No. 4578
25ste Jaargang.
HDagêlaó voor cföooró- en
Samenwerking
Het Noodlot,
BUITEN LA y D,
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
agite ma non aöitate.
Engeland.
België.
Te Brussel loopt het gerucht, dat ko-
niDg Leopold in 1901 afstand zal doen
van den troon, fen behoeve van prins
Albert.
Oostenrijk-Hongarije.
Amerika.
mm
(Olim
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS.
ILEND
PBTJS DER AD VERTE» TIEN.
Van 1-6 regels50 Cents.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. 1
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
n t voor ^et BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etrangère,
O. L. DAVBE 8, Co. JOBS., F. JONES Le. Park 31 hi, Faaboar,
In de Katholieke pers wordt een in
teressante polemiek gevoerd over de quaes-
tie der samenwerking met andere staat
kundige partijen bjj de verkiezingen voor
de Kamer in het volgend jaar.
Wjj begrepen dat daarover verschil v»d
inzicht kan bestaan. Waar aan de eene
zjjde wordt voorgesteld om met alle rich
tingen der tegenwoordige oppositie los te
stormen op het liberale bolwerk, daar be
veelt meu aan den anderen kant een stand
punt aan, ongeveer overeenkomende met
het beginsel van wjjlen den staatsman
Groen van Prinsterer: «In mijn
isolement ligt mjjn kracht.»
Voor beide beschouwingen is iets te
zeggen. Het kan noodig geacht worden
om het koste wat wil aan het tegenwoor
dig bewind der radicaal-liberalen een
einde te maken. Men kan van het standpunt
uitgaan, dat een langer voortduren van
de tegenwoordige richting in ons staats
bestuur veel gevaarlijker is dan een tjj-
deljjk schrikbewind van verklaarde socia
listen. En hiervan uitgaande, begrijpen
wjj het, dat er sommigen onder ons zijn,
die verlangen, op welke wjjze dan ook,
aan de Kamer eene andere meerderheid te
geven. Zjj achten elke verandering beter
dan een voortzetten van de sedert den
laatsten tjjd gevolgde politiek en sluiten
zich daarom aan by elke beweging '0
met hoop op succes de bestaande Kamer
meerderheid wil bestrjjden.
Anderen meenen zich op een meer prin
cipieel standpunt te moeten plaatseD. Al
wie zich niet vereenigen kunnen met de
Katholieke beginselen op Staatsgebied moe
ten worden bestreden. Wjj mogen niet
heulen met halve of heele vjjanden om
andere vjjanden onschadelijk te maken,
maar moeten ruiterlijk met onze begin
selen voor den dag komen, en, wie niet
voor ons is, is tegen ons.
Deze beide beschouwingen kunnen wy
billjjkeu en begrjjpen, maar verdedigen
kunnen wy ze in de gegeven omstandig
heden niet. Wjj zjjn verklaarde tegen
standers van het liberalisme, maar zouden
toch niet gaarne de hand leenen omeene
Regeering op het kussen te helpen die
de socialistische leer in toepassing zou
brengen. Men zou dan komen van kwaad
tot erger. En al antwoordt men ons hier
op, dat zulk eene regeering slechts van
korten duur zou wezen, omdat de kern
der natie er zich niet mede zou vereeni
gen, wjj gelooven dat men van den regen
in den drop zou komen. Zulk een stand
punt is in ons oog beslist af te keuren.
FEUILLETON.
62
Vervolg.)
Dus dan had ik met mijn geluk moeten
wachten op den dood van Zjjne Majesteit,
mjjn harteljjk geliefden vader roept hjj uit,
alsof het hem voldoening schenkt een grond
gevonden te hebben, waarop hjj nu den sdvo-
caat kan aantasten. Hoe zou znlk een afschu
welijke gedachte in mijn hoofd kunnen opko
men. En gjj spreekt dat zoo in kalm overleg
uitNeen, het was duizendmaal be'er dat ik
Orphea nu huwde, dan dat ik daarmee gewacht
had op den dood van Zjjne Majesteit, dien ik
dan zooals van zelf spreekt met verlangen te
gemoet zou hebben gezien. Ik weet zeer goed,
dat de vader geen oogenblik zou aarzelen, zjjn
toestemming te geven tot een huwelijk met
Orphea, alleen de Koning moet weigeren. Gfl
hebt zelf gezegd, Vahlendoiff, dat ik degevol-
ven van Vliet W-V»—
•tflt '*3 ^2 Y6ISlltWö0ïu8l^|X TOOT,
Koniöv
ijjne
y;t
Pil
bet giijie l
ka Hooghei*
iu-jre beteekenis
Het komt
stellen voor de gevolgen,
ol toe kunnen bjjdïagen,
tder yreeseljjk te maken
i-,-v „„n-.t «Ut ïlw«
liet m njj op
Isolement is heel fraai, wanneer men
toch weet het niet zoo ver te zullen bren
gen, dat men invloed kan uitoefenen op
den gang van zaken. Maar wanneer de
mogelijkheid bestaat, dat men met mede
werking van bijna gelijkgezinden een re-
deljjken toestand kan scheppen, dan gaat
het niet aan om maar botweg elke samen
werking te weigeren en daardoor niets te
bereiken.
