NIEUWE
Ïï)ag6laó voor cföooró- ott Sniió-éCollanó.
Voor Transvaal.
No.!'4786
Donderdag 9 Mei 1901
26ste Jaargang.
De Bruid,
BUlTkljyiiAMD.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem i i
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
Hogelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
BTJEEAU: St. Janstraat Haarlemi
/1,10
«1,40
2,80
vO.OS
Van 16 regels i S 50 Cent
Elke regel meer7l/j
Groots letters worden berekend naar plaatsruimte^
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
Redaotenr-Uitgever, W. KüPPERS.
Vele Katholieken zien in Transvaal en
Oranje-Vrijstaat uitsluitend protestantsche
landen en in de Boeren der eerste en de
Burgers der tweede Republiek de volbloed
calvinistische afstammelingen der fel anti
katholieke Geuzen.
Daarin evenwel vergissen zjj zich.
Het moge zoo geweest zjjn, in de laatste
jaren, die den heilloozen oorlog voorafgin
gen, was het zoo niet meer.
't Is waar, alles wat we aangaande onze
taal- en stamverwanten in Zuid-Afrika te
lezen kregen, gewerd ons van protestant-
fiche zijdeen zoodoende waren we min
der op de hoogte van wat er omgaat op
godsdienstig gebied onder het bewonde
renswaardige heldenvolk daar in het Zui
den, waarvoor de Katholieken in sympa
thie wedjjveren met de Protestanten, om
dat het eene zaak geldt van recht en men-
fichelijkheid.
Die sympathie kan niet anders dan ver
meerderen wanneer we het oordeel lezen
▼an katholieke priesters van katholieke
missionarissen over dat «volk van helden
moed,» dat met zooveel volharding, doods-
'erachting en Godsbetrouwen den ongeljj-
ken strjjd voortzet tegen den overmachti-
gen vjjand.
Zoo werd ons van bevriende zijde eeu
Pas verschenen werkje van 4 vel druks 8®
toegezonden, geschreven door een missiona
ris van de Orde der Oblaten, die geduren
de den Engelsch-Zuidafrikaanschen oorlog
als aalmoezenier in het leger der Boeren
dienst deed, doch in de onmogelijkheid ge
bakte om zgn heilzame werkzaamheid
'oort te zetten, toen de oorlog in een gue
rilla veranderde.
Dat werkje is in het Fransch gesteld en
getiteld: «Au Transvaal, l'Eglise, la Guerre,
l'Avenir.»
Met aandacht en belangstelling hebben
^ehet gelezen en het deed onze Boeren-ge-
rindheid goed, zóó te hooren spreken over
Bet karakter, de edelmoedigheid en de vre
delievende verdraagzaamheid van een klein,
^gescheidenonvervalsckt protestantsch
v°lk, dat in zgn godsdienst allerminst sym
pathie kon opdoen voor in zgn midden
perkende katholieke priesters leekebroe-
dfirs en kloosterzusters.
Inderdaad was indertijd, en nog niet zoo
k®el lang geledenden Katholieken eere-
feuilleton.
27.
Vervolg.)
Op de weidewa»r het eerete lente-
j>r0en ontkiemt«tast eene bloemschoon en
*efeljjk in hare kleurenpracht en vol zoeten
leurals eene scboone gedachte van
°d, hier op aarde verwezenlijkt om de men-
Schen vreugde te bereiden. De nacht komt
ajjn koudenventjjvenden adem
dier loopt over de weide en vertreedt met
0llbarmhartigen poot de bevroren bloem Waar-
Jri 1 Waarom Op de zonnige helling
een heuvel staat een boom gezond en
rifchtighjj heeft ontelbare bloesems gedra-
^6|J en de tjjd nadert, dat hjj voor de zorg-
.bldige verpleging met kcslelijke vruchten be-
.^oen wil. Mair de storm komt eerder dan
6 °og#t, één s<oot, één ruken de scheone,
J0'(che boom ligt op den grond, verwoest, ge-
>ken! Waarom? Waarom?Inhetvruehi-
i8fe land staat het rijpende zaad, besproeid met
zweet van den njjveren landman daar komt
,en onweder opzetten en een geweldige hagel-
vernietigt alles 1 Waarom? 1° hot
>«»deljjke dal staat de eene woning nsast^ de
ere» bewoond, door tsnedene, gelukkige,
chende meDgchen daar ver leekt het
^"ttirnige bergmeer dammen en dijken, en in
i a enkel uur is het dal met puinhoopeu en ijj
h bedekt. Waarom Waarom Vraag
dienst op Transvaalsch grondgebied ver
boden; maar alleraardigst vertelt de scbrjj
ver van genoemd werkje uit een brief van
Pater L e B i h a n van 1870, hoe de eerste
stoot gegeven werd tot de vrjje ontwikke
ling van het katholieke leven in de Zuid-
Afrikaansche Republieken.
