No. 4816
Maandag 17 Juni 1901.
26ste Jaargang.
voor êfiooró' en Stuió-óCollanè.
De Jezuïefenwet.
Be Bruid.
BUITENLAND.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
D,
^Ueo
2
l,e»kat«,s
Mg
Oostenrijk-Hongarije.
Frackrijk.
Duitschland.
Kaapkolonië.
België.
Rusland
Engeland
Amerika.
Spanje.
ABONNEMENTSPRIJS.
Per 8 maanden voor Haarlemf 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het buitenland c 2,80
Afzonderlijke nummers0,08
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
JETtAlSTIENDSW
C
PETJS DER ADVERTENTIBN.
Van 1—6 regels. 50 Cents.
Elke regel meer71/»
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
AGUTE MA NON AGITATE.
Hoofdagenten voor liet BuitenlandCompagnie Générale Publieitè Etrangère
G. L. DATJBE Co. JOHN., F. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmar ter e
In Lüdingshausen (in Westfalen) zoude
Voor eenige dagen door de Jezuïeten eece
missie gehouden wordendoch te elfder-
ure werden de paters in hun voornemen
verhinderd, de missie eenvoudig verboden.
Bij de katholieken der plaats heerscht be-
grjjpelykerwjjze groote opgewondenheid,
te meer daar de missie van hoogerhand
verboden werd op aanklacht van niet-ka-
tholieke zjjde. Het laatste geval van ver
hindering eener missie vond plaats te Bens-
herg in de Rijnprovincie.
Zoo wordt er van tijd tot tijd voor ge
borgd, dat het bestaan der hatelijke Je-
suïetenwetden Duitschen Katholieken goed
'O het geheugen bljjve, en iedereen er
2'ch van kunne overtuigen dat «rechtsge
lijkheid» in Duitschland nog steeds niet
hestaat.
Deze nieuwe en hateljjke herinnering
a&n het voortbestaan der beruchte Jezuïe-
^owet, doet de Kölnische Volkszeiiung de
'"teressante vraag stellen hoe het toch
s'aat met die uitzonderingswetten en aan
de schuld, dat ze nog altijd maar
buiten werking gesteld zijn
Aan de volksvertegenwoordigers, aan
etl Rjjksdag, kan zulks allerminst ge
iten worden. Deze heeft lang reeds
"Des gedaan, wat hjj kon om het onrecht,
hjj in den Kulturkampf met het aan
halen der Jezuïetenwet pleegde, te her-
'®llen. De Bondsraad kon het echter
üog toe niet van zich verkrijgen, dit
V°°fbeeld te volgen. De uitzonderings-
Mten tegen de sociaal-democraten zjjn
'ang opgeheven tegen de Roomsche
e,k blijven zy van kracht.
^ie houdt nu de opheffing dier ha-
Üke wetten tegen Keizer W i 1-
j 61 m II js een christeljjk vorst, die
ethaaldelyk van zjjne genegenheid voor
j katholieke onderdanen in woorden
blyken ook de rijkskanselier graaf
0 B 1 o w heet den Katholieken niet
0t^eöegen. Yau hem mag men dan niet
^stellen, dat zij eene wet zouden laten
rtbestaan, waardoor den Katholieken
Qpl16 rechtsgelijkheid onthouden wordt,
e schuld kau wel niet anders gezocht
dan by de massa fanatieke Room-
in Duitschland, die zich, de
weten welke onheilen voor
van een opheffing der Jezuïeten-
st 6t berecht wyst de Kölnische Zeitung
dal;er by die party toch ook nop al
r^eQ1S' Waarover de Katholieken zich met
tiaar ^klagen hebbenmen denke
e®ns aan de handelingen van den
V ILLS TON.
*7.
