N I E U W E
%agëlaó voor <3%ooró" on SCuiè-sJCollanó.
Socialisme en godsdienst.
No, 4683=
Dinsdag 8 Januari 1901.
25ste Jaargang
De pleegzoon.
B LJ J T E N b A N D.
Italië.
België.
Frankrijk.
Rusland.
HüRLMSCRECOÜfiAM.
ABONNBMBNTSPEIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p..
Voor het buitenland l
fAizonderigke nummers
Dit blad verschjjnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen;
BÏÏBSAÏÏ: St. Janstraat Haarlem:
/1,10
«1,40
«2,80
«0.08
PBIJS DSB ADVBaTENTIBN.
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsrnimtef
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie A Contant
AG-ITE MA HON AGITATE.
Redacteur-Uitgever, W. KAPPERS.
Op het Duitsche socialistencongres te Ber
lin gehouden, heeft de sociaal-democraat
Singer de door het kopstuk der partij,
de heer B e b e I, gesproken woorden her
haald, toen hij zeidetindien wij behoor
lijke en vaste woningen aan de werkmans
gezinnen bezorgendan maken wij deze on
verschillig voor onze strelkiigen en onze po
litiek een goed gehuisvest werkman is voor
den klassenstrijd verloren.
En dat zjjn nu de heeren die schreeu
wen om lotsverbetering voor de werklieden,
dat zjjn nu de helden die door de werk
lieden in den Üuitschen Rjjksdag zijn ge
bracht. Zy verlangen dat de werklieden in
de diepste ellende gedompeld bljjven om
hen alzoo te gemakkelijker tot den klas-
senstrjjd, tot den burgeroorlog te kunnen
ophitsen.
De socialistische volksleiders beweren,
dat zjj vrienden van den werkman zjjn,
maar overal waar zjj het kunnen klaar
spelen, zonder te veel in opspraak te ko
men, verzetten zij zich tegen elke onmid
dellijke lotsverbetering der arbeiders om de
ontevredenheid onder de werklieden te kun
nen gaande houden en des te beter twist
en tweedracht te zaaien onder werknemers
en werkgevers.
Rust en vrede werken doodendvoor het
socialisme en zjjn aanhang. Het proleta
riaat, dat is de werkende stand, moet voort
durend in beweging gehouden worden wil
het socialisme niet ten ondergaan.
Wanneer zullen de werklieden begrijpen
dat zij door valsche werkmansvrienden wor
den geëxploiteerd en opgehitst tegen de
bezittende klasse niet in hun belang, maar
in dat van de volksmisleiders
Drie weken lang hebben de volksmis
leiders de dokwerkers te Antwerpen weder
onder hun leiding gehad met geen ander
resultaat dan de onnadenkende arbeiders
in ellende te dompelen en te exploiteeren
om, zooals B e b e 1 zich uitdrukte, de wonde
FEUILLETON.
68
Vervolg.)
Zwfjg daarover, Msj» I viel haar vader
haar op somberen toon in de rede. De naam
van den ingenieur Runenk wordt mjj in den
strijd dezer verkiezingen dagelijks opgediougen,
in mijn huis verlang ik hem echter niet meer
te booren, zijne betrekking met ons is geaeel
verbroken 1
Het meisje verstomde, beangstigd door den
ong6wonen toon en er trad èene pauze in. Da
tijd verstreek, maar de verwachte berichten ble
ven nog altijd uit. Eindelijk trad. een bediende
binnen en fluisterde den vrijheer eenige woor
den in. Deze stond snel op en ging naar bui
ten. In de mat verlichte voorkamer trof hjj den
directeur en Winning aan, die hier op hem
wachtten.
Gjj wilt mij spreken, heeren? vroeg Von
Wildenrood haastig.
Wat nieuws brengt gij
Een zeer onaangenaam, mijnheer de ba
ron, begon' de directeur aarzelend, seer onaan
genaam 1 Mijnheer Dernburg zal zich op eece
zware teleurstelling moeten voorbereiden.
