NIEUWE
®ag6laó voor <3ïooró- on S/uiè-oHollanè.
De Pausen in de XlXe eeuw.
AGITE ma non agitate.
No. 4745
Woensdag 20 Maart 1901,
25ste Jaargang,
Haar Zegepraal,
BUITENLAND.
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschjjnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BVBEAU: St. Janstraat Haarlems
/1,10
«1,40
<2,80
«0.03
prijs Dsa advertenties,
Van 16 regels50 Cent
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte^
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
Redacteur-Oitgever, W. KflPPIRS.
De Croi.c heeft een reeks artikelen ge
publiceerd, waarin de verschillende balan
sen der 19e eeuw worden opgemaaktzjj
bekroont ze thans door de volgende studie
over de Pausen in de afgeloopen eeaw, die
wjj hier laten volgen
Gevangene van de revolutie, stierf Paus
Pi us VI te Valence den 29 Augustus 1799.
Den volgenden dag schreef burger Dey-
dief, commissaris van het departement
Drdme, aan het Directoire«De voorma
lige Paus is zooeven gestorven. Deze tal
de laatste zijn en het einde van de bjjge-
loovigheid.»
Reeds achttienhonderd jaren heeft de Kerk
dusdanige profeten begraven, haar overle
vering bevestigd door hun «vernederde been
deren» te zegenen.
Zeven maanden na den dood van den
verbannen Paus stelde een providentieele
samenloop van omstandigheden het Con
claaf, te Venetië vereenigd, in staat, kar
dinaal Chiaramontitot Paus te benoe
men,die door zjjn werken, zjjn grootheid van
ziel en zjjn eindoverwinning voor ai tijd den
naam van P i u s VII zou beroemd maken.
Het eerste werk van dezen grooten Paus
was den godsdienstvrede te herstellen in
Frankrjjk door met Bonaparte het Con
cordaat van 1801 te sluiten. In 1804^wam
hjj te Parjjs den nieuwen keizer der Fran-
schen kronen.
P i u s VII bewaarde tegenover den over
winnaar van Europa de edele onafhanke
lijkheid van den plaatsbekleeder vanJesus
Christushjj weigerde eenige jaren later
voor'zjjn uitdrukkelijke bevelen te buigen, nl.
de tegenstanders van het Keizerrjjk, die in
de Pauseljjke Staten een toevluchtsoord had
den gezocht, te verjagen.
Hierop volgde de oorlog, de inneming
van Rome, en de inljjving der Kerkeljjke
Staten bjj het Fransche keizerrjjk.
P i u s VII antwoordde den overweldiger
met den banvloek. Napoleon stelde toen
FEV1LLST ON.
Vervolg.)
XVI.
«Welkom, liet kind,* reide Moeder Abdis,
toen zjj de speekkamer binnentrad, waar zij door
Bride O'dullivan begroet werd.
«Eerwaarde Moeder,«antwoordde Bride op haar
gewonen opgeruimden toon en mei haar gewo
nen glimlach, «ik ben hier gekomen om n op
nieuw met mjj mede van hier te nemen.u
«Is er dan weer jong nieuwst"
«Het schjjnt zeker te zijn, Moeder, dat die
ellendige koningsmoordenaar, dien zü den Lord
Protector noemen, de atad zal belegeren. Zjj
zal echter niet vallen,» voegde Bride er vol
vertrouwen bjj. „9ir Arthur is vast besloten
niet te wjjken. Gjj weet dat de laatste capi
tulatie niet uit noodzakelijkheid geschied is,
doch de zaken zjjn na veranderdbinnen
de muren zjjn wjj volkomen veilig, dooh niet
daarbuiten en nog eens, lieve Moeder, gjj moet
meegaan, en ona huis door uwe tegenwoordig
heid zegenen,en zjj bukte om de hand der
Abdis te kussen.
