)agêlaó voor
NIEUWE
uió-tJCollanó.
agite ma wow agitate.
Leerplicht - und keia Ende.
1
No. 4003.
Woensdag 12 December 1900.
25ste Jaargang
PR0EMPMMER8 gratis,
De pleegzoon.
b 1 T E L A H i).
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland I2,80
Afzonderlijke nummers<0.03
Dit blad verschjjnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen^
BUREAU: St. Janstraat Haarlemi
Van 16 regels 50 Cen
Elke regel meer7l/f
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte|
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Redacteur-Uitgever, W. KöPPERS.
Nieuwe abonnementen op
de NIEUWE HAARLEM-
SCHE COURANT en het ZOADAGS-
ELAD worden dageljjks aangenomen.
Zjj, die zich vanaf heden abonneeren,
ontvangen de nummers gedurende deze
maand verscbjjnende, gratis.
II.
Het zoude waarlijk niet heel veel moeite
kosten, om al die aanteekenarjj en al dat
geschrijf, al dat onderzoek naar gewettigd
en ongeoorloofd schoolverzuim, bespottelijk
voor te stellen, de ljjsteu leenen er zich
waarljjk uitmuntend toeware het niet,
dat de invoering van den Leerplicht veel
meer aanleiding geeft tot ergernis en tot
ernstige bezorgdheid. Tot ergernis en droef
heid, dat wij danken aan de onverzette
lijke doordrjjverjj en het doorhollen van
een man, op wien het Katholieke volk van
Nederland zjjne hoop gevestigd had. Dat
hem de verantwoordelijkheid zjjner daad
wel een weinig drukt, scbjjnt wel eenigs
zins te bljjken uit de luidruchtige wjjze,
Waarop hjj in zjjn Chronica den ontrouwen
minister b|j een Chamberlain of een
Rhodes vergeljjkt, indien hij zijn woord
niet houdt. Maar wat helpt ons dat Eu
al gaat hjj nu ook den Heer Borgesius
te ljjf en kleedt hjj hem uit tot op zijn
hemd, wat zal het hem baten Hij is nu
eens bij den neus genomen, door den o,
zoo vr'.endeljjken minister, wiens wet hjj
door zjjn stem redden moest en gered
heeft, hoezeer zjjn ware vrienden hem ock
waarschuwden, en welke minister hem nu
wel op de eeoe of andere wjjze met een
kluitje in het riet zal sturen, als hjj in
de Kamers geïnterpelleerd wordt. En wat
nog het onverkwikkeljjkste is van de ge-
heele zaak, dat is, dat wjj nog te zorgen
hebbendat deze minister in Gods naam
FEUILLETON.
Vervolg.)
la Odensberg begon men reeds voorbereidse
len te maken voor het huweljj kaf eest, dat op
den laatsten dsg van Augustus bepaald was. Na
het trouwen zouden er groote feestelijkheden plaats
hebben, waaraan alle vrienden en bekenden van
het Demburgeche hnis deel zouden nemen, en
tcrstondna den «doop daarvan zou het jonge paar
zjjne huwelijksreis naar het Zuiden aanvangen.
Ook de beambten en arbeiders vandeOdens-
bergsche werken waren van plan, zich bjj de
feestelijkheden niet onbetuigd te laten. Het gold
een hnldebewjjs aan den chef bjj het huweljjk
van zijn eenigen zoon en erigenaam.
De direetenr stond aan het hoofd v»n eere
commissie, die groote feetteljjkheden voorbe
reidde en allen waren met vollen ijver bij de zaak.
