N I E TJ W E
ÜDagêiaó voor cftooró- en SCuid-éColhnó.
Een terugblik over
de laatste eeuw.
No, 4705,
Vrijdag 1 Februari 1901,
25ste Jaargang
De pleegzoon.
BÜ1TE SLAAP.
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen;
BUBBAïï: St. Janstraat Haarlems
/1,10
«1,40
«2,80
«0.08
pbijs Daa ADvaarsifTiair,
Van 1—6 regels i 1 i (0 Geril
Elke regel meer71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte,
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie it Ooataal
Redacteur-tJitgever, W. KüPPKBS.
De Vereenigde Staten van Noord-Ame-
rika zjjn de jongste van de groote chis-
teljjke volken, en in genoemde Staten heeft
de Katholieke Kerk schitterender vooruit
gang gemaakt dan ergens anders ter we
reld, vooral wanneer men de hinderpalen
beschouwt, welke zjj daar te overwinnen
had.
Z. D. H. Mgr. Spalding zegt: «De
Britsche koloniën in Noord-Amerika waren
uitsluitend Protestantsch. Alles was het
Katholicisme vjjandig gezind. De nieuwe
natie staarde met verachting op de oude
wereld en haar gebruiken. De politieke
beschouwingen waren vol van vooroordeelen
tegen onzen godsdienst. Zjj haatten dien
godsdienst niet enkel, omdat zjj dien gods
dienst voor verachtelijk bijgeloof hielden,
maar ook wegens zjjn betrekkingen tot de
Europeescha regeeringenen de symbolen
van dien godsdienst waren slechts bewjjzen
van afgoderjj. Maar niettegenstaande deze
nadeelen vervulde de Kerk haar zending,
en kan met tevredenheid terugblikken.»
Ten jare 1785 schreef de eerste Bisschop
van de Vereenigde Staten, Mgr. Dr. Car
roll, naar Rome, dat het getal Katho
lieken in Maryland ongeveer 16.000, in
Pennsylvanië 7.000 en in New-York en
andere Staten 2.000 bedroeg. Er waren on
geveer dertig priesters, maar geen Katho
lieke colleges noch scholen. ThaDs zjjn
er 80 bisdommen,rijkelijk voorzien van scho
len, colleges en verschillende liefdadigheids
instellingen. De Katholieke bevolking telt
minstens elf millioen. In de hiërarchie zjjn
er 85 prelaten, uitmuntend door geleerdheid
en vroomheidmeer dan 8.000 priesters
arbeiden in den wijngaard des Heeren. De
kloosterstichtingen leggen groote werkzaam
heid aan den dag. Er zjjn daarvan 44 ver
schillende manneljjke genootschappen met
5500 leden, die deels als priesterdeels
FE ILLS TON.
Vervolg.)
Ik zie in, dat gjj geljjk hebt, zeids Vun
Wildenrood, en zjjne stem klonk onnatuurlijk
bedaard. Het zou wreed zjjn, u geen afscheid
van uw vader te laten nemen. Ga naar hem
toe en zeg hem wat gij wilt.
En gjj vroeg Maja ontsteld over deze
plotselinge verandering in zjjn voornemen.
Ik wacht hier op u. Het i» misschien
beter dat gjj hem nog eenmaal spreekt, eer wjj
den laatsten stap wagenmisschien gelukt het
u nog hem gunstiger voor mjj te stemmen.
Het was maar een klein lichtstraabje, dat
hjj haar toonde, maar meer was er ook niet
noodig, om in Msja's hart de hoop weder te
doen herleven. Ja, ik wil naar vader 1 riep tjj
uit. Ik wil hem op mjjn.3 knieën smeeken,
ons met te scheiden. Gjj kunt niets gedaan
hebben, dat mjjn vader u niet vergeven zou, en
hjj moet en zal naar mjj luisteren. Maar zou
het met beter zijn, dat gj) met mjj meegingtf
Neen, dat zou vergeefsch zjjn 1 Maar ga
nu, ga, de tijd ia kostbaar.
