No. 4584 Maandag 10 September 1900. 25ste Jaargang. ®ag6laó voor <3ïooró* Suió-JCollanó. Een uitvloeisel van het Katholiek Conges. Het Noodlot. H O I T E i\ I A N D. abonnementsprijs. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem f 1,10 1,40 2,80 0,03 ifctddo i Vrjj Oostenrijk-Hongarijo. Amerika. China. Engeland. Italië. Per 3 maanden voor Haarlem Yoor de overige plaatsen in Nederland franco per post Voor het buitenland Afzonderlijke nummers Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen. Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. vtTM A1N X1KN HEAT. AGITE MA NON AGITATE PBT.JS DER ADVERTENTIBN. Van 1—6 regels50 Cents. Elke regel meer71/, Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advèrtentie a Contant. n t ^°°fdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Publicitê Etrangère, L- da-ÜBE cf Co. JOHN., F. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartre De macht van het geld wordt in onzen tjjd meer dan ooit merkbaar. Wie geldbe zit, kan daarmede groote invloed uitoefe nen, daargelaten nog het levensgenot, dat hjj zich zelf kan verschaffen. Werd van het geld steeds een goed gebruik gemaakt, dan zouden alleen de wangunstigen hun stem verheffen tegen de oogeljjke verdee ling der aardsche goederen, maar de be zitters van het kapitaal kunnen niet altijd vrjjgepleit worden van de beschuldiging, dat zjj hun geld slechts aanwenden tot ver meerdering van hun bezit en daardoor met hun kapitaal een ongelijke concurrentie aan doen aan velen, die voor hun bedrjjf het Boodige geld missen. Hieruit spruit vooreen deel de strjjd voort, dien de socialisten tegen het kapitaal voe ren. Dien strjjd zullen wij in geen enkel opzicht verdedigen, want het doel der so cialisten zou ons tot nog ergerljjker toe standen voeren dan die wij thans hebben te betreuren. Maar toch mag op het verkeerde ge bruik van het kapitaal en op de nood lottige gevolgen daarvan wel eens worden gewezen. Dit is in de atgeloopen week ge schied op het <Katholiek Congres voor so ciale aangelegenheden.» De bekende pas toor G.W. K o n i n g s heeft daarop nl. het Woord gevoerd over de productie-ccope ratie, een onderwerp, dat in onze dagen zeer actueel is en wel de moeite loont eens nader te worden bezien. De Eerw. Spreker noemde de produc tie-coöperatie het eenige middel tot be strijding van het «voortwoekerende kapi talisme.» Hiermede had hjj op het oog het dwingen van slechts enkele personen door de maeht van hun geld. Zjj hebben het in hun macht den kleinen handelaar Cf industiieal geheel broodeloos temaken door hem bp den inkoop van grondstot- len te bemoeilijken of bjj den verkoop den prjjs der goederen zoodanig te druk ken dat hjj met schade of verlies zijn producten van de hand moet zetten. Daartegen valt niet anders te doen dan dat de belanghebbenden zich bjj voor komende gelegenheden aaneensluiten en tegenover de macht van den enkelen ka pitalist stellen de kracht van hun samen werking. Dit is een eerljjke strijddie zelfs door den kapitalist zal geëerbiedigd frioeten worden en zeker zal leiden tot hetere maatschappelijke toestanden. Het is echter zaak, dat die strjjd met de meeste omzichtigheid wordt gevoerd. t FEUILLETON. 68 Vervolg.) Hjj begrjjpt dat die dsme niemand anders Weien kan dan Margaretha Stein en geeft den klerk slechts een zwjjgend teeken met het hoofd dat hjj de bezoekers kan binnen laten. Deze verwjjdert lioh en weldra staat Von ^ahleadorf weer voor hem, inderdaad verge eld van de moeder van den onschuldig ver oordeelde, Margaretha Stein. Intuaschen heeft rechter Doraer zjjn zelibe- Wersching eenigszins herwonnen. Onuitspreke lijk medeljjden maakt ijjn hart gaande als zjjn blik vol treurigen ernst op de arme moeder bljjft rusten. Hij staat op, reikt haar de hand en doet haar in een fauteuil plaats nemen. Gij weet alles Ja, mijnheer de rechter. I Haar oogsa