NIEUWE
IDagBlaó voor <3toorè- on SCuió-dCollanó.
Mr. A. A. van der Mersch.
Begripsverwarring.
No, 4819
Donderdag 20 Juni 19Ö1
26ste Jaargang
Herstemming J
J, W. A. Beijnes
BUITENLAND.
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers«0,03
Dit blad verschjjnt
dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen,
BUREAUSt. Janstraat Haarlems
PRIJS DER ADVBRTBNriHN.
Van 16 regels50 Can#
Elke regel meer71/*
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte^
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
Redacteur-Uitgever, W. KflPPBES.
t
Bij de herstemming voor twee leden der
Provinciale Staten Donderdag 20 Juni e. k.
bevelen wjj aan de heeren
en
In Duitsche katholieke bladen is van de
mogelijkheid gesproken, dat er een nieuwe
«Kulturkampf» wordt voorbereid. En deze
uitdrukking heeft hun van de zijde hun
ner tegenstanders reeds heftige uitvallen op
den hals gehaald, ja men heeft hun al ver
weten, dat zij het zjjn die nu den vrede
zjjn komen verstoren. Dat is toch wel een
zonderlinge begripsverwarring
Wij zien in Oostenrijk een voortreffelijk
georganiseerden en ook door de protes
tanten van elders gesteunden aanval rich
ten op de Katholieke Kerk in Duitschland
wordt evenzeer een zelfde aanval voorbe
reid en omdat nu de Katholieken in die
beide landen zich openlijk gereedmaken ter
verdediging hunner heiligste rechten en
vrijheid, moet hun daarom dan het verwjjt
naar 't hoofd geslingerd, dat zij rustver
stoorders zijn Dat is toch wel de logica
van een C h a m b e r 1 ai n, die hetzelfde van
de Boeren beweerde.
De Katholieken de rustverstoorders Het
schijnt wel dat de protestanten, die aldus
durven spreken, hun eigen geschiedenis niet
meer kennen anders is het onbegrijpelijk,
hoe zjj ooit tot zoo kapitale begripsverwar
ring konden komen.
Het protestantisme dankt zijn ontstaan
en zijn naam aan oppositie, aan verzet te
gen de Moederkerk. Van den beginne af
was de lust om aan te vallen en uit te da
gen de grondtrek van zijn karakter het
brak altjjd meer en liever af, dan dat het
opbouwde. Het protestantisme heeft aitjjd
maar een zeer beperkt getal aanhangers
feuilleton.
De Bruid,
60. Vervolg,)
Toen Wolf raad voor vijf dagen dezen zelfden
*eg in den nacht gegaan wai, toen was het stil
«h donker geweest in het woud. Eu veel lang-
z»toer had hij galoopenwant het kruisbeeld,
dat hij op den rag droeg, was met de uitge-
"rekte Brmen nu eens achter de twijgendan
*«er achter de boomen vastgeraaktnet of
'«mand het had willen vasthouden, dacht hjj
Op de Alpenweiden rurt'.en zij een nur, toen
8'ng het weer verder. De morgenschemering
brak aan, toen zij de kruiehoogte naderden. In
'«herpe, donkera lijnen teekeude het beeld zich
j^gen den bleeken hemel at. Zocdra Wolfraad
bemerkt had, kon hjj de oogen niet meer
{jUlaan. En toen hij met gebogen hoofd langs
®«t kruis heen ging, moeit hü de oogen sluit en
611 voer hem eene huivering door de laden. Hij
J«eft toch nog, ik heb hem niet vermoord, klonk
b«t in zijne ziel. Maar de vrees wilde niet van
b«m wijken. En één ding wist hjjbidden kon
nooit meer in zjjn leven, nadat hij op deze
P. «ts, met Gods naam op zjjne huichelachtige
f'Ppen, de gedachte aan een moord in zjjn
'«in had laten opkomen. Hjj had niet eens
finnen bidden bjj het graf van zjjn kind, hoe
'bwjjlt bij ook begonnen was: OnzeVader
?llÜd weer stond het met bloed bevlekte kruis
«m voor de oogen en sloot hem de lippen.
bezeten, die bevrediging vonden in hun ge
loof en dat is tot op den huidigen dag zoo
gebleven. Die ontevredenheid met hun gods
dienst leidde van zelf tot onrustig zoeken en
beroeren. En viel dan de blik op de Room-
sche Kerk, dan spreekt het van zelf dat de
katholieke dogma's, die daar als rotsblok
ken staan op het gebied des geestes, in het
altjjd kritiseereude en met twijfel zich voe
dende brein der protestanten de gedachte
moesten wekken, of die geweldige rotsen
niet te verpelteren waren. Zoo nit zich, ook
bij het kind reeds, de onderzoekingsgeest
in 't pogen om te breken en te vernielen.
Heel zijn geschiedenis door, heeft het
protestantisme tegenover de katholieke Kerk
aibrekend zoeken te werken. Dat zien we
ook nu weer. Propaganda voor eigen zaak
staat daar bjj veel verder op den achter
grond dan men in katholieke kring en gewoon
lijk meent. Hun aantal te zieu vermeerde
ren, kan ook voor de hedendaagsche pro
testanten niet meer van zoo groot belang
zjjn, want daarvoor hechten zij, als gevolg
hunDer leer omtrent de «onzichtbare kerk,»
te weinig waarde aan hun geloofsbelijde
nis. Als der Roomsche Kerk maar afbreuk
gedaan wordtdat is voor hen 't voor
naamste, of die afvalligen dan protestant
of jansenist, vrijzinnig-jood of boeddhist
worden, is maar bijzaak. Het feit, dat de
Los-van-Rome-beweging een tienduizend ka
tholieken protestant heeft gemaakt, is niet
zoozeer uit het oogpunt van «aanwinst»
verbljjdend voor hen maar dat de Room
sche Kerk tien duizend aanhangers verlo
ren heeft, daarover jubelen zij. Hierin ver
raadt zich het nog altjjd revolutionnair ka
rakter van het protestantisme.
Katholieken zijn gewoonlijk afkeerig van
godsdiensttwisten. Dat is heel natuurlijk
want wie zich in het bezit der waarheid
vertrouwt, gevoelt geen behoefte om on
rustig te gaan zoeken naar iets raadsel
achtigs. Wie echter door twijfel geplaagd
wordt, werpt zich van het eene vraagstuk
op het ander en vindt nimmer eu nergens
Hjj herademde, toen zjj deze plaats voorojj
waren.
O'er het S.eendal heen kon mon in de mor
genschemering de huttea reeds zien. Langs de
rotswanden hoorde men de sseenen nee-roilsn,
die de voorttrekkende gemzen losmaakten. En
kele kleine wolkjes, die donker rood geklourd
waren, dreven langzaam langs den bleeken
hemel.
Het begon nu geheel dag te worden, toen
zjj de woningen bereikten. Zjj zetten zich op
de bank voor het jachthuis neer, de deuren wa
ren nog gesloten, alles was stil; zelfs het ge
murmel der bron was nauweljjks hoorbaar, alsof
zjj gedurende deu nacht had slit gestaan en
nu weder begon te vlieten, bjj het aanbreken
van den dageraad
In de jagershut lag Haynio nog rustig op
zjju leger te slaper, en Jego, die bij hem had
moeten waken snorkte op de houten bank »jj
had den vorigen avond een zwaar werk gehad,
hij had het paartje alleen moeten opmaken,
want heer Heiniicn had den rentmoes er mee
naar zjjne slaapkamer genomen, om Gitii een
gemakkeljjk leger in het hooi te gunnen.
Mjjnheer Schlutteman die nu geen last van
den wjjn had, ontwaakte het eerst. Zonder ge
raas te maken, stiet hjj de vensters open en
daar ontwaarde hjj de knechten ea den stoker;
eene poos bleef hjj besluiteloos staan en krabde
zich achter de ooren, dan ging hjj naar bui
ten.
Daardoor werd heer Heinrich ook wakker.
Wolfraad en da knechten stonden op, toen
de rentmtester naar buiten kwam hoofdsehud-
rust. Zij moeten dat wel zelf voor zich
wetenmaar dan ware het in ieder geval
toch minstens meer «verdraagzaam,» indien
zij diegenen met rust lieten, die zich met
hun vergeefsche onderzoekingen niet mo
gen uitlaten. Want zielevrede en inner
lijk geluk brengen zij waarljjk niet met
hun eeuwig rustverstoren 1
Spanje.
Zondag heeft te Madrid een weldadig
heidsstierengevecht plaats gehad. Acht
prachtige stieren werden door de beste To
rero's afgemaakt. Het circus was tot den
nok toe gevuld. Dames met de klassieke
Mantille droegen kostbare toiletten. Reeds
Vrjjdags hadden de entreebiljetten over
de honderdduizend pesetas opgebracht. Ook
de jonge Koning, die nu voor den eersten
keer een stierengevecht bij woonde, was
tegenwoordig.
Engeland.
In de National Reform Union schrijft
Sir HenryCampbel 1-B annerman
over den oorlog in Zuid-Afrika o. m. het
volgendeEngeland heeft de voorzichtig
heid en rechtvaardigheid, het gezond ver
stand en de vastheid van karakter verlo
ren, in de laatste jaren. En men zou daar
bij kunnen voegen Het heeft zijn pres
tige verloren en zjjn goeden naam er bij.
De Westm. Gazette zegtEngeland moet
na de verliezen der Australiërs bjj Wit-
mansrust vrede maken door redeljjke voor
waarden aan te bieden, of het leger sterk
genoeg maken om de Boeren te dwingeu
zich over te geven. Een eind moet er aan
komen.
Het congres tusschen Fransche en En-
gelsche werklieden te Londen heeft aan
leiding gegeven tot protesten van weers
kanten tegen den oorlog. De vjjf-en-twin-
tig Fransche afgevaardigden richtten hun
protest tegen den oorlog in het algemeen.
Van Eugelsche zjjde werd speciaal tegen
den Zuidafrikaanschen oorlog gesproken.
Er waren vier Engelsche parlementsleden
tegenwoordig.
Een motie werd aangenomen ten gun
ste van een arbitrage verdrag tusschen
Frankrjjk en Engeland.
dend ging hjj naar den gevangene toe, er barstte
geen ouweer los, zooals gewoonljjk, maar een
toon van ernstig varwjjt lag in zjjne stem, toen
hjj tegen Wolfraad zeide
Palzer, Palzer 1 Wat hebt gij gedaan 1 Dat
zal een booze dag voor u worden 1
Het zou Wolfraad aangenamer geweest zijn,
als de rentmeester geschreeuwd en met de
misten gedreigd had, alsof hij hem wilde ver
pletteren.
Zoo echter ontbrak hem de noodige kalmte
in zjjn toon, als hjj met sombere oogaa opkjj-
kend, den rentmeester antwoordde
Ik weet niet wat gjj bedoalt, heer 1 Maar
ik wilde gaarne weten, waarom uwe lieden mjj
overvallen en aan een touw hierheen gevoerd
hebben, als een os, die ter slachtbank geleid
wordt 1
Palzer, Paleer 1 Lieg nietsprak mijnheer
Schlutteman op zoo z*cnt mogeljjkeu loon. An
ders zal iemand u moeten vragen, die een gloei
ende tong en jjz ren tanden heeft.
Wolfra'tds gelaat werd doodsbleek.
Ik behoef niets te liegen en niets te be
kennen. Ik weet niet wat gij van mjj hebben
wilt.
Palzer, Palzer 1 Ik wil u nu in 't goede
zeggen de rentmeester verstomde, want
heer HeiDrich was naar buiten gekomen. Mjjn
heer Schlutteman maakte eene linksohe buiging
en wees op den gevangene
Heer Heinrich keek Wolfraad lang en zwjj-
gend aandeze sloeg de oogen niet neer en
geen spier van zjjn gelaat vertrok.
Maak zjjne handen los?
In het Huis der Afgevaardigden van
het Australische Bondsparlemeut is met al-
gemeeue stemmen het voorstel aangeno
men, om elke zitting met gebed te openen.
Ook de arbeiderspartjj, welke zestien ze
tels in dit Huis inneemt, verzette zich daar
niet tegen.
Toen het Spaansche stoomschip Elena
het dok van Liverpool verliet, Bprong de
ketel. Twee menschen werden gedood en
vier ernstig gekwetst. Drie overleden kort
ha het ongeval.
Duitschland.
Te Bentheim is een door Schiemann
gemodelleerd monument vaD wjjlen prins
Von Bismarck onthnld.
Tengevolge van den hevigen regen in
de laatste dagen komen uit Beieren ver
schillende berichten over hoog water en
storingen in het spoorwegverkeer, ook is
er sneeuw gevallen in het hooggebergte.
Te Leipzig heeft de viouw van den
privaat-docent dr. Wille terecht gestaan
wegens mishandeling van haar dienstmeisje,
een kind van veertien jaren, dat zjj den
heelen dag tuchtigde met oorvjjgen, een
wandelstok, een Spaansch rietje of een rij
zweep eens sloeg zjj zelfs een aarden pot
op haar hoofd aan stukken, dikwjjla ook
haalde zjj het bed onder haar vandaan.
Het meisje raakte zoo van streek, dat zjj
zeven weken in het gasthuis moest ver
pleegd worden. Na haar genezing bleef
zjj echter nog zoo opgewonden dat zjj dik-
wjjls schreiende wakker werd en smeekte
om hulp tegen Frau Doktor. Opdat
de ouders van het meisje niets van de
beestachtige behandeling van haar kind te
weten zouden komen, dicteerde mevronw
Wille de brieven die ze naar huis schreef
en die vol lof waren voor haren kwel
geest. De rechtbank veroordeelde de furie
tot 8 maanden gevangenisstraf.
Zuid-Afrika.
Te Doornberg hebben de Boeren eene
groote vergadering gehouden die door meer
dan 7000 personen werd bjjgewoond. Pre
sident S t e y n van den Oranje Vrjjstaat,
wiens dienst! jjd om was, werd met algemeens
stemmen en onder laid gejubel herko
zen als President der Republiek.
Meu ziet hier uit, dat de Bóeren-Repu
bliek, niettegenstaande de Engelschen zich
Mijnheer Schlutteman zette groote oogen op.
Heer, ik versoek u, wel te bedeaken j
Ik heb mjj bedacht, antwoordde heer
Heinrich kort af.
Maak hem los, dan zal hjj mjj volgen. Hjj
ging het kamertje binnen.
Wolfraad herademde, strekte de krachtige ar
men uit en volgde sjjn heer.
Laat iemand Jego wakker maken, seide mjjn
heer Schlutteman tegen de knechten en kwam
achtei Wolfraad aan. Nauweljjks was hjj in de
kamer, of G.tli kwam van den hooitolder lange
de ladder naar beneden, met ontsteld en doods
bleek gelaat. Zjj was door het geluid der stem
men wakker geworden. Zjj wankelde de deur
uit, zjj hoorde de woorden niet, die Jego haar
toeriep, zjj sag de knechten niet, aie haar nieuws
gierig aanstaarden met vooruitgestoken
armen en vliegend haar snelde sjj naar de jagers-
hut toe en zonk snikkend voor Haymo't leger
op de knieën neer.
O, groote God Gitli? Wat scheelt ntoch?
stamelde Uaymo, die van schrik bjjna niet spre
ken kon.
Zjj bebben hem, o heilige Moeder Maria,
sjj hebben hem
Wien Gitli?
Die het gedaan beeft I Mjjn broeder Hay-
mo het was mjjn broeder. Steunend
strekte zij de armen nit en verborg, krampaoh-
tig snikkend, het gelaat in de deken.
(Wtrdi vervolgd.)
(«CRI! T.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 1,10
AGITE MA HOR AGITATE
