NIEUWE
HbagBlaó voor <3ïooró- en SCuid-dCollanó.
Niet aldus.
No, 4889
Dondardag 12 September 1901,
26ste Jaargang.
misóaaó
BUITENLAND,
ABONNEMENTSPBIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het buitenland i
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt
iagelijkbehalve Zon- en Feestdagen.
B U B E A ITSt. Janstraat Haarlem;
/1,10
«1,40
«2,80
«003
PBIJS DEB ADVEBTENTIEN,
Van 16 regels50 Cen;
Elke regel meer77a
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte,
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie k Contant
AGITB MA HON AGITATE.
Redacteur-üitgever, W. KAPPERS.
<Van z'n vrienden moet men 't hebben,»
mag de «Nederlandsche Vereeniging voor
Evenredige Vertegenwoordiging» wel den
ken.
Twee harer hoofdbestuurders toch heb
ben zich in den laatsten tijd uitgelaten
op eene wjjze, die niet bevorderlijk is aan
de propaganda van haar mooi streven
verbetering van ons gebrekkig kiesstelsel.
Eerstens haar onder-voorzitter, de tegen
woordige Minister van Financiën, die in
zjjn verkiezingsspeech te Grave 't was
nog vóór de verkiezingen ongeveer
zeide, dat we eerst dan aan de invoering
van Evenredige Vertegenwoordiging konden
gaan denken als de kiezers zelf meer den
idealen toestand genaderd zjjn, waarin zij
als stemhebbende staatsburgers hebben te
verkeeren.
Dit is zooveel als de zaak der E. V.
ad calendas graecas verschuiven, want aan
mr. Harte's ideaal: 't bezit van onbe
vangen oordeel, onkreukbare beginselvast
heid en meer van die voortreffelijke eigen
schappen, zullen onze kiezers wel nooit gaan
beantwoorden. Mochten ze 't al doen als
de Kamer samengesteld en aan den arbeid
is, tegen den tjjd, dat er een nieuwe moet
gekozen worden, zijn er gedienstige gees
ten genoeg, die roet in 't ideale eten ko
oien werpen.
Intusschen is de heer HartevanTeck-
lenburg nu wel in staat, tot het be
teiken van dien idealen kiezerstoestand
krachtdadig mede te werken. Als hg door
sen practische herziening van het tarief
van invoerrechten de positie van onze in
dustrie en daarmede die van de kleine
luyden verbetert, wel, dan zullen bg de
eerstvolgende verkiezingen de anti-idealis
tische inblazingen bg hen minder gehoor
vinden en wg dus een schrede nader blg-
ken gekomen te zgn tot den toestand die
ons de E. V. waardig maakt.
Hopen wg, hiertoe te geraken
FEUILLETON.
van het
kasteel Pierrefite.
27)
(Vervolg.)
Sorandal deed etn dof gebiom hooren, sloeg
7% met de vuiBt op het schrijfhui eau en
'tond op.
Wat deert u, mjjnheer P vroeg de no-
q Wat mjj deert wat mjj deert, zeide
orandal, aan wijn» beklemde keel ter nauwer-
1l°d de woorden konden ontsnappen, wat raat-
u toch, manheer de notaris P
Ik moet u doen opmerken, dat ik vol-
fekt niet raaskal, antwoordde de notaris ge-
®f8d. Gjj vrasgt mjj om inlichting en ik doe
y 5° best om u die zoo goed en zoo omzich-
B Btogeljjk te geven.
"ortndal luisterde met naar hem, hjj stond
met knikkende knieën, streek met de
a»d over het voorhoofd, dat klam van het
eet was en wendde schier bovenmenscheljjke
Klagen aan om kalm over zijn toestand na te
öken.
Gitèle Dorgenr, mompelde hjj als ia een
Juist, antwoordde de notaris Balladon,
Een tweede bestuurder van bovenge
noemde vereeniging heeft zich echter een
nitlating veroorloofd, die minder gemak
kelijk te herstellen schade aan haar po
gingen kan berokkenen.
