NIEUWE
voor *3ïooró~ en
Ons Protest.
De nieuwe Encycliek.
ffo. 4708
Dinsdag 5 Februari 1901
25ste Jaargang
De pleegzoon.
B U 1 T E xN L A N D.
Afzonderlijke nummersa <0.03
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen;
BUREAU: St. Janstraat Haarlem!
AQ1TE MA NON AGITATE
prijs asa AOvaaraNTiasr.
Van 16 regels I J J (0 OenÉ
Elke regel mesr 77,»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte}
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentie k Contact
Redacteur-Ditgever, W. KAPPERS.
Daar icij krachtens ons beginsel van
het helpen handhaven van den godsdienst en
hel gezag onzen plicht ook ten tijde van
strijd hebben te vervullen, bepalen iclj ons
om noodeloos twistgeschrijf te voorkomen,
met U
Protesteeren,
tegen dt aanvallen in onjuist gestelde be
richten tot ons gericht.
Redactie.
Wjj hebben reeds den korten inhoud
medegedeeld van de Pauselijke Encycliek
over de Democratie of liever gezegd over
de Staatshuishoudkundede re commu
nie ceconomicazooals eigenlijk de titel
luidt.
Dit Pauselijk document eischt eene na
dere bespreking om het hoogst ernstige er
in neergelegd.
De verwarring van gedachte in de alge-
meene Staathuishoudkunde, die sedert lang
bg meer d»n eene natie, de eendracht en
de gemoederen ondermanen, worden van
dag tot dag zoo veelvuldig en zoo hevig,
dat zjj terecht de aandacht van alle ver
standige lieden moeten gaande maken en hen
verontrusten. De twistenden tegen de maat
schappelijke orde, hebben zich gevormd uit
dwalingen op wjjBgeerig en op practisch ge
bied. Daartoe hebben bijgedragen de nieuwe
toepassing der uitvindingen in de d jjverheid,
de snelheid der gemeenschap en berekenin
gen van allerlei aard waardoor ontstaan
is minder handenarbeid, dus vermindering
van menschel jjke werkkrachten, terwijl aan
de tegenovergestelde zjjde de winsten ver
meerderen en het verschil verscherpt. Nog
dragen bp, om onrust in het leven te roe
pen, de kwade driften van woelmakers, die
de tweedricht tusschen de rijken en prole
tariërs opgewekt hebben daardoor is de
feuilleton.
Vervolg.)
toestand zoozeer onrustwekkend, dat de Sta
ten meer dan vroeger door onrust gestoord
worden, zoo niet erger rampen in het ver
schiet zjjn.
Wat ons betreft, zegt Z. H. L e o XIII,
van het begin van ons Pausdom, hebben
wij het gevaar wel oj gemerkt, dat uit dien
hoofde de burgerljjke samenleving bedreigt
en wij hebben gedacht dat het Onze plicht
was, openljjk de Katholieken te waarschu
wen tegen de erge dwalingeD, die zich
onder de leerstelsels van het socialisme
verschuilen, en tegen het gevaar, dat er uit
voortsprait, niet alleen voor het stofleljjk
welzijn, maar ook voor het behoud der
zeden en voor den godsdienst.
Het is met dat doel, dat de H. Vader
Zjjne Encyclieken heeft afgekondigd Quod
apostolici muneris, van 28 December 1878
en Rerum novarum van 15 Mei 1891, in
welke laatste vooral Z. H. breedvoerig ge
handeld heeft over de rechten en de plich
ten, door wier overeenstemming de twee
klassen van de burgers, degenen die het
kapitaal aanbrengen en degenen die het
werk leveren in eendracht met elkander
moeten leven. De H. Vader heeft terzelf
der tjjd, naar de voorschriften van het Evan
gelie, de middelen aangetoond, die het best
geschikt zjjn om de rechtvaardigheid en den
godsdienst te vrjjwaren en de geschillen
tuBschen de verschillende standen brj te
leggen.
De vjjanden der H. Kerk kunnen niet
ontkennen, dat de Kerk zich bezorgd loont
voor de belangen van alle klassen der sa-
menleving, en vooral voor die der behoef
tige klassen. De twee gemelde Encyclieken
hebben onder dat opzicht reeds heilzame
vruchten voortgebracht.
De Katholieken van goeden wil, hebben
er eene aanmoediging en kracht in gevon
den om de reeds begonnen goede werken
voort te zetten, en om zich met meer ze
kerheid en vertrouwen op da studie der
maatschappeljjke-quaestie toe te leggen.