ÏIq
Vervolg.)
e 'k het met mjjne eigen ooren
o^.en.r „d® kkeke lippen van al mjjne
16 a&n dsn moojd en de plundering
o Bft,:*areLD' d'e htt vol ontzetting en af-
„Vtig z 8n "ebben, hoe mijne vrouw op den
en'*' ^et n brandenden toren gevlucht
r« Ut,> dnow jr3DKeQ tegen zich aangedrukt
buitten j °p dan arm hoe d6 mu"
Cet'b in ï'i 6n balken neer» onten, al mija
li*. k'b it. am®eo> rook en puin begraven
&0 e> onjB, ,Bf ,verkoolde geraamte van mijne
»1. k«t lge vrouw geboden, met den
lev®80 «and ,n°g °m deE ha!>' dien Judit»
'6.,' d&t ,Bnken aan mÜ nooit aflegde, ik weet
V rïk a 1 rÜk der dooden niemand in
k| tr levenden terugkeert en
ki0°8e'nv Z°° dikwÜls dil kind mij voor
»t Plant meeD ik> da' er een wonder
'-aan' t,ge^8d' dat de '°°P der tjjden
N ts een u eD dkt alle" W8t gebeurd i»,
Aü frükt T8 droom gewee,t is' die nu van
heer I'darM. ontwaak. Want dit kird,
Hit word 'a' 'r, Zïl lk woorden voor
dit wondt r vinden. Ik zoek op de asrde, mee.r
Z10 gelijken geene twee bloemen op elkander
ik zoek aan den hemel, de it r g^kt ni'tt
zoo op de andere, als dit kind aan baar in
oogec, in geUa', in -gestalte, in bekoorlikheid,
Evaugelischen Boud, de Gustaaf-Adolf-
vereeniging en audere EvaDgelisatiever-
eenigingeu. De Duitsche Katholieken roe
pen daarom echter nog niet om onderdruk
king dier vereenigingen door deStaatsmacht
De tijden, waarin men andersdenkenden
om wille van hun geloof onderdrukte, of
meende te kannen onderdrukken zyD
immers voorby. Al wat naar geloofsver
volging riekt, is thans uit den boozeen
de Jezuïetenwet draagt alle kenteekenen
eener geloolsvervolgingswet.
Wie nog gemeend mocht hebben, dat
men voornemens was die gehate wet
praktisch buiten werking te laten en tot
een doode letter te makeD, zal nu door 't
geval te Lüdingshausen in zijn optimisme
wel ontgoocheld zyn. Men makt thans
schoone baan zoo besluit bovengenoemd
blad. De Katholieken hebben het recht
van de Bondsregeering te eischen, datzjj
nu eindeljjk eens ja of neen zeggen op de
besluiten van den Rijksdag om de Jezuïe
tenwet op te heffen en dat zij hare be
slissing dan ook motiveere.
Te Londres in Tyrol zijn gedurende een
storm de wanden van de waterleiding,
boven het dorp aangelegd, doorgebroken.
Met geweld stortte het water als een
groote waterval den berg af en op de
huizen neer, waarvan er zestien wegge
spoeld werden. Andere huizen werden
beschadigd. Een 30-tal inwoners zyn
verdwenen, men vreest dat zij door het
water medegevoerd en verdronken zyn.
Verschillende socialistische afgevaar
digden hebben zich tot een afzonderlijke
groep vereenigd, daar zy niet langer voor
nemens zjjnrv steeds op commando der
beide bestaande socialistische groepen vóór
of tegen het ministerie te stemmen.
De Algemeene Raad van de Seine
heeft den socialist Weber met 49 stemmen
tot voorzitter gekozen; zyn tegencandidaat,
een nationalist, kreeg 48 stemmen.
Zekere T a r f a r t die te Havre op den
26sten Mei met een sinaasappel naar den
minister-president Waldeck Rous
seau heeft geworpen, is tot twee maan
den gevangenisstraf veroordeeld.
In den Frauschen Senaat wordt de
bespreking over de Kloosterwet voortge
zet. Maxi inaLecomte, een vurige
vervolger der geesteljjken, verdedigde de
wet en viel natuurlyk ook de klooster
orden aan.