De pater-missionaris was over Bloem
fontein, Winburg en Kroonstad, naar Pot-
chefstroom getrokken, de voormalige hoofd
stad van Transvaal en het voornaamste
centrum der Boeren. Hij vond er ongeveer
120 Katholieken en onmiddellijk begon hg
er eene regelmatige missie te houden te
preeken, biecht te hooren en de Mis te lezen.
Niemand dacht eraan, hem iets in den weg
te leggentoen door eene omstandigheid
de lont in het kruit geworpen werd. Een
katholieke Boer wilde met een dito meisje
in het huwelgk treden. Daartegen meende
de wereldlijke overheid der plaats te moe
ten opkomen. Men liet den missionaris ont
bieden en las hem een wetsartikel voor
dat luidde: Elke,godsdienst, behalve die
der Nederlandsche Hervormde Kerk is op
Transvaalsch grondgebied verboden.
Zonder zich uit 't veld te laten slaan
verzocht de pater een eenvoudige vraag te
mogen stellen, en op het toestemmend ant
woord vervolgde hg «Volgens het door u
aangehaalde wetsartikel is niet alleen de
katholieke godsdienst verboden, maar ook
de anglikaansche en methodistische. Welnu,
die beide hebben te Pretoria, de hoofdstad
zelve, aanzienlijke terreinen met kerken
waarin zij onder de oogen der overheid hun
godsdienstoefeningen houden. Volgens welk
wetsartikel genieten zjj die vrijheid?»
Geen antwoord. Een fluisterend woor-
dengewissel van den magistraat met den
secretaris, en den missionaris werd kond
gedaan, dat hjj zich kon verwgderen. Het
huwelgk werd in tegenwoordigheid van een
groot aantal Boeren voltrokken en kort
daarop het bewuste wetsartikel afgeschaft.
Alvorens Potchefstroom te verlatenliet
pater L e B i h a n een inteekenlijst rond
gaan voor den bouw eener kerk en aan het
hoofd dier ljjst teekendede president
der Republiek, P r e t o r i u s, die een uit
gestrekt terrein schonk voor de stichting
eener missie te Pretoria.
Sinds dien tijd heeft de Katholieke Kerk
zich op merkwaardige wjjze in Transvaal
uitgebreid.
Op verschillende plaatsen zjjc thans de
dit das niet, arme moederWant deze vraag
slaken alleen zjj, die geen hoop hebben. Waarom?
Hoe zullen wij, nietige menschen, daarop ant
woorden
Bedaard vervolgt een brave man zjjnen
weg, hjj is een liefhebbend echtgenoot, een
trouwe vader voor zjjn kroost .daarschie
ten de wolven op hem toe, of eene bliksem
straal treft hem, of wel eene brug bezwijkt on
der zjjne voeten en hjj komt jammerlijk om.
Waarom? Ginds staat een heerljjke
burebt, met muren en torens, die de eeuwen
kunnen trotseeran de stem van den spreker
veranderde geheel en al en nam een doffen,
somberen klank aan binnen de muren van
dien heerljjken burcht woont geluk, rein en
heilig geluk, zooals het alleen uit Gorls hand
kan komen. Een gelukkige man gaat de poort
uit eu als hjj wederkeer smachtend naar
het oogenblik, om vrouw en kinderen te om
helzen, vindt hjj slecht srookande pumho open
en verkoolde beenderen. Wrarom Waarom
Waarom
Sepha richtte zich op, wrong de handen en
den kluizenaar aanstarend met oogen, waarin
sl de vertwjjfeling van haar hart te lezen stond,
snikte zjj
Acb, mjjnheer, spreek toch niet zulke
harde woorden tegen mjj, zag mjj liever éen en
kel woord van troost, ééa enkel maar 1
Ik kau u niet veel troost geven, ik zie
uw kind, maat vind geene woorden, die uwe
smart kunnen lenigen, dan onderwerping, be
rusting, hoop 1
Sepha sloeg de handen voor het gelaat.
paters Oblaten werkzaam, bggestaan zoo
wel voor het volksonderwijs als voor de
verpleging van zieken en het verzorgen
vau ou len en weezen door de broeders
Maristen en door Zusters Dominicanessen
en Ursulinen. Deze laatsten zgn er van uit
Sittard heengetrokken. En allerwegeu on
dervinden de belangelooze, offervaardige
en zich zelf verloochende kloosterlingen
hoogachting, sympathie en steun.
De door de Broeders te Johannesburg,
de gioote Goudstad, bestuurde school, telde
vóór het uitbreken van den oorlog 1200
leerlingen, waaronder Engelschen en Boe
ren, Franschen eu Duitschers, Katholie
ken, Protestanten en Joden.
En zoo is het, schoon op minder groo-
ten voet, in verschillende andere steden
en dorpen.
Aardig is nog wat de schrg ver verhaalt
van zgn ervaring onder de vechtende Boe
ren, o.a. bjj de belegering van Ladysmith
en bjj den moorddadigen slag op Spioen-
kopje.
Doch plaatsruimte belet ons, daarover
verder uit te weiden.
Genoeg, dat het Katholicisme in Trans
vaal begon te bloeien.
Helaas, de noodlottige bloedige oorlog
kwam de verwachtingen van een spoedigen
rjjken oogst den bodem inslaan.
Maar de schrg ver heeft goede hoop op
de toskomst.
«Wij zgn het land der Boeren meê door
getrokken zegt hg met vertrouwen
hebben wg geklopt aan de dear hunner
hoevenhunne echt aartsvaderlijke gast
vrijheid hebben wg genotenzjj hebben
den katholieken priester gezien, niet zoo-
als men hem hun soms voorstelde, maar
zooals hg werkeljjk is in zgn belangeloos
heid en zjjn goed hart. Laat nu de vrede
maar komen De Boeren hebben ons aan
het werk gezien op de slagvelden, in de
hospitalen en in de ambulances.»
En nu de reden, waarom we boven dit
artikel «voor Transvaal» schreven.
Dat is de groote kwestie, lezer.
Voor Transvaal hebt ge wat over, om
dat het nu eenmaal Transvaal is. Maar ge
hebt dat nog meer, als ge weet, dat het
is voor den bloei en de werking der Ka
tholieke Kerk in het zwaar beproefde land
der heldhaftige Boeren.
Welnu, de Paters Oblaten, die het on
derbroken werk met nieuwen moedenjeug-
Daar klonk uit het zolderkamer je eene kin
derstem.
MoekeEn Lippela verschoen het vol
gende oogenblik op den drempel, in zjjn lang
hemdje, met roode wangetjes van den gezonden
slaap in de hand hield hjj een houten paardje
zonder kop en met halve pooten.
Sepha sprong op, snelde naar den knaap
toe en drukte het kind luid snikkend aan de
borst,
Desertus was naar de deur toegegaanhet
tcheeD, dat hjj zich nog eens wilde omwenden,
maar met moeite ademend, legde hjj de hand
voor de oogen en verliet het huis.
Giili lag nog altjjd op de knieën, met het
gelaat op de armen.
Eerst, toen Sepha nu weer naar het bed toe
ging, hief het meisje het gelaat op, keek met
brandende oogen en trillende lippen nara schoon
zuster san en sloeg van smart de handen in el
kander.
Sepha knielde naast het bed neer, zette den
jongen op den grond en met moeite haar snik
ken bedwingend zeide zjj:
Kjjk, Lippele Uw zusje .kjjk,
geef haar nog een handje en zeg dan, als een
zoet kindGod behoede u, zusje, kleine lie
veling
Lippele keek naar het lachende kind, dat
scheen te slapen en dan weder naar zjjne moe
dor en vroeg
Waarom moet ik dat doen
Dat moet gjj niet vragen, Lippele, doe het
maar
Lippele stak het armpje uit, maar toen hjj
dig vuur willen voortzetten, stichten op
't oogenblik een «Klein-Seminarie voor
Transvaal» te Waereghem in West-Vlaan
deren, en de opbrengst van het interes
sante werkje, waarvan we spraken moet daar
toe dienen benevens de weldra door hen
uit te geven Annalen hunner missie.
Wilt ge dus iets doen voor Transvaal,
een goed en heilzaam werk, laat n dan om
te beginnen het boekje komen. Daarvoor
kunt ge u wenden tot het klooster der E. E.
Paters Oblaten te Waereghem, West-VIaan-
deren, België, of te Antwerpen, avenue Isa-
belle 93.
Gjj zult het u niet berouwen.
En als gij het gelezen hebt, komt het
overige, wat van u gevraagd en wat u
daariü op het hart gedrukt wordt, wel
van zelf. K.)
Italië.
Er is, volgens de Unith. Cattolica ern
stig sprake van, in Florence een groot
speelhuis op te richten.
Reeds is er met verschillende eigenaren
van groote gebouwen onderhandeld, maar
men kon nog tot geen resultaat komen
thans is er zeshonderd duizend lire gebo
den voor de villa Massari-Fevard, in de
nabjjheid van het Garibaldi-monument. Doch
daar de eigenaar achthonderd duizend gulden
blgft vragen, is ook hieromtrent nog geen
overeenkomst gesloten.
Men verzekert echter dat men het hier-
bjj niet zal laten, doch nienwe pogingen
zullen gedaan worden, om Florence tot een
Monte-Carlo te maken.
Wg hopen evenwel zegt bovenge
noemd blad dat D a n t e 's vaderstad een
dergelijke schande bespaard zal blgvan.
Duitsehland.
De val van een drietal ministers der
Pruisische Regeering wordt in parlemen
taire kringen toegeschreven aan het vol
gende Het was er om te doen, over de
verhooging van de graanrechten een be
slissing te nemen. M i q u e 1 had daarbjj
de verplichting op zich genomen, het ka-
nalenpian door te voeren, tegen den prjjs
van 6 Mark invoerrecht op de granen
(volgen andere berichten, 7 Mark op tar
we en 6 Mark op rogge). Daarbjj zouden
voelde, hoe kond en stjjf het handje van zjjn
zusje was, verschrikte hjj en hjj kon geen woord
uitbrengen.
Angstig keek hjj zjjne moeder aan en atak
beide handjes naar haar uit. 8epha sloot hem
iu hare armende met geweld onderdrukte
smart brak met vernieuwde kracht los. Snikkend
ging zjj op den grond zitten en hare tranen
rolden op het gelaat van den knaap.
Moeke, moeke, stamelde het kind en het
begon te weenen, omdat het zjjne moeder zag
weenen.
Gitli stond op en ging met wankelende schre
den naar hare kamer. Daar zonk zjj snikkend
voor het open venster neer de heldere stra
len der morgenzon vielen op haar gebogen
hoofd.
Buiten in het vrjje veld was alles vol gloed
en leven de Albe ruisehte en in de naburige
hoeven kraaiden de hanen. Op de ooftboomen,
waarvan de knoppen reeds de bloesems lieten
doorschemeren, tjilpten de meezen en vlogen
heen en weer met bouwstoffen voor hunne nestjes.
X.
Ondanks den helderen zonneschjjn op dezen
morgen, brandde in de kamer bjj Eggebaner,
een flink vuur in den leemen haard. De boer
zat in zgn hemdsmouwen achter de tafel, met
eene groote kom melk, waarin stukken brood
gebroken wsren, voor zich, die hjj langzaam
met een lepel opat. Hjj was zoo even met Zeuza
te negen uur teruggekeerd.
(TPerdf vervolgd.)
nsrn
cm it.
PBIJS DES ADVERTENTIE».
AGITE MA WOTS AGITATE