De H. Vader somt verschillende werken
De rmannen waren getrcffon ea vsrmt, dat
hun afgevaardigde de zjjde van Domburg koot;
zjj gehoorzaamden en gingen langzaam achter
uit. De plaat» voor het huis werd zonjas aan
leeg, en waa Dcrabnrg eerat maar in 't mid
den zjjner beambten, dan was hjj ook in vei
ligheid. Ala Runeck dan bg hem bleef, ion de
heele z»ak een kalm beloop hebben. Maar dat
paste niet in Landsfeldi plan, bjj begon op
nieuw te spreken. Nat moet dat beteeke-
nen f riep bjj op achorpen toon uit. Ome afge
vaardigde kiest paitjj tegen ons en plaatst
lich aan de zjjde des vjjsnds. Hierheen, Ru-
neck I
Bg od» is uwe plaats, ons moet gjj verte
genwoordigen of wilt gjj een verrader wor-
den f
Het baoie woord verrader deed terstond zjjne
uitwerking, een dof, dreigend gemor steeg nit
do menigte op. Nu verloor Runeck zjjae be
daardheid, die hij tot na toe met aooveel
moeite bewaard had. Gij «elf zjjt verraders
en schurken als gjj den roan aaogigpt, die u
allen geholpen heeft, waar hg kon I donderde
hg hun tegeh. Ta.ug, leg ik u 1 Wie hem mir-
raakt, dien sla ik neer!
Zjjne handing was ioo wild en dreigend, dat
allen terugweken, behalve Landsfeld. Wilt
gg dat misscHisn ook met mg proaeeren?
riep deie uit en snelde naar Dernourg toe,
maar op hetsellde oogenblik zonk hg ook door
een krachtigen vuistslag van Egbert getroff n,
met een luiden gil ineen, hij bleef op den
grond liggen, terwjjl hes bloed hem uit den
eens stroomde.
Deze plotselinge daad van geweld ontketende
alle hartstochten der woedende menigte. Mrt
een wild gehuil stortten «icn Fallner en zgne
pariggenooten op Runeck, die zich voor Dom
burg plaatste en hem met zjjn lichaam bescherm
de. Eènige minuten hield zgne reuzenkracht
stand tegen zjjne aanvaller», maar het eind van
dezen ongeljjken etrjjd waa wel te voorzien.
Daar flikkerde plotseling een mes in de opge
heven hand van Fallner, een krachtige atoot
en Egbert zonk bloedend ineen.
Deze keer echter werkte de daad anders dan
voorheen. De menigte stood als verlamd van
ontzetting. Het ongehoorde van het voorgeval
lene ecneen hun plotseling bewust te worden
zelfs Fallner stond onbewegelijk, als verschrikt
over zjjue daad. Het geschreeuw was verstomd;
niemand hinderde Domburg, die mat bleek ge
laat en op elkander geklemde lippeD zich lang
zaam voorover boog en den bewustelooze in
zjjne armen nam.
Intusschen hvdden de beambten, toen de
plaats voor het huis vrjj werd, op nieuw eene
pogisg gedaan, om tot hun chef door te drsn-
gan dat was slechts gedeeltelik gelukt, masr
zij bevonden zich toch reeds in zgne nabjjheid,
toen het bloedige voorval plaats greep. Dokter
Hazenbach wist met veel tegenwoordigheid
op, door de Katholieken gesticht of uitge
breid on de belangen der arbeidersklasse
te behartigen,om de onwetenden bij te staan,
credietbanken voor den landbouw, vereeni-
gingen van onderlingen bjjstand, ondersteu
ningskassen voor behoeftigen, werklieden-
vereenigingen en andere vereenigingen vau
weldadigen aard.
Over de zich noemende Christen-democra
tie, zegt de H. YaderZjj mishaagt aan
vele weldeuktnde lieden, die er een dub
belzinnige en gevaarljjke beteekenis aan
gehecht hebben. Zij vreezen, dat men door
de benaming heimeljjk de propaganda ten
voordeele der volksmacht zal begunstigen
en deze boven de andere regeeringsvor-
men zal stellenzjj vreezen, dat men den
schjjn zal aannemen de kracht van den
Christen godsdienst alleen te willen aan
wenden ten gnnste der volksmassa, ter uit
sluiting van de anderen, en dat men er mis
bruik van zal maken om alle rechtmatig
gezag, 't zjj burgerljjk, 't zij geesteljjk, at
te breken.
De Paus heeft deze nieuwe Encycliek
uitgevaardigd om een eiude te maken aan
het twisten en verkeerd uitleggen van het
woord Christen-democratie.
Wordt vervolgd.)
frankrijk.
Over de benoeming van den Koning van
Italië tot ridder-grootkruis van het Legioen
van Eer, door den President der Republiek,
wordt megedeeld, dat kolonel Silvestre,
verbonden aan het militaire huis van den
President, Parijs heeft verlaten om tegeljjk
met de insignes van deze hooge waardig
heid een eigenhandigen brief, van den heer
L o u b e t aan Zjjne Majesteit te brengen.
De oveihandiging der waardigheidstee
kenen en van den brief zal geschieden door
den Franschen gezant den heer Barrière,
vergezeld van kolonel Silvestre en de
leden der ambassade.
Men tracht in deze gebeurtenis een be-
wjjs te zien van de. vriendschappelijke be-
vsn geest aanstonds hiervan partjj te trekken.
Plaats voor den arts 1 riep hjj, voorwaarts
dringeDd.
Laat mij door 1
D»t woord hielp, er kwam eene «malle ope
ning in de dicht opeengepakte menigts en de
beambten volgden achter den dokter in wei
nige minuten was Dernburg door hen omringd.
