No. 4677
Maandag 31 December 1900.
25ste Jaargang.
voor
uió'éCollanó.
Nieuwjaarsgroet.
1]
Overheidszorg.
B U I T E fi L A Ni>.
1,10
1,40
2,80
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
gratis.
frankrijk.
België.
Rusland.
Engeland.
A UT.
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 3 maanden voor Haarlemf
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
AGITE
UD-NjyESDRljT*
MA NON AGITATE.
PRTJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels50 Cents.
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etrangère,
G. L. DAB BE fy Co. JOHN., F. JONES Snee. Paris 316i.s Faubourg Montmartre
Ter vermijding van bet omslachtig en
Ondoelmatig kaartjes zenden wordt in het
nummer derNieuweHaarlemscheCou-
rant, dat gedateerd 1 Januari a. s.
zal verschijnen, wedeiom de gelegenheid
geboden tot het plaatsen van een
De kosten daarvan zjjn slechts 25
CENTS per annonce, bp vooruitbetaling
te voldoen.
Ieder, die eene dergeljjke advertentie
plaatst, ontvangt een nummer der courant
Hierdoor bespaart men zich zelf veel
last en aan het personeel der posterijen op
deze dagen zwaar werk, terwijl bij vrien
den en kennissen het doel beter wordt be
reikt.
Voor een spoedige toezending, uiterlijk
heden-avond 29 Decemberhöudt zich
aanbevolen
De Uitgever.
De vaderljjke zorg der overheid voor de
belangen van het publiek is een zaak, die
hoe langer zoo meer met ernst dient over
dacht en besproken te worden.
Nu aan de eene zjjde zich een streven
openbaart om de directe bemoeiingen van
den Staat en van de Gemeentebesturen
uit te breiden, en het aan den anderen
kant niet ontkend kan worden, dat de
maatschappelijke toestanden meer dan vroe
ger eenige bemoeiing vau overheidswege
vereischen, is het een vraag van urgen-
ten aard, waar de grens moet getrokken
worden voor die overheidsbemoeiing en
tot hoever zich de directe zorg der over
heid voor de belangen van het publiek
moet uitstrekken.
Een direct antwoord is hierop niet te
geven, omdat de overheidsbemoeiing bij
de eene zaak meer gewenscht moet geacht
worden dan bp de andere. Het maatschap
pelijk geheel is zoo ingewikkeld samen
gesteld en wordt door de uitwerking van
verschillende beginselen en de toepassing
Van vele uitvindingen zoo veel omvattend,
dat men bpna de gevolgtrekking moet
maken, dat alleen de afzonderlijke beoor
deeling van iedere zaak op zich zelf eenig
licht in deze quaestie kan verschaffen.
Toch is de mogelijkheid niet uitgeslo-
FEUILLETON.
De PLEEGZOON,
Vervolg.)
62
De jorge vrouw antwoordde niet en «prak
hem ook niet tegen. Met haar zwjjgen bekende
*5 alle» Nu echter wa« het Oskar,- die opschrikte.
H$ had in het aangrenzend vertrek geraas ge
hoord, of «acht eene deur toegedaan werd, en
door een vaag vermoeden aungegrepen, opende
hij haastig de deur, die naar het «alon leidde.
Maar neen, ook bjj scheen zich vergist, te heb
ben. Het «alon wa» ledig, de grendel nog
voor de de,nr. Man een op de pendule op
den schoorsteenmantel overtuigde den vrijheer,
dat het hoog tjjd was een eind aan dit onderhoud
Ie maken bjj keerde naar zjjne zuster terug.
Ik moet weer in de saai, aprak hij op fluis
terenden toon, en ook gjj moet u voor het
vertrek gereed maken.
Gjj hebt nn ui'geweend, bedenk, wat gjj u
en mjj verschuldigd zjjt-l Gjj zjjt Erich's gade,
en morgen reeds liggen er mjjlen tusscben n
®n dien anderen, dien gij waarschijnlijk nooit
jvedeniet. Ik heb tr voor gezorgd, dat bjj
hier in Odentberg geen kwaad meer doen kan,
en gjj zult hrm vergeten, want gjj moet.
Hjj ontgrendelde de deur en schelde het
kamermeisje, dat hj> weggezonden had, om
met Cecilia alleen te zjjn. Dot de jonge vrouw
rood geweende oogt, bad, kon aan het af
scheid van haar broeder worden toegeschreven,
ten om eenige algemeene bepaliDgeu vast
te stellen, welke in acht genomen behoo-
ren te worden bp de beooideeling van dit
vraagstuk.
