No. 4631
Maandag 5 November 1900.
25ste Jaargi
HbagBlaè voor ^ooró- en SCuió-tJCoUanó.
Actie en Reactie.
De pleegzoon.
B IT E N L A N" D.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
f 1,10
1,40
2,80
0,03
Amerika.
Engeland.
China.
Frankrijk.
DuitscMand.
I MIJT.
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
iTrmüï"f]gN PïuTr
AGITE MA NON AGITATE.
PBTJS DEB ADVEBTENTIEN
Van 16 regels50 Cents.
Elke regel meer71/t
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Hoofdagenten voor liet BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etrangire
G. L. DAB BE fy Co. JOHN., F. JONES Succ. Paris Slbis Faubourg Montmartre
4-
Hoe het volk misleid wordt, bleek de
zer dagen weder duidelijk uit een artikel
in het dagblad voor de «Arbeiderspartij»,
dat te Amsterdam onder den naam van
Het Volk verschgnt.
Dat orgaan tooit zich met den naam
van het deel onzer natie, 't welk door de
sociaal-democratische schrijvers bg voor
keur wordt bewerkt, doch naar onze zeer
stellige meening op een dwaalspoor wordt
geleid, waar het betreft de beoordeeling
van onze maatschappelijke en staatkun
dige instellingen.
Het blad van mr.Troelstra meende de
afgeloopen week een en ander in het mid
den te moeten brengen over de verhou
ding onzer staatkundige partgen en schreef
toen o. a
«De actie naar het socialisme, die een
deel der burgerpartijen mede in beweging
bracht voor sociale hervorming, en con
servatieve partgen en regeeringen dwingt
tot meedoen aan hervormingswerk, brengt
bg de laatsten eene reactie te weeg, die
ten onzent in de Katholieke partij ^aar
natuurlijk steunpunt, in de anti-revolu-
tionnaire jonkerpartij haar meest talent
vollen woordvoerder en onder de Christe-
Igk-historischen en oud-liberalen haar hulp
troepen vindt.»
Aldus worden de lezers van Het Volk
ingelicht over de verhouding der staat
kundige richtingen in ons vaderland ten
opzichte van de vragen van den dag. Er
staat in deze enkele woorden te lezen,
dat uitsluitend door de socialisten gear
beid wordt aan het hervormingswerk en
dat de andere part,gen gedeeltelijk mede
gaan en voor een ander deel tegenwerken.
Gaarne onderschrijven wjj deze woor
den, echter onder één voorwaarde, nl. dat
men het werk der socialisten niet bestem
pelt met den naam van hervormingswerk.
Dit is wel wat te veel eer aan zich zelf
toegekend door de socialisten. Wjj begrij
pen, dat de socialisten in de meening ver-
keereD dat zjj het geheim bezitten om
alle mogelijke maatschappelijke raadsels
op te lossen en alle sociale grieven uit
den weg te ruimen, maar zg moeten niet
beweren, dat het eigenlgke hervormings
werk op sociaal gebied door hen woidt
verricht. Door hen wordt hier niets an
ders verricht dan het in den weg leggen
van moeilijkhedendie den geregelden
voortgang van de sociale ontwikkeling be
lemmeren.
De socialisten stellen het voor, alsof
het maatschappelijk mechanisme wordt
voortgedreven door hun arbeidskracht en
FEUILLETON.
13
Vervolg.)
Het heerenbuis lag op aanmerkeljjken afstand
van de werken op een heuvel, die hetgeheele
dal behe6rechte. Het was een groot gebouw,
in voornamen ttjjl opgetrokken, met een breed
terras, lange rjjen ramen en een groot door
tuilen gedragen balkon boven de buitendeur.
Het park strekte zich zoo ver uit, dat de bui
tenste bcomen van het bergwoud er bjj aange
trokken waren die met hunne eeuwenoude stam
men een echilderaohiigen achtergrond vormden.