Te La Motte d' Aveillants zyn schan
dalen gepleegd omdat de mijn maatschappij
weigerde de Italiaansche werklieden weg
te zenden. De oproerlingen hebben ver-
scheidenen huizen geheel verwoest. Zeven
menschen werden gekwetst.
iu heel baar wezan op najjne vrouw 1 Ea zoo-
als dit meisje nu in haar dorpegewaad,
met loshangend haar, een krans viooltjes om
bei hoofd zoo kwam m|j Judita te ge-
moet toen ik haar in zalige vreugde de eer
ste maal de band mocht drukken
H|j zweeg pu en sloeg da handen voor het
gelaat.
Dietwald! riep heer Heinricb diep bewogen.
Zeg mfj Hjj verstomde. Het was im
mers onmogelijk wat hij dachtEa mocht bfj
uit de gepijnigde ziel van dezen ongelukkigen
man een waan verdrijver, om er een anderen
in te doen ontwaken P Hjj ging naar hem toe er.
streek hem Lcgzaam met de hand over htt
voorhoofd.
Vergeef m|j Dietwald, dat ik u verkeerd
begrepen heb, Hat ik u voor de pijn eene mar-
ttling oplegde, toen ik u hierheen voerde in
plaats van mijlen tusschen u en deze hutten
te s'elleD 1 Gg moogt niet blijven
Om uw ztlfs wil niet en ook niet t r wille
van het onschuldige kind, dat gij zoo hebt doeD
schrikken.
Kluizenaar Desertus knikte
Kuit gü van hier den weg naar uwe
kluis vinden P
Neen, heer Macr weg wil ik, weg 1
Wacht hier dan ik zal u Walti zan
den. Hfj zal uw bergstok meebrengen en u ge
leiden. Ook moet kg een fakkel meenemen,
wart gij komt teist in den nacht thuie. Ea
ftla gq in uwe kluis ejj*» houdt d»u den jon
gen bjj u, by pi'Mfrt gaarne eu laat den fakkei
den heelen nacht branden. Kutten kuot gy niet
Volgens de Figaro beslaat er geen
reden, geloof te hechten aan de bewerin
gen, dat tusschen Engeland en Frankrijk
onderhandelingen zouden zijn geopend
over Marokko en dat Frankrijk voorne
mens was te Tanger zyn protectoraat te
vestigen. «Wat wij verkregen hebben in
Marokko is ons voldoende», zegt het blad.
De gedenkpenning voor de soldaten»
die deelnamen aan de Chineesche expe
ditie, wordt door prof. Walter Schott
gemodelleerd naar een eigenhandig ont
werp van den Duitschen Keizer, en zal
aan de koninklijke munt geslagen worden.
De Duitsche Keizer heeft aan J u 11 a
von Ilsen te Waldhausen (hjj Hanno
ver) op haar honderdsten verjaardag een
kostbare kop met medaillonportret en
keizerlijk monogram, benevens een eigen
handig schrjjven, rechtstreeks toegezonden.
Daarenboven heeft hjj haar nog telegra
fisch doen gelukwenschen.
De rykskanselier graaf V o n B □-
low ontving den Amerikaan Frederick
H o 11 s, die als secretaris van de Haagsche
conferentie heeft gefungeerd en nu per
manent lid van het hof van Abritage in
Den Haag is. V o n B 1 o w verklaarde,
dat hij zelf en de Keizer zich een zegen-
rijken arbeid van het Hof voorstelden en
veel meer er van verwachtten dan de pers
hun tot dusver had toegeschreven.
Een artikel van de Cape Times, zooals
men weet een ultra-jingoïstisch blad, werpt
een merkwaardig licht op het beheer van
het Engelsche departement van oorlog.