Men dient van eenig systeem uit te gaan
en kan niet in het wilde redeneeren over
de al- of niet-wenschelpkheid van Staats-
of Gemeente-exploitatie. In het algemeen
zjjn wp bepaalde tegenstanders van uit
breiding der overheidsbemoeiing, doch
gaarne geven wij toe, dat er omstandig
heden zjjn, die de overheidszorg niet slechts
wettigen, maar ook billijken. Waar in
vroeger jaren meer het «ieder voor zich
zelf en God voor ons allen» in toepat sing
werd gebracht, daar is men nu meer tot
de overtuiging gekomen dat de gemeen
schappelijkheid van belangen wel degelijk
een grond oplevert om te trachten naar
een gemeenschappelijke behartiging dier
belangen.
En hier zjju wjj dus gekomen tot een
criterium bjj de beoordeeling der vraag,
ot een zaak moet worden overgelaten aan
het particulier initiatief dan wel of de
overheid er zich mede behoort in te laten.
In onze samenleving zjjn gemeenschap
pelijke en individueele belangen. De eersttj
achten wp de gewichtigste. Wanneer ver
scheidene menschen een wensch of ver
langen te kennen geven, dau behoort da»r
eer naar geluisterd te worden, dan wan
neer zich een of enkele personen aan
melden. Zoo ook zija er belangen, die
bpna een ieder raken en andere belangen,
die minder tot het publiek domein be-
hooreu.
Om hiervan slechts een voorbeeld aau
te halen, denken wp aan de watervoor
ziening in de groote steden. Ieder zal het
een algemeen belang achten, dat van ge
meentewege voor goed drinkwater wordt
gezorgd en zoo kunnen er met redelpken
grond weinig bezwaren worden ingebracht
tegen een gemeentelijke drinkwaterleiding.
Maar van minder algemeen belaugis bijv.
de zorg voor goede schoolboeken. Niet
ieder heeft die noodig. Vele menschen
hebben geen kinderen en al hebben zjj die,
dan behoeven zjj nog niet voor school
boeken te zorgen. Deze zaak behoeft zich
dus de overheid niet aan te trekken.
Bovendien levert het Diet-bestaan van
goede schoolboeken nog geen direct ge
vaar voor de samenleving op en voorts
kan in dat bezwaar zeer gemakkelijk wor
den voorzien.
Bjj de drinkwaterlevering is dit een an
der geval. Daar kunnen, wanneer deze
zaak niet goed is geregeld, ernstige quaes-
tiëo zich voordoen, die van directen in
vloed zjjn op de volksgezondheid ot volks
maar hjj wilde haar geen oogenblik meer aan
zich zelve overlateu. Eerst toen Nannoa bin
nenkwam, verliet hjj de kamer.
Beneden in de vestibule ontmoette de vrjj-
heer eeu bediende, die den handkoffer en reis
mantel van Erich droeg, en hjj vroeg in het voor-
hjjgaan vluchtigMjjnheer Dernbnrg is zeker
nog in zjjne kamer f
Neen, mjjnheer de baron, hjj is boven
bjj de jonge mevrouw, luidde het verwonderde
antwoord.
Nog niet, ik kom juist van mjjne zuster.
Ik heb toch zelt gezien, dat de jonge
heer de trap opging, waagde de bediende te
antwoorden.Het is ongeveer een half uur geleden.
Heeft mjjnheer de baron hem dan niet gespro
ken Hjj ging door de kleine tapijtdeur uwe
kamer b'nten.
Yon Wildenrood werd doodsbleek aan de
zen ingang had hjj niet gedacht. Als Erich werke-
Ijjk in het salon geweest was, als hjj gehoord had,
wat Oskar waagde het niet d-ze gedachte
uit te spreken, hij liet den bediende staan en
snelde naar de kamer van zjjn zwager.
Iu het eerste vertrek was niemand, toen de
vrijheer echter de deur der slaapkamer opende
deinsde hjj onwillekeurig terug. Erich lag op
den grond uitgestrekt, schjjtibaar levenlommer
gesloten oogen. Het hoofd was voorover geval
len en zjjne borst, zjjne kleeren en het tapijt
met helder rood bloed overstroomd dat nos
„teeds bjj enkele droppel» tusscüen de IJ
WTi00WiWsnrcoJ had ge„De verdere
ri„g noX d.t verschrikkelijk toon*®'
welvaart. Bovendien is de levering vau
goed drinkwater niet een zaak, die maar
door ieder particulier kau ter hand ge
nomen worden, waarom het dus wensche-
lijk is, dat de overheid hier zelf hande
lend optreedt.