Het was een schoon, prachtig woonhuis, dat
wel den naam van slot verdiend had, maar
Domburg hield er niet van, dat men er dezen
naam aan gaf en zoo was en bleef het daarom
het heerenhuis van Odensberg.
De familie was gewoon, het grootste deel
van het jaar hier door te brengen, hoewel Dom
burg nog verscheidene landhuizen bezat, veel
schooner gelegen dat dit, en ook in Berljjn
een woning had. Hjj kwam echter slechts naar
de hoofdstad, wanneer zjjn plicht als lid van
'en Rijksdag hem daarheen riep ookaau zjjne
goederen bracht hij meestal korte, vluchtige
bezoeken. Odensberg eischte de hand en het oog
van den meester en het was zjjne eigene schep
ping. Hier op dezen bodem was hjj een onbe
perkt heerscher, hier konden sommen gewon
nen of verloren worden en daarom wsb en
alsof zg de voortstuwende beweging ver
oorzaken, waardoor het sociale geheel den
weg van den vooruitgang vervolgt. Niets is
minder waar dan dat, daar juist hun drij
ven naar onbekende doeleinden en hun
jagen naar onbereikbare idealen velen weer
houdt om met kracht en energie te stre
ven naar wenscheljjke en gezonde toe
standen.
Om dit te bewijzen behoeven wij slechts
de beraadslagingen in de Tweede Kamer
te volgen, waaruit herhaaldelijk blijkt,
dat de socialisten zich niet tevreden stel
len met nuttige en noodige hervormingen
op politiek en sociaal gebied, enkel en
alleen omdat daardoor niet geheel voldaan
wordt aan hun overdreven eischen en
dwaze verlangens. Het natuurljjk gevolg
hiervan is, dat anderen huiverig worden
om zelfs mede te gaan met de matige
hervormingsvoorstellen, die nu en dan aan
hangig worden gemaakt. Vandaar de re
actie, die dus slechts gekeerd is tegen
hetgeen de socialisten hervormingswerk
gelieven te noemen, en niet tegen de ware
hervorming.
Wij achten het een eer voor de Katho
lieke Staatspartij, dat zij in het oog der
socialisten een natuurljjk steunpunt vormt
tegen de socialistische «hervormingen».
Er bljjkt uit, dat wjj noch rechtstreeks
noch zjjdelings steun verleenen aan het
socialisme, en dat de socialisten in ons
hun meest principieele bestrijders vinden.
Het spreekt ook eigenlijk wel van zelf.
Geen der andere staatkundige richtingen
is gebaseerd op zulk een degelijken grond
slag als de Katholieke. Wjj gevoelen onze
kracht niet in eene bestrijding van hetgeen
in ons oog verkeerd moet heeten, maar
wij gaan opbouwend voort met de bear
beiding van het uitgestrekte veld, dat nog
braak ligt en slechts de hand van den
nijveren landman behoeft om de schoonste
vruchten voort te brengen.
De Katholieke staatkunde gaat kalm
haar gang om de rechten en vrjjheden
der natie gelgken tred te doen houden
met de gewijzigde omstandigheden en tracht
zooveel mogeljjk te weren, wat hiermeie
strjjdig is, zoodat de sociaal-democraten
in de Katholieken hun natuurlgke tegen
standers hebben.
Vandaar ook, dat wjj niet kunnen en
willen mededoen aan zoovele zaken, waar
door de sociaal-democraten en de andere
groepen der vooruitstrevenden de toejui
ching der groote menigte trachten te ver
werven o. a. aan den strjjd voor het al
gemeen kiesrecht.
Terecht schrjjft Het Volk, dat de vrij
zinnige democraten, radicalen en sociaal-
bleef hat zjjne geliefkoosle verblijfplaats.
Evenals zjjne zichtbare handelingen was ook
het familieleven van Dernburg onberispelijk.
Hjj had met zjjne vrouw, die zachtiardig van
karakter was en zich geheel aan den krachtigen
wil van haar man onderwierp, een voorbeeldig
leven geleid. Nu nam zjjne eenige zuster, de
weduwe van mjjnheer Ringstedt de plaats in van
de meesteres des huizes. Zjj leefde al jaren
bjj haren broeder en was voor de kinderen
eene tweede moeder geworden, nadat deze reeds
vroeg de hunne verloren hadden.
Het liep nu tegen het eind van April, maar
het weder bleef koud en guur. In het Zuiden
had de lente reeds maanden geleden de aarde
met tal van bloemen bestrooid, hier in het
Noorden waagden bladeren en knoppen het nog
nauweljjks uit hun omhulsbl te voorschjjn te
konten, en boven het eerste donkere dennegroen
hingen donkere, grauwe wolken.
In het heerenbuis werden heden gasten ver
wacht. De gcrdjjuen van de logoerkamers op
de tweede verdieping waren ver open gescho
ven en het kleine salon, dat bjj deze vertrek
ken behoorde, had een feesteljjk aanzien gekre
gen. Overal geurde en bloeiden bloemen ;tee-
dere, kleurenrjjke kinderen der lente, die nu
wel is waar uit de broeikassen kwamen, versier
den in verkwistenden overvloed het bljjkbaar
voor een dame bestemde vertrek.
Het waren ook twee dames, die op het
oogenblik hier waren.
De eene, de jongste, wasJj^ig om csn klei
nen zaehthartigen sp-jjNKl^H^MtfAAdi611 zjj
onophoudelijk liet
"terwjjl
democraten elkander ontmoeten in den
strijd voor het algemeen kiesrecht, ook
al onderscheiden de eersten zich van de
laatstendoor dien zg de sociale her
vorming beschouwen als een middel om
het bestaande maatschappelijk stelsel van
gebreken te zuiveren en aldus te beves-
t'gen, terwjjl ze voor de laatsten (de so
ciaal-democraten) een noodwendige over
gangsmaatregel is naar een nieuw maat
schappelijk stelsel.
Dat nieuwe maatschappelijk stelsel heeft
de bestaande reactie veroorzaakt, waarvan
de socialisten telkens spreken. Wjj weten
te goed, wat wij er van moeten verwach
ten. Wij willen onze maatschappg niet
ten prooi zien aan eene proefneming, die
meer slachtoffers zou kosten dan de ge
welddadigste revolutie, en ons verder ach
teruit zou zetten op den weg der sociale
ontwikkeling dan jaren van werkelijken
stilstand ooit kunnen doen. Wjj voeren
reactie, zoovsel in ons vermogen is, tegen
den socialistischen geestdie geen reor
ganisatie, maar desorganisatie beoogt.
De socialisten kunnen geen partjj van
de toekomst wordenomdat zij hun be
ginselen aan onbewezen stellingen ont-
leenen en niet willen leeren van de lessen
der geschiedenis. Zjj bouwen kaartenhui
zen der verbeelding en meenen dat die
de eeuwen kunnen trotseeren. Eu toch is
éen rukwind voldoende om han fraaie ge
bouw met den grond gelijk te maken.
Wjj hebben ons volk te lief en hech
ten te veel aan het goede, dat ook de te
genwoordige maatschappg met haar oude
gebreken oplevert om maar alles overboord
te werpen en een hoogst onzekere toekomst
tegemoet te gaan. Noemt men dit reac-
tionnair, welnu, dan tooien wjj ons gaarne
met dien naam.
Maar als dit zoo is, laat men het ons
dan ook niet ten kwade duiden, dat ook
wjj de onnadenkende menigte iclichten en
haar waarschuwen voor den onberaden
sprong in het duister, waarmede wij door
onnadenkenden worden bedreigd. Wjj voe
len den bodem waarop wjj staan en ver
kiezen ons niet te begeven op den weg
die ljjdt naar de sociale revolutie.