«Klachten schrijft de Cope Times
van uitgediende manschappen van de on
geregelde troepen over het niet uitbe
talen van de hun toekomende soldij zyn
niets nieuws, maar de zaak wordt nu
toch eenvoudig een schandaal. Is het op
zichzelf al geen schands dat manschappen
die een half en dikwijls reeds een geheel
jaar in het veld hebben gestaan, gewoon
weg om hun achterstallig loon mo ten
bedelen, en te Kaapstad, evenals kwajon
gens, van het eene kantoor naar het
andere worden gestuurd
Als de meuscheD hun tyd uitgediend
hebben, moest men hun hunoe suldij zon
der bezwaar dadelijk uitkeeren zoo hoort
het. Eu wat zieu ze in plaats daarvan
«Ons zijn gevallen bekend dat te velde
trekkende manschappen aan het soldij
kantoor de boodschap achterlieten om hun
heele soldy aan hun achtergebleven vrou
wen en kinderen uit te betalen. Met een
licht hart, in het volle bewustzyn dat de
hunnen verzorgd waren, zyn zij uitge
trokken, maar wat vonden zy toen zij na
verloop van een jaar thuiskwamen Hut
departement van oorlog had de soldy niet
uitbetaald, hun gezinnen leden gebrek,
waren op het- randje van den hongerdood
gelsomen. zoo dat van staatswege en door
liefdadigheidsinstellingen in hun onder
houd moest voorzien worden. Maar het
eerste wat den terugkeerenden soldaat in
het oog viel was een aanmaning van
de hooge gerechtskosten voor het onder
houd v»d zijn familie te betalen. Wij
hebben reeds dikwijls gelegenheid gehad
om de betreurenswaardige laksheid van
de militaire overheid in de soldij-kwestie
te leeren kennen en wenschen alleen dat
aan deze schandelyke toestanden spoedig
en voorgoed een eind wordt gemaakt,
vooral met het oog op het verdere wel
slagen van de jnist nu zoo talryke nieuwe
pogingen tot aanwerving.»
Uit Brussel is een groote oplichter
een luitenant der grenadiers aldaar in
garnizoen verdwenen.
Een juwelier werd opgelicht voor 3500
franks aan juweelen. Een dag nadat hjj
de juweelen in ontvangst had genomen,
werden ze door hem beleend voor 1200
franks. Een klacht is ingediend behalve
van den juwelier, nog door een bankier
van Bergen, een wijnkoopman uit den
omtrek van Halle en een kunstschilder
uit Brussel, die 6000 franks van den
trouweloozen luitenant te vorderen had.
De Banque Centrale te Antwerpen is er
ingeloopen voor 12.000 franks.
Op de scheepswerf van Galeicieiland zyn
by een hevigen brand de twee hellingen
waarop de kruiser Witjas en andere sche
pen gebouwd werden, in de asch gelegd.
Twes houtwerven en een administratiege
bouw werden mede een prooi der vlam
men. Over het Newafontank-kanaal heen
slaande, verbrandden verscheidene mili
taire magazjjnen, benevens veel hospitaal-
materieel, meel en haver. De schade wordt
op 10 millioen roebels geschat.
Hoe de Engelschen elke te betalen
schadeloosstelling van zich afschuiven,
kan uit het navolgende opnieuw blyken.
De gedeporteerden-commissie verhoorde
heden den geboren Maastrichtenaar, maar
Belgischen onderdaan Seule, die in
Mei 1896 naar Transvaal emigreerde en
aldaar beambte bij de Z. A. S. M. was
eerst te Springs, daarna te Waterval-
Boven, alwaar hjj vrijwel dezelfde erva
ringen had als de voor hem voor de
commissie verschenen Nederlandsche Z. A.
S. M.-getuigen. Seule werd den 2 len
September 1900 naar Pretoria gezonden
en weinige dagen daarna naar Vlissingen
gedeporteerd. Ondertusschen werd zyn
huis te Waterval-Boven geplunderd, waar
voor hy thans mede schadevergoeding
vraagt van de Engelsche Regeering. De
commissaris dier regeering Ardagh
betoogde opnieuw, dat de beambten der
Z. A. S. M., als ondergeschikten van een
aan den oor og deel genomen hebbende
spoorwegmaatschappij, niet gerechtigd zijn
schade te eischen, tenzjj zij kunnen be-
wjjzen, dat zy maatregelen hebben geno
men om hun onzydigheid te handhaven.