Tusschen de beide hier genoemde ge
vallen staan vele andere, waarbij de over
heid niet handelend mo-t optreden, en dus
niet direct de taak van het particulier
initiatief overneemt, maar toch haar toe
zicht niet kau ontbeerd worden.
Eigenlijk gezegd zouden wp de meeste
zaken wel hiertoe wilien brengen. Directe
overheidszorg werkt dikwijls verkeerd, ter-
wpl geheele onthouding van Staat ol Ge
meente evenmin altpd is aan te bevelen.
Wij kunnen hierbp een voorbeeld van
den laatsten tijd aanhalen. De Ongeval
lenwet, waarover in de Staten-Generaal
zooveel te doen is geweest, mocht een
uitstekende wet genoemd worden, wanneer
de Regeering zich bepaald had tot een
voorstel, waarbij de ongevallen-verzeke
ring verplichtend werd gesteld. Maar te
ver is de Regeering in ons oog gegaan
door die ongevallen-verzekering zelf. ter
hand te nemen. Ü3 Rijksverzekeringsbank
is een schepping, die misschien in het oog
van radicalen en socialisten een heel mooie
instelling mag heeten, maar haar oprich
ting keuren wp zoo sterk mogelijk af,
omdat aan particuliere verzekering-maat
schappijen in ons knd.reeds geen gebrek
was en de Regeering dus de concurrentie
onnoodig heeft verscherpt.
Particulier initiatief met het noodige
Staatstoezicht schijnt dan ook in de meeste
gevallen de aangewezen weg tezjjo. Dit is
heel iets anders dan hetgeen de socialis
ten en verdere zoogenaamde geavanceerden
in hun programma's hebben geschreven.
Zp willen alles aan den Staat ot de Ge
meente trekken, zoodat men ten slotte
zou komen tot een toestand, waarin de
Staat albeheerscher zou wezen en alle in
gezetenen ambtenaren van dien Staat. Bij
genoemde staatkundige groepen vervult de
Staat dan ook zoo wat de plaats van het
gouden kalf lij de Israëlieten in de woes-
tpm De Staat wordt heden ten dage door
hen als de almachtige beschouwd, wiens
wil hen uit alle maatschappelijke nooden
kan redden.
Hartelijk hopen wjj, dat die afgoden
dienst spoedig een einde zal nemen en dat
de samenleving er niet de nadeelige ge
volgen van ondervindt, die wp er van ver
wachten.
Daartoe kan zeker medewerken, wan
neer dit allergewichtigste vraagstuk, zoo
nauw verband houdende met de socirle
hem genoeg. Midden in zjjn gewaand geluk
was deu jongen man do blinddoek voor het
gelaat weggerukt. Hjj had het uit dan mond
zjjiier a»ngebeden vrouw zelve moeten hooren,
dat zjj hem nooit had lief gehad, dat zjj lie
ver sterven wilde, dan hem toebehooren. Ieder
ander zou opgevlogen zjjn, om aan zjjn toorn
en vertwjjfeling lacht te geven, de arme Erich
had noeh de kracht, noch den moed daartoe.
Zwjjgend had hjj de doodeljjke wonde ontvan
gen en stil was hjj weggegaan, om hier ineen
te zinken en te stetveD.
Eenige seconden bleef Oskar als versieend
staan, das trok hjj aan de schtl, nam, gehol
peu door een toegesnelden dienaar, dan bewus-
telooze op en beval dokter Hazenbrch te roe
pen, zoo mogeljjk zonder opzien te wekken, en
het ongeluk voorloopig rog te verzwjjgeu,
Seeds na weinige minuten verscoeon da arts.
Hjj luisterde zwjjgend naar het bericht van Von
Wildenrood, terwjjl hjj pols en hartslag on
derzocht. Dan richtte hjj zich op en sprak
zacht Haal uwe zuater mjjnheer de baron,
en bereid haar op het ergste voor. Ik laat mjjn
heer Dernbujg en Maja roepen.
Gjj vreest dn» .f vroeg Oskar even
zacht, maar Hazenbach schudde bet hoofd.
Hier is hoop noch vr^es meer. Haal de
jopge vrouw, miesoliieu koini bjj nog eens tot
Dewu atiya,
Ken kwartier la'er wist hoi heele d»t
BDicli Dernburff, dion cneu eoo «ven noff »<«*-
lond ran geJuk gezien had, cp itiffiyeiiJug.