Ach, mijne Majal Gjj vermoedt niet, wat
u boven het hoofd hangt. Misschien hoort gjj
nu uit den mond nws vsders, wat ik n niet
zeggen kan. Als ik dan door iedereen vervloekt
en verworpen wordt, denk er dan aan, dat ik
u lief gehad heb, onbeschrjjfljjk lief. Hoe zeer,
als onderwijzer werkzaam zijn. Daarnaast
zjjn er 118 vrouweljjke genootschappen met
50.000 kloosterzusters. Er bestaan thans
840 Katholieke colleges en hoogescholen,
bovendien 3800 lagere scholen met een
millioen scholieren. Onder de zorgen van
deze genootschappen staan 250 weeshuizen
met over de 85.000 weeskinderen, en 287
andere liefdadigheids-instellingen van aller
hande soort.
In den Staat New-York werd aanvan
kelijk geen Katholiek priester geduld. Een
weldadig Quaker stierf op het schavot on
der de verdenking, dat bjj een Katholiek
priester was. Bjj den aanvang van de 19e
eeuw was daar slechts één priesterdeze
werd slechts geduld, omdat hjj kapelaan
op een Fransch oorlogsschip geweest was,
dat in den vrjjheidsoorlog belangrjjkedien
sten had bewezen. Er was toenmaals slechts
één Katholiek kerkgebouw en één Ka
tholieke school in New-York. Ten jare
1816 waren er in den Staat New-York
slechts vier priesters. Ten jare 1818 be
droeg de Katholieke bevolking 16.000. Ten
jare 1822 waren er in dien Staat 8 pries
ters en 7 kerken.
Het toenmalige bisdom New-York is in
den loop der tjjden verdeeld geworden in
vjjf groote bisdommen. Het tegenwoor
dige bisdom New-York alléén telt thans
1.200.000 Katholieken1000 priesters en
68.000 schoolkinderen in de Katholieke
scholeD.
De lezer zal misschien geneigd zjjn te
denken, dat New-York betrekkeljjk zjjns
geljjke niet heeft in de ontwikkeling van
de Katholieke Kerk. Maar dit ware een dwa
ling. Schouwen we derhalve een weinig
verder rond.
Bjj de aankomst van de Fransche vloot
nabjj Boston (1778) werd in dit bolwerk
van het Puritanisme de eerste openbare
H. Mie gelezen in den Staat Massachusetts
Bisschop C a r r o 11, de eerste bisschop van
de Vereenigde Staten, schrijft over Bos
ton in het jaar 1790 «Het is te bewon-
dat voel ik eerst in dit oogenblik, en ik aal
hat u be wij «en.
Oskar, gij bljjft toch hier vroeg Maja,
door een somber voorgevoel aangegrepen.
Ik blijf in Odensberg, mjjn woord er op
en nn, ga, kind 1
Langzaam ging zjj heen aan den zoom van
het struikgewas wendde zjj zich om. Voa Wil
denrood stond nog bewegingloos op dezelfde
plaats en keek haar na, maar hjj lachte, en dat
stelde het jonge meisje gerustdat nu snel hef
park injjlde, dat in nevelen gehuld was.
Oskar volgde de slanke gestalte met de oogen,
tot zjj verdwenen was, dan ging hjj langzaam
naar de bank terug en legde de hand onder
zoekend op den borstzak. Daar zaten zjjae pa
pieren, de geldsom, die hjj bjj zich had.
Arme Maja 1 sprak hjj op zachten toon,
wat een beter gevoel was bjj dezen door de
wereldsche wereld afgedwaalden man ontwaakt;
arme Maja, gjj zult bitter waenen maar uw
vader zal u in zjjae armen sluiten. Hjj heeft
geljjk, gjj zoudt sterven door zulk een leven
en door mjjne schuld. Gjj zult gered worden.
Ik, ik moet de wjjde, koude wereld in, maar
ik mocht u niet laten ljjden voor mjjne
fouten.
