No, 4880
Maandag 2 September 1901.
26ste Jaargang.
TbagSlaè voor <zfltooró> on S/uió'éCollanó.
Op onderwijsgebied.
©e misdaad
BUITENLAND.
ABONNEMENTSPRIJS.
Per S maanden voor Haarlemf 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummers 0,03
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteur-Uitgever, W. KÜPPERS.
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem
PRTJS DER AD VERTEN TIEN:
Van 1—6 regels. 50 Cents.
Elke regel meer 71/,
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Hoofdagenten voor liet BuitenlandCompagnie Générale Puilicité Etrangère,
"ag-ITE MA NON AGITATE. HAÜBE Co. JOHN., F. JONES Succ. Paris 31 bis Faubourg Montmartrt
Wjj leven in een tijd van buitengewone
uitbreiding der journalistiek. Er is geen
vak meer of höt heeft zijn eigen vakblad
en voor de algemeene pers wordt het al
langer hoe moeilijker zich buiten het ter
rein te houden der particuliere vakbelan
gen. Gelukkig is er geene wet, welke die
onthouding voorschrijft en daarom ver
oorloven wjj ons dan ook maar eens een
enkelen stap te zetten op het gebied van
het onderwjjs, al is dat misschien ook wel
wat gewaagd. De onderwijzers toch van
den tegenwoordigen tjjd zjjn nu juist niet
de gemakkelijkste menschen om mede
om to springenluider en luider doen
zjj steeds hunne stemmen hooren en zelfs
bjj de socialisten begint men er over te
klagen, dat het «intellect» het hoogste
woord voert en een hooger toon aanslaat
dan de eigenlijke werklui. Dat intellect nu
bjj de socialisten wordt voor het groot
ste gedeelte geleverd door de onderwij
zers. Of die nu de meeste kennis hebben
van de sociale toestanden en de beste
raadgevers zjjn bjj het kiezen der midde
len om in de sociale nooden verbetering
te brengen, dat staat nog te bezien
maar «kennis» schjjnt niet op de eerste
plaats een vereischte te zjjn, om bjj de
socialistische partjj het hoogste woord te
voeren. Wat durven, groote woorden en
holle frazen en wat onbewezen macht
spreuken, daarmede schiet men al een
aardig eindje op. Maar niet daarover was
de meening te spreken.
De examens voor de hoofdakte bjj de
onderwijzers zijn zoo wat achter den rug.
Even 30 zegge dertig procent, der ge-
examineerden zijn geslaagd. Al de overi
gen zjjn te licht bevonden. En onder die
toegelatenen zjjn er slechts weinigen, die
zich niet al ééns of tweemalen aan het
examen onderwierpen. Slecht enkelen sla
gen bjj de eerste poging. Onder de afge
wezenen bovendien bevinden zich ernstige
mannen van dertig jaren en ouder, aan wie
men op achttien of negentienjarigen leef-
tjjd na een werkeljjk niet zoo gemakke-
ljjk examen de onderwjjzersakte uitreikte
en hen daardoor bjj het cor^s onderwij
zers inljjfde.
Wat is toch de oorzaak, of welke zijn
de oorzaken van die zeer or gunstige re-
Bul' aten, niet alleen in dit jaar, maar reeds
sedert een reeks van jaren, resultaten,
slechter dan men ze bjj welke examens
ook ontmoet.
Meent men, dat de onderwijzers zich te
lichtvaardig aan het examen voor de hoofd
akte onderwerpen? Iedereen, die goed op
FEUILLETON.
18)
van het
kasteel Pierrefite.
Vervolg.)
Bjj kjjkt schrander uit zjjn oogen en zoo'n
man zou voordat hjj twee menschen ging ver
moorden 't wil nogal wat zeggen zjjn
maatregelen niet genomen nebben, niet gezorgd
hebben voor een alibi? Och kom, m«ak dat
«en ander wjjs. Daar zit meer achter. Mij heefi
rich er toe bepaald tot u te zeggen ik ben naar
huis .gegaan en alvorens hjj dat zeide, wei
felde hjj eren en was hjj niet op zjjn gemak.