De gedeporteerden-commissie verdaagde
tot Maandag na nog kennis genomeu te
met dezm waaasin in het hart. En ilapea nog
mindt r I Neem garen en begin een net te breien
met nauwe mazen ik kom morgen-avond
in het dal één vadem breed en drie va-
nemen lang moet het net zjjn, als ik kom
minder werk wil ik niet vinden, of de slaap
moet u bevangen hebban. Betere hulp weet ik
niet voor u dan werken, weiken en werken tot
de oogen u van vermoeidheid toevallen en de
ersnen u lam worden. En ovirmorgen zult gij
sert'ekkeD 1
Zjj reikten elkander da hand.
Ik zal gehoorzamen flaist'rfe kluizenaar
De»; rius
En heer Heisnch giag, terwijl hjj hij eeae
krom mi g v.;u het p*d uoz teus met treurige
t l kkan achur zich keek. Toen hij het jacht
huis bereikte, kwam Jego naar buiten.
Waar is Walti
Ik heb den jongen om hout wegge-
s'uurd, antwoordde Jego, het vuur is uitge
gaan.
Ea het meirje
Ik geloof, dat zjj ia de keuken is. Wet
die toch scheelt
Alsof de duivel hasr op de hielen zat, is lij
aan komen rennen eu voer Heymo's leger neer
gevallen en heeft maar al door geweend, zon
der iets te zeggeD. wet vrij ook aan haar ge
vraagd hebben. Ik dacht, Haymo springt)
ro Uit zijn vel, z,o be- ft hij her ge- voorb# Kekomen
*n e Irt on. hem w*t te W". Mn»r j Jiovo wrouw
ui t gtm ilri, en toen hij 'och whht j
naloopen. Maar ik heb hem vastgehouden, en
omdat ik gezien had, dat het meisje zonder
de viooltjes gekomen was, heb ik hem wijs
gemaakt, dat zij zoo weende, omdut zij de
bloempjts verloren had, Daarover is hij toen
haa»t weer b!jj geworden
Heer Heinrich ging naar de keuken en
zag het meisje geheel van streek in een hoek
zitten.
Gitlil
Zjj volgde hem aarzelend naar hetkamirije.
Waar zjjn uwe mooie bloemen gebleveL?
Verloren 1 lispelde zjj. Ze moeten geval
len zjjn, toen hjj toen hjj rnjj tegemoet...
Zjj verttomde.
Gjj zjjt wel erg geschrikt P
Met neergeslagen oogen bleef zjj zwjjgend
staan.
Vergeet het, Gitlil De kluizenaar is een
arme, ongelukkige man, wiens hart ziek is.
Zjj keek heer Heinrich met groote oogen aan.
Denk eens aan, «óór de kluizenaar hier
gekomen is, wts hjj een ridder, had hjj eene
jonge, schoone vrouw en liove kinderen en iD
een enkelen nacht heeft hjj alles moeten ver
liezen
Gi lt's oogen werden vochtig.
O, mjjn God I
En na dien tgd is bjj dikwgls zoo drot)-
zneripr el® een zieke
hebben van een laatsten (schrifteljjken)
eisch van een Belg, een zekeren Paul
Graindorge, een postambtenaar der
Transvaalsche Regeering, die als zoodanig
gedwongen was geweest zich te laten
naturaliseeren. Graindorge werd des
ondanks in September 1900 gedeporteerd
als Belg, omdat het Engelsche legerbe
stuur zyn Transvaalsch burgerschap wei
gerde te erkennen.
Lord Milner heeft Donderdag
bezit genomen van zyn zetel in de En
gelsche Lordskamer. De installatie had
met eenige plechtigheid plaats.