Wat moet dat beteekenen P Hebt gij de
verwachte berichten?
Runeck is gekozen, sprak de directeur
zacht. Drie vierden van de Odensbergsche stem
men waren voor hem.
der arbeidende klasse open te houden om
des te beter de revolutie voor te kunnen be-
reideD. Den leiders der socialisten is het
nergens anders om te doen dan verbitte
ring te brengen tusschen werklieden en
patroons.
En wat hebben de Antwerpsche werk
stakers gewonnen? Niets anders dan dat zij
de el'ende hunner huisgezinnen hebben ver
groot en dat zij den handel te Antwerpen,
waarvan toch hun bestaan afhangt, een
gevoeligen slag hebben toegebracht. Ol de
mislukte werkstaking een les voor de dok
werkers zal zijn, valt te betwijfelen. Reeds
nu hebben hun misleiders aangekondigd,
dat zjj tegen Mei opnieuw zullen begin
nen en dan zullen de dokwerkers zich op
nieuw laten overhalen tot onbezonnen da
den, waarvaD zjj zelve de eerste slachtof
fers zjjn.
Wie zal de Antwerpsche dokwerkers hun
verloren daguren terugschenken Wie zal
hunne vrouwen en kinderen voor de onder
gane ontberingen vergoeding geven Zeker
de socialistische leiders niet, die tijdens de
werkstaking geen sigaar minder gerookt,
of een flesch wjjn of bier minder geschon
ken hebbeD.
Niet alleen dat Bebel en Singer den
werkman een eigen haard betwisten, erger
nog, zjjn godsdienst tracht men hem te ont
nemen.
De sociaal-democraat haat den godsdienst,
want tegenover hem staat, daar ginds over
de bergen, den grjjzen Leo XIII, den vriend
en bezorgden vader der werklieden die een
andere taal spreekt dan Bebel en Sin
ger doen hooren.
Z. H. Leo XIII wijst in zjjn jongst ver
schenen Encycliek aan de Bisschoppen en
de geesteljjkheid gericht, op het gevaar, dat
zich als een dreigend spook vertoont. Wan
neer, zegt de Paus, de godsdienst wordt weg
genomen, kan het niet uitbljjveD, dat ook
het hoogste gezag der wetten wegvalt en
dat het rechtsbegrip ondermjjnd wordt in
Da vrjjheer verbleekte en hjj buide da hand
krampachtig tot een vuist. O geloof(jk 1 On
gehoord 1 stiet hij woedend uit. Eu van de om
liggende dorpen en van de bergwerkers en ar
beiders der gieterjjen Hebt gjj van hen reeds
bericht
Neen, maar zjj kannen aan den hoofd uit
slag niets meer veranderen. Runeck heeft iu de
stad en in Odensberg de meerderheid, dat is
voldoende, om hem van eene overwinning zeker
te doen zija hier hebt gjj de Ijjst.
Von Wildenrood nam zwjjgend het blad
papier uit de handen van den beambte, en las
de aanteekeningen door, 't was zoo, de ver
kiezing was beslist en Dernburg met zjjne partjj
had de nederlaag geleden.
Wjj waigden het niet den heer zelf dit
bericht te brengen, sprak Winning, hjj is er zoo
weinig op voorbereid.
Ik zal het hem medede'alen, sprak de
vrjjheer, terwjjl hjj het papier samenvouwde en
bjj zich stak. Maar nog iets, mjjne heeren. Het
is wel mogeljjk, dat bij het bekend worden van
d«n uitslag optochten georganiseerd zullen wor
den, die in dit geval eene rechtstreeksche be-
leediging voor den chef zjjn. De bende, be
dwelmd door de overwinning hier brak zijn
ingehouden toorn plotseling los is tot alles
in slaat, men moet daarop b dacht zjjn.
Elke poging tot eene demonstratie wordt met
de groots'e ge treagheid onderdruk', wat er ook
uit volgen moge.