«'a* niet mogelijk geweest het engt iuk te verawjj
quaestie iu haar geheel, door verschillen
de personen en richtingen onder de oogen
wordt gezien, en verheugen wp er ons
de gerechtelijke erkenning van mijn on
schuld door de revisie. Ik ben niet be
roofd van al mpn rechten immers het
j i i tt l i i recht blijft mij aan u, mijnheer de Minis-
over, dat de Vereemging tot bevordering ter, het onderzoek te vragen dat ik verlang.»
van habrieks- en Hand werksnij verheid op OokkolonelP i c q u a r ttoont opnieuw
haar algemeene vergadering in het vol- zijn ontevredenheid Hp heeft tot den minis-
gend jaar o. a. deze vraag aan de orde
heeft gesteld
«In het midden latende, of bij inrich
tingen, die uit haar aard het karakter
van monopoliën dragen, gemeentelijke ex
ploitatie dan wel exploitatie door conces
sionarissen wenschelijk is, wordt gevraagd
door welke bepalingen in gemeentelijke
coneessiën te bereiken is, dat noch con
cessionarissen worden afgeschrikt, noch
het publiek belang van het heden of van
de toekomst worde opgeofferd
Wel geeft het antwoord op die vraag
nog geen antwoord op de geheele quaes
tie, maar toch kan hierin een leiddraad
gevonden worden bp de beoordeeling van
de quaestie der overheidszorg in haar ge
heel. Mannen van de practijk behooren
zich uit te spreken over den bedenke-
lijken invloed der Staats- en Gemeente-
moeiing op elk gebied. De theorie is nu
lang genoeg aan het woord geweest. Pe
«vooruiistrevenden» hebben hun «begin
selen» verkondigd en velen een illusie ge
schonken omtrent de oplossing der maat
schappelijke bezwaren en moeielpkhede^.
Dat ook thans de mannen der practijk
dan aan het woord komen en men zal
eens vernemen, wat er van de theoreti
sche bespiegelingen der «vouruitstreven-
den» overblijft.
Nogmaals, de overheid is er, om voor
de publieke belangen te waken, maar te
vens is het haar taak om te bepalen,
hoever zjj in deze heeft te gaan. Gaat zp
te ver, streeft zij haar doel voorbij, dan
leidt haar zorg tot grooter misstanden
dan haar nalatigheid ooit zou kunnen
veroorzaken.
Iu een schrijven aan den Franschen
minister president Waldeck-Rous-
seaa, vraagt Alfred Dreyfus, de
veroordeelde kapitein van het Fransche
leger, herstel van recht.
Hij schrijft«Ik word door zekere
kranten beschuldigd, in 1894 aan den Duit-
schen Keizer een schandelijken brief ge
schreven te hebben, die met aanteekenin-
gen van dien souverein er op in de am
bassade gevonden zou zijn en het formeele
bewps van de misdaad zou zijn, waarvoor
ik twee malen onrechtvaardig veroordeeld
ben. Ik ben volmaakt onschuldig. Ik zal
tot mijn laatsten ademtocht streven naar
T
Iu de danszaal hield de muziek plotseling op,
de gasten stonden angstig fluisterend in groe
pen bjj elkander. De bedienden liepea met yer-
stoord gelaat rond't was of eer bliksemstraal
iu de feestvreugde geslagen was.
Iu de slaapkamer was het gezin om den
stervende verzameld Dokter Hazenbach deed
nog alles wat in zjj" vermogen was, maar men
kon het hem aanzien, dat hjj er niet veel meer
van verwacht'e. Naast het leger knielde de
jonge vrouw neder, nog in haar wit bruids
kleed, dat zjj nog niet uitgedaan had, toen de
tjjding vau het ongeluk kwam zjj zeg doods-
bleek en geen traan ontvlood hare oogen. Zij
vermoedde eeu geheimen,vreeseljjken samen
hang
Aan de andere zjjde stond Dernbnrg stom
van smart, met de oogen onafgebroken op zjjn
zoon gericht, dien hjj eik offer had willen bren
gen om hem voor zich te behouden en die
hem nu toch OBtrukt werd. Mxj* snikte aan
de borst Tan baar vader. Von Wildenrood waag
de het r iet, baar en het sterfbed te naderen, bjj
stond zwjjgend, met somber gelaat op den ach
tergrond. Hjj had zjjn spel verloren gewaand
au zou hjj het toch nog winnen. De arme man,
wien» leven langzaam wegvlood, kou geene aan
klacht meer uitspreken, maar nam deze mee
in het graf. Wat hjj geboord en wat hem den
dood gedaan had, zou h» niemand meer kun
nen vertellen.