Maar ondanks al deze toebereidselen hing er
toch een soort van wolk over het hoerenhuis en
den Dernburgschen familiekring. Dernburg zelfs
was door allerlei uit- en inwendige beslomme
ringen nit zjjn humeur gebracht. De aanstaande
verkiezingen voor den Rijksdag begonnen zelfs
zjjn Odensberg te beroeren, en hjj wist maar al
te goed, dat ook hier inblazingen en ophitsin
gen plaats vonden. Openlijk gebeurde dat niet,
daartoe hield hjj de teugels te vast in de hand,
maar hij kon de geheime en gevaarlijke invloeden
met weren, waarmede de Arbeidsparty stap voor
maar an de regeering blijft. Immers van
hem kan nog verwacht worden, dat hjj
den een of anderen dag zjjn woord ge
stand doet of ten minste er eene poging
toe aanwendt, maar van een ander minis
terie is het waarljjk niet te eischen, dat
het de vage en mjjns inzieD, vrjj onbe
raden beloften van den heer Borgesius
tot een wezen van vleesch, en bloed en
beenderen zal maken. Zooals het er nu
bjjstaat, zullen de Bjjzondere Scholen waar-
scbjinljjk nog wel een poosje op die ver
hoogde subsidie ter vergoeding der verhoog
de kosten, als gevolg van de in voeling van
den Leerplicht, kunnen wachten als zjj
er al ooit komen. Arme bjjzondere onder
wijzers, die er al op gerekend hadden, om
dat zjj er verbetering hunner financieele
positie uit verwachtten
Maar met al dat geklaag komt men nu
geen steek verder. De Wet is er, zjj wordt
ingevoerd en wjj hebban er ons aan te
onderwerpen en ernstig mag men zich be
zorgd maken, welke gevolgen deze invoe
ring, zonder vooruitzicht op geldeljjken
steun door den Staat, voor de Katholieken
kan hebben. Immers, nog geen acht dagen
geleden, verklaarde mjj een onderwjjzer,
aon eene katholieke bjjzondere school in
het Bisdom Utrecht: «als de Wet behoor
lijk wordt uitgevoerd, komen er een der
tigtal kinderen bjj, dan moet er een on
derwjjzer méér aangesteld worden en
de parochie is nauweljjks in staat om met
de grootste krachtsinspanning nu de school
te onderhouden.» Stelt de parochie den
onderwjjzer niet aan, dan verliest ze de
tot nu toe genoten subsidie, weigert ze de
kinderen toe te laten, dan dwingt zjj ze
naar de openbare school te gaanstelt
zjj den onderwjjzer aan, dan steekt zjj zich
in groote moeieljjkheden en dwingt de pa
rochianen tot het brengen van nog groo-
tere offers.
Nu de Leerplicht ingevoerd wordt en
de verhoogiDg der subsidie uitbljjft, zou
ik wel eens willen weten, wat die bijzon-
stap voortdrong op zjjne werker, die tot nu toe
sjjn onbetwist eigendom geweest waren.
Bovendien berokkende E-ichs gezondheid hem
opnieuw ernstige zorgen hjj had er bjjna ge
heel van moeten afzien, den zoon, zooala hjj
gehoopt en gewenscht had in zjjn toekomstig
beroep op te leiden. De jonge man sukkelde
voortdurend, moest in alles ontzien worden, waar
door van geregelde werkzaamheid geen sprake
kon zjjn. Emdeljjk kwam nog Vou Wildenroods
aanzoek en Msja's opecljjke erkentenis barer
innige genegenheid die Dernburg met de grootste
bevreemding aangehoord, ja bjjoa met tegenzin
opgenomen had.
De vrjjheer had denzelfden dag nog, waarop
hjj aan het jonge meisje hare hand vroeg, bjj
haar vader om deze hand aanzoek gedaan, maar
veel meer tegenstand ondervonden, dan hij ver
wacht had. Hoewel Dernburg hem persooaljjk
genegen was, de man, dien bjj voor zijne doch
ter wenschte, was Oskar Diet, en de gedachte,
het zestiecjarige kiiid aan eeoen mau uit te
huweljjken, dia volgens zjjn leef'jj 1 haar vadei
had kunnen zjjn, was hem even onaangenaam
als de beantwoording dezer genegenheid van
Meja's kant hem onbegrijpelijk wns. De smeek
beden van zjjne lieveling waren wel is waar oor
zaak, dat hjj niet aanstonds een neen uitsprak,
maar evenmin was hjj te bewegen nu reeds zjjne
toestemming te geven. Hjj verklaarde met alle
beslistheid, dat zjjae dochter nog veel te jong
was, om zich nu reeds voor haar heele leven
te verbinden. Zjj moest nog wat wachten, eerst
haar hart beproeven en dan zon men over twee
jaar nog eens op de zaak terugkomen.
dere onderwjjzers nu zeggen, welke Dr.
Schaepman om zijne kranige houding
zoo uitbundig toejuichten?
Men meene niet, dat Schadenfreude deze
zinsnede deed schrjjven. Wel ernstige be
zorgdheid. Immers, het blijkt nog volstrekt
niet, dat Dr. S c h a e p m a n of zjjne aan -
hangers door herhaalde lessen geleerd, wij
zer zullen worden. Anders toch is het moei-
ljjk te verklaren, dat juist in de laatste
Chronicade aanhef gewjjd is aan een com
mentaar op de uitspraken van G u i z e t
en Burns, welke laatste in 1774 te Bris
tol gekozeD, de meeuing verdedigde dat
de kiezers geene instructies hadden te ge
ven en datal gaven zjj zetoch in
allen gevalle, waardeloos waren. En van
deze uitspraken, zegt Dr. Schaepman
«dat zjj goud waard zjjn.» Het is volkomen
waar, dat de volksvertegenwoordiger geen
mandat impératif bjjna mag aannemen
maar of de houding vau den afgevaar
digde, dien bjj iedere kwestie van ingrjj-
penden aard zich afscheidt van zijnpartjj-
genoofen en vaak lijurecht tegenover het
gevoelen van verreweg het grootste ge
deelte der kiezers van zijne partjj staat,
j de gewenschte en de ware is, dat is zeker
zeer te betwjjfelen.
Engeland.
In het Engelsch Parlem-nt heeft de
minister Chamberlain verklaard eeu
burgerlijk bestuur te zullen vestigen in
Transvaal en Oranje-Vijjstaat. Het Pasle-
mentslid P i r i e, onlangs uit Zuid-Afrika
teruggekeerd, waarschuwde den Minister,
door hem er op te wijzen, dat, als Sir
Alfred Milner als gouvernenr wordt
aangesteld, geheel Zuid Afrika voor Enge
land zal verloren gaan.
De heer Schneider heeft op het
groote Congres te Worcester in de Kaap
kolonie dat door duizenden werd bijge
woond, gezegd, dat er niet meer gerekend
mag worden op de eerljjkheid van Enge
land sedert den inval van Jameson.
Nooit, riep hij onder daverende toejuichin-
Wachten Dat was een ongelukkig cen on
mogelijk woord voor deD man, die met minuten
moest rekenen, en toch bleef hem voor het oogen-
blik niets anders over, want Maja werd aan
zjjn invloed onttrokken. Hjj zelf had na dit aan
zoek een wenk ontvangen, dat het onder deze
verkondingen onmogeljjk was dageljjks met el
kander te verkeeren doch hjj volgde dien niet
op, want Odensberg verlaten was hetzeifde, als
zjjn spel verloren geven. Hjj moest waakzaam
zjjn en het gevaar het hoofd bieden, dat na
Bunecks bedreiging als een onweerswolk boven
zjjn hooid hing. En hij kon ook zjjne zuster niet
alleen laten, om zeker to zjjn, dat zjj hare af
gedwongen belofte hield.
Zjj was ongeloof! jjk veranderd na dat onge
lukkige uur.
Daarom had hjj dien wenk niet willen ver
staan en wss hjj gebleven. Maar daar greep
Dernburg terstond met zjjne gewone vastberaden
heid in en zond zjjoe dochter onder voorwend
sel van een bezoek naar eene heviiande fami
lie. Eerst bjj de bruiloft van haar broeder zou
zjj terugkeeren.
Egbert Runeck was vaa Radefeld gekomen,
om zjjaen chef bet gewone vorslsg te brengen.
Al waken achtereen was hjj gewoon bjj deze ge
legenheid slechts op hot bureau te bljjven en
terstond terng te keeren, als de zaken afgehan
deld warenaan deu familiekring scheen hjj
geheel vreemd gewerden te zjjn. Heden echter
had hjj het eerst Erich opgezocht, die hem met
bljjde verrassing, maar ook met verwjjten ontviog.
Laat gjj u eindeljjk weer eens zien I lk
dacht reeds, dat gjj mjj geheel en al vergeten
gen nit, zullen wjj de afschaffing der on
afhankelijkheid van Transvaal en Oranje
Vrjjstaat aannemen. Al de deelnemers
protestanten en katholiekenprotesteer
den eenparig tegen de barbaarsche behan
deling van vrouwen en kinderen door de
Britten.
China.
De Europeesche diplomaten zjjn in het
Hemelsche Rjjk nog altjjd aan het loven
en bieden. Men hoopt met de vredeson
derhandelingen a.s. Dinsdag te kunnen be
ginnen.
De Keizer moet bereid zjjn naar Peking
te komen, indien hem de zekerheid wordt
gegeven, dat de onderhandelingen hem zul
len gunnen er door te komen met waar
digheid en in volkomen veiligheid.
Het ontslag van den commandant van
de Chineesche troepen die het Hof omrin-
geD, wordt door de Chineesche gevolmach
tigden beschouwd als een belangrjjke stap,
toonende dat de Regeering tot onderhan
delen wil overgaan.
Amerika.
De verdeeling van het reusachtig ver
mogen van den onlaDgs gestorven Van*
d e r b i 11 wordt geschat op ongeveer
200.000.000 guldens.
De tweede zoon Alfred, zjjn door zjjn
vader de rechten toegekend van zjjn oudsten
zoon Cornells, die tegen den wil zjjns
vaders is gehuwd met miss G r a v e W i 1-
s o n.
Alfred is toegewezen 111.200.000
gulden, Cornelis, GladjjsenRegi-
nald elk 750.000. Het deel van mevrouw
Harry Payn e-W h i t n e y, bedraagt
21.250.000 en de successierechten beloo-
pen f 1.350.000, terwjjl voor notariskos-
ten werd betaald f 255 000.
Portugal.
Onder de Portugeezen heerscht groote
ontevredenheid over de houding van hun
Koning, zjjn harteljjke sympathiebetuiging
en samenwerking met Engeland tegen de
Boeren. Men gelooft dat het optreden van
den Koning een krachtige republikeinsche
beweging ten gevolge zal hebben. De Por
tugeezen deelen geheel den wrok der Span
jaarden tegen Engeland wegens onedel
moedig en belangzuchtig partjj trekkeu
hadf en geheel ons huis zocht te mijden. Alleen
vader krjjgt u nu en dan nog te zien I
Gjj weet, hoe drnk ik het tegenwoordig
heb, antwoordde Egbert ontwjjkend. Mjjne werk
zaamheden
Ja wel, die moeten altijd een voorwendeel
opleveren 1
Maar kom, laat ons wat praten ik ben zoo
bljjweer eens ongestoord met u alleen te zjjn.
Hjj trok den vriend zjjner jeugd naast zich
op de sofa neer en begon te vragen en te ver
tellen. Hjj sprak echter bjjna alleen. Runeck
toonde zich opvallend stil en verstrooid.Slechts
nu en dan antwoordde hjj als mechanisch, alsof
hjj heel andere dingen in het hoofd had. Eerst
toen Erich van zjjn aanstaande huweljjk begon te
spreken, werd hjj opmerkzamer.
Wjj willen nog denzelfden avond na de
feestelijkheden vertrekken vertelde Erioh met
een gelukkig lacbje,
lk denk eenige weken met mjjne jonge vrouw
in Zwitserland te bljjven, dan echter trekken
we samen naar het Zuiden. Ja, naar het Zui
den 1 Gjj kunt niet begrjjpen, hoeveel bekoring
dit woord voor mjj heeft. Deze koude, Noord-
sche hemel, deze sombere dennenwouden, dit
heele leven en al de beweging hier, drukt mjj
zoo zwaar op het hart. Ik kan hier niet vol
komen genezen Hazenbacb, die zoo even by
mjj was, meent dat ook, en heeft ons aange
raden den heelen winter in Italië te bljjven.
Maar vader zal daar niets van willen weten
het zal een heele strjjd kosten, dit bjj hem
door te zetten.
Wordt vervolgd.)
iIHRL
ABONNBMENTBFBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
(01 RMT.
PRIJS DSR ADVERTEWTIBST
48
