NIEUWE
Hbagêlaè voor êftooró~ on Suió-éColland.
Geloof en Wetenschap.
No/4755
Diosdag 2 April 1901
26 ste Jaargang.
Haar Zegepraal,
B 1 T E H L A Ni).
AJBOinS'BMBWTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem i
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschjjnt
dagelijksbehalve Zon- en Feestdagen;
BïïBEAü: St. Janstraat Haarlemi
/1.10
cl,40
<2,80
<0.03
PBIJS DB3 A.DVSaTBSTiaS',
Van 16 regels 50 Cent
Elke regel meer7l/t
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte^
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie A Contant
Eed acteur-Hit gever, W. KAPPERS.
Wat men in onzen tgd van 't alleen
zaligmakende neutrale, alias godsdienst-
looze onderwijs ook moge beweren, dage
lijks bljjkt het al meer en meer dat waar
Geloof en Wetenschap niet samengaan, een
van beide ontwijfelbaar verloren gaat. En
waar het Geloof oogenschjjnlijk het onder
spit moet delven, of, duidelijker gesproken
waar een individu zjjn geloof meent te
moeten overboord werpen, daar zal ook ten
laatste de eindeljjke uitkomst leeren, dat wat
voor Wetenschap werd aangezien en
de naaste aanleiding was tot geloofs
verzaking, slechts eene betreurenswaardige
afdwaling des geestes was. Betreurenswaar
dig niet zoozeer nog voor de Wetenschap,
die op hypothesen wordt opgebouwd aller
minst voor het Geloof, dat in geen dui
zendtallen zelfs van afvalligen ook maar
het minste verliestmaar diep betreurens
waardig voor den afvallige zeiven.
Een nieuw en treffend bewijs voor de
waarheid van deze, onze bewering levert
ons wederom het geval van den Belgischen
priesterrenegaat Benard, leeraar in de
aard- en delfstofkunde aan de Gentsche
Hoogeschool. Wat ook anderen, vurige
kampioenen van de zich tegenover alle ge
openbaarde Waarheid kantende Wetenschap,
uit dit geval mogen afleiden tegen onzen
heiligen Godsdienstwjj kunnen in de ver
zaking van dezen cgeleerde» slechts een
nieuw en treffend bewijs zien voor de
stelling dat Geloof en Wetenschap hand
in hand moeten gaan, zoo deze laatste
vruchtbaar werken wil.
Wat immers zagen wg gebeuren In
stede van zich zjju licht te ontsteken aan
de eenig ware, immer stralende Lichtbron
en in den glans en de klaarheid van dat
licht de geheimenissen der natuur te door-
vorschen, begon onze leeraar met stelsel
matig eiken band te verbreken, die onze,
door de erfzonde verzwakte rede binden
moest aan de openbaring van den eenig
FE Ü1LLETON.
Vervolg.)
//Hij was een moedig jongman, met hoof-
sche manieren, en zeer vroom. Voor zijn dood
was hjj zoo vol vreugde dat hjj haar aan Franke
Russell niet kon uitdrukken. Zjj died ham zjju
pjjn vergeten, zeide hjjen het was inderdaad
verwonderlijk. Een weinig later zeide hij dat
slechts éene zaak zjjn geest bezwaarde. Ik vroeg
hem wat dat was. Het was, zeide hjj, dat God
niet gewild had, dat hjj langer de verdelger
zjjn er vjjanden zou zjjn. Hjj was in het leger
zeer bemind door allen die bem kennen. Doch
slechts weinigen kenden hem want hjj was een
edel jonkman, Gode geheel en al toegewijd. Gjj
hebt reden, mjjnheervan God te danken. Hjj
is een groot heilige in den hemel, waarover gjj
u buitengemeen verblijden moet//. (1)
//Ga nu heen,» zeide de generaal, terwjjl
hjj den brief nederlag en zich tot Roger wendde,
en spiegel u aan dit heerljjk voorbeeld de paap-
sche opvoeding, die gij genoten hebt bljjft u
uog als een brandvlek aan. Ga voort in uw
jjverik ben over u tevreden.