Zou hn gedacht hebben, dat gij dat zoo maar
hlakkeloos voor waarheid hadt aangenomen en
biet eens onderzoek zoudt doen of het wel zoo
i« Niet mogelijk 1
Curtelin verdiepte zich weder in gepeins en
"Hompelde
gjj is of hjj meent althans te zgn
»at op hetzelfde neerkomt de laatst over
levende bloedverwant van den baron d Amfre-
Viaie. bjj gevolg zjjn eenige erfgenaam. Hjj heeft
geen vlekkeloos verleden, wts losbandig en had
geen vaste middelen van bestaan, dat alles
de hoogte is van de studie dergenen, die
zich voor dat examen aangeven, zal dat
beslist ontkennen. Over het algemeen be
reidt men zich ernstig daartoe voor. Voor
eerst toch betaalt ieder, die zich aanmeldt,
tien gulden vooraf en dat gevoegd bij de
reiskosten, maakt een sommetje, dat een
onderwjjzer niet maar eens voor de aar
digheid er aan waagt. Dan zijn de candi-
daten geen kwajongens meer, maar over
het algemeen manuen, die reeds enkele
jaren van onderwjjs-geven achter den rug
hebben, den ernst van het leven en van
den strjjd om het bestaan beginnen te ge
voelen en er aan denken, zich langzamer
hand te verzekeren voor vrouw en kind,
waartoe, vooral in de groote steden, het
bezit der hoofdakte hun den weg baant,
al zien zjj ook geen kans aan het hoofd
eener school te komen.
Goede gelegenheden om voor het examen
voor de hoofdakte opgeleid te worden, zijn
er slechts weinige, ten platten land
bjjna geene enkele en vele onderwjjzers
getroosten zich dan ook vrjj groote uit
gaven om inéén of meerdere vakken goede
lessen te krjjgen.
De slechte resultaten van de examens
voor de hoofdakte zjjn dus in de eerste
plaats niet te wjjten aan de onderwjjzers.
Zjjn de examens voor de hoofdakte te
moeieljjk De meesten, die goed op de
hoogte zjjn van de eischen, zullen niet
aarzelen die vraag bevestigend te beant
woorden. En wel om twee redenen. Voor
eerst is het aantal vakken, waarin examen
moet afgelegd worden, zéér groot. In tien
vakken wordt de candidaat geëxamineerd
en de omvang dier vakken, van enkelen
althans, is vrjj oinvangrjjk. De geheele
staatkundige aardrijkskunde, waarbij die
van Europa en ons vaderland in vrjj
kleine bijzonderheden, een goed deel der
wis- en natuurkundige aardrjjkskunde,
het geheele veld der algemeene en vader-
landsche geschiedenis, de geheele na
tuurkunde, plant- en dierkunde,de pae-
dagogiek en methodiek, in de laatste jaren
zoo uitgebreid, om van taal en rekenen
nog maar met te spreken. Men begrjjpt
wat een studie dat is, zoo veel vakken te
geljjk en dat altijd in de avonduren, na
dat men een dag schooldoen achter den
rug heeft.
En ten tweede, men verbeelde zich niet,
dat er van elk vak maar een klein beetje
gevorderd wordt. O, neen. De examens
in de verschillende vakken zjjn immers
in den tegenwoordrgen tjjd opgedragen
aan vakmannen en ieder meent, dat zjjn
vak al een htel voornaam deel van het
examen uitmaakt, en wel, dat voor zjjn
uit htt een behoeft nog het andere met tc vol
gen. Kijk, een van twtëen ii zeker óf hjj zal
u straks een duidtljjk alibi bewjjzen
Of?
Of hjj ii onsohuldig afgeloopen.
Dus wanneer hjj een alibi bewjjit
Dan geLof ik dat hjj de moordenaar is.
Wjj zullen er ons dadeljjk van over
tuigen.
De rechter van instructie drukte op den knop
van een electiische schel, die op zjjn sohrjjfbu-
reau stond.
Een klerk kwam binnen.
Laat den gevangene weer hier brengen,
beval Curtelin.
Flick wilde uit bescheidenheid heengaan.
Bljjf, zeide Curtelin, ik viad het beter
dat gjj bjj het verhoor tegenwoordig zjjt.
Flick vond dit ook en hjj wenschte niets
liever.
Hjj ging zitten ia een donker hoekje van
de kamer.
Eer er tien minnten verloopen waren stond
Sorandal weer tegenover den rechter, die met
een wenk de beide gardes wegzond.
De verdachte scheen zeer vermoeid, zjjn zwarte
oogen staarden dof voor zich uit.
Ik had wel gehoopt, dat gjj mjj een wei
nig rust gegund zoudt hebben, zeide hjj bit
ter. Is het de gewoonte van de justitie een on
gelukkige, die onrechtvaardig in haar handen
ia gevallen, door voortdurende verhooren af te
matten
vak de candidaat de puntjes op de i weet
te zetten. Men verge'jjke maar eens de
vragen, die voor een twintigtal jaren met
die, welke thans voor elk vak gedaan
worden en men zal verbaasd staan over
den vooruitgang ia moeieljjkheid en uit
gebreidheid. Het programma toch is zoo
vaag er. zoo rekbaar, dat de grenzen niet
zjjn te bepalen.
Voor een twintigtal jaren of nog korter
was teekenen voor de hoofdakte een on
gekende zaak, viaag nu eens aan een der
candidaten, hoeveel uren per week zjj aan
dat vak moeten besteden en hoe groot
gewicht er op het examen aan dit bjjvak
wordt gehecht. Plant- en dierkunde kosten
tjjd, zéér veel tijd en het aanhoudend bij
houden van al die vakken maakt den stu-
deerende zenuwachtig, want hij durft het
niet wagen, een enkel vak te verwaar-
loozen.
Immers, hoe menigmaal komt het niet
voor, dat een candidaat het eene jaar uit
muntende cjjfers krjjgt voor enkele vakken,
maar voor andere vakken afgewezen wordt.
Nu meent hij het wel te bunnen wagen
met deze vakken het volgende jaar wat
ie hand te luchten. Helaasonvoldoende
cjjfers voor die zelfde vakken bij het vol
gende examen bewijzen hem, dat hjj ge
waagd, maar niet gewonnen heeft.
Eene derde oorzaak voor de ongunstige
resultaten van het examen voor de hoofdakte
ligt voorzeker in de zeer onvoldoende hulp,
die vele onderwijzers bjj hunne studiën
vinden. Op het platteland is die hulp zoo
goed als nul. In de steden is zjj beter,
maar nog in de verte niefVoldoende. Vele
onderwjjzers moeten zich vrjj groote gel-
deljjke offers getroosten om goede hulp
te verkrjjgen. Van daar dan ook, dat me
nig onderwjjzer de hoop maar opgeeft,
ooit de hoofdakte te verkrjjgen en zich
geen moeite meer doet, maar zich liever
met andere studiën bezig houdt of in het
geheel Diet meer studeert en dat is zeer
te betreuren.
Voor vele openbare onder wjjzers, die
hunne opleiding ontvangen hebben aan de
Rjjkskweekscholen of aan de Rjjksnormaal-
scholen in grootere plaatsen is dit gebrék
aan opleiding bjj hunne studie voor de
hoofdakte een niet zoo groot bezwaars.
Immers, op die Rjjkskweekscholen worden
zjj niet toegelaten, dan na een examen,
dat in sommige punten niet veel verschilt
van het examen voor onderwjjzer. Vier
jaren geregelde studiën en lessen gegeven
door eminente onderwjjzers, volkomen op
de hoogte van de eischen voor de examens,
leggen een degelijken grondslag waarop
met gemak voor de hoofdakte kan voort-
derboud met den rechter van ïosructie had
uitgedrukt en dien, waarop hjj sprak, thans, dat
Curtelin, ondanks zjjn groote ondervinding, niet
meer wiet wat hjj van dezen btsohuldigde den
ken moest.
Het was mjjn plicht, antwoordde hjj op
eenigezks verontschuldigenden toon, de waarheid
van uw verklaringen zooder uitstek te onder
zoeken, dat moest ik zelfs doen in uw eigen
belang, want wanneer de waarheid van die
verklaringen bljjkt, dan kan ik n in vrjjheid
stellen.
Cnrtelin hoes'te even in zjjn hand en ging
toen voort:
Tot mjjn spjjt moet ik u zeggen, dat ik
dat nog niet kan doen.
Hce dat, mijnheer 1 risp Sorandal uit,
terwijl zjjn gelaat betrok. Hebt gij de heeren
Riberprey en Galabrun dan nog mei gesproken
Neen, nog niet, die heeren zullen later
in verhoor genomen worden, hun getuigenis is
niet van zoo groot belang om daarmee veel
haast te maken.
Zjj zullsn n tooh zeggen, dat zjj den
avond van den 9ea December met mjj hebben
doorgebracht.