Ons dunkt, de gulden middenweg moet
hier worden bewandeld. Zonder iets van
zyn beginselen ten offer te brengen en
zonder ook elke coalitie met anderen on-
mogelijk te maken, kan men in aanslui
ting aan de welgezinden in ons vaderland,
trachten in de Tweede Kamer eene meer
derheid te brengen, die beter dan de te
genwoordige liberale meerderheid, waakt
voor de volksbelangen in nationalen zin.
Men mag niet voorbijzien, dat die volks
belangen van zeer gemengden aard zjjn. In
de eerste plaats zijn de bronnen van ons
volksbestaan hoogst uiteenloopend, en mag
men niet vergeten, dat een maatregel, die
door den een wordt geprezen door den
andere hoogeljjk kan worden afgekeurd.
Voorts is er veel verschil in denk wjjze en
geloof, een verschil, dat in weinig landen
zoo groot is als bjj ons. Neemt men hier
bij in aanmerking, dat ons land zeer klein
is en dat eene Regeering en Kamermeer
derheid rekening hebben te houden met
al die stroomingen dan is het duidelijk
dat eene behartiging der volksbelangen in
nationalen zin een taak moét heeten, die
gemakkelijker is aan te geven dan toe te
Wij ontveinzen ons dan ook nietdat
eene Regeering, voortgekomen uit de meer
derheid der Kamer, een ernstig en moeie-
lijk werk heeft te volvoeren. Maar tevens
duiven wij hierbij te verklaren dat die
taak niet onmogelijk moet geacht worden.
Er zijn in ons vaderland, hoe klein ook,
mannen genoeg te vinden, die zich hier
voor zoo noodig beschikbaar willen stel
len en er ook toe in staat zjjn.
Dit laatste vooral moet in acht geno
men worden. Men mag van een Minister
niet kunnen zeggen, wat mr. V a n H o u-
t e n in zjjn laatsten «Staatkundigen Brief»
van mr. Goeman Borgesius ge
tuigt: «Deze had zich een kwart eeuw
lang in de pers en in vergaderingen
vooral in volksvergaderingen, als een goed
verbreider en verdediger van afgerond voor
hem liggende denkbeelden en plannen doen
kennen maar bij niemand ooit de ver
wachting opgewekt, dat hjj in den tegen-
woordigen chaos van onvoldragen bervor
mingsideeën over armenzorg en Staatsbe-
had
5 tOIl
handelen, toen de arrestatie van Stein haar
bekend werd. Dat deedt gjj niet, gjj hebt tot
heden gezwegen en daarom is het uff schuld,
dat Stein veroordeeld werd, dat de ongeluk
kige moeder en de troostelooze verloofde thans
nog voor zjjn leven vreezen, dat de ware moor
denaar onontdekt bleef. De stem van het ge
weten moet Uwe Koninkljjke Hoogheid hetzelf
de zeggen en het is mijn schuld niet, dat de waar
heidvoor den vorstivolkomen geljjk klinkt als voor
den burgerman, dat kunt gjj aan mjj niet wjj ten.
Gjj hebt geljjk, hoewel mjjn hart daar
tegen aanvoert, dat ik het l0Q niet bedoeld
heb, antwoordt de Kroonprins treurig. Gij zjjt
een vreeseljjk vriend, dien men vereeren moe',
zelfs al zouden zijn woorden toorn opwekken.
Met deze woorden staat de Kroonprins op
en drukt nogma»1» op den knop van een elec-
trische sohel.
Dezelfde lakei, aian hy naar reohter Dom er
heeft gezonden, treedt weder binnen en bljjft
op den drempel staan.