Roger boog diep en vertrok. Terwjjl hij naar
zjjn eigen kwartier ging, was zjjn gelaat zoo
N. B. Drogheda, door de Cromwelianen altijd als
Fredah uitgesproken.
1. Historisch.
Alwetende. Jarenlang hield hij zich met
opzet buiten de uitoefening van zijn pries
terschap, vervulde geene kerkelgke bedie
ning, ja vermeed het zelfs angstvallig ook
maar een enkel woord over den Godsdienst
te spreken tot zjjn studenten. Daarop durft
hg zich beroemen, hij die geroepen was een
andere Chry sostomus, een cgulden mond»
te zijn, de Boodschap des Heils en
deze alleen te verkondigen. En deze
alleen.
Want men moge elders en er zjjn
er niet weinigen die zulks doen bewe
ren, dat het geval van dezen ex-priester
weer zonneklaar bewijst hoe de wetenschap
tot ongeloof moet leiden wg zien, en mee-
nen in den Priester slechts te mogen zien
den Bode des Heils. Ook waar het de
Wetenschap geldt. Want, gezwegen nog
van de opleiding tot het Priesterambt, die
eene geheel wetenschappelijke is indien
bg iemand, dan tcch zeker bg den Pries
ter moet Geloof en Wetenschap samen
gaan, in die verhouding, dat de Wetenschap
de dienaresse is des Geloofs.
Uit het Geloof putte hg de wgsheid,
die hem de raadselen der Wetenschap ont
rouwe aan de geopenbaarde waarheden
des Geloofs toetse hg de resultaten der
Wetenschap. En waar beidein botsing ko
men, 't is maar al te dikwijls gebleken,
(voor hen ten minste, die niet liever ziende
blind willen zgn), dat daar de Wetenschap
in 't ongelgk was. 't Is een voorrecht voor
den geleerde, zoo hg geloovig is de door
't Geloof verlichts rede behoedt hem voor
menige afdwaling op wetenschappelijk ge
bied. De waarheden van ons heilig Geloof
zgn als zoovele lichtbaken op den weg, dien
ons verstand op het veld der wetenschap
heeft af te leggen.
Moedwillig wendde de ex-priester Re-
na r d zijne oogen van dat licht, dat toch
ook liem leiden moest en dat ook hij niet
ontberen kan, zooals dan ook terstond ge
bleken is. Want, het woord van Christus
als een logen beschouwend, heeft hij zich
donker als de nacht, terwjjl hjj tussehen zjjn®
tande mompelde
//Vervloekte gemeece huichelasrl Gjj ge
looft niet meer in God dan ik doe. Weinig ver
moedt gjj met welk doel ik mjjzelvea vernederd
heb om u te volgen.
XXI.
Het ligt niet in ons plan eene beschrjjving
van het beleg van Wexford te geven. Het droeg
in vele opzichten eene vreeseljjke geljjkenis met
dat van Drogheda. Cromwell's bloeddorst en
en wieedheid waren niet verzadigd geworden
door de stapels lijken, die men in de Roijne
gewovpen had, en hij herhaalde zjjne wreedhe-
heden binneu de muien der ongelukkige stad
Wexford.
Roger was genoodzaakt bjj het leger te bljjven,
terwjjl 't beleg aan den gang was. en het was
niet voor eenige dagen, voordat Wexford zich
had overgegeven, dat hjj het verlof kon krjjgen,
dat hjj voor zjjn doel behoefde.
Eindeljjk was hjj vrjj en hjj ging, vergezeld
van den bisschop die hjj streng liet bewaken, i
op reis naar het oude kasteel, waar hjj Eveline
gevangen hield. Voordat zjj vertrokken deelde
Roger den Bisschop echter het doel mede, waar
om hjj hem zoolang gespaard had, alsmede
welken dienst hjj van hem verwachtte en de
belooning die hjj zonde ontvangen, in lijf be—
behoud en vrjjheid, want Roger zeide dat hjj
voornemens was, na zjjn huweljjk de zaak van
Cromwell te verlaten, met Eveline naar Spanje
te gaan en den bisschop insgeljjks eene plaats
in zjjn sehip te geven.
blindelings overgegeven aan de tffeorieëu
van het Darwinisme, dat hoogstens op den
naam van wetenschappelijke hypothese, of
veronderstelling, aanspraak kan maken maar
door de vganden der Kerk zoo gretig werd
aangenomen omdat zij er een wapen in
meenden te vinden ter bestrijding van eenige
waarheden des Geloofs.
Terwijl onze Kerk, bg monde van onzen
H. Vader in vele van diens encyclieken, de
studie der natuurwetenschappen aanraadt,
omdat (zooals de Paus in de encycl. Fro-
videntissimus Deus van 1893 schrjjft) hare
kennis voor de leeraars der H. Schrift eene
machtige hulp zal zgn, die hen in staat zal
stellen de aanvallen, welke van die zjjde
tegen de heilige Boeken gericht worden, af
te slaan, leert van den anderen kant de
afval van den abbé R e n a r d, die van het
verheven standpunt der ware Wetenschap
in de dwalingen van het Darwinisme neer
plofte, ons in een afschrikwekkend voor
beeld boe 't Geloof er niet bjj ljjdt, en te
vens de Wetenschap er niets bg wint, als
een verwaten individu het Geloof om de
Wetenschap meent te moeten verzaken.
België
Na Paschen zal de Belgische regeering
het volgende voorstellen ten aanzien van
den CoDgostaat:
Onder de conventie van 1880 had België
de keus tot inljjving van den Congostaat
te besluiten binnen zes maanden na de
voorgeschreven termjjn van 10 jaar. Werd
de inljjving verworpeD, dan zou de leening
van 25 millioen eerst in 1901 aflosbaar
gesteld worden. De regeering zal nu voor
stellen de beslissing opnieuw 10 jaar uit
te stellende Cougostaat zal dus onder
het bestuur van koning Leopold blijven,
maar zonder de financieele tusschenkomst
van den Belgischen staat.
De werkstaking van de conducteurs
der elektrische tram te Halle is zoo goed
als geëindigd. De meeste stakeis hebben den
arbeid hervat, eenigen zgn echter door de
directie niet weer aangenomen. De uit
slag van den strjjd wordt niet ge-
Da bisschop hoorda zjjne woorden niet zon
der ontrotrUg aan, en Roger maakte daaruit
op, dat hjj niet ongenegen was zjjn verzoek in
te willigen.
De gedachte aan Eveline's toestand vervulde
hot liefderjjke hart van den grijsaard met diepe
smart en toen Roger tan laatste op gebiedenden
toon vroeg
//Wilt gij doen wat ik u verzocht heb, pries
ter, en de aangebeden geliefde uit hare slavernjj
bevrjjden P//
De bisschop hield het verontwaardige weige
rend Bntwcord, dat reeds op zjjne lippen zweefde,
in, en zeide slechte
//Breng mjj bjj haar n
Hjj haakte er naar haar te zien en baar te
troosten haar een beschermer te zjjn in zoo
ver zjjn zwakke arm en zjjne grjjze haren hein
zouden veroorloven dit te zjjn, en indien zjj
geene genade van hunne vervolgers konden be
komen, met haar te sterven.
Sir Roger, vol vreugde dat hjj zjjn spel,
naar hjj meende, gewonnen had, ging met zjju
gevangene op reis. Alvorens hjj echter het einde
van zjjn tocht bereikt, dienen wjj een blik op
Eveline te werpen, en te zien hoe htt haar ge
durende haar gevangenschap gegaan was.
Toen zjj eenigszins van den eersten schrik
bekomen was, en bevond dat Roger werkeljjk
vertrokken was, begon haar geest zich met
het denkbeeld eener ontvluchting bezig te
honden.
Zij kwam weldra tot ervaring, dat hare be
wakers bestonden uit de vroeger gemelde oude
vrouw en twee soldaten. In het eerst beproefde
meld, echter mag men uit het vorenstaande
afleiden, dat deze niet gunstig voor de
stakers is uitgevallen. Dit vermoeden wordt
bevestigd door de bgvoeging, dat <men
hoopt» dat de staking een verbetering van
de positie der stakers tengevolge zal heb
ben.
Duitschland.
Te Berljjn zgn Zaterdag in de Stegesal-
lee de standbeelden van den grooten keur
vorst, van Friedrich Wilhelm en
van keizer Wilhelm I onthuld. De
Keizer, de Keizerin en een groote troepen
macht waren bg de plechtigheid tegen
woordig.
De oprichting van een eigen Electrische
Centrale te Potsdam zal 1,100,000 Mark
kosten. Dit bedrag zal door een leening
worden gedekt.
Italië.
De Koning van Italië heeft twee prach
tige paarden ontvangen van president
L o u b e t.
Aan den luitenant B r e s c i, de broe
der van den moordenaar van koning U m-
b e r t o, is verlof gegeven, in plaats van
den naam zijns vaders, dien van zgn moe
der, 0 o r b i te voeren.
Een Italiaansch ingenieur heeft het
plan opgevat een tunnel te boren door den
Mont Blanc, ten einde Chamonix recht
streeks te verbinden met Turjjn. Het werk
zal binnenkort worden aangevangende
lengte van den tannel zal 11 mgl zgn.
Engeland.
Meermalen is melding gemaakt van wat
de Zuid-Afrikaansche oorlog aan Engeland
kost. Nu tracht ook een cjjferaar in <The
SpeakerEngeland's belastingschuldigen voor
te rekenen, wat de oorlog in Zuid-Afrika hun
kost. Hg zegt
«Ind>en een uwer nog duizend jaar leeide
en dus zoo oud werd als A1 f r e d de Groote
zou ziju indien hg nu nog leefde, en gjj
elk uur van uw leven nacht en dag een
banknoot van zestig galden verbr&nddet,
dan zoudt ge bg uw overigden nog niet
half zoo veel geld vernietigd hebben als
in dezen oorlog met twee kleine Repu
blieken door Engeland verkwist is.
<Indien gij de honderd millioen in den
oorlog verspilde sovereigns aan elkander
gingt rggen, gelijk men muntstukken dicht
zij de vrouw tot haar plan over te halen, doch
zjj ontving eene ernstige weigering. Indien zjj
gond of kostbaarheden bezeten, had, zou dit een
verschil gemaakt hebben, doch de arme non
wag in de oogen van het inhalige wjjf slechte
een voorwerp van spot. En inderdaad, door de
eene of andere oorzaak, hetzjj het voortsproot
uit een natuurljjken afkeer van al wat laag iz
tegen engelachtige reinheid of om eene andere
reden, zooveel is zeker dat Elsbeth Jackson een
ingekankerde haat koesterde tegen het edele
meisje, dat aan haar willekeur was overgeleverd.
Door hare mislukte pogingen niet afgesehrikt
wilde Eveline haar vlucht toch beproeven, en
op een morgen, terwjjl het zonlicht nog niet
was doorgebroken, stond zjj andermaal met het
groene gras onder hare voeten, en Gods blauwe
hemel boven haar hoofd. Het mag zelfs zonder
ling schijnen dat zjj tracht'e te ontvluchten te
midden eener woest, eenzame, onbekende land
streek. Doeh Eveline kon Ieisch spreken, en
stelde zooveel vertrouwen in de boeren, dat zjj
hoopte door een hunner hutten te bereiken in
veiligheid te zjjn. Helaas! Arm meisje! Dege-
loovige Isrsche boeren waren reeds sedert lang
uit de buurt naar de gevangenis verdreven ge
worden haar spoor werd spoedig ontdekt, en
zjj werd naar het kasteel teruggevoerd.
Wordt vervolgd.)
(Ü0IMT,
AGXTE MA WOTS AGITATE
41.