votirren ""-h wet een aitdrnlc- mteljjkhe-' p dan verdediger van n is eindelijk Wjj zouden allerminst voorstanders zjjn van een optreden tegen den bezittenden stand met de uitsluitende bedoeling de macht van het kapitalisme te breken. Wij erkennen de noodiakelijkheid van het be staan van het kapitalisme en erkennen de gewichtige diensten, welke het aan onze samenleving kan bewijzen. Zonder kapi taal zou het niet mogelijk wezen tal van groote zaken tot stand te brengen, die de geheele maatschappjj ten goede komen, en het zou er werkeljjk slecht uitzien in ons land, wanneer bjjv. door eene radicale Regeering maatregelen werden genomen, die ten doel hadden om het kapitalisme langzaam maar zeker te sloopen. 't Is dan ook minder een strjjd tegen het kapitaal dan een streven om door middel van samenwerking in enkele op zichten aan het kapitaal een eerljjke con currentie aan te doen, ten einde te berei ken, wat alleen door middel van het ka pitaal mogeljjk is. Dat beoogt de productie coöperatie, wel te onderscheiden van de coöperatie, ge lijk deze in socialist)'schen zin wordt op gevat. Om hiervan slechts een voorbeeld aan te halen, wjjzen wij er op, dat de uitvoer voor fruit uit de Betuwe naar Engeland de laatste jaren weder toeneemt, doordien de tuiniers zich hebben veree- nigd om bjj dien uitvoer elkander te steu nen en de moeielijkheden er van geza menlijk te dragen. Dit noemt men ook coöperatie, maar deze is wel degeljjk te onderscheiden van de socialistische coö peratie, die direct tegeD het kapitaal is gericht en dit zoekt te vernietigen. In dezen geest sprak ook pastoor K o- n i n g s op het Katholiek congres bljjkens de coDclusiën die hjj aan het slot van zjjn betoog aan het oordeel der vergadering onderwierp. Volgens hem is de coöpe ratie le. nuttig en noodig tot het ver- krjjgen van grondstoffen, 2e. niet altjjd nuttig en noodig om die stoffen te bewer ken, 3e. moet zij alleen ten doel hebben de stoffelijke welvaart te verhoogen, 4e. mag zij niet den weg banen voor kapi talisme, 5e. moet zij slechts in eerljjke concurrentie treden zonder tot doel te heb ben den middenstand te schaden, en 6e. moet zjj niet ontaarden in eeD modernen winkel of werkplaats waar het bestuur de alleenbeerschende meesteres is en de leden de bezoldigde werklieden zjjn. In hoofdzaak kunnen wjj ons met deze conclusiën wel vereenigen, vooral waar er uit bljjkt, hoe de voorsteller de oogen niet gesloten heeft gehouden voor de gevaren aan de coöperatie verbonden. Zjj behoort den zwakkere kracht te geven om op daardoor berokkende. Ook begrjjp ik, waarom t-™ een vlucht weigert, nu men zijn onschuld bjj een viucui uu men zijn onscauiu nog niet overluid der wereld kan bekend maken. Tot zoolaDg moet hjj iu de gevangenis blij ren, van zjjn moeder gescheiden. Hij heeft geljjk, ik gevoel het en om zjjn fiarheid zou ik hem i tmoAf lÏAfhnhUanj.t m nCTP- ik gevoel nev ou "orneia zou ia nog des te meer liefhebben, wanneer dat mogc- liik was. Een edel karakter kan niet anders ;"**rua. licht gekomeu, d« otod zeg.--je hem daar niet, dpi -<nc zt daVst persoon a$a ee maar nu ik alles wee zoo tronw in zij onprr.» neeft ge- oor. ik Vu/moed- Sü &R£a iriii» *6D e woord aad.ge- hogrjjp ik ook, etilzwjjgen vol len, dat ntl wij ljjk was. Een edel karakter kan niet anders handelen, dan Ludwig gedaan heeft. Bjj is mjjn zoon, dat zeg ik met trots, hjj is een kind, dat waardig is met a'le smarten betaald te worden, die een moederhart slechts ondervin den kan. Hjj mfln zoon, 01 gjj kunt n de zaligheid niet voorstellen, die er voor een moe der in deze weinige woorden ligt opgesloten ik zou wel kunnen schreien van geluk. De rechter van instructie gevoelt zich klem tegenover de grootheid van ziel dezer edele vrouw en het berouwt hem diep nog kort ge leden zoo onheusch tegen haar gesp;oksn te hebbenop 4a knieën zou hjj j,aar daarvoor wel vergiffenis