Niemand minder dan de voorzitter, het
oud-kamerlid mr. van Gilse, heeft in
een artikel in de Vragen des Tijdswaarin
hij twgfel opperde aan de sociale vrucht
baarheid der aangevangen legislatieve pe
riode, gezegd, dat z. i. die vrachtbaarheid
eerst dan werkelijk zal intreden, als het
algemeen stemrecht is ingevoerd met even
redige vertegenwoordiging.
Niet aldus, mr. v. Gilse!
Dit is een averechtsche aanprijzing van
de zaak, waarvan gg de hoofdleider zjjt.
Eerstens moet het nog uitgemaakt, dat
ons tweede Christelijk tijdperk van wet
geving de door u gevreesde haast
schreven wg gewensuhte onvruchtbaar
heid zal betoonen. Er zgn teekenen in 't
verleden en in 't heden, die recht geven
op betere verwachtingen.
Dit evenwel daargelaten als vallende
buiten de Ijjn van dit artikel, is het twee-
dens zeer verkeerd van u, de Evenredige
Vertegenwoordiging vast te koppelen aan
algemeen stemrecht.
Terwjjl gaandeweg alle Nederlanders,
van welke kleur of partjj ook, moeten ge
wonnen worden voor het schoone begin
sel der E. V,, gaat gij den tegenstanders
een wapen in de hand geven, om dat be
ginsel te bestrjjden.
Na wjj nog altgd geen ideale kiezers
hebben, zullen zg zeggenWacht u voor
de voorstanders van E. V., want hun voor
zitter zegt zelf, dat algemeen stemrecht
er mede moet gepaard gaan. En velen
zullen dit gelooven, zullen algemeen stem
recht waartegen immers gansche par
tgen gekant zgnmin of meer met E. V.
gaan vereenzelvigen, zeer tot schade natuur
lijk van het evenredig kiesstelsel.
Wat zou die onjuiste zienswjjze te be
jammeren wezen, want de E. V. zou er ten
Gi è!e Dorgeur. Is die naam u onbekend
Neen, netn, zeide Sorandal, maar ik meen
de dat die familie Dorgeur uitgestorven wss.
Met uw verlof, zjj woont te Cardiff in
het land van Waks, in Engeland zjj is arm,
wanneer de inlichtingen die mjjn ambtgenoot
te Bordeaux mjj heeft verstrekt, juist zjjn, wat
ik alle reden heb om te veronderstellen. Mijn
heer Dorgenr is een gewezen zeekapitein, zooals
ge misschien wel weet, die thans een beschei
den bstreklciog bekleedt aan de haven-adminis-
tia ie te Cardiff. Zjjn geringe inkomen is juist
voldoende, om met zjjn gezin, vrouw en dochter
zninig van te ltvan en nu valt er voor dat
arme kind een erfenis van vjjf millioen als
!t ware uit de lucht.
Bjj het hooren van dit bedrag beefde Sorandal.
Vjjf millioen
Ja, mijnbeer, op zooveel begroot men het
vermogen van mjjnheer den baron d' Amfreville
en het is waarschjj'jljjk nog grooter, want men
heeft, de waBrde van al zjjn bezittingen nog niet
nauwkeurig opgemaakt, evenmin als de aandee-
len die bjj had in velschillende induetrieele
ondernemingen.
De notaris Balladon zeide ncgmaals meteen
zucht
Arm kizd.
Sorandal begon te lachen, maar zjjn lach
kloek schril.
Arm kind, herhaalde hij, ja, gjj moogt
haar nog wel beklagen, het is inderdaad om
medeljjden mee te hebben als iemand, die den
eenen dag nog geèn sou bezat, den andere, een
rjjke erfgename wordt.
OErechte door in een kwaad gerucht ko
men, wat allesbehalve bevorderlijk kan
wezen voor de toch reeds langzaam in-
werkende propaganda.
Daarom zij hier nadrukkelgk verklaard,
dat geen enkel evenredig kiesstelsel, het
moge tot partij- of persoonlijke vertegen
woordiging strekken, als zoodanig ook maar
het minste heeft nit ie staan met alge
meen stemrecht of zelfs maar met de uit
breiding van dat recht. Het heeft er zoo
weinig mede te maken, dat de E. V. best
zou passen in 't kader onzer cmensche-
lijkerwgs gesproken volmaakte» kieswet.