«Mjjn kind 1" zeide de Abdis terwjjl hare
item beefde en de tranen haar in de oogen
kwamen. «God zal u eenwig loonen, voor de liefde
die gjj ons betoont. Ik geloof dat zjjne beate zege
ningen over u en de uwen zullen afdalen, Bride,
want God ia rechtvaardig en edelmoedig, en
tegenover de zedelijke almacht het stoffe
lijke algeweld in zijn hoogsten glans. Even
als zjju eerbiedwaardige voorganger sloeg
Pius VII den weg der ballingschap in,
eerst gevangene te Savona, daarna te Fon-
tainebleau, waar hjj den Keizer, die alle ge
kroonde hoofden voor zich deed buigen,
onoverwonnen het hoofd bood.
Van af het oogenblik dat de banvloek,
zoo lang getrotseerd en bespot, op hem viel,
zag N a p o J e o n zjjn sterre verbleeken.
Weldra kwamen over hem de rampende
oorlog in Rusland, de moorddadige terug
tocht uit Moskou, de bloedige Volkeren-
slag te Leipzig, de veldtocht in Frankrijk.
In het begin van 1814, reeds vóór den
val van den kolossus, had de Paus de vrjj-
heid herkregen en was hjj in zegepraal te
Rome teruggekeerd.
Zjjn eenige wraak bestond hierin, dat
hjj aan verscheidene leden der vervallen
keizerljjke familie het recht van toevluchts
oord liet genieten, dat hjj ten koste zjjner
vrjjheid voor Rome had opgeëischt.
Na in zjjn staten en de in administratie
der Kerk de orde hersteld, met verscheide
ne Mogendheden nieuwe concordaten ge
sloten en de Sociëteit van Jezus hersteld
te hebben, ontsliep P i u s VII kalm in den
Heer in 1823, twee jaar na den gevan
gene van St. Helena.
Zjjn opvolger was Leo XII, die zich kon
wjjden aan de verfraaiing van Rome, aan
de bescherming van kunsten en letteren
en de gewjjde wetenschap, daar de Kerk
na die hevige stormen thans rast genoot.
Leo XII stierf in 1829, omringd door de
algemeene vereering en dankbaarheid.
Zjjn opvolger was de godvruchtige en
zachtmoedige P i u s VIII, die slechts twin
tig maanden de Kerk van Christus be
stuurde.
Na hem, in 1831, kwam Paus G r e-
g o r i u s XVI op den Stoel van Petrus,
wiens pontificaatdat tot 1846 duurde,
meer bewogen was.
al zouden zijne zegeningen ook met kruisen
bewerkt zjju, zoudt gjj za toch niet weigeren,
niet waar Doch ik heb er den laatsten tjjd
sterk over nagedacht, en ik geloof dat al mijne
Zusters van hetzelfde gevoelen zjjn, dat wjj, als
het de Voorzienigheid mocht behagen dat de
stad weder zou belegerd worden, beter doen niet
naar Wexford te vluchten."
Zelfs de Abdis, ofschoon zjj Bride beter kende
dan ieder ander, was ontsteld door de buiten
gewone smartbetuigingen van het jonge meisje.
Het duurde eenige tjjd vooraleer zjj kon spre
ken. Eindeljjk barstte zjj uit.
«Wat zal er van mij geworden, Moeder, zon
der Uf// Het is vreeseljjk u te moeten ver
liezen, en de eerwaarde Vicaris, en Eveline,
alle tegelijk U
«Wel I« zeide de Abdis, terwjjl z'g' trachtte
haar wat op te vrooljjken, «naar u te hooren
zou men bjjna denken, dat gij ons voor Gereld
aanzaagt.//
«Ik ben meer bezorgd voor u dan voor hem,//
riep Bride onstuimig, ofschoon de gloed op
hare wangen en de glans hare woorden logen
straften.
«En gjj zult zoo spoedig Gerald's vrouw
worden, Bride. N* uw huwelijk zult gjj niet
langer het kind des huizes zjjn, zooals gjj het
tot nn toe geweest zjjt. Andere zorgen en andere
vreugden zullen dan uwe gedachten inne
men.//
Doch Bride kon niet getroost worden, en
zelden had haar schoon gelaat er zoo bleek en
beschreid'uitgezien, als toen zjj het klooster lang
zaam verliet en weder huiswaaris keerde. Ge-
Da val der Bourbons in Frankrijk had
nieuwe vermetelheid geschonken aan de
Carbor.arie, wier geheime handelingen voor
al Italië ondermjjnden. Er hadden in de
Pauseljjke Staten hevige onlusten plaats,
die de tnsschenkomst van Oostenrjjk en
zelfs die van Frankrijk ten gevolge hadden,
wier troepen van 1832 tot 1838 Ancona
bezetten.
Gregorius XVI slaagde er in deze
revolutionnaire pogingen door goedheid zoo
wel als door wjjze standvastigheid te ont
wapenen. Maar terzelfder tjjd was er in
Frankrjjk een droevige plicht te vervullen,
hij moest de overdreven en gevaarljjke leer
stellingen van L a m e n a i s veroordeelen, in
wien de Kerk eerst een harer grootste ver
dedigers begroet had en wiens hoogmoed
in den afval onderging.
Deze bezigheden leidden den vromen Op
perpriester geenszins vau zjjn andere plich
ten af. De moderne ontdekkingen brach
ten de volkeren nader tot elkaar, daar zjj
de afstanden verkortten. Zjj moesten niet
enkel en alleen dienen voor de uitbrei
ding der handelsbelangen maar ook voor
de verbreiding van het Evangelie.
Het is onder het pontificaat van Gre
gorius XVI en op zjjn apostolisch initia
tief, dat de missies in de ongeloovige lan
den de buitengewone vlucht namen, wel
ke tot nu toe niets heeft kunnen vermin
deren, en die de stem der apostelen heelt
doen weerklinken tot het uiteinde der aarde,
et in fines orbis terrae verba corum.
Vermelden wij nog onder de daden van
dezen Paus de stichting der Orde vau den
H, Gregorius den Groote en de hervorming
der Orde van de Gouden Spoor, die den
naam van St. Silvester verkreeg.
Godvruchtig, wjjs, streng, van een bewon-
derenswaardigen eenvoud van leven, bestnur-
de Gregorius gedurende vijftien jaren de
Kerk en had voor opvolger den onsterflij-
ken P i u s IX.
Slot volgt.)
o
durig keerde zij zich om, teneinde een treuri-
geu blik op de kloostermuren te werpen en hare
tranen stroomden opnieuw.
Het waa eeu gezegend tehuis voor haar ge
weest eene wjjkplaata in hare uren van zorg
en verdriet 1 want hoe vrooljjk en opgeruimd
zjj er ook altijd uitzag, had Bride toch ook
hare donkere oogenblikken. Zjj was een dier
opgeruimde karakters, die het verdriet spoedig
van zich kunnen afichuddeo, en die hunne in
nige gevoelens gaarne trachten te [verbergen
doch het klooster was de plaats geweest, waar
zjj gewoon was diezelfde gevoelens lucht te
geven waar zjj hartstochtelijke gebeden voor
Gereld uitstortte, die zjj, hoe dikwerf zjj hem
ook plaagde, oprecht lief had. Het waa eene
verbreking hater dierbaarste gewoonten voor
het eerst van haar leven, en dit deed haar hart
pijnlijk aan.
Niet lang na haar vertrek riep de Abdis de
nonnen tjjeen. Toen zjjde een na de ande
re, hare plaatsen ingenomen hadden, zagen allen
hunne eerwaarde Moeder, met een bedrukt ge
zicht aan, want zjj begrepen wel, dat zjj hun
nieuws van niet weinig belang zou te zeggen
hebben.
„Waarde Zusters,// aldus begon zg, «er staan
weder nieuwe troebelen voor de deur, de stad
wordt andermaal met een beleg bedreigd, en
het zal vtaarschjjnljjk zeer gestreng en van lan
gen duur zjjn. Oaze goede Bride heeft ons de
eerste tjjding gebracht, teneinde ons in ieder
opzicht te helpen. Hare liefde voor ons is zeer
groot. Laat ons dus trachten, Zusters, haar
heure liefde naar ons beste vermogen terug te
Engeland.
Lord Lausdowne heeft in zijn Vrjjdag
gehouden redevoering in het Hoogerhuis
de bekentenis afgelegd, dat de oorlog in
Zuid-Afrika aan Engeland moet geweten
worden, toen hjj zeide
»Gjj, mylords, zult n herinneren, dat de
Transvaalsche Regeering te dien tjjde op
verschillende zeer belangrjjke punten toe
gaf betreffende de uitbreiding van het kies
recht, welke wjj eischten».
Zie zoo, met deze bekentenis van den ex-
minister van oorlog in het Britsche Rjjk,
kanJoeChamberlain het vooreerst doen.
Het was dus niet president K r u g e r die
tot den oorlog dwong, neen, het waa de
kliek Cham berlain, die den oorlog is
begonnen om de Republieken in te palmen
door raw geweld.
De woorden van Lord Lansdowne
zegt de Starvormen feiteljjk een formeele
terugwijzing van de bewering, dat de oorlog
gebaseerd zou zjjn op de koppige weige
ring van president K r u g e r om geen en
kele concessie te willen toestaan.
Koning Edward VII heeft aan de
soldaten die het affuit, waarop de ljjkkist
van Koningin Victoria vervoerd moest
worden, trokken, toen de paarden hnn dienst
weigerden, de Victoria-onderscheiding
uitgereikt. De officieren ontvingen de Vic-
toria-orde en de minderen de medaille.
De hoofden van de verschillende diplo
matieke vertegenwoordigingen, geaccredi
teerd bij hetHof van St. James, werden giste
ren-middag om twaalf unr op Marlborough
Houie door den Koning, wien zjj hunne
geloofsbrief en overhandigden, ontvangen.
Markies Lansdowne stelde hen aan
Zjjne Majesteit voor, eerst de ambassadeurs
daarna de gezanten en ten slotte de zaak
gelastigden. Alle ambassadeurs kwamen in
een koninkljjk rjjtuig aan.
Frankrijk.
In de Fransche Republiek neemt het ge
bruik van alcoholische dranken sterk toe,
terwjjl de bevolking slechts zeer weinig
vermeerdert.
In 1850 bedroeg de productie van alco
holische dranken, 920000 H. L in 1870
reeds 1.237000 H. L, en in 1898 steeg
deze tot 2.336000. H. L.
geven. Ea wat nu ona toekomstig lot betreft,
het ia u allen bekend in welke verlegenheid wjj
gedurende het laatate beleg gezeten hebben, bet
was, Goddank I kort, en werd niet vao die gru
wen vergezeld, welke zulk eeue gebeurtenis ge-
woonljjk volgen. Toeh moesten wjj ons klooster
verlaten en ona in twee deelen splitsen, en wa
ren bjjna in de onmogeljjkheid do regels oneer
orde in eenig opzicht te volgen. De meeaten
uwer weten, zusters, dat ik er altjjd over ge
dacht heb indien wjj weder door zulk een ramp
bedreigd werden, dat wij naar Wexford «ouden
vluchten, en onze stichting hier voorgoed vaar
wel zeggen. Doch ik verlang uw gevoelen over
dit punt te vernemen. Gaat, zusters, en over
weegt de zaak bjj uzelven en raadpleegt
met God vraagt Hem om licht, opdat wjj
weten wat wjj te doen of te ljjden hebben voor
zjjn heiligen Naam, en laat ona van avond hier
weder vergaderen.
Met ernstige aangezichten, langs welke van
sommige heete tranen biggelden, verlieten de
zusters het vertreken lang en vurig waren
de smeekgebeden, die van uit die getrouwe
kleine kudde des Heeren ten Hemel opstegen.
In dienzelfden tjjd had Bride haar huis bereikt,
dat nahjj de St. Laurenspoort atond. Zjj wischte
de aporen harer tranen spoedig af, en verscheen
in buis even opgeruimd als altjjd. Het geluid
van een zacht gesnik bereikte haar oor, en
soheen uit de kamer te komen, waar hare moe
der gemeenljjk zat.
Wordt vervslgd)
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden toot Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
25.