willen vragen. Slechts zulk een moeder kon aan zulk een zoon het aanzjjn schenken, zegt Von Vah- «r voor ds wMrSgè Margaretha Stein. Ik ka» kef t'klen- horst niet vergeven, dat hjj zjjn huwelijk met zulk een echtgenoote en moeder heeft verbro ken. Had ik u vroeger keren kennen, mijn lieve mevrouw Stem, ik zou u tot mjin tweede vrouw verkozen hebben. Uhknhorst, d<aen naam spreekt zij op eon tcon van diepon weemoed u Al heeft hjj mil ook eenmaal tot vertwijfeling gebracht, il' vergeef honu 'er wille van injja Ik zjjQ gebied den sterkere te evenaren. Zij mag echter nimmer trachten den sterkere te bemoeilijken, of liever de hulp van den Staat inroepen om den kapitalist te bestrjjden. De productie-coöperatie beoogt uitsluitend aan te vullen, wat den kleinen handelaar of fabrikant ontbreekt om zjjn bedrjjf productief te maken, n.l. eenige steun teneinde de eigenaardige bezwaren, die zich voor hem in veel hoogere mate voordoen dan bjj den kapitalist, te boven te komen. Van deze coöperatie kan gezegd wor den, dat zij den middenstand tracht te helpen. Terwijl zooveel andere soorten van coöperatie óf den onvermogende óf ook wel den kapitalist ten goede komt, is het hier de bedoeling om ddn kleinen burger den strjjd om het bestaan te ver lichten. Waar hij vaak alleen niet in staat is om de grondstoffen voor zijn bedrijf aan te koopen en daarvoor weder bjj den kapita list terecht moet komen, daar kan de coö peratie hem helpen, omdat er honderden zjjn te vinden, die dezelfde belangen heb ben en met dezelfde bezwaren hebben te kampen. Eendrachtige samenwerking kan hier dus een geheelen stand er boven op brengen en voor armoede bewaren. Dit behoort dan ook het uitsluitend doel te zjjn. De stoffeljjke welvaart moet wor den verhoogd, doch men mag geen nieuw organisme scheppen waarin het bestuur der coöperatieve vereeniging eigenljjk de patroon is der leden die op hun beurt een soort knechtschap zouden ondergaan, veel gestrenger dan wanneer zjj bjj een «kapitalist» in dienstbaarheid waren. Wjj moeten strjjden tegen de verkeerde toestanden, die allengs in de samenleving zjjn ontstaan, zoowel door de grootere vol maaktheid der machines als door het baan- breken van nieuwere begrippen. Al keu ren wjj op zich zelf die veranderingen niet afzij brengen toch in haar gevolg misstanden mede, die ten nadeele komen van geheele groepen der maatschappjj. En die misstanden moeten worden opgeheven, niet door geweld, maar door het brengen van evenwicht in de elementen, welke de samenleving beheerschen. Vandaar dat het advies van pastoor K O n i n g s zeer in onzen geest valt. Al zal het hier ook niet alles goud zijn water blinkt, en al zullen zich genoeg bezwaren bjj de uitvoering van het denkbeeld voordoen men vergete niet, dat de tjjd van stilzit ten voorbjj is. De middenstand behoeft niet ten onder te gaan wanneer hjj genoeg activiteit toont om zjjn belang in te zien, en de bakens verzet, nu het getjj is ver ben niet langer verstoord op hem, medelijden slechts gevoelt mjjn hart met den beklagens waardige. Het is zijn straf, dat hjj mjjn Lud wig niet zjjn zoon heeft mogen noemen. Hem is gerechtigheid getchied. Maar nu over Lud wig 1 Hjj weet thans wie zjjn vader is, weet ook, wie als rech'er over hem gezeten heeft. Had ik het hem maar vroeger gezegd, de waarheid zou dan zjjn hart niet zoo diep hebben getroffen. Hjj verlangt thans naar het moeder hart. Ik bid u, breng mij bjj hem. Zij wil opstaan. Rechter Dotner houdt haar met een hand gebaar terug. Bljjf, wat ik u verzoeken mag, mevrouw, ik zal hem hier doen komen en hjj zaj met u vertrekken. Hjj Bpreekt deze laatste woorden stootend, fluisterend, als kost het hem moeite ze over zjjn lippen te brengen en daarbjj ziet hjj g0huw naar den brief die voor hem op s'jn schrijfbu reau lig' en die hem zulk een verpletterend bericht gebracht heeft. Zjj ziet hem verwonderd