Roerloos, met gesloten oogen lag JsrfCh daar en
scheen nauwelijks te ljjden; zjju adem werd al
zacht;i en zsohter, eu nu legde de dokter
ter-president W aldeck-Ro usseau
een protest gericht, omdat men hem op
genomen heeft in de amnestie-wet. Hp
ziet er nu van af voor den Raad van State
de vernietiging van zija pensioneering na
te Btreven, om niet beschuldigd te wor
den van bevordering of onderscheiding te
zoeken.
Te Lyon heeft in een weverij een
benzine-ontploffing plaats gehad,
Een werkman werd gedoodtwee an
deren gekwetst. De stoffelijke schade is
zeer groot.
Tê Parijs zegt men, dat de Vorst
van Monaco het Grootkruis van de orde
van St, Charles aan Z.E. Stephanus
JohannusPaulus Kruger, presi
dent van Transvaal, heeft geschonken.
De Nederlandsche Werklieden-Veree-
niging te Brussel zal op waardige wpze
het huwelijk van koningin W i 1 h e 1-
mina der Nederlanden met Hertog Hen
drik van Mecklenburg vieren.
Aan koningin Wilhelminaen haar
gemaal zal een prachtig album namens
de Vereeniging worden aangeboden met
de blazoenen van Oranje-Nassau en Meck
lenburg en de kenspreuken; Je Main-
tiendxaiPer aspera ad Astra.
De werkstaking aan de dokken te
Antwerpen duurt voort, met 6540 stem
men tegen 16 en 12 van onwaarde, werd
aldus besloten. Dag en nacht worden de
dokken en petroleumhavens bewaakt. Over
het algemeen genomen is de toestand door
het krachtig optreden der overheid wat
rustiger geworden. Aan een aantal booten
wordt met vreemde werklieden gewerkt.
De Czaar neemt nog steeds in beter
schap toe. Z. M. is een paar keer uit ge
weest, maakt eiken dag een kleine wan
deling in de open lucht en zal spoedig
van Livadia naar St. Petersburg vertrek
ken.
Een telegraphisch bericht uit St.
Petersburg deelt mede, dat aldaar 300
studenten gisteren-nacht zijn gearresteerd,
verdacht van socialistische propaganda
te maken.
Op de kusten van Engeland dunrt het
stormweder vooit. Uit Lerwick, Shetland
is de tijding gekomen, dat vijf visschers-
schuiteu met 27 menschen zjjn verODge-
lukt. Er zijn wrakken aangespoeld te
Queeustown, Liverpool en Belfast. Uit alle
havens worden schipbreuken gemeld.
Een Fransche bark, de Gabrislle, is op
de klippen der Casquets gestrand.
Lord Armstrong, die sedert
eenigen tijd ljjdend was, is Donderdag w
sl-geu geteld had. Cecilia zag het en raadde
de beteekenis er van.
Eiichriep zjj uit. Het was een kreet
van vertwjjieling, van doodsangst en bjj schrikte
den stervende op uit zjjne bewusteloosheid.
Laegzaam sloeg hjj de oogen op, de blik, die
reeds dof was door den naderenden dool,
zocht het geliefde gelaat, dat zich over^ hem
heenboog, maar nit den blik sprak zoo'non-
beechijjfljjk wee, zoo'n stomme klacht, dat
Cecilia huiverend ineenkromp. Het was maar
een enkel oogenblik van bewustzjjn -— b®'
laatste nog een diepe ademtocht uit de
zwakke borst en alles was voorbjj.
Het is gedaan, sprak de arts flaieteren"*
Maja zook luid weenende bjj het ljjk van
haar broeder neder, en ook over Dernburgs
wangen rolden een paar heete traoen, toen hjj
het koude voorhoofd zjjos zoons kuste.
Dan echter wendde hjj zich tot de jonge
vrouw, hief haar zacht op en sloot haar in
zjjne armen.
Hier is nu nwe plaat», Cecilia, aprak
hjj diep bewogen.
Gjj zo' d® weduwe van msn »oon» KV *5
mjjne dochter.
Gjj zult in mjj een vader vinden.
XW
(l
"du.ala een loopead vuuiijescin heigeruohtrond. I de hand neer, waaraan hjj tot nu toe de pols-
In de Stad, waar het spoorwegstation voor
Odensberg met zjjne uitgebreide werken was
ltg bet logement het aGouden Lams- eene be
kende en veel gezochte uitspanning.
(1Vordt vervolgd.)