Hebt gU manheer den rechter Domer ge.
sprokeH. KoninkljjkeH
de rechter Dorner is reeds Uier.
Laat terstond binnenkomen.
Zooals uwe Konipklijki
De lakei verwjjdert zich.
Een minuut later «iaat Dorder in onderda
nige houding voor den Kroonprins en wacht
tot deze het woord tot hem zal richten.
In stilte verwon dert hjj zich over de tegen
woordigheid van Vahlondorff en cog meer dat
deze als een huisvriend gemakkelijk e een
moeiing met armenzorg licht en orde kon
brengen en overeenkomstig richtig be
grensde formules nieuwe wettelijke organi-
satiën kon in 't leven roepen. Scheppend
legislatief vermogen had hjj nooit getoond,
dit werd niet bjj hem verondersteld, ook
niet door de politieke vriendendie hem
gaarne gebruikten om voor hun denk
beelden of candidaturen propaganda te
maken.
Wjj zijn niet zoo pessimistisch gezind,
om te denken dat er in ons vaderland
geen mannen zouden zjjn te vinden die
talent en gaven bezitten om in echt natio
nalen zin te regeeren. Hieraan is tot nog
toe te weinig gedacht. Steeds werd er ge
zegd de meerderheid der Kamer is ge
avanceerd liberaal en dus moeten de Mi
nisters ook mannen zjjndie de geavan
ceerde begrippen in toepassing brengen.
Wjj zouden de politiek meer op den ach
tergrond willen dringen en in de eerste
plaats vragen: Wat eischt het landsbelang?
Is het bjjv. noodig, dat de ny verheid hier
te lande meer bescherming geniet van over
heidswege dan tot dusverre het geval was
Verdient het aanbeveling om den werk
man van overheidswege te beschermen te
gen de geldelyke gevolgen van ongeval
len, of kan dit veilig aan het particulier
initiatief worden overgelaten
Dergeljjke vragen moeten niet beant
woord worden met de wedervraagHoe
denkt deze of gene politieke partjj over
deze quaestie Doch zjj behooren uitslui
tend getoetst te worden aan het algemeen
landsbelang.
Eu hieruit vloeit voort, dat de Katho
lieke Staatsparty evenmin bjj de aanstaande
politieke verkiezingen door dik en dun be
hoort mede te gaan met andere richtin
gen, die zich aan het liberalisme vjjandig
betoonen als dat zij zich afkeerig moet
houden van samenwerking met die rich
tingen, welke mèt haar van meening zjjn,
dat er gestreefd behoort te worden naar
een Kamermeerderheid en een R9geering,
die zullen trachten de belangen ook van
de minderheden te behartigen en hun recht
matige eischen te bevredigen.
Wjj leven in een tijd, waarin zeer zeker
krachtig moet worden vastgehouden aan
onze beginselen, maar wjj mogen tevens
niet vergeten,dat met het najagen van onbe
reikbare idealen niets is te winnen en dat
Don Quichotterie ook op politiek gebied
hoogst afkeurenswaardig behoort te hee
ten. Wanneer wjj op staatkundig terrein
ons standpunt kennen, dan is het slechts
eene bjjkomstige zaak, wie zich tjjdelyk bij
ons wil aansluiten en met ons wil samen
werken. Voor alles en boven alles weegt
fauteuil zit, hetgeen een doorslaand bewjjs is
van des vorsten gunst.
De Kroonprins ziet hem even onderzoekend
aan.
Mijnheer de rechter van instructie, ik
heb u hier ontboden om u met een gewich
tige zaak in te wjjden, die voorloopig nog ge
heim gehouden moet worden, Mjjnheer Von
Vahlendorff heeft mjj u aangowezen als een man
op wien ik ten volle kan vertrouwen.
De rechter van instructie buigt gevfeid.
Uwe Koninkljjke Hoogheid kan te a en
tjjd op haar getrouwen dienaar rekenen.
-Beloof mjj eerst dat gjj hetgeen ik u zal
meedeelen, als een heilig geheim zult bewaren,
mjjnheer de rechter van instructie,gaat de kroon
prins met diepen ernst voort. Geef mfl uw
eerewoord en bljjft het even onkreukbaar trouw
als Ludwig Stein dat deed.
Da rechter van instructie durft zijn ooren
niet gelooven, nu hjj dezen naam door dien
mond hoort uitspreken.