Ik doe een beroep op u, mjjnheer den di
recteur, dat er niets dergeljjks geschiedt. Wij
hebben nu niemand meer te ontzien en zullen
het najagen van vergankelijke goederen. Van
daar najjver, njjd en haat, voerende tot de
snoodste plannen, tot de meest onbeteu-
gelden heerschzucht, nu en dan tot waan
zinnige pogingen tot verwoesting. De ge
volgen zjjn tweedracht buiten, onveiligheid
binnen de eigen grenzen: het maatschap-
peljjk leven misvormd door misdaden.
Bjj zóó hevigen strjjd van opgewekte
begeerljjkheid en bjj zóó groot gevaar staat
of een geweldige ondergang te vreezen of
er moet tjjdig worden omgezien naar een
geschikt geneesmiddel.
Dat geneesmiddel geeft Z. H. L e o XIII
aan door de boosdoeners te bedwingen, de
volkszeden te verzachten, door wjjze wet
ten op allerlei wjjze van het kwade af te
schrikken, is zeker goed en noodzakeljjk
daarmede is evenwel geenszins alles gezegd.
Het geneesmiddel der volken moet hoo-
ger gezocht worden dan in den kring waar
in de kopstukken van de Duitsche sociaal-
democratie zich bewegen een kracht, groo-
ter dan eenige menscheljjke krachtzegt
de Paus, moet worden te hulp geroepen,
welke zich richt tot de ziel waarioor de
Christeljjke geest in den Staat herleve en
kracht worde geschonken. Dan zal de strjjd
van de lagere klasse met de hoogere wel
haast een einde nemen en door wederkee-
rige eerbiediging zullen beider rechten ge
handhaafd worden. Indien rijken en armen
naar het woord van Christus luisteren, zul
len beiden binnen de grenzen bljjvenvan
hun plichten.
Een schitterend eerherstel is gegeven
aan den Eerw. schoolbroeder F 1 a m i d i e n
te Rrjssel, die allerschandeljjkst als een ze-
delooze moodenaar werd gebrandmerkt, door
zjjn benoeming tot leeraar aan de Katho
lieke school Sint-Sebastiaan te Rome.
- De aloude plechtigheid van het huwe-
1-jjk van den doge van Veuetië met de Adria-
tische zee, welke sedert een eeuw niet meer
is gevierd, zal dit jaar weder plaats heb-
dat ook lateu voelen. Hjj groette en ging.
De beide beambten keken elkander aan, eio-
rttljjk zeide de directeur op doffen toon.
Ja, wie is nu eigenlijk onze chef, mjjnheer
Domburg of baron Vou Wildenrood?
De baron, zooals 't schjjnt, antwoordde
Winning boos. Hjj deelt m allen vorm bevelen
t, en nog wel zulke bevelen, die de zwaarste
.volgen kuoneu hebben. Deze demonstraties
tullen komen, daarvoor zullen Fallner en zjjn
.nhang wel zorgen.
Het was geene benijdenswaardige taak, die
Von Wildenrood op zich genomen had. Toen
jj Weder bjj Dernburg kwam, ontving deze bem
et de ongeduldige vraagWat was daar
uiten te doen? Men moest ons nu toch niet
met andere dingen lastig vallen, daar hebben
wjj waarljjk geen tjjd voor. Masr ik begrjjp niet
wat dit hardnekkig zwjjgen over de stemming
*e beduiden heeft. De berichten konden er
reeds zjjn.
De 'berichten zjjn ook reeds aangekomen,
zooaU ik zooeven hoorde, antwoordde Von
Wildenrood.
Zoo? Waarom worden ze mjj dan niet
terstond medegedeeld
De directeur en Winning wilden ze u niet
persoonlek brengen. Ze kwamen bjj mjj.
Dernburg schrikte op voor het eerst kwam
er eene onheilspellende gedachte in zjjne ziel
op. Naar u? Waarom niet naar mjj? Wat valt
den heeren in
Men wilde het aan mjj over laten, u de
betreffende medadeelingen te doen, zeide de vrjj
heer met ingehouden ontroering.
ben. Tot dat doel is men bezig het onde
vaartuig te herstellen, dat in 1797 voor
't laatst tot de plechtigheid heeft gediend.
