N i
E
UWE
Zondagsrust.
PROEFN r MMER8 gratis.
*o 4671.
Yri
j iag 21
December 1900.
25ste Jaargang
De pleegzoon.
BUITENLAND.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p, 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers0.08
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen;
BUREAUSt. Janstraat Haarlemi
Van 16 regels 5# Cent
Elke regel meer71/»
Gr rote letters worden berekend naar plaatsruimte|
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie h Contant
Red ac t e nr-0 i t g e v e r, W. KAPPERS.
Nieuwe abonnementen op
de NIEUWE HAARLEM-
SC HE COURANT en het ZOEDAGS-
BLAD worden dageljjks aangenomen.
Zjj, die zich vanaf heden abonneeren,
°ötvangen de nummers gedurende deze
maand verschijnende, gratis.
Er heerscht in onze dagen een streven
naar Zondagsrust in den geest der mannen
tan de groote Fransche revolutie op het
laatst der vorige eeuw, waarbjj de Zondags
heiliging wordt vergeten. Alles wat aan het
Christendom herinnerde moest toen plaats
maken voor iets nieuws, nu voor sport, uit
banningen en zelfs uitspattingen.
Wjj weten hoe de Fransche revolutie
helden 13 jaren lang de Zondagsheiliging
ter zjjde schoven, hoe zjj de jaartelling
Veranderden in 12 maanden van 30 dagen.
Tot volmaking der aan 365 ot 366 ont
brekende dagen zouden de 5 of 6 jours
eomp]émentaires (aanv ullingsdagen) dien en
tV/e 5 of 6 dagen ook wel sansculottides
genoemd, naar de sansculottes (broekeloo-
sen of teugellooze aanhangers der volkspar
tij) waren aan de godin der rede (eene vuile
deerne) gewjjd. De 1ste dag heette het
teest van het genie, de 2e van den arbeid,
de 3e der daden de 4e der belooningen
en de 5e der meening.
Napoleon I. maakte bij decreet van
den 9 September 1805 eene in de aan den re-
publikeinschen kalender, en op den 1 Janu
ari 1806 werd in heel Frankrijk weer de
Gre'goriaansche tijdrekening gevolgd. De
christelijke Zondagsrust, dagteekenende van
de eerste tjjden der Apostelen, werd weer
in eere hersteld.
De voorschriften der wereldljjke overheid
omtrent de verplichte viering van den Zon
dag als rustdag met de verplichting geen
slaaflgken arbeid te verrichten, dan die vol-
FE Ü1LLETON.
Vervolg.)
56
Ook heden rat in zjjue spreekkamer een vreem
de patient, die er evenwel niet als een zieke
Uitzag. De ongeveer veertiajatige man was dik
en zwaarlijvig, hjj hield de handen gevouwen op
een omvangrijken buik en de oogen verdwenen
bjjna onder roode volle wangen.
Ondanks zijn welgedaan uiterlijk h d hjj eene
lange lijdensgeschiedenis te verm lden en noem
de eene heele rg kwalen op, tot Uazenbach hem
ongeduldig in de rede viel:
Wat gjj mjj daar vertelt, ken ik al van
huiten, mjjnheer Willman. Ik heb het n den
den laatsten keer reeds gezegd, gij verzorgt uw
persoon te goed. Als gjj niet matig zjjt in eten
*>n drinken en geene beweging neemt, kunnen
ook de middelen niet helpen, die ik u voor
geschreven heb.
- Matig zjjn f herhaalde Willman op zachten,
Weemoedigen toon. O, God, heer dokter, ik
hen de matigheid zelve.
Maar een logementhouder is op dat punt
helaas een offer van zjjn beroep. Ik moet toch
zoo nu en dan met de gasten praten en drin
ken, dat brengt mjjne zaak zoo mee, en
Gjj neemt deze marteling met veel zelf
verloochening op u. Mijnentwege, maar dan
moet gjj ook niet verlangen, dat ik u helpen
zal. Mjj is niets gelegen aan mjjne praktjjk
strekt noodzakelijk is, dateert reeds'van 321,
toen keizer Constantinus het bevel uit
vaardigde, dat op de Zondagen geene rechts-
verhandelingen en geen openljjke dagar-
beid mochten plaats hebben. Een later kei
zerlijk bevel van 425 verbood ook opvoe
ring van tooneelvoorstellingen.