Truth bespreekt de treurige rol die
de Engelsche pers in den Zaid-Afrikaan-
schen oorlog heeft gespeeld. Het b ad
zegt «niet verwonderd te zullen zyn, in
dien het verneemt, dat het War Office
tot op zekere hoogte onderworpen is aan
de censuur van het departement van kolo
niën. Lord Kitchener schynt ook
slechts te mogen seinen wat Chamber
lain goedvindt. Truth wyst ook op de
schandelyke en schadelyke rol die het
leuter-agentschap gespeeld heeft door het
publiek te bedriegen en dus met regee
ring en pers te henlen. Het blad trekt
de waarheid in twyfel van elk bericht,
dat door de Engelsche Regeering of de
Engelsche pers over den oorlog wordt
gepubliceerd.»
Men stelt dan ook geen vertrouwen
meer in de Engelsche telegrammen over
den Zuid-Airikaanschen oorlog.
De Amerikanen zyn er steeds op nit
om beroemdheden te exploiteeren. Zoo
kenschetst zich weder de Amerikaansche
exploitatiegeest door een aanbod dat me
vrouw Botha is gedaaD, De som van
100.000 gulden is haar geboden indien
zy het verzoek wil inwilligen, om een
50-tal steden der VereeDigde-Staten te
bezoeken om in elke stad slechts gedu
rende een kwartier lang een conferentie
te houden.
Een arme visscher teLancing, J o w a
heeft een kostbare vangst gedaan. Hij
ging uit visschen aan den oever van de
Mississippi. Om aas te krjjgen zocht hy
wat schelpen by elkaar. Zjjne vrouw nam
er een van op, brak de schelp open en
vond een prachtige parel.
Een juwelier uit Chicago, D e a k i n ge
naamd, kocht haar voor f 36.000. Zy ia
een van de fynste parels ter wereld, weegt
108 grein, is drie kwart c.M. laDg, peer
vormig, heeft een prachtig mooien glans
en is i 96.000 waard.
Het kleinood heeft den naam Qaeen
Mary gekregen.
De Spaansche Cortes, die geopend i«
met eene rede, zyn menschelykerwy-
ze gesproken de laatste, die koningin
Christina geopend heefthet volgend
jaar, 17 Mei, wordt koniDg Alfonso
16 jaar, zal meerderjarig verklaard ea
Koning worden.
Zal het Parlement, dat nu aan het
Nu ge»oel ik medeljjdtn met hem
Diep ontroerd etak zjj heer Heinrich de hand
toe, zeg hem maar, dat ik er niet boos om zijn
zal 1
Js, mjjn kind, dat zal ik hem zeggen en
dat zal hem ook genoegen doen. Gjj moet er
ook tegen niemand over spreken, de menachen
zouden er hem op aan kjjken.
Zjj achudde het kopje.
Maar kom, ga toch wat zi- eu. Ik ber,
immers heel alleen, dan zullen w nog wat
praten 1
Schuchter ging zjj op de bank zitten en streek
de plooien van haar rokje glad.
Hoe oud zijt gjj al, Gitli, zeg 1
Den vorigeu herfst ben ik vjjftien jaar
geworden.
Vjjftien jaar? herhaalde heer Heinrich.
Eu na eenige oogenbl'.kken nadenken vroeg
hjj: Weet gg den dag ook niet, waarop gjj g®"
boren zjjt?
Jawel, mjjnheer, den 9den October.
Heer Heinrich keek het meisje getrof
fen aan. Op den 9den October, dat was tien
dagen na den slag van Ampfiag en ééaen dag
na de verwoesting van het kas eel Falkenbtrg
Hier moest de natuur een leldasam wonder
zwbbf udexneod
vroeg -
Wmmr
Bcbuddo
hobt Bij B°'
en toen gij hjj hem
heelt hjj gedHobt. datxgue
t'id en g
zij heeft u.z i —t» I i
bleef v.egeu, beeft zjj gezaik< eu i. toeu bard rede, «0
eggtloopen. Haymo wilde op«jringen en baar lk Diet
de i
vrouw hem
Ach. Bch. Viel O-itli hem bm*atl**nmoa
heefi ook eeuea dhbih geroep
gewrocht hebben
hy bet hoofd en
milner fee, heer meer wj, "/eVe"
het dorp. °"'l b kLlen breeder,
neud weel veder vree
Wordt vervolgd.)