Jb, tot halfelf, maar later
- Later
Ja, toen gjj hen verlaten hadt, bleef u nog
tjjd in overvloed om naar Fisrnfite te gaan.
De jusiitie heeft er het meeste belang bjj te
weten, wat gjj den 0an December gedaan hebt
tusschan halfelf 's avonds en 10 uur in den
gestudeerd worden. Onder hen, die spoedig
deze akte verwerven, bevinden zich dan
ook een groot getal Rjjkskweekschool- of
Rjjksnormaalschoolleerlingen. Voor de an
deren en vooral voor de bjjzondere onder
wjjzers staat de zaak echter geheel anders
en heel wat moeieljjker. Veel minder finan-
cieelen steun genietend kunnen de bjjzon
dere kweekscholen op verre na niet zoo
veel aan de opleiding der onderwjjzers ten
koste leggen en al zijn de resultaten der
particuliere opleiding bjj de examens voor
de onderwjjzersakte vrjj gunstig, toch is
deze opleiding niet voldoende om een ge
noegzaam vasten grondslag aan te bieden
voor de studie voor de hoofdakte, indien
men daarbjj geen degeljjke leiding kan
krjjgen.
Vandaar dat dit gebrek aan leiding voor
de onderwjjzers aan bjjzondere seholen en
voor hen, die niet aan groote kweekscholen
hunne opleiding tot onderwijzer genoten,
dubbel zwear weegt.
De onvoldoende resultaten van het exa
men voor de hoofdakte, laten wjj liever
zeggen, de treurige, dö bedroevende resul
taten hebben reeds van meerdere zjjden
den wensch doen uiten, dat er eens eene
verandering werd gebracht in die examens.
De moeilijkheden moeten verminderd wor
den, èf door splitsing van het examen, öf
door beperking en scherpere omljjning van
de eischen; de opleiding tot het exa
men voor de hoofdakte moet verbeterd
worden en dit vooral in het belang der
bijzondere onderwjjzers en van de onder
wjjzers ten platten lande.
Er zullen op onderwjjsgebied echter nog
wel meer punten aan te wjjzen zjjn, die
vooral ook in het belang van bet bjjzon-
der onderwjjs herziening en verbetering
dringend eischen en het pas opgetreden
ministerie zal werk te over vinden om te
verrichten, ook buiten datgene wak-de
liberale ministeries onafgedaan lieten lig
gen, maar het moge het wjjze woord van
de Tijd ter harte nemen: «Doe vooral
datgene, wat liberale ministeries niet kon
den of niet wilden doen, maar dat toch
gedaan moet worden.»
Frankrijk.
De Czaar en Czarina van Rusland zjjn
met hun vier kinderen en hun gevolg nit
St. Petersburg naar Kopenhagen vertrok
ken. De Czaar zal tien dagen doorbren
gen in het kasteel van Fredensborg. Hjj
zal zich vervolgens met zjjnen oom, groot
hertog Alexis, naar Dantzig begeven,
waar hjj eene bjjeenkomst zal hebben met
keizer W i 1 h e 1 m. Van Dantzig zal hjj naar
Wat?
Dat ik het u reeds gezegd had, ik ben
naar huL gegsan.
Sorandal beefde ziohtbaar en zjjn stem werd
weifelend.
Fiick die geen oog van hem afhield, dacht
Die onhandigheid is te groot om echtte
zjjn. Neen, neen, deze man is geen domkop of
anders anders ben ik het. Hjj is op zjjn
hoede en hjj wil dien goeden meneer Curteli
een rad voor de oogen draaien, let maar op.
De rechter van instructie leunde met beide
ellebogen op het blad ?an zjjn schrjjfbureau
en met de kin op de gevouwen handen.
Ongelukkigerwijze, zeide hjj langzaam,
heeft de eerste getuige, die ik in verhoor nam,
uw verdedigingsttelsel reeds geheel vernietigd.
Mjjnheer I
De rechter van instructie wendde zich tot
den griffier.
Wees zoo goed, zeide hjj, de verklaring
van vrouw Chadepsux aan den verdachte voor
te lezen.
De griffier gehoorzaamde, hjj las met drenne-
rige, eentonige atem en terwjjl hjj las, toeken
de het gelaat van Sorandal meer en meer on
gerustheid.
Tweemaal streek hjj de hand over het voor
hoofd.