Stellig zgn er onder de leden van meer
gemelde vereeniging meerderen, die af-
keerig zgn van algemeen stemrecht, een
zienswijze, die echter aan de warmte hun
ner overtuiging ten aanzien van E. V.
geen schade berokkent.
Het gezegde van den voorzitter kan dan
ook alles behalve geacht worden het ge
voelen der leden te vertolken.
De vereeni ging voor E. Y. vraagt wjj-
ziging van ons meerderheidsstelsel in een
evenredig uitsluitend en alleen ter wille
van de rechtvaaidigheid ten aanzien der
kiezers, de vrijheid bg de keuze der can-
didaten, de waarheid van den uitslag, den
vrede bij de stembus en het heil des va
derlands, dat immers door vrede, waar
heid, oprechte vrjjheid en rechtvaardigheid
't best gediend wordt.
Amerika.
Mevrouw Mc K i n 1 e y heeft om aan te
toonen dat het met haar echtgenoot, den
President der Republiek uitstekend is ge
steld, een rgtoer gemaakt. Velen vreesden,
dat deze vrouw, die weinig physieke kracht
bezitden schok die den moordaan
slag op haar man zou veroorzaken, niet
te boven zou komen. Zg toont integen
deel groote sterkte en weet haar leed te
dragenzij is nu een werkelijke steun
voor haar echtgenoot en het is misschien
Helaas, zeide de notaris, dat vermogen
zal baar weinig baten.
Zoo, en waarom dan, als ik vragen mag P
Het gelast van den notaris nam een erns'ige
uitdrukking aan.
Ik zie dat het ongeluk van mejuffrouw
Gitèle Dorgeur u nog onbekend is, ztide hjj,
weet dan dat die ongelukkige alleen naar het
lichaam, maar niet naar den geest ontwikkeld is.
Wat bedoelt ge
Ik bedoel dat zjj twintig jaar is, groot en
welgevormd, schoon zelfs naar men zegt, maar
dat zjj, wat het verstand betreft, kind geble
ven is zjj kan ternauwernood praten. Zeer dik-
wjjls kan zjj haar gedachten slechte door on
samenhangende woorden uitdrukken, waarvan
men den zin masr moet iaden, wat niet altjjd
even gemakkeljjk is Men heefi het moeten op
geven haar iets te leeren. Zjj leidt slechts een
plantenlevenzjj is, in één woord, wat men
een simpele noemt,
Waarljjk?
En met zgn hateljjk lachje voegde Sorandal
er bjj
Wat zal ik u zeggen, het spreekwoord is
hier op zgn plaatsHans komt door zjjn dom
heid voort.
Het was hem gelukt de vreeseljjke ontroe
ring to bedwingeD, die hem zooeveu had over
vallen alleen aan het beven van zjjne handen
en aan zjjn zwarte oogen, die fonkelden als dia
van een roofdier, zag men nog dat hjj inwen
dig niet rus'.ig was.
Balladon stond op.
Geloof mjj, mjjnheer, zeide hjj, dat ik u
de eerste maal in zgn leven, dat Mc K i n-
ley dien steun ondervindt.
De President is volkomen op de hoogte
van zgn toestand. Hg is verrassend kalm
en zgn geneesheeren verzekeren een vol
komen herstel. De persoonlijke intieme
vrienden hebben Mc K i n 1 e y, met in acht
neming van voorzichtigheid, mogen be
zoeken.
Te New-York en in alle staten van
Noord-Amerika worden openbare gebeden
uitgeschreven voor het herstel van den
President.
In Ohio is een spoorweg beambte, die den
moordaanslag op Mc Kin ley gepleegd
goedkeurde, door het volk gelyncht.
De moordenaar van president Mc Kin-
1 e y heeft verklaard de gedachte van te
dooden gekregen te hebben door de voor
drachten van miss Emma Goldmann,
eene hevige anarchiste.
Emma Goldmann.
Deze Dnitsch-Amerikaan sohe jodin is eene
kleine magere vrouw met donkere oogen en zwart
haar. Zjj houdt voordrachten en sