1 E U W E
éCollaitó.
De sociale crisis.
No. 4768,
Donderdag 18 April 1901.
26ste Jaargang,
De Bruid.
BUITENLAND.
F
ABONNEMENTSPRIJS
Per S maanden voor Haarlem i i
Voor de orerige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad yerschjjnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BÏÏBBAUSt. Janstraat Heavier s
/1.10
11,40
c2,80
€0.08
PRIJS DBR ADVBRTEHTTISfifj
Van 16 regels 50 Cent
Elke regel meer71/»
Groots letters worden berekend naar plaatsruimte^
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie h Contant
AÖÏTÜ "MA STOW AGITATE,
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
Zou er wel één onderwerp zijn, waar
over tegenwoordig zoo druk gesproken en
geschreven wordt, als over het sociale vraag
stuk Maar bgna overal en altjjd, waar
en wanneer er gehandeld wordt over dit
vraagstuk, wordt er van de sociale crisis,
welke wjj te doorleven hebben, gezegd, dat
zjj voornamelijk berust op maatschappe
lijke misstanden, voornamelijk berust op
bloot stoffelijke gronden. Men wijst op de
groote veranderingen, die in den wisselen
den loop der tgdeD op handels- en nijver-
heidsgebied gekomen zjjn. Er zeker, bet
is waar, dat de uitvinding en vooral de
toepassing van de machine veel hebben bij
gedragen tot deze groote veranderingen.
Maar met deze bewering is nog niet al
les gezegd.
Want de sociale, crisis is niet eeu bloot
stoffelijke of materieele crisis, zij is even
eens, ja zells voor het meerendeel,een ze
delijke of moreele crisis.
In de lagere standen der maatschappij
beerscht tegenwoordig ontevredenheid; maar
die ontevredenheid gaat geenszins overal
en altjjd samen met armoede en gebrek.
Al geniet men een zekeren welstand, toch
kan men zich door ontevredenheid laten
beheerscben, geljjk ook menigmaal werke-
ljjk het geval is. En omgekeerdal ljjdt
men de vreeseljjkste armoede, toch kan men
een toonbeeld zjjn van tevredenheid, zoo
als de ondervinding dikwjjls leert. Of le
vert de geschiedenis ons niet denamen over
van vele groote mannen en heilige vrou
wen, die in armoede en gebrek op deze
wereld hebben geleefd en toch als de hoogste
toonbeelden van ongestoorde tevredenheid
hebben uitgeschitterdEr zjjn ook in de
wereldhistorie lange tijdperken aan te wij
zen, waarin er van proletariaat geen sprake
was. En indien de ontevredenheid altjjd
een gevolg was van gebrek, dan zouden
zulke tjjdperken in de geschiedenis niet
aan te wjjzen zjjn, want armoede en armen
FE Ü1LLETOJV.
9.
Vervolg.)
Op de plaat van dezen haard stonden alle
gaten vol met pannen en ketel».
Welk een leven en bedrijvigheid zag men in
dezen damp. Om den haard en bij de aanrecht-
tafela liepen knechts en meiden heen en weer
toet witte aohorten en gloeiend gelaat. Ieder
Van hen wist, welke taak hjj te verruilen had
en wilde dit zoo goed mogeljk doen.
Hier werd viseh echoon gemaakt, daar kneedde
een ander met de vuisten in eene baktrog het
deeg, wat verder werden uien gesneden en ci
troenen geschild, elders klopte weer een ander
toet een verbazenden lepel eene groote kom
toet eiwit tot een sneeuwachtig schuim, meel
»erd afgewogen en kruiden gesorteerd en tos-
•chen de bedienden kwamen de loopjongens
toet hout aandragen, stookten het vuur op, be
ltonen de gebraikte ketels te schuren en het
'tonen vaatwerk om te spoelen. Hooge stapels
®°rden werden nit de kasten en van de plan-
genomen en op de tafels gezet. En tusichen
*1 dit geklapper, gesÏB en gepruttel klonk een
Aanhoudend geroep, gepraat en gelach en allen
hep het Zweet lang» htt voorhoofd, van de warmte
de bedrijvigheid, want het kon er spannen
>0°ral op de dagen als er feeet was voor de
®*toen en deze hier met milde hand zich zagen toe
bedeeld, warme, krachtige spijzen. Nooit werd
zjjn er altjjd op deze wereld geweest.
Daarom zijn wjj van gevoelen, dat de
sociale crisis, die op onze tjjden drukt, voor
het grootste gedeelte zou bezworen zjjn, en
dat het sociale vraagstuk voor een groot
deel zou zijn opgelost, indien het gelukken
mocht den geest van tevredenheid in het
gezin der lagere klassen te doen heerschen.
Zij, die geloof en godsdienst bezitten,
zullen niet gemakkeljjk door ontevredenheid
worden overmeesterd. Al worden zij be
stormd door rampspoeden onheilen, inden
godsdienst putten zij den heldenmoed om
de ontketende stormen van rampspoed te
trotseerenin den godsdienst zoeken en
vinden zjj de kracht, om zonder wanke
len, dén moeiljjken strjjd des levens te
strijden.
't Is waar, nu en dan zal een zucht ont
snappen aan hun borstmaar nooit zal het
voorkomen, zoolang zij in hnn geloof vol
harden, dat zij tot opstand hun toevlucht
zullen nemen laat staan dan, dat zij an
deren tot oproer en verzet zullen aanprik
kelen.
Wanneer we een vluchtige vergeljjking
maken tusschen den tegenwoordigen en vroe-
geren tijd, dan moeten we aanstonds op
merken, dat de verbeteringen, in het huise
lijk en maatschappelijk leven aangebracht,
zeer groot en allergunstigst zijn in onze
dagen. Maar niettemin zijn onze tijden aller
minst beter dan de tijden van weleer. Vroe
ger was men geheel onbekend met zoovele
zaken, die ons tegenwoordig tot gemak en
genot dienen. Maar vroeger genoot men
toch méér tevredenheid dan tegenwoordig.
En als oorzaak van dit verschijnsel moe
ten voornameljjk genoemd de valsche be
ginselen, die het tegenwoordig mensche-
ljjk geslacht beheerschengenotzucht, de
verheffing boven staat en stand, ziedaar voor
namelijk de grootste oorzaak van de onte
vredenheid onzer dagen ziedaar de hoofd
bronnen, waaruit de hedendaagsche ram
pen der maatschappij voortvloeien, waaruit
de sociale ellenden ontspringen.
dan ook uien in den omtrek honger geleden.
De arme hoefde zich slechts aan te melden om
gevoed te worden.
Met de handen op de heupen, en met een
gebiedenden blik als een veldheer, liep Frederik,
de kok op en neer en hield op allen en alles
een wakend oog.
Zoodra Hsymo de keuken binnenkwam, wek
te zjjn verschjjnen een heel oproer.
De jager, de jager, werd er van alle kan
ten geroepen de knechts en meiden kwamen
naar hem toe, de loopjongens z-.tten neer, wat
zjj in de handen hadden en staarden hem aan.
Vol nieuwsgierigheid bleven allen om hem heen
staan. De een greep naar Haymo's jachtmes,
een ander streelde met de hand over zjjn boog,
een derde greep nasr den pijlkoker en beproef
de de scherpte van de pijlen tegen den vinger.
En men deed den jager in een oogenblik zoo
vele vragen, dat hij ze nog in geen uur had
kunnen beantwoorden. Haymo werd verlegen,
't was hem ts moede, als een wilde dnif, die
in een hoenderhok gezet wordt. Daar kwam de
kok naar hem toe en zeide
Zoo, zoo, zijt gij daar Goed zoo, mijn
jongen 1 Kom hier, en versterk je lichaam.
Hij nam den jager in den arm en bracht hem
naar een klein vertrek, dat naast de keuken lag
en evenveel op de cel van een monnik als op
een eetkamertje geleek. In den hoek stond een
tafeltje, zindelyk gedekt en naast een tinnen
bord een houten kan, die tot den rand toe ge
vuld was met schuimend bier.
Beiden gingen nu zitten en een loopjongen
bracht de spijzende eene schotel na de andere.
Daarom komt er alles op aan, om meer
oprechten christenzin en christendeugd
meer godsdienst bij het menschdom aan
te kweeken. Daarom komt er verder veel
op aan, dat men minder het genot najage
en meer eikaars belangen behartige. Dan
en dan alleen zal de sociale crisis van
ODzen tjjd, die niet enkel een stoffelijke,
maar ook een zedelijke crisis is, opgelost
worden ten goede.
Italië.
IfJen redacteur van de Tribunaf die een
interview bad met den Franschen minis
ter van Buitenlandsche Zaken, den heer
Delcassé verklaart, dat de politiek der
toekomst geen geheimen bevat. De Mi
nister moet zich verklaard hebben vooi
een hartelijke vriendschappelijke verhou
ding met Italië. De Middellandsche Zee is
groot genoeg voor allen.
De Hertog van Genua moet gezegd heb
ben dat de ware bondgenoot van Italië
altijd Engeland zal zijn. Om dit bondge
nootschap te handhaven waren geen ver
dragen noodig. De gemeenschappelijke be
langen hadden dit bondgenootschap ge
vormd en het zou altjjd in stand blijven,
Portugal.
Te Aveiron hebben de goddeloozen het
klooster der paters Jezuïeten in brand trach
ten te steken. Zij hadden een der deuren met
teer bemeerd en vuur doen vatten. De politie
heeit den boozen toeleg verjjdeld en de
brandstichters uiteengejaagd.
Spanje.
In Spanje heerscht nog steeds groote
opgewondenheid. De anti-clericaten hebben
Zondag weder te Valladolid eene demon
stratie gehouden. Met ongeveer 8000 per
sonen trokken zjj naar de kloosters om
schandalen te plegen. Te Bilbao en Jaen
hadden eveneens zulke straatschandalen
plaats.
Oostenrijk-Hongarije.
Te Weenen heeft Zondag op Hofburg
een gala-diner plaats gehad ter eere van
den Duitschen Kroonprins. Keizer Frans
Haymo zette steads grootar oogen op. Hjj had
nog nooit in zjjn leven zoo heerachtig
neen, dat was het jnute woordjniet, zoo konink-
ljjk aan tafel gezeten. De kok scheen den
flmken jager eens van alias te willen laten ge
nieten. Hjj had de armen over elkander op de
tafel gelegd en keek met een tevreden lachje
hoe de jager zich de spjjzen smaken liet.
Eerst kreeg hjj erwtensoep met geroosterd
brood, toen een gebakken visch, die van plei-
zier dat hjj lekker smaakte, zeiven in den staart
beet, schertste de kok. In de neusgaten staken
twee groene takjes van een rozemarjjastruikje,
en hjj had eeo paar oogen van stukjes citroenschil
gemaakt. Rondom op den rand van het bord
lagen schjjfjea gebraden uien, en de visch zag
er zoo prachtig uit, dat er heel wat woorden
voor noodig wareD, alvorens Haymo het waag-
de, zooveel pracht en heeiljjkheid te verstoren.
Haymo proefde er eens van en toen hjj be
merkte, dat het werkelijk fjjn was, deed hjj ook
deze schotel alle eer aan al wist hjj ook niet
waarvan ze toebereid was.
Hjj verstoutte zich om te vragen, waar de
grondstoffen voor dit maal van daan kwamen,
want hier bp de bergen zouden ze zeker wel
niet te vinden zjjn.
De kok antwoordde hem, dat het een soort
viseh was, die alleen in den Donan leeft en
die hen nu en dan met een half dozjn toege
zonden werd van Fassan, met de zoutkarrea.
Van Paasau Is daar de nieuwe opzich
ter over de visscherjjen ook niet vandaan ge;
komen f
Waarom vraagt gjj dat?