Geef mjj uw eerewoord en bljjft het even
onkreukbaar trouw als Ludwig Stein dat deed.
u
selmge
JU5U
Mot i
het landsbelangdat de grondslag moet
wezen voor elke politieke actie.
De Engelsche onder-staatssecretaris van
Buitenlandsche zaken de heer Brode-
r i c k heeft voor de kiezers te Guild-Ford
verklaard, dat de Regeering vereenigd met
de Mogendheden vergoeding zal eischen
van China voor de schade aan de gezant
schappen te Peking veroorzaakt. Enge
land zal maatregelen nemen om den han
del in China te beschermen, en zich niet
bemoeien met hetgeen de Mogendheden
omtrent de Chineesche Regeering verder
meenen te moeten behandelen.
In de Londensche straten wordt thans
een «puzzle» verkocht bestaande in een
baartje met de ruwe omtrekken van beide
republieken met het onderschrift«Dit is
Transvaal, waar is De wet?»
Wanneer men het dingetje in alle rich
tingen heeft gedraaid, op verren afstand
en van dichtbjj heeft bekeken, één oog
heeft gesloten en zelfs het tweede bijna
heeft dichtgeknepen en dan den Boeren
generaal nog niet heeft gevondengaat
men natuurljjk naar den verkooper terug
en vraagt hem de oplossing. «Kunt n D e
Wet niet vinden, mynheer heet het
dan. «Dan kan ik u niet helpen. Niemand
heeft hem nog gevonden, zelfs Kitche
ner niet.»
Een Engelsch blad zegt over het neer-
'eggen van kroon en schepter door den
Koning der Belgen het volgende
«Het gerucht loopt in de omgeving van
het paleis van Brussel, dat koning Leo
pold het voornemen heeft in 1901 af te
zien van den tioon ten voordeele van den
graaf van Vlaanderen, die, op zjjne beurt,
afstand zou doen van zjjne rechten ten
voordeele van prins Albert, den ver-
moedelijken troonopvolger».
Het Handelsblad van Antwerpen consta
teert dat het feit op zichzelf juist is: Het
zegt
«De persoon, die ons eenige weken in
lichtte, houdt de juistheid zjjner inlich
tingen staande.
«De Koning wordt oud en wenscht rust.
Dat de regeering het nieuws tegenspreekt,
zoolang het niet officieel is, moet niet
verwonderen.
«Kortom, het zou niet te veel moeten
verwonderen als de Koning toekomend
jaar afstand deed van den troon».
Het huweljjk van prins Albert met
prinses Elisabeth van Beieren, zal op
Dinsdag 2 October a. s. des voormiddags
te 11 uur burgerljjk en daarna kerkelyk
worden voltrokken door den aartsbisschop
van Munchen Mgr. Stein. Daags te vo
ren zullen feesten gegevea W0T en
den huweljjksdag zal te 2 uur namrddag
eerewoord en het zal m* heilig en dierbaar zjjn.
IkTaT het even onkreukbaar trouw gestand
doen als Ludwig dat deed.
Het ede! gevormde gelaat van den koning,,
zoon straalt van vreugde.
Ik ®UDheer Dorner. Zooals Lud-
wig Stein dat deed, met deze woorden heb ik
u den. q1°. °.eK va® de oogen gerukt, want
Ludwig e n is onschuldig, daarvan wil ik u
terstond net bewijs geven
De rechter van instructie luistert, schier adem-
oos van gespannen verwachting.
in den nacht dat de geheimraad Von
Boise vermoord werd, had er een geh»im hu-
weljjk plaats, waarbjj Stein als getuige diende,
verklaart de kroonprins. Ik de bruidegom,
Ziedaar het geheim, 8laatsgehelm- zooalB
gjj zult begrijpen.
De rechter van inatructie valt van de eene
verrassing in de andere. Elk,o and®re onttaü-
wjjoen
Hoogheid hoeft mjj met
verrait, antwoordt
bjj Hertog Karei Theo do or, een
groot familiediner gehouden worden.
Oostenrijk gaat een toekomst te gemoet,
ie vreeseljjk kan genoemd worden; als
ergens op een vulkaan gedanst wordt dan
is het m dat ongelukkig land wap—
de oude keizer Frans Joze
schepter zwaait. En laten wj" ma
te veel zeggen want dan krjjgen
met de Jan Salie's aan den stok.