Het familiegraf der Dernburgers lag aan den
achterkant van het park. Het was geen prachtig
mausoleum, slechts eene kleine plaats, omringd
door denneboomen.
j Eenvoudige gedenksteenen van marmer sier
den den groenen, met klimop bewassen heuvel,
j Hier ruitten Dernburgs vader en echtgenoote,
deren, welke eerbewijzen mjj in deze stad
ten deel gevallen zijn, alwaar nog vóór
weinige jaren, een paapsche priester als
het grootste monster der schepping werd
aangezien. Vele, zelfs de aanzienlijkste lie
den hier hebben trig gezegd, dat zjj liever
de straat zouden overgestoken hebben, dan
een Katholiek te ontmoeten. De afschuw,
die met het idee «Katholiek» verbonden
was, is ongeloofeljjk.» Dan voegt hjj
eibjj«Indien alle Katholieken waren ver-
eenigdzouden er ongeveer 120 bjjeen
zjjn.» Hun godsdienstplechtigheid hielden
zjj in een cude Hugenoten-kerk.
Ten jare 1799 begonnen de Katholieken
den bouw van hun eerste kerk, die den 29
September 1803 voltooid werd. Thans aan
het einde der 19e eeuw, zjjn er in het bis
dom Boston 175 kerken voor een Katho
lieke bevolking van 575.000. Deze twee
voorbeelden bewjjzen, wat er betrekkeljjk
meer of minder op alle andere plaatsen ge
schied is.Verscheidene kleine steden,die vóór
50 jaren terug hoogstens twee kerken be
zaten, hebben er thans tieD, twaalf of nog
méér, en bjjkans elk jaar wordt er één
bjjgebouwd. Op het platteland, alwaar vóór
50 jaren terug geen kerken wareD, zjjn er
tegenwoordig talrjjke gesticht. Op de plaats,
waar vroeger een familie woonde, die 80
mjjlen vèr moest reizen, om den Paasch-
plicht te vervullen, staat tegenwoordig een
stad met 17 kerken en een bisschops
zetel.
Maar er bestaat niets volmaakts onder de
zon. Er is geen akker zonder onkruid, geen
enkele groote vruchtboom, die enkele van
zjjn vruchten niet verliest, geen leger zon
der lafaards, geen school zonder zwakhoofd,
ja geen mensch zonder zjjn gebreken. Dit
leert de dageljjksche ondervinding. Er valt
nog véél te verbeteren, en dit zal het beste
geschieden, wanneer een ieder zich zeiven
tracht te verbeteren. Dit geldt niet enkel
voor de Vereenigde Staten, maar ook voor
ons vaderland en voor alle landen en vol
ken der wereld.
en hier had ook zjjn zoon Erich eene laatste
rustplaats gevonden.
- De jonge weduwe vertoefde nog alleen bjj
het graf, maar de wind, die steeds in hevigheid
toenam, vermaande ook naar huis te gaan. Zjj
had zich juist voorover gebogen, om een fris-
schen krans op het graf beter te bevestigen en
richtte zich nu op. Zjj bleef als aan den grond
genageld staan.
Egbert Runeck was tusschen de boomen te
voorschjjn gekomen en stond nu tegenover haar.
't Was duideljjk, dat hjj van dsze ontmoeting
niets vermoed had, maar hjj herstelde zich snel
en sprak met eene buiging Ik vraag ver
geving, mevrouw, dat ik u stoor. Ik dacht de
plaats ledig te vinden
Zjjt gjj in Odensberg, mjjnheer Runeck
vroeg Cecilia zonder hare bevreemding te ver
bergen.
Ik was bjj mjjnheer Dernburg en wilde
de gelegenheid niet voorbjj laten gaan, zonder
het graf van den vriend mjjner jeugd te bezoe
ken. Het is de eerste en misschien ook de laatste
maal, dat ik het zie.
Een sombere blik gleed bjj deze woorden over
Cecilia's gestalte, die in een siniet gehuld was
dan giDg hjj naar het graf en staarde lang en
zwjjgend daarop. Arme Erich sprak hjj
na een poos. Hjj moest zoo vroeg sterven en
toch 't is een benijdenswaardige dood,
zoo midden in zjjn geluk te sterven I
Gjj vergist u Erich stierf niet te mid
den van zjjn geluk, sprak Cecilia zacht.
Gjj denkt, dat hjj de nadering van den
ood gevoeld en smart van het scheiden onder-
RuBland.