Dcch deze reactie zal ons niet weerhou
den om krachtig te bljj ven voortarbeiden
aan het welzjjn der samenleving en haar
ontwikkelingsgang binnen de perken van
het noodige en wenscheljjke te bevorderen,
overtuigd dat de «actie van het socialisme»
het best bestreden wordt door een andere
actie, die de inwerking der goddeljjke wet
ten en instellingen op het maatschappe-
ljjk geheel begunstigt en vergemakkeljjkt.
de andere onderzoekend bet salon in oogen-
schonw nam, hier een zetel goed zette, daar
een gordjjn wat verder openschoof en het schrijf
gereedschap op de schijjf afel nog eens in orde
bracht.
Moet gjj dien hond dan altjjd bjj n heb
ben, Maja vroeg de ondete op een toon van
verwjjt. Hij richt allerlei kwaad aan en zoo
even heeft hjj nog bjjna het kleed en de bloem
vaas van tafel getrokken.
Ik heb hem opgesloten, maar hjj is los
gekomen en mjj nageloopen, riep Maja. Stil
Pak! Gjj moet lief zjjn. Jufïiouw Eriedberg
beveelt het met bloed ge gestrengheid.
Zjj riep het lachend en sloeg tevens met haar
zakdoek naar het kleine dier, dat terstond met
luid geblaf den doek trachtte te pakken. Juf
frouw Eriedberg haalde zenuwachtig de schou
ders op en slaakte een diepen zucht.
En dan wil men eene volwassen jonge
dame zjjn
Nog niet lang geleden heb ik er bjj mjjn
heer Dernburg nog over geklaagd, dat er niets
met u te beginnen is.
Gjj zit nog vol kinderstreken en wint het
den hond misschien nog af in allerlei kunsten.
Wanneer zult gjj uw verstand toch eens gaan
gebruiken
Ik hoop nog in langen \jjd niet, ver
klaarde Maja.
Alles is zoo verschrikkelijk ernstig en ver
standig in Odensberg. Vader, tante, gij, juf
frouw I,eon ie en met Erich was in den laat
sten tjjd ook niets aan te vangen, die zuchtte
en verlangde voortdurend naar zjjne bruid.
In den verkiezingsstrijd treedt de aanvoer
der der Philippijnen op. Generaal A g u i-
n a 1 d o heeft doen bekend maken, dat de
inboorlingen der Philippgnsche eilanden
de wapens zullen nederleggen, zoodra de
heer Bryan tot president der Vereenig-
de Staten gekozen wordt, doch den strgd
hardnekkig zullen voortzetten wanneer Mc.
K i n 1 e y wordt herkozen.
j. Nu heeft de vertegenwoordiger van
Aguinaldo te Pargs, A g o n c i 11 o,
een schrgven aan het Amerikaansche volk
gerichtwaarin hij met nadruk wijst op
de materieele en moreele schade, welke de
tegenwoordige strgd den Philippijnen en
Amerikanen reeds heeft berokkend en nog
berokkenen zal. Verder verklaart hij de
Philippinos in staat, om zich zelf te re-
geeren en eischt een plebisciet, overtuigd
als bg is, dat alle Philippinos de onafhan
kelijkheid wenschen.
Blijkbaar is het doel van dit manifest,
de candidatuur van Bryan te steunen.
Met hem hopen de Philippinos zich vriend
schappelijk te kannen verstaan. Misschien
valt met hem wel over A g o n c i 11 o s
voorstel te onderhandelen.
De benoeming van lord Lansdowne
tot Engelsch Minister van Buitenlandsche
Zaken, wordt niet met sympathie begroet
door de jingo-bladen. Zij vinden hem te
onbeduidend. De Standard zelfs, het blad,
dat heet geïnspireerd te worden door den
minister-premier Salisbury bespreekt
de benoeming op een toon, die kan doen
gelooven dat deze Minister er niet mee
ingenomen is.