Jozef dronk op den zoon van zijn trou
wen vriend keizer W i 1 h e 1 m. Z. M. heette
den Duitschen Kroonprins welkom en sprak
de hoop uit, dat zgn bezoek de goede be
trekkingen tusschen beide huizen en de po
litieke intimiteit tusschen beide zijden nog
nauwer mocht verbinden. De Keizer ein
digde met een herinnering aan zijn wapen
broeder, en een cHoch» op den Kroonprins.
De Kroonprins beantwoordde dien toast
met de volgende woorden
aDw Majesteit verzoek ik voor de aller
vriendelijkste woorden en de onvergelijke
lijke hartelijke ontvangst allergenadigst
dank te willeh aanvaarden. Uwe Majes
teit heeft| mjj, zoo lang ik leef, zooveel
liefde en goedheid bewezen, dat rnjjo dank
baarheid tegenover uw Majesteit nooit zal
ophouden. Ik word slechts bezield door
den eenen wensch aan de gevoelens van
hartelijke vereering en vriendschap voor
uwe Majesteit en het Huis Habsburg, die
mgn Huis reeds lang tot een lieve traditie
geworden is, ook mgnerzgds in wapen-
broederljjke trouw van ganscher harte
uiting te geven. Zoo het ik mgn glas
met den uitroep <Zjjn Majesteit de Keizer
en Koniug FransJozef: Hoch Hoch
Hoch
Engeland.
De Engelschea kunnen nu Transvaal
met rust laten en hun dorst naar goud
gaan laven in Schotland. Volgens een
correspondentie uit Edinburg moeten eeni-
ge werklieden, die bjj Leith aan het gra
ven waren voor het maken van een lundee-
ring voor een ziekenhuis, daar een goudrif
ontdekt hebben.
DuitscMand.
Te Berljjn hebben zich drie heeren uit
de Duitsche «Vereeniging van Transvaal-
sche uitgewekenen» naar het Ministerie van
Buitenlandsche Zaken begeven om te ver
nemen naar den uitslag van de ingediende
eiscbeu tot schadeloosstelling. Deze heeren
kregen ten antwoord dat een regeling daar
van na zes of negen maanden niet te
verwachten is en dat de Engelsche regee
ring het verzoek om uitbetaling van voor
schotten kortweg afgeslagen heeft.
Na eenige mededeelingen over den be
narden toestand der Trausvaalsche uitge
wekenen gedaan te hebben, werd de com
missie verlof gegeven zich tot de Rjjksre-
Haymo werd rood.
Ilt meende dat zoo maar, ik heb hem ge
zien van morgen vroeg bjj het meer.
De oogen van den kok begonnen te schitte
ren en hij sprak vol vuur:
Moge die voor ons behouden bijven
Zooveel sis deze heeft nog niemand van de vis-
scherj verstaan. Hebt gj in de keuken den
snoek aan het spit gezien? Dien heeft hj met
eigen hand gevangen. Ik laat hem dan ook
door niemand bespotten. Ih houd van hem. De
menschen mogen dan ook van hem zeggen, wat
zj willen.
Wat zeggen zj dan van hem P vroeg Hay-
mo, terwjl hj alle kracht aanwendde om zich
bedaard te houden.
O, allerlei domme dingenVoor hj zjn
kluis aan het meer betrok, hebben zj hem des
naehts dikwjls hooren schreeuwen in zjne cel,
dat het hun door merg en been ging. En als
zj dan naar hem toe liepen, vonden zj hem
met verwarde haren en bebloede nagels op den
grond liggen. Nn zeggen zj, dat de duivel macht
over hem heeft, omdat hj zware zonden op zjn
geweten heeft, De duivel moet des nachts ko
men en dan met hem worstelen.
Haymo was doodsbleek geworden en sta
melde
Zou dat waar kunnen zjn P
Geloof m j, Haymo, de zielen loopen hier
in deze wereld door eigen schuld bj scharen
den duivel t: gemoet, zoodat hj helaas gemat
wachten kan tot ze komen 1
Wordt vervolgd.)
®ag6laó voor