aan. Met mjj vertrekken, herhaalt zjj= hlen- I Ja, hjj zal heden nog vijj zjjn. loopen. Men make gebruik van het aan geprezen middel om de concurrentie van het «voortwoekerend kapitalisme» het hoofd te bieden en zette alle persoonljjke grie ven en kleingeestige kibbelarijen op zjjde ten einde eensgezind werkzaam te zijn niet alleen aan eigen welzijn maar ook aan dat van de geheele samenleving. -jat randen legen haar angstig Von Vahlendor' komt een - ïhrede nader en vraagt op een toon. waarin aouige teleurstel- 1 Iluk ligt opgesloten -- Hééft hij si«h dee tceb tot do vlucht laten overheen i De rechter v»B <!t.wu"lio scau.lt het hoo.d. De politie te Ischl heeft Donderdag eene anarchistische vrouw aangehouden in wier bezit men een revolver en een dolk ge vonden heeft. Zij moet van plan zijn ge weest een moordaanslag te plegen op keizer Frans Jozef. In politieke kringen te Washington heeft het optreden van GeorgeWelling- t o n, Senator voor Maryland, ten gunste van de Candidatuur-B r y a n voor het pre sidentschap, groote sensatie gewekt. Ook de heer Richard O 1 n e y, die onder President Cleveland staatssecretaris voor buitenlandsche zaken was, heeft zich verklaard ten gunste van het democra tische program en raadt alle democraten aan de verkiezing van B r y a n te steunen. De Amerikaansche vereenigingen te Sjanghai, dringen er bjj president Mc. K i n 1 e y op aan om Peking bezet te hou den, totdat de Chineesche Regeering een bevredigende commissie voor de onderhan delingen heeft benoemd. In alle verdraghavens worden meetings gehouden, om te protesteeren tegen de ont ruiming van Peking, voordat eene vol doende regeling van den toestand in China is tot stand gebracht. Overal worden mo ties aangenopren en telegrammen verzon den naar de Regeeringen om hiervan me- dedeelingen te doenen alle ambtenaren en militairen, behalve de Russische, sluiten zich hierbij aan. Verschillende leden van de gezantechaps- personeelen uit Peking zjjn te Sanghai aan gekomen en hebben bun verwondering te kennen gegeven over de verhalen hunner avonturen gedurende het doorgestane be leg. Zij waren geen oogenblik bear gst het beleg niet te kunnen volhouden en ge vaar kenden ze in 't laatst niet meer, zoo waren ze er aan gewoon geraakt. Dat de levensmiddelen voldoende wa ren dankt men aan den wjjzen maatregel, die men genomen had toen de vijandelijk heden schenen te zullen uitbreken, om be slag te leggen op alle voorraden rjjsfc, wtlke in de winkels in den omtrek der gezantschappen opgeslagen lagen. Den 30en Augustus hebben te Tient sin vier Boksers de doodstraf ondergaan. Twee werden door de Franschen gefusil leerd, de twee anderen door de Japanners 01ltho(,td- T o e a n de Het is gebleken dat prins I o e a n ae Neen, mijnheer Vahlendorff', daaromtrent blijft hjj onwrikbaar bjj zjjn besluit, de zaait heeft een ander beloop genomen, dat ik n zaJ ophelderen, zoodra Stein hier is. Margaretha Stein steekt de handen smeekend naar hem niL Zeg mjj slechts dit eene, mjjnheer de rechter van instructie, mag hjj vrjj en openlijk de wereld ingaan Ja, meirouw, en hjj heeft op ditoogen blik even weinig vermoeden er van als gjj, boe wonderlijk alles zich geschikt heeft. Hjj spreekt zoo zeldzaam geroerd, beklemd, en zoekt ten slotte zelfs naar woorden, als wil hjj uit medeljjden de waarheid voor haar ver borgen houden. TT a Uit valt den advocaat Von Vahlendoiff ook op en hjj ziet den «pre^r verbaasd aan, maar deze geeft geen nadere verklar ng. De rechter van i"".»