De landeigendommen gaan in het on
gelukkige land langzaamaan en ongemerkt
in de handen der joden over. De Oosten-
rykers houden van sport en bij de wed
rennen worden met joodsche bookmakers
millioenen verdobbeld. De familie R o t fa
se h i ld heeft reeds in haar bezit ander
half millioen hectaren land tot een waarde
van 2460 millioen franks.
J?e 39 °ostenryksche prinsen met de
107 Graven en 66 Barons die landgoe
deren in Bohemen bezitten, zijn gezamen-
lyk niet zoo rjjk aan grondbezit als deze
ééne joodsche familie alleen.
Te Washington worden volgens deof-
ficieele telegrammen maatregelen genomen
om de troepen uit China terug te trekken,
terwjjl de Amerikaansche generaal Chaf
fee, thans te Peking, maatregelen neemt
om gedurende den a. s. winter 5000 man
aldaar onder dak te brengen.
Op de Philippjjnsche eilanden treden
de Amerikanen allerwreedaardigst op. Er
werd verteld dat een van de Philippynsche
aanvoerders zich op een bruiloft bevond
in eene woning te Santa-Cruz. Een 60-tal
Yankees legde zich in hinderlaag nabjj
de woning. Weldra kwam er een bruiloft
stoet uit waarop de geweren losbrandden.
Een afschnweljjk tooneel volgde. Voor het
huis lag de bruid, het hoofd door een ko
gel verbrjjzeld, de bruidegom lag iets ver
der doodelyk gewond en stervendede
borst doorboord.Twaalf bruiloftsgasten wa
ren gedood en een groot aantal gekwetst
waaronder eene vrouw met haar kind. Zie
daar hoe de Yankees de Philippynen be
schaven.
China.
De toestand in China is tegenover de
vreemdelingen zeer gespannen. Te Shang
hai is een samenzwering ontdekt die tot
doel had de stad in brand testeken. Den
Chineeschen soldaten is door hun overheid
verboden zich 's nachts in het openbaar
te vertoonen.
Voortdurena trekken Internationale
troepen die te Takou aanlanden naar
Peking.
Sedert 18 Augustus zjjn te Takon ont
scheept: 5.942 Engelsche soldaten en 189
officieren; 4.470 Amerikaansche «oldaten
en 155 officieren, 2.903 Fransje solda
ten en 105 officieren267 ftaliasnsche
soldaten en 13 officieren 19.508 Japan-
sche soldaten en 573 officieren; 11.320
Russische soldaten en 275 officieren.
De nieuwe Duitsche gezant Von
voltrokken buiten weten en zonder de goed'
keuring van zjjne Majesteit. Stein Was, zoo*'?
ik zeide, als getuige tegenwoordig. Hjj had
zjjn eerewoord gegeven, onder geen voorwe®
sel het huweljjk mede te deelen, aan w'e.
Hoe trouw hjj zjjn woord gestand heef'gfldaan
weet gjj het beste. Het komt er nu«v®nffe °P
aan hem te redden.
Dorner is nog niet van zjjn verb»*1 6 6;
komen.
Hoe gaarne zou hjj den naai* echtge-
noote van den Kroonprins hebben vernomen
die zeker een prinses van koninklijke bloede'
was.
Zijn nieuwsgierigheid, eenmaal opgewekt, zo*
hjj wellicht nog bevredigd zien, wanneer hjj
bij de antwoorden op hetgeen de KroonPrin«
hem vragen zou, op behendige wjjz« eeniSö
vragen deed F
Ja, Uwe Koninkljjke Hoogb«jd' 'llj
glansrjjk gerechtvaardigd en in eer ken
worden, dat is men wel aan be"1 verschnld«;
De naam ran Uwe Koninklijke Hoogheid m
daarbn natunrlfilr niet onnoatnd WnrrUn «»er"
adiU Liia, a
Geef mjj uw
een korte pauze, ter
Da rechter van in
[rt en -
awoord, herhaalt
1 lij hem de hand
actie legt de zjjn;
»3ef Uwe Koninkljjke Boog!
mot het genen
Uwe Konink'ijj
erblndend bericht gene
ite mjj toe Uwe Koniu
hten gelakwensei; te brengen.
Kroonprins bedankt hem met een glirn-
en esc hoofdknik.
Het is niet noodzakelijk, dat ik u den
mjjner eega noem, mjjnheer Dorner, gaat
oort. Wat g5 echter reeds geraden zult
>n wil ik u bevestigen: het huw olijk werd
