NIEUWE
2)ag6laó voor cftoorö- on SCuió-JCollanó.
Chronica.
So, 4621.
Dinsdag 23 October 1900,
25ste Jaargang
De pleegzoon.
B I T i\ h A S D,
/1.10
«1,40
«2,80
«0.03
Van 16 regels50 Cent
Elke regel mee^71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte)
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
Redacteur-üitgever, W. KAPPERS.
III.
Vrjj spoedig verscheen ook het derde der
Chronica'^ vau dr. Schaepman, zeker
naar aanleiding van des he eren professo
ren de L o u t e r 's scherpen aanval op onze
diplomatie, welke zich vrjj wel onbetuigd
heeft gelaten, ten minste geen schitterende
figuur heeft gemaakt in de Zuid-Afrikaan-
sche kwestie. Waar de Utrechtsche profes
sor over deze houding echter de diploma
tie lastig valtneemt dr. Schaepman
die onder zjjne bescherming en wjjst, ons
inziens, zéér terecht op geheel andere oor
zaken, welke onze Regeering tot de aan
genomen houding hebben gedwongen en
dan in de eerste plaats op de te groote
toeschietelijkheid, door haar getoond, bij de
voorbereiding voor de Vredes-conferentie,
waardoor zjj van deze groote en vervelende
Journée des Dupes de eerste dupe is ge
weest.
Dat heeft hare kracht oor latere betoo
gingen en maatregelen verlamd. Maar er
is meer in de woorden, die door dr. S c h a e p-
m a n gebruikt werden om de redenen der
machteloosheid onzer Regeering te schetsen,
ze zjjn te mooi en te treffend door hunne pijn
lijke waarheid om ze niet aan te halen
«Het rechtsbewustzijn van een volk, het
geweten, dat op den duur den Staat en wat
dies meer zjj, beheerscht, is niet eene op
welling van gevoel, eene vraag van stam
verwantschapvan vrijheidszin, van voor
ouders en nazaten. Het is eene vraag van
consciëntie, van goed of kwaad. Alles komt
hierop aan of in het volk een waarachtig
geweten en bewustzjjn van recht of onrecht
leeft.» En verder «Zoolang de groote lee
raren van het recht in Nederland geen an
der recht weten te leeren dan het recht
van den dag zoolang zjj tot hunne lenze
houden
sitze ioh am sausenden Webstuhl der Zeit
Und webe der Gottheit lebendiges Kleid,#
het «lebendige,» dit is het altjjd wisselende
FEUILLETON.
8
Vervolg.)
Nu, ik maak er u geen verwjjt van, dat gjj
te diep in een paar mooie oogen gekeken hebt,
viel Von Stetten hem in de rede. Dat is zoo
natuorljjk op uw leeftjjd, bier echter hsd het
gevaarljjk kunnen wordsn. Vraag u zeiven af,
of een meisje, dat onder zulk een invloed, in
zoo'n omgeving opgegroeid is, geschikt kan
xjjn, om de vrouw te worden van een eenvou
dig grondbezitter en lust zal hebben, zjjn leven
op het land te sljjten. Bovendien zou Cscilia
Wildenrcod u haar jawoord wol niet gegeven
hebben, want daarover beslist haar broeder en
die heeft een millionair noodig als zwager.
En Dernburg is de eigenaar van verschei
dene millioenen naar ik hoor, antwoordde W' it-
tenau met onverholen bitterheid, hjj zal dus
wel geschikt bevonden worden voor dit hu
welijk.
Ik weet het zeker. De vroote Dernburg-
sehe ijzer- en staalfabrieken zjjn wal ds aanzien
lijkste van geheel DuitBchland en ze worden
voortreffelijk bestuurd. De tegenwoordige chef
is em man, zoo als er niet vele gevonden wor
den, eenige jaren geleden heb ik hem toeval
lig leeren kennen. Maar daar komen de Von
Wi'dtnroods reeds terug
liet was werkelijk de wagen van den vrjjheer,
die eveneens het bloemencorso verlaten had en
en verwisselende kleed van het oogenblik,
dan ontbreekt, door het ontbreken van een
eerljjk volksbewustzijn het merg en het
bloed, de pit en de kracht van den Neder-
landschen Staat om te zjjn een Staat van
recht.» En dan volgt het snerpende verwjjt
«Ook de Hoogleeraren in den Nederland-
schen Staat vergeten maar al te dikwjjls,
dat door de aanneming van de motie-Dum
bar, het souvereine recht vau den Staten-
roof openlijk is erkend.»