Toen de griffier geëindigd had, vroeg Gut-
Wat hebt we daarop te antwoorden? I
Fredensborg terngkeeren, om dan met de
Keizerin scheep te gaan naar Duinkerken
De Hotelhouders te Duinkerken hebben
hunne pijzen op fabelachtige wjjze ver
hoogd. Het tarief is 75 franks per nacht.
De kamers langs de straat moeten 100
franks opbrengen.
Strenge voorzorgsmaatregelen worden ge
nomen. De spoorweg, waarover de Czaar
zal rijden, wordt bewaakt door militairen,
die er geplaatst worden op een afstand
van 20 tot 25 meters. De huizen langs
den spoorweg gelegen, zullen door solda
ten bezet worden.
Engeland.
De Kerkeljjke overheden der Roomsch
Katholieken, der Anglikaansche en der
vrjj8 Engelsche Kerken, zjjn onderling
overeengekomen om een poging aan te
wenden ten gunste van den vrede in Znid-
Afrika. Zij verklaren den oorlog in strjjd
met de leer van Christus en vragen dat
er vredelievende en rechtvaardige voor
stellen aan de Boeren zouden gedaan
worden, waarin hun waardigheid niet
wordt aangetast.
In het Engelsch parlement is het
wetsontwerp tot verbetering van de haven
van Dover goedgekeurd.Tegeljjkertijdwordt
de haven-administratie gemachtigd het
tarief voor binnenkomende schepen te ver-
hoogen. Met den aanleg der werken zal
weldra begonnen worden en zullen met
kracht worden voortgezet.
Duitschland.
Bjj testamentaire beschikking van kei
zerin Friedrich is aan elk der zes kin
deren van keizer Wilhelm een millioen
mark vermaakt. De Keizer ontving ook
een millioen. Het slot Friedrichshof met
het domein daaraan verbonden, viel aan
primes Friedrich Karlvan Hessen
ten deel. Deze heerlijkheid wordt geschat
op elf millioen mark.
Spanje.
Een Engelsche torpedoboot is op ae
kust van La Liuea de Conception ge
strand.
Engelsche zeelieden snelden toe om de
boot vrjj te krjjgen, maar werden door
Spaausche soldaten daarin verhinderd. De
Eugelschen liepen daarop in groot aantal
samen en maakten de boot flot, niette
genstaande de tegenwerking der Spaan-
sche soldaten.
Het Spaansche stadje La Linea ligt op
een landtong, ongeveer drie K.M. ten
Noorden van Gibraltar en is door een
smalle neutrale strook van bet Engelsch
gebied aldaar gescheiden. Het incident
zal wel niet tot ernstige diplomatieke
verwikkelingen aanleiding geven.
Turkije.
De Fransche gezant, de heer Con-
stans, heeft bij wjjze van een vacantiereis
te ondernemen om hoogstwaarschjjnljjk
niet neer terug te komen, Konstantinopel
verlaten.
De Sultan stuurde zeer ironisch zjjn op-
Ik
Verder kwam hjj niet, hjj verborg het gelaat
in de handen.
De rechter van instructie zeide daarop met
stemverheffing
Neem n in acht, gjj zjjt reedt van een
leugen overtuigd en uw stilzwjjgen op dit oogen-
blik, de verlegenheid waarain gjj ten pi ooi zgt,
verzwaren de verdenking teven n. Wk«rzg; g
dien nacht geweest f Waar wa_.rt gjj, ter- jjl een
moordenaar het kasteel rong en den
ouden baron d'Amfreville en ejjn intendant Do
minique na elkaar vermoordde P
Sorandal bleef zwjjgen, hjj beefde over al
zjjn leden.
Curtelin stond op en riep hem heftig ont
roerd toe
Maar ongelukkige, ge stort u ia het ver
derf I
Sorandal mompelde met merkbaren angst
Ik ben verloren.
Fiick dacht
Hoe heb ik het nn men hem
De rechter van instructie had zjjn on'-oei-^g
reeds bedwongen en zeide vrjj kalm
Het zjj zoo, gjj wilt, kunt of dnrft n"
zeggen, waar gjj den nacht van de 9 an o
lOen December geweest *gt. De aankla
leggen, dat gjj, aa aw vrienden v
hébben, te paard ge-tegen en
Br w>i calk een groot versohit tusechen den
toon, waarop Sorandal sioh in r.jjn eerste on;
morgen van den lOen. I
Maar ik meende
Fliok «1 oeg den geTBDgene met kennewbJii
grade. I
Deze stamelde
gereden z\jt.