Men vertelt van lord Lansdowne
dat hij een grand seigneur is die goed
Fransch spreekt, een historischen naam
draagt, en dat is geen kleinigheid, voegt
de Times er aan toe, voor een Minister
van Buitenlandsche Zaken.
En de Daily Mail zegtDe benoeming
van lord Lansdowne kan slechts ver
bazing, zoo al geen ontsteltenis verwek
ken in het land. En zoo heeft elk blad
wat aan te merken.
Men moet maar niet geloovenmerkt
de Westm. Gazette op, dat lord Salis
bury met een nieuw ministerie zal ver
schijnen, vernieuwd, verjongd en krachtig.
De Europeesche diplomaten te Peking
schieten niet op, doordat de Chineesche
Keizer nog maar niet naar zijn hoofd
stad wil terugkeeren. Z. M. zit onder de
plak van de Keizerin-Weduwe die voor
geen prijs ter wereld haren prins Toean
onthoofd wil hebben.
De Gezanten houden echter vast aan
de Fransche Nota waarin is bepaald
dat de terechtstelling van prins Toean
en zijn acht hooggeplaatste medebeschul
digden noodzakeljjk is om tot een vredes
onderhandeling te komen. De Gezanten
En nu moet ik ook nog verstandig gemaakt
worden.
Maar dat laten wjj ons maar zoo niet wel
gevallen, niet waar Puk P Wjj willen ten min
ste vrooljjk zjjn.
Eu zjj greep den bond bjj de voorpooten en
liet hem op de achterpooten dansoefeningen
maken, hoewel hjj zjjn misnoegen daarover zeer
duideljjk te kennen gaf.
Msja Dernburg, die zich met zooveel nadruk
tegen verstandig zjjn verzette, was bljjkbaar
pas de kinderschoenen ontwassen, en kon hoog
stens zeventien jiar ond zjjn. Zjj was een van
die gestalten, bjj wier aanblik iemand het hart
warm wordt. Het bekoorljjke gezichtje, dat
slechts zeer weinig geljjkenis toonde met haar
broeder, straalde van jeugd en gezondheid en
de schoone blauwe oogen hadden niets smach-
tends zooals die van Erich. Zjj keken vroolijk
en bljjmoedig rond, nog door geen schaduw
verdonkerd. Het blonde haar, waarover hier en
daar een rosse gloed lag, hing vol en los over
de schouders, terwjjl het slechts door een lint
bijeengehouden werd. Enkele kleine lokken die
niet onder het lint wilden bljjven, krulden
lanvs het voorhoofd. De trekken waren nog
gedeelteljjk die van een kind en de fjjne, sier'
ljjke gestalte was het aan te zien, dat ze hare
volle ontwikkeling nog niet bereikt had,
Maar dit juist verleende aan het moiije eene
onuitsprekelijke bekoorlijkheid.
Juffrouw Leonie Eriedberg, de gouvernan e
van de jonge dochter des huizes, die nog »ltfl
haar niet gemakkelijk ambt vervulde, hoewel ue
eigenljjke vorming van Maja reeds afgeloopen
houden dus met de tegenvoorstellen van
China volstrekt geen rekening en eischen
eerst de atdoende bestraffing der schuldi
gen, voordat de andere onderhandelingen
worden aangeknoopt.
Spanje.
Ondanks de verklaringen van Don
Carlos en zjjn politieke vrienden dat zg
niets te maken hebben met de oproerige
bewegingheet deze toch een Carlis-
tische opstand te zijn. En wat is na de
waarheid Het volk is ontevreden en is
in verzet gekomen met de wapens in de
hand over deu ellendig geschapen toe
stand. Er hebben zich benden ontevre
denen gevormd waarbjj zich werkstakers
hebben aangesloten, men zou eerder van
een socialistisch dan van een Carlistisch
oproer moeten spreken.
Een Carlistische opstand zal zich zeker
niet richten tegen den gemeenteraad var
Barcelona. Te Yillafranca heeft een Cata-
laansche meeting plaats gehad en te Sarria
sluiten zich voortdurend menschen bg de
oproerige benden aan. In Mauresa is het
aantal opstandelingen gestegen tot meer
dan 3000 man. Het geheele oproer komt
voort uit de ontevredenheid met de eco
nomische toestanden.
Toch sehijnt men de oorzaak van den
opstand te willen werpen op DonCar-
1 o s. Markies Villadories, vertegen
woordiger van Don C a r 1 o s, en tal van
andere hoofden der carlistenpartg zjjn in
hechtenis genomen.
De Staatscourant publiceert een circu
laire van den minister van Binnenland-
sche Zaken aan de prefecten, waarin het
nemen van strengé maatregelen bevolen
wordt, om de orde te handhaven en de
muiters te arresteeren.
In de Fransche Republiek is thans, na
dat gunstige adviezen door de Kamers
van Koophandel enz. waren uitgebracht,
bepaald dat op Zondag en op feestdagen de
postkantoren na 2 uur n. m. zullen gesloten
zijn. De telegraafkantoren big ven geopend
en daar zullen na 2 uur post-restantebrie-
ven en telegraphische geldzendingen wor
den afgegeven.
Onze lezers moeten zich nu niet ver
beelden, dat te Frankrijk, n. 1. in Pargs
Zondagsrust heerscht, daar werkt men
vrjj algemeen Zondags als door de week.
Het Fransche volk wordt langzamer
hand zoodanig geneutraliseerd dat het nu
reeds voor het grootste gedeelte totaal onver
schillig is in zake godsdienst. Het gaat
er treurig aan toe.
De Hamb. Börsenhalle meldt, dat de
Hamburg-Amerikalgn van de Stoomvaart
maatschappij A. C. Defreytas haar scheep
vaartlijnen naar Brazilië en de Rio La
Plata-Staten aankocht, benevens al het
scheepsmateriëel. Hiervoor zullen geen
nieuwe aandeelen worden uitgegeven. De
Hamburg-Amerikalgn onderhandelt ook
met de Hamburg - Zuid - Amerikaansche
Stoomvaartlijn over samenwerking.
was, was midden in de dertig, en hoewel dus
niet meer zoo jong, was zjj toch eene aange
name verschjjning, eene slanke, teere gestalte
met donker haar en oogen en eene Ijjdende
uitdrukking in de bleeke, schoone trekken.
Zjj beantwoordde de overmoedige aanmerking
van hare leerlinge met een licht schouderop
halen en liet dan hare oogen in de kamer on
derzoekend rondgaan.
Zoo, nu zjjn wjj klaar I Maar gjj zjjt al
te verkwistend geweest met de bloemen, Msja.
De geur is bjjna bedwelmend.
O, eene bruid moet men met bloemen
overladen I
Cecilia moet het mooi vinden in haar
toekomstig verbljjf, vervolgde Msja en bloe
men zjjn het eenige, waarmede wjj haar
bjj hare aankomst kunnen begroeten. Vader
wil niet, dat er bjj de ontvangst eenige f®®*'®"
ljjkheid zal plaats hebben.
Natuurljjk, omdat de verloving van hier uit
eerst bekend gemaakt zal wordeD.
Maar later komt dan toch het verlovings
feest en daarna eene groote, groote bruiloft
jubelde Maja. -
O, ik ben zoo nieuwsgierig om r
'e Zomoet schoon lijn,
dweeè aan al. verliefde brui:
degom. Op klaarlichten dag droomt hjj steeds
van zjjne Cecilia
Vader is reeds eenige malen ernstig boos
daarover geworden en gisteren zeide hjj tegen
mijNiet waar, mjjn kkjj^JIaja, gjj zult wel