Zelfs de hervormeis drongen er op aan»
dat de heiliging van den Zondag, die toen
veel te wenschen overliet, door strenger wet
gevende maatregelen zou gehandhaafd wor
den.
Het liberalisme, dat evenals het socia
lisme en zelfs het anarchisme van de da
ken verkondigt enkel het welzjjn van het
volk heet te beoogen, is oorzaak, dat de Zon
dagsrust in zeer veel streken niet wordt
nageleefd. En zoo komt het, dat de werk
man in veel slechter conditie verkeert dan
vroeger de slaven, die op den 7. dag kon
den rusten. De arbeider zonder Zondags
rust is er vaak slechter aan toe dan de last
dieren.
Hun toch wordt rust gegund, opdat zij
niet voor hun tijd zouden versleten zijn-
Ter wilde van de baat- en hebzucht van
godsdienst- en gewetenlooze scbraapzuch-
tigen moest aan den mensch geweigerd wor
den, wat men voor het behoud der last
dieren noodzakelijk acht. Dat de rust op
den Sabbatb, later deZondag, van godde-
lijken oorsprong is, laat geen twjjtel over.
In alle landen en in de oudste tjjden vin
den wjj een rustdag in de week.
Ik heb de rustdagen gegeven, zegt de
Heer door Ezechiël, om te dienen tus-
scben Mg en hen, en om hun te leeren,
dat ik ben de Heer, die hun aan Mjjnen
dienst heb verbonden. De Sabbhthviering
bebootde bij de Joden tot de dogma's en
de schending werd met den dood gestraft.
Telkens als de Joden ontrouw waren aan
de Sabbathwet, waren zjj ook ontrouw aan
andere.
Opmerkelgk is het, dat in de beide meest
vrjje landen der wereld, namelijk inde Ver-
eenigde Staten van Noord-Amerika en in
bniten Gdensberg, ik heb daar de handen vol.
Waarom wendt gjj u niet tot een mjjner colle
ga's, die veel meer tjjd hebben f
Omdat ik in hen geen verlrouwen stel,
antwoordde mijnheer Willman vleiend, zonder
zich door de scherpe verklaring van zjjn stnk
te laten brengen. Gjj hebt iets, dat vartrouwen
inboezemt, dokier.
Ja, God zjj dank, ik kan over de noo-
diga ruwheid becchikken, sprak Hazenbach in
alle kalmte. Dan stellen de mensehen altjja ver
trouwen in je. Wilt gjj u nu naar mjjne voor
schriften schikken?Ja of neen?
Lieve hemel, ik schik mij immers in alles.
Als gjj eens wist, wat ik de laatste dagen
uitgestaan heb, verschrikkelijke pjjnen in de
maag
Dat komt van al het vleesch en de lek
kere saus, viel de dokter hem koelbloedig in
de rede.
En dan die benauwdheden, en die dui
zeligheid in het hoofd.
Dat komt van het bier, dat gij eiken dag
drinkt.
Dus geen droppel bier meer eten het al
lernoodzakelijkst en nu begon de dokter
een aantal voorschriften op te noemen, die mjjn
heer Willman met ontzetting vervulden.
Maar dat is eene ware hongerkuur, mjjn
heer de dokter, jammerde hjj. üaarbjj zal ik
omkomen.
Wilt gjj dan liever als offer van uw be
roep te grave gaan vroeg Hazeabach. Mjj is
het 't zelfde, maar laat mjj dan ten minste,
met rust 1
I Engeland de viering van den Zondag met
I den meesten jj ver in eere wordt gehondeD.
