaar. Yoor hjj tot het socialisme
overging, had hjj reeds als crimineel
socioloog in Italië naam gemaakt.
België.
Te Ostende zjjn door de Belgische po
litie drie gevaarlijke sujetten gegrepen.
Het zjjn Italiaansche aDarchisteD, nit hunne
valiezen heeft men dolken, revolvers, be
nevens compromiteerende brieven gehaald.
Een instructie is geopend.
De Shah van Perzië is dan ook zeer
voorzichtig. Des avonds gaat hjj niet nit
en des nachts wordt hjj in zjjn hotel en
omstreken door ongeveer een 100-tal per
sonen bewaakt.
Men zegt, dat hjj met al die moordaan
slagen meer dan genoeg heeft van Europa
en dat zjjn reis hem veel te duur wordt.
Zijn hotelrekening moet te Ostende 2500
franks per dag bedragen hebben, en dat
moet zelfs den Shah aller Perzen te duur
uitkomen.
aan het lot, dat hem te wachten staat. Ludwig
en zjjn moeder verdwjjnen dan voor zjjn geest,
geljjk onweerswolken, die door den wind ver
dreven worden.
Een oogenblik daarop verlaat hjj zjjn kamer
op het paleis van justitie.
Zijn mg is als onder een onziehtbaren last
gekromd, zjj a blik is op den grond gericht,
zoo slaat hjj, geleund op zjjn stok, met onvaste
schreden den weg naar zjjn huis in.
Zijn bediende komt hem in de vestibule te
gemoet, ontlast hem van hoed en stok en vraagt
als naar gewoonte:
Heeft mijnheer de president mjj ook iets
te bevelen
Uhlenhorst schudt het hoofd.
Ik wil ongestoord sjj, Frits, zegt hjj, ter-
wjjl hjj naar zjjn kamer gaat, ik zal wel schel
len wanneer ik u noodig heb.
Tot uw orders, mjjnheer de president.
De bediende trekt de denr achter hem dicht en
begeeft zich naar de keuken, waar zijn vrouw aan
haar huiseljjke bezigheden is.
Onze arme mijnheer is vandaag zoo treurig
en neerslachtig, als ik hem nog nooit heb bjjge-
woond, zegt hjj, daar gekomen. Als hjj maar niet
ziek wordt.
Wjj willen hopen van niet, Frits, antwoordt
zjjn vrouw. Als ik hem niet zooveel jaren kende en
niet wist hoe braaf en goed hjj is, dan zon ik den
ken, dat hem gewetenswroeging kwelde. Het zal
zjjn ouderdom zjjn, dia hem drukt en dan ook zoo
eenzaam en verlaten te leven,bonder vrouw of kind,
dat is al heel treurig. Waarom zou bjj nooit ge
trouwd zjjn P
Wordt vervolgd.)
IIÜRIHSCH
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
AGITE KA NON AGITATE
PBJJS DBS ADVERTENTIEN.
63
I
i