Maar deze bekommerde zich daar met om. Hjj
knielde naast Egbert neer, wiens hoofd hjj on
dersteunde terwjjl de dokter zich neerboog om
de wonde te onderzoeken, vroeg hjj op angstig
fluisterenden toonIs hjj doodeljjk ge
troffen P
Zeer ernstig, antwoordde Hazenbach.
Hij moet oogenblikkelijk weggebracht wor
den 1
Naar het hoerenhuis, sprak Dernburg.
Ja wel, dat is bet beste. De dokter legde
snel een noodverband en wendde zich toen tot
den bloedenden Landsfeld, om ook hem te on-
durzoeken. Hier is geen gevaar 1 riep hij den
omstanders luide toe. De slag heeft den m m
eleohts bewusteloos gemaakt. Brengt bem in
huis hjj zal spoedig weer bjjkomen, en dan
is hjj weer beter. Maar Runeck is zwaar
gewond 1
Zijn gelaat verried, dat bjj voor het ergste
vreesde en dat bepaalde da houding der menigte.
Er ontstond een levendig gemompel, dat van
rnoDd tot mond voortging, tot in de achterste
ïjjen, die te ver afgestaan hadden, om te kun
nen zien wat er gebeurd was. En toen nu Eg-
bert opgenomen en weggedragen werd, giDg er
eene huivering door de menigte.
trekkingen, die er tusschen de twee lan
den bestaan.
Amerika.
De groote graanhandelaren van Canada
hebben weder hun algemeene jaarlijksche
vergadering te Montreal gehouden, en voor
al gesproken over Duitschlands plannen
om d-i invoerrechten op graan te verhoo-
gen. Zij hebben besloten er bjj de Regee
ring op aan te dringen om maatregelen
van tegenweer te nemen en stellen als zoo
danig voor, bet tarief van Canada aan dat
van Amerika geljjk te maken.
Een vreeaeljjke brand is uitgebroken
in een sigarenkistjesfabriek te New-York
tengevolge eener ontploffing. De brand ver
nietigde twee blokken huizen, twee fabrie
ken, drie slaapgelegenheden, en een aan
tal huurhuizen. De schade bedraagt li/8
millioeia dollars, vele personen werden ge
wond.
Mevrouw Charlotte Wharton is
eene moedige Amerikaansche Journaliste,
zij mag met recht spreken over een veel
bewogen leven als men nagaat dat zjj beur
telings de vakken van duikster, luchtrei-
zigstei en dierentemster heeft beoefend.
Op een diepte van vjjftig voet is zjj in
zee nedergedaald en met geestdrift beschrjjft
zjj haar tochten onder water. Bjj een op-
stijging met een luchtballon slingerde de
wind het schuitje tegen een muur. Slechts
één harer schouders werd daarbjj ontwricht,
wat zij als een groot geluk en een voor
recht beschouwde.
In Turksch kostnnm ging zjj een kooi
binnen, waarin verscheidene leen wen wa
ren opgesloten. De dieren schenen haar
moed te eerbiedigenalthammevronw
Wharton verliet gezond en wel de kooi.
Met allen eerbied voor reporters in het
algemeen, gelooven wjj niet, dat er velen
zullen zjjn, die zich kunnnn beroemen op
zulk een onversaagdheid en bovendien zulk
een goed humeur, als deze vrouweljjke col
lega van hen bij verschillende gelegenhe
den getoond heeft.
Italië.
Eerstdaags zal te Turjjn een Tentoon
stelling van vrouwenarbeid worden ge
opend.
De inzendingen belovsn bijzonder talrjjk
te zullen zjjn.
Zjj zsgen hunnen afgevaardigde, dien zjj te
genover hun chef gekozen hadden en met lnide
jubelkreten begroet, met bloed overitroomd en
echjjnbaar levenloos in de armen der beambten
die hem wegdroegen, en de oude chef liep naast
hem en hield de hand van den bewustelooze in
de zijne. Het was niet noodig de menigte te ver
zoeken plaats te maken, alles weak zwjjgend ter
ajjde, waar de treurige stoet voorbjjkwam, geen
woord, geen gelnid werd gehoord. Een zwjjgen
des doods lag op de duizenden toeschouwer».
XXI.
Intusschen wachtte men in het heerenhais in
angstige spanning op den uitslag van dit ge
schreeuw en geraas, dat men duideljjk van de
werken af hooren kon. Maja was eerst uit het
park teruggekomen, toen hear vader zich reeds
te midden der arbeiders bevond.
Zjj kon hem dus niet meer spreken. Zjj wilde
naar Cecilia vluchten, om voor deze haar hart
nit te storten, maar zjj vond deze in zoo'n op
gewonden stemming en zoo angstig, dat het
haar onmogelijk was, om te spreken.
Laat mjj met rnst, Maja, smeekte de jonge
vrouw vol vortwjjfeling. Laat mjj nn met rust t
Later wil ik alle* van n hooren, u in alles
helpen en raden, maar nn kan ik aan niets an
ders denken en niets anders gevoelen, dan syn
gevaar 1 Toen was zjj het terras op gesneld, van
waar men uitzicht had op de werken.
Wordt ver—lfi)
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem ƒ1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
92