In de Vereenigde Staten en in Engeland
staat op Zondag elk openbaar verkeer stil,
elke luidruchtige vermakelijkheid en het
pianospel in de huizen wordt tot de ver-
bodene gerekend en het dansen is niet ge
oorloofd.
Er wordt in onze dagen geijverd voor
Zondagsrust, omdat men begrijpt dat de
arbeidsman een rustdag Doodig heeft, niet
echter om den dag desHeeren te heiligen en
dat is toch op de eerste plaats noodzakelijk
terwjjl een gepaste ontspanning met Zon
dagsheiliging kan samengaan.
Bij het vieren van den Zondag zoo het
behoort, komt de mensch tot kalmte, waar
door zijn maatschappelijk welzijn bevor
derd wordt. Noch de Israëlieten, noch de
Engelschen, noch de bewoners, der Ver
eenigde Staten benadeelen zich door de
streoge naleving der wet op de Zondagsrust-
frankrijk.
Over het vertrek van het Nederlandsche
oorlogsschip *Gelderland> te Algiers, schrjjft
de correspondent aan de N. Rott. Ct. dd.
4 December het volgende
De Gelderlandis Donderdag om elf
uur van hier vertrokken. Voor het vertrek
hebben er echter nog eenige feesten plaats
gehad. Dinsdagavond in de Cercle mili
taire een kameraadschappelijke ontvangst,
aangeboden door de Fransche officieren,
aan de Hollandsche en Russische gasten.
Het heeft op dat feest niet ontbroken aan
toesprakeneen merkwaardige verbroe
dering overigens tusschen Frankrijk, Rus
land en Nedetlani. Op het einde van den
avond schaarden zich de Fransche officie
ren aan weerskanten van den uitgaug, en
kruisten de sabels, onder welk stalendak
door de vreemde gasten vertrokken, met de
Fransche muziek voorop, die hen tot de
aanlegplaats aan de kade begeleidde. Dien
avond is ook alweder het Wien Neer-
landsch Bloed zooveel gespeeld, dat ons
volkslied hier nu burgerrecht heeft ver
kregen.
De patient zuchite diep, maar de vertrou
wenwekkende grofheid van den dokter moest
wel over zijne bedenkingen zegevierer, hjj vouwde
de handen en Bloeg de oogen naar het plafond.
AU het niet anders kan dan in Gods
naam 1 sprak hjj op zal renden toon.
Plotseling zweeg de dokter, vestigde eenen
scherpen blik op hem en vroeg daarna zonder
eenige inleidingHebt gij misschien een broe
der, mjjnheer Willman
Neen, ik was het eenige kind mjjner
onders.
Zonderling. Mjj viel daar eene geljjkenis
in dat is te zeggen eigenljjk is het geane
geljjkenis integendee', gjj hebt geen enkele
trek met bedoelden persoon gemeen.
Mjjnheer Willman schudde zacht het hoofd,
ten teeken, dat deze woorden hem onbegrijpe
lijk waren, terwjjl dokter Hazenbach vervolgde:
ol hebt gjj soms een bloedverwant die in Afrika
geweest is, in Egypte, in de Sahara of ergens
anders in het woesijjnzand
De volle wangen van mjjnheer Willman ver
loren iets van nare roode kleur en hjj begon
met zjjn zwaren gouden horlogeketting te spe
len, terwjjl hjj antwoordde: Ja een neef...
Die onderwjjzer werd?
Ja, mjjnheer dokter.
En die aan koorts stierf P
Ja, mjjnheer dokter.
Hjj heette Engelbert P Dat is het. Maar
hoe heet gjj nu eigenljjk 1
Pan-kra-tius, antwoordde Willman op lang
gerekten toon, terwijl hjj nog altjjd met zjjn
horlogeketting speelde.
Voor al de opvarenden van de Gelder
land is de ontvangst hier zeer hartelijk ge
weest. Niet alléén voor de officieren. Zoo
zijn bijvoorbeeld zoo goed als al de ma
trozen in de verschillende café's getracteerd.
Van conflicten met hier vertoevende
Engelsche toeristen is mij niets ter oore
gekomen, behoudens een kleine demonstra
tie van weinig beteekenis, naar aanleiding
van een bal, dat de eigenaar en de gasten
van hotel St. George aan de officieren van
de Gelderland hebben gegeven. De gasten
van het naburige Hotel Kirsch waren ook
nitgenoodigd, maar hadden bedankt het
waren Engelschen om niet in aanra
king te komen met hen, die President
K r u g e r oVer hebben gebracht. De Engel
sche consul-generaal echter was niet zoo
kleinzielig en heeft zich op het feest ver
toond.
De aanvaring van de Gelderland, Het Ne
derlandsche oorlogsschip Gelderland, van
Algiers naar Oost-lndië, zoo vermeldt een
telegram uit Port-Said, is in botsing ge
komen met het Engelsche stoomschip Pe-
terston, van Penarth, aan den ingang der
haven.
De Gelderland heeft schade bekomen aan
de brug, van de Peterston werd de boeg
ingedrukt.
De Parjjsche Matin bespreekt de hou
ding van keizer Wilhelm ten opzichte van
Transvaal uit een brief van een Duitschen
diplomaat, waarin de houding van Keizer
Wilhelm ten aanzien van president
K r u g e r wordt gerechtvaardigd. De schrjj-
j ver zegt, dat viermalen, sedert het begin
der vjjandeljjkheden in Zuid-Afrika, de
Keizer gepoogd heeft te wefen te komen,
of een stap of aanbod van zijn zijde kans
had den strjjd te doen eindigen, en dat
hij telkenmale het stellige bewjjs kreeg*,
dat Engeland geen interventie zou dulden.
Lord Salisbury, die nog voor en
kele weken over dit onderwerp werd ge
polst, verklaarde, dat hg slechts catego
risch kon weigeren de goede diensten aan
te nemeo, van welke Mogendheid dan ook.
De waarheid is, zegt de Duitsche diplo
maat, dat wanneer de Mogendheden op in
terventie bleven aandringen, Engeland zgn
vloot zou mobiliseeren.
In een interview, dat de Temps had
met den Franschen oud-minister van 1896,
Ein mooie naam 1 Das mjjnheer Panlcra-
tius Willman, over drie weken kent ge terug
konen, en als ik in dien tneschen jjd bij het
/Gouden Lam" voorbjjkom, zal ik zelf aan
komen. Adien
Willman nam afscheid, bedankte den dokter
voor zjjn goeden raad en Hazenbach bleef
alleen.
De zaak stemt, bromde deze in zich zei
ven. Deze zalig afgestorven Engelbert met zjjn
rouwfloers is dus de neefl
Den vroomen oogopslag hebben beiden. Dat
schjjnt een familiegebrek te zjjn. Of ik het haar
vertellen zal P Ik zal er wel voor oppassen I Zij
liet den dierbaren bloedverwant terstond ko
men, en dan werd de beele treutige geschiede
nis weer eens opgehaald en opnieuw eeuwige
tronw |beloofd. Overigens zal ik Dagobert het
beloofde recept meegeven, hjj wilde immers
juist naar het heerenhuis, naar Leonie.
Met deze woorden ging hij naar de kamer
van zjjn neef, die hjj ook nog thuis trof. Da
jonge man had zich al klaar gemaakt om rit
te gaan. Hoed en handschoenen lagen op de
tafel naast een dik blauw cahier, hjj zelf ech
ter stond voor den spiegel en beschouwde met
I aandacht zjjne eigen persoonljjkheid. Hjj schikte
zgn das goed, streek met de hand door het
blonde haar en beproefde zjjnen knevel, die
nog nauweljjks zichtbaar was, netjes op te strjj-
ken.
Wordt vervolgd
HilRUMSCHÏfOiJRAJI.
ÏÏagBlaó voor GÏÏoorö* on 3&uió~iXollanó.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 8 maanden voor Haarlem 1,10
PRIJS QBR ADVERTS5ÏTIS5Ï
AÖITE MA ROK AGITATE.