™0'1? schrot een bevel tot ontslag van Ludwig Stein uit de hechtenis, «Kfllt hn en geeft het bevelschrift vervo gens s or(jer j,et onmiddelljjk aan aan zjjn 6 'der gevangenis te gaan brengen, den duecteur a j -Jt Uhlenhont van het schriji bureau en staat op. gmnen een half uur ral uw zoon hier j zjjn, zegt hjj tegen Margaretha, en vervolgent i tejren Von V^iitóndor-' too goed even met mij mee te ajj hel heeteu begeven zich naar het aangren- j advoci zend vertrok; waar zjj een ernstig onderhoud j hebben. Dernor deelt den advooeat mede, dat U hlen- 1 Keizerin-weduwe heeft misleid. Hij toonde de Regentes van China een ultimatum, dat hjj beweerde van de vreemde Gezanten te hebben ontvangen, waarin haar afzetting als Vorstin werd geëischt en de Keizer de regeering moest aanvaarden onder Eu* ropeesch toezichtter wjj 1 de Chineesche financiën onder Enropeesche controle zou den gesteld worden. Ook zoude het Hof buiten Peking moeten verblijf houden. Toen de Keizerin dat stuk werd getoond moet haar woede geen grenzen hebben gekend en zjj beval aan prins Toean om de Europeanen te vernietigen. Thans weet zjj dat prins Toean haar met een valsch gtuk heeft misleid. Prins Toean moet zich met zjjn zoon den Kroonprins in den omtrek van PekiDg bevinden. Het heet dat prins H e i n r i c h van Pruisen met ziju Gemalin een beleefdheids bezoek heeft gebracht aan zijn grootmoe der koningin Victoria. Nu echter de Prins te Londen een langdurig onderhoud heeft gehad met den Duitechen Gezant, meent men uit de reis van den broeder vau den Duitscben Keizer naar Engeland te mogen opmaken, dat de Chineesche- quaestie in zake Engeland en Duitsch- land grondig aldaar is behandeld. De twee in de Catacomben te Rome ver miste stud enten, zjjn door hun studiemak kers na een geheelen nacht met toortsen gezocht te hebben, teruggevonden. Het Internationaal Katholiek Con gres, dat de studenten te Rome bjjwonen, is Woensdag onder voorzitterschap van Z. Em. kardinaal P a r r o c h i geopend. Een groot aantal Bisschoppen was er bjj tegenwoordig. Meer dan 200 vreemdelin gen wonen het Congres bjj. Men is te Rome zeer ongerust over het lot van den Hertog der Abrnzzen die, zooals men weet, eene ontdekkings reis naar den Noordpool ondernomen heeft. De stoomboot Hertha, die vertrokken was om den Prins op te zoeken, is Woensdag te Hammersfest terug gekomen zonder het Frans-Jozefland bereikt te hebben. De brieven voor den Hertog bestemd konden hem dos niet overhandigd worden. Het eiland was mjjlen ver door ijsbergen om ringd. De Hertha heeft de brieven aan de Italiaansche stoomboot Stella Polare, nabjj de haven van Hammertest, afgege ven en zette hare reis zuidwaarts voort. Frankrijk. De Daitsche generaal B e r 1 i m, ver gezeld van een Luitenant-kolonel, is van uit Berlijn te Parjjs aangekomen om de groote manoeuvres van het Fransche leger bij te wonen. Men weet dat Fransche of ficieren voor het eerst na 1870, dit jaar de manoeuvres in Duitschland bijwonen President Loabet zal op zjjn bui ten verblpf te Rambouillet een dejeuner aanbieden aan de kunstenaars, die dezen zomer op het Elysée hebben medegewerkt aan de schitterend geslaagde feesten. borst getracht heeft, zich te dooden ea geeft bem diens brief te lezen. Op Vahlendorff brengt de lezing van dit schrjjven een niet minder diepen indruk te weeg als zooeven op Dorner. Innig mede ljjden gevoelt bjj met Siein en zjjn moeder, die beiden door de vreeseljjke gebeurtenissen het zwaarst getroffen worden. Als versteend staat hjj daar en tuurt met wezenloozen blik op bet papier. Ludwig Stein en zjjn moeder haddon nog geen flauw vermoeden van dit onheil, zjj moes ten het echter terstond weten en hoe zouden zjj de verpletterende tjjding opnemen De advocaat vreest het ergste. 01 het noodlot vervolgt die ongeluk- kigen wel wreed, zegt hjj met een zucht. Wie' bad zulk een vreeseljjke ontknooping kunnen voorzien Gewis niemand, mjjnheer Von Vahlen dorff, Uhlenhorst stond hemelboog b<>TeK elke verdenking verbeven. Het vreeseljt8le is nog, dat hjj de vader van Ludwig jt. Stel u in de plaats van dien armen jongen mau en zjjn niet minder ""obH iemand ons medt Verdient, daa zrin *f allen neixi

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1900 | | pagina 1