Helaas het is maar al te waar. Maar
welke Europeesche Staat heeft dan nog het
recht op te treden tegen het roofzuchtige
A'.bion Yan welke regeering zijn de han
den onbesmet en rein Ach, hjj, de ge
rechte, die niemand had te ontzien, omdat
hjj steunde op het Goddeljjke, het onveran
derlijke recht, de Paus van Rome, hjj werd
voorbijgegaan, hjj mocht niet medespreken
op de Vredes-conferentie. Zjjue woorden
zouden te hard hebben geklonken in de ooren
van hen, aan wier handen de smet van het
onrechtvaardig verkregen goed kleefde.
Het tweede gedeelte der Chronica is ge-
wjjd aan korte beschouwingen over den Ka
tholiekendag in Den Bosch, en dan komt
dr. Schaepman tot twee gevolgtrek
kingen. Ie. Op dergeljjke dagen moet men
de eigenljjke politiek, het staatkundig be
leid op bepaalde punten ter zjjde laten. Men
moet zich beperken tot eenige groote, al-
gemeene, dat is allen katholieken en iede-
ren katholiek gemeene punten. Zóó behoudt
men de eenheid. 2e. Het komt mjj voor,
dat men deze proeteene proefueming is
het, met diocesaandagen moet voortzetten.
Dan zal een algemepne katholiekendag tot
stand kunnen komen. Op dit punt geene
voorbarigheid en geen overhaasting. Ook
het houden van Katholiekendagen moet men
leeren.
Wat punt I betreftberoept zich dr.
Schaepman tot staving zjjner meening
op het voorbeeld van den Katholiekendag
te Aken in 1879 toen de groote vraag
over de inkomende rechten op tabak en
nu naar huis reed. De vurige paarden waren
ongeduldig genoeg geworden, doordat zjj ge
dwongen werden, om stapvoets te gaan, zjj trok
ken nu met alle macht aan en galoppee.den
beide heeren voorbjj, die op zjjde gegaan wa
ren en nu den dwarrelenden stofwolk nakeken.
Jammer van dezen Oskar Von Wildenrood,
sprak Von Stetten op ernstigen toon. Hij be
hoort niet tot de gewone menscben, en misschien
was er iets groots uit hem geworden, als het
noodlot hem met zoo oibarm hartig uit de loop
baan gerukt had, waarvoor hjj geboren eu op
geleid werd. Kijk toch niet zoo somber, mjjn
beste Wittenau Gjj zult dezen droom uwer jaugd
vergeten, en als gjj eerst maar weer thuis op
uwe velden en weiden zjjt, dan zult gjj dank
baar zjju, dat het slechts een droom gebleven is.
De wagen was intusechen in Tolle vaart voort
gesneld en hield nu voor een der groote hotels
stil, waarvan het uitwendige duidelijk aantoon
de, dat het slechts door rijke sn voorname
vreemdelingen bewoond werd.
De kamers, die vrjjheer Von Wildenrood met
zjjne zuster betrokken had, behoorden tot de
beste en natuurlijk ook de duurste uit het huis.
Weelde noch gemak, waarop verwande gasten
aanspraak kunnen maken, ontbrak hier. De in
richting was in ééi woord prachtig maar
toch miste ze een gevoel van behaaglijkheid.
De heeren bevonden zich reeds in het salon.
Cecilia had zich verwjjderd om hoed en hand
schoenen af te doen, en de beide heeren gin
gen druk pratend naar de waranda, van waar
men een fraai uitzicht op de zee en. een deel
van Nizza had.
graanwaarover de meeningen in het
Duitsche Centrum verdeeld waren, aan de
orde was. Men bracht die vraag toen niet
in de General-Versammlungmaar men
hield daarvoor eene afzonderljjke vergade
ringvoor den Pius-Verein,bewarende voor de
General-Versammlung alleen het groote.
Het zij vergund met de meeste beschei
denheid aan te merken, dat het den schjjn
heeft, alsof het door dr. Schaepman
gekozen voorbeeld niet tot de gelukkigste
behoort. Immers, men zoude kunnen zeg
gen, dat de vraag van inkomende rechten
op tabak en graan niet of al zeer weinig
behoort tot de «allen katholieken en iede-
ren katholiek gemeene punten,» terwjjl men
zoude kunnen meenen, dat bijv. (persoon
lijke dienstplichten leerplichtdaartoe
wél behooren en dan zoude het toch niet
zoo goed aangaan om die maar ter zjjde
te schuiven, ter wille van de eenheid, die
dan toch waarlijk eene struisvogelen-een
heid zoude zijn, die al heel weinig om het
lijf heeft.
Wat punt II betreft, o, ja, tot een
algemeenen Katholiekendag moet het ko
men, maar dan ook ,wat dr. Schaepman
zegt, over de katholieke Universiteitbe
ginnen, beginnen En beginnen met den
vollen, ernstigen wil tot eenheid te gera
ken daartoe mede te werken met alle
kracht, ook als het zjjn moet en kan, door
toegeven, door zich onderwerpen aan een
wel overwogen, een wèl doordacht votum
eener overgroote meerderheid.
Duitschland.
Tusschen Duitschland en Engeland is
eene overeenkomst gesloten om de rechten
volgens de bestaande tractaten in China,
overeenkomstig de door beide te volgen
politiek te handhaven, en daarbjj het vol
gende in acht te nemen
le. Het is in overeenstemming met een
gemeenschappelijk, internationaal belang
van bljjvenden aard, dat de handel in de
Da joDge Derabarg kon vier- of vjjf-en-twintig
jaren oud zjju zjjn uiterlijk maakte wel een
aangenamen, maar toch weinig beteeken enden
indruk. 'De slanke gestale, met hare eenigszins
gebogen houding en de bleeke gelaatskleur met
een eigenaardig blosje op de wangen, lieten ge
makkelijk raden, dat hjj niet om zjjn genoegen,
maar om gezondheidsredenen het zonnige strand
der Riviera opgezocht had.
Het gelaat was goed gevormd, maar de ljj-
nen waren veel te zacht, om er eeue mannelijke
uitdrukking aan te geven dete zachtheid lag
ook in den droomerigan blik dar bruine oogen.
Het bewustzjjn, dat bjj een rjjke erfgenaam was,
scheen den jongen man geheel te ontbreken
zjjne jhouding was gedwongen, zelfs sprak er
meermalen verlegenheid uit. Had de naam, dien
hjj droeg, hem niet overal eene goede ontvangst
en vriendelijke behandeling verzekerd, dan zou
hjj zeker wel door de meesten stilzwijgend voor
bjj gegaan zjju.
Da persoonlijkheid van den vrijheer vormde
in alles eene tegenstelling. Oskar Von Wilden-
rood was niet jong meer, hjj was reeds achter
in de dertig. Zjjne hooge, foreche gestalte had
iets gebiedends, en de trotsche, regelmatige trek
ken konden nog voor schoon doorgaan, ondanks
de scherpe Ijjnen, die dnideljjk op den voor
grond traden en een diepen rimpel tusschen de
wenkbrauwen, die aan het gezicht eene duistere
uitdrukking gaf. In de donkere oogen scheen
slechts berekende kalmte te liggen, en toch fon
kelden ze somtjjds, met een glans, die eene
hartstochtelijke, ongebreidelde natuur verried.
Overigens lag er in de verschijning van den vrij
havens, aan de rivieren of aan de kust ge
legen, en alle vroegere toegestane econo
mische bedrjjven door onderdanen van alle
naties zonder onderscheid, vrjj en ongestoord
zullen big ven. Beide Regeeringen zjjn het
er over eens, dat deze voorwaarden gelden
voor alle grondgebied in China, waarop
door haar invloed kan worden uitgeoefend
2e. Duitschland en Engeland zullen van
hun kant de verwikkeling, die op 't oogen
blik ontstaan is niet gebruiken om eenige
territorische voordeelen op Chineesch grond
gebied te verkrjjgen. Hun politiek zal ge
richt zjjn op het behond van het tegen
woordige grondgebied van China
3e. Indien andere Mogendheden van de
verwikkelingen in China gebruik zouden
maken om onder welken vorm dan ook,
dergelijke territoriale voordeelen te beha
len, dan behouden beide rgken zich voor,
over het doen van stappen tot verzekering
van hun eigen belangen in China te voren
met elkander in overleg te treden
4e. Beide Regeeringen zullen van deze
overeenkomst mededeeling doen aan de
overige Mogendheden, die bjj de zaak be
trokken zijn, in het bijzonder aan Frank-
rjjk Italië Japan Oostenrjjk-Hongarjje,
Rusland en de Yereenigde Staten van Ame
rika en hen nitnoodigenom de daarin
genoemde grondstellingen te onderschrijven.
Italië.
Het vroegere orgaan van C r i s p i, de
Trïbunadat steeds de Kerk vjjandig was,
is overgegaan in eene Noord-Italiaansche
combinatie aan wier hoofd staat de se-
natoPR o u x. De heer Roux is een vriend
van Giolitti en de Iribuna zal dezen
Staatsman nu waarschjjnljjk steunen. Ge
woonlijk hebben Staatslieden van eenige
beteekenis in het buitenland, een blad ter
hnnner beschikking.
Rusland.
In sommige streken van Rusland gaat
het er nog barbaarsch aan toe
In het dorp Nowoiwanowik (district Je-
katerinoslaw)zjjn door onbekende moor
denaars negen menschen om het leven ge
bracht. Het waren de gemeente-secretaris,
zjjn vrouwtwee kinderen de oppasser,
eeD belasting-beambte en drie klerken.
De gemeente-kas werd geplnnderd. 1050
roebel vielen in handen der roovers.
heer iets voornaams, in zjjne houding was voor
komendheid van den man der wereld vereenigd
met den trots, dien de afstammeling van een
ond adelljjk geslacht kenmerkt, zonder daarom
voor zjjn omgeving in 't minst kwetsend te zjjn.
Gjj denkt er toch zeker nog niet ernstig
aan om te vertrekken vroeg hjj in den loop
van het gesprek.
Dat zon veel te vroeg zjjn, dan zoudt gjj
juist in den tjjd van storm en regen aankomen,
dien men in ons lief Duitschland met den wjjd-
schen naam van Lente verrast. Gjj hebt den
heelen winter in,Ksïro doorgebracht, zjjt na eerst
sedert zes weken in Nizza, zoodat gjj u nog ont
zien moet voor het ruwe klimaat van 't Noor
den, als gjj uwe gezondheid niet weder op het
spel wilt zetten.
Het komt er ook op een dag niet op aan,
zeide Dernburg, maar al te lang kan ik mjjn terug
keer niet meer uitstellen. Ik ben meer een jaar
in het Zuiden geweest, gevoel mjj weer volkomen
gezond, en mijn vader verlangt dringend, dat
ik zoo spoedig mogeljjk naar Odensberg terug
keer, altjjd als de geneesheeren er hunne toe
stemming toe gaven.
V'Dit Odensberg moet eene grootsche schep
ping zjjn, merkte de vrjjheer op. Naar alles,
wat ik van u en anderen hoor, bekleedt uw
vader daar bjjna de plaats van een kleinen vorst,
met dit verschil, dat hjj uitgebreider macht be
zit en meer alleenheerscher is, dan deze.
Wordt verv-'lgd.)
LiJHSC
DRUMT.
ABONNBMEIÏTSPRIJB
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr, p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers.
Dit blad verschjjnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
BUBEAÏÏ: St. Janstraat Haarlem:
PRIJS DSB ADVERTENTIE*.
AGITE MA WOW AGITATE