Z. H. Leo XIII heeft den heer P h i-
lippo Pacelli, die honderd en drie
jaar oud is, zija beste wenschen gezonden
voor de nieuwe eeuw. De man van drie
eeuwen is nog in het bezit van al zjjn
vermogens. Zijn zoon is de journalist P a e-
dro Pacelli te Turijn, de 75-jarige
correspondent van den Gorrure Nazionale.
Da Koning der Belgen heeft op Nieuw
jaarsdag Z. Ea. kardinaal Goosseus,
aartsbisschop vau Mecheleu,de eereteekeuen
vau het Grootkruis der Leopoldsorde ge
schonken.
Sedert eenige dagen loopen er on
rustbarende berichten over de gezondheid
der Koningin van België. H. M. woonde
de Nieuwjaars-receptie niet bij.
Sedert de terugkomst van de Koningin
uit Spa, heeft zij hare kamer gehouden en
is zeer verzwakt door een bronchitis, die
verleden jaar bjjna noodlottige gevolgen
voor haar had gehad.
In de Figaro is het volgend telegram
uit Rome bekend gemaaktDe Paus ont
ving gisteren den aartsbisschop Mgr. F a-
v i e r. Op het Vaticaan zegt men, en ik
verneem de bevestiging er van uit goede
bron, dat de Paus sprak over Frankrjjk
en over het protectoraat (over de katho
lieke missies in het Oosten).
De H. Vader zou aan mgr. F a v i e r be
tuigd hebben, dat zjjn genegenheid van
Fraukrijkniet verzwakt is, en dat zjjn schrjj-
ven aan kardinaal Richard niet moet
worden beschouwd als de voorlooper van
een eventueele breuk, maar als de raadge
ving van een liefhebbend Vader. De Paus
zou voor Frankrjjk steeds de meest wel
willende en harteljjke zorg hebben, en Z. H.
voegde er bjj: «niets zal gewjjzigd worden
in het protectoraat van de katholieke mis
sies in het Oosten.»
Volgens de Nowa Reforma hanteert de
politie te Krakau den knoet op de meest
brutale manier. Het meer en meer in zwang
komend gebruik der Poolsche taal op spjjs-
De bexmbten waagden het niet u dit te zeggen;
Dernburg werd bleek, maar hjj richtte zich
hoog en krachtig op. Is het al zoo ver ge
komen, dat men komedie met mjj spelen moet?
Voor den dag er meel
Runeck heeft in de stad de meerderheid,
begon Von Wildenrood aarzelend,
Dat weet ik, en verder?
En ook in Odensberg.
In Odensberg, herhaalde Dernbnrg, en zag
den spreker aan, of hjj de woorden niet goed
verstond. Mjjne arbeiders
Hebben voor het grootste deel op uw te
genstander gestemd, Runeck is gekozen 1
Een half onderdrukte uitroep klonk door de
kamer, hjj kwam van Cecilia's lippen. Maja
keek angstig op naar haar vader zooveel begreep
zjj toch, dat deze tjjding een vreeseljjke slag
voor hem was. Dernbnrg sprak niet en verroerde
zich niet. Er heerechte eene drukkende stilte.
Eindeljjk stak hjj de hand uit naar het papier,
dat Von Wildenrood uit den zak gehaald had.
Hebt gjj de lijst van de verkiezingen
Ja, hier is ze.
Dernbnrg ging naar de tafel, om te lezen,
altjjd nog met hetzelfde strakke gelaat, maar
men zag nu, terwjjl hjj in het volle sehjjnsel der
lamp stónd, dat hjj doodsbleek was. Zonder zich
te verroeren zag hjj naar de getallen, die in
hunne woordelooze spraak den nitslag verkon
digden. Goed zoo, sprak hjj eindeljjk op jjs-
kouden toon.
Drie vierden der stemmen zjjn voor htm en
mjj hebben zjj verworpen I
Wordt vervolgd)