De Russische pers bevat artikelen, waaria
er op gewezen wordt, dat de tjjd gekomen
is voor de Mogendheden om hare bemid
deling aan te bieden in den Zuid-Afrikaan-
schen oorlog. De Rossia deelt mede dat da
Duitsche Keizer daartoe reeds den eersten
stap heeft gezet. Andere bladen dringen
er op aan dat Rusland de Boeren in ba-
scherming moet nemen tegen de Engelscha
politiek van uitroeiing.
Duitsohland.
Keizer Wilhelm heeft zjjn misnoegen
te kennen gegeven over graaf Ballestrem,
den voorzitter van den Duitschen Rjjksdag,
omdat bij geen uiting van teekenen van
deelneming had gegeven in het overljjden
van de Koningin van Engeland.
De Graat heeft door de dagbladen doen
uitkomen, dat de antecedenten zjjn gedrag
rechtvaardigden, daar zoowel bjj den moord
op Czaar Alexander, als zelfs bjj het
streven van W i 1 h e 1 m I door V o n B i s-
m a r c k meegedeeldde zitting van den
Rjjksdag niet werd opgeheven. Bovendien
liet hetEngelsche Lagerhuis deze beleefd
heid na toen W i 1 h e 1 m I kwam te sterven.
Graaf Ballestrem schuift de schuld
van zich af, daar hjj handelde in overleg
met den Rijkskanselier.
Engeland.
De toebereidselen, die gemaakt worden
in de straten van Londen, nemen in ont
vang toe in de straten waardoor de ljjk-
stoet van koningin Y i e t o r i a zich aal
bewegen.
De winkeliers zjjn het niet eens over
het sluiten van de winkels op Zaterdag a. s.
den dag der begrafenis. De meeste winke
liers wenschen te sluiten van 10 tot 3
uur, doch enkelen besloten den geheelea
dag te slniten vooral in de gegoede buurten.
De Hertog van Portland maakt proef
ritten door de straten met de paarden die
bjj de begrafenis gebruikt zullen wordea.
DeHertog van York is ziek aan de
mazelen. De geneesheer heeft hem verbo
den deel te nemen aan de begrafenisplech
tigheden.
De kanonwielen, waarop het ljjk van
koningin V i c t o r i a zal vervoerd wor-
vonden heeft f Ik hoorde toeb, dat de bloed
spuwing hem overvallen had, terwjjl hjj sokija-
baar goed gezond wat, en later moet hf niet
meer tot bewustzjjn gekomen ijjn.
Ik weet het niet, voor mjj ligt er iets
raadselachtigs in Eriehs laatste oogenblikkea,
antwoordde de jonge vrouw op beklemden tooa.
Toen hjj nog eenmaal de oogen opende, kort voor
zjjn dood, zag ik, dat bjj mjj nog herkeade.
Die blik vervolgt mjj nog altjjd, ik kan kern
niet kwjjt worden. Er lag zooveel smart en var-
wjjt in, of Erich geweten, of vermoed had
zjj brak plotseling af.
Wat zou hjj vermoed hebbent vroeg Ru
neck haastig.
Cecilia zweeg, zjj kon hier tonb wel het minst
uitspreken, wat zjj vreezde. Mjjn broeder
meent, dat bet inbeelding is, antwoordde zjj daa
ontwjjkend. Hjj kan wel geljjk hebben, en tock
bljjft deze herinnering voor mjj een iteek, dia
mjj altjjd pjjn zal doen.
Zjj maakte eene buiging om Egbert te groe
ten en wilde gaan 't waz duideljjk; dat hg
met zich zeiven in tweeitrjjd stond, dan maakt*
hjj een beweging, alsof hjj Cecilia terug wilde
houden.
Ik geloof, dat het beter is, u voor te barei'
den op de tjjding, waarmede men u in kuis
ontvangen zal, mevrouw, vrjjheer Von Wilden-
rood is vertrokken.
Mjjn broeder I riep Ceoilia uit, door eea
angstig voorgevoel aangegrepen. Bn fü zjjt ia
Odensberg f Wat hebt gjj gedaan f
Wordt versolgê)
HÜRIEMSCHÏCOIIRAJI.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
AGHTE MA STOW AGITATE.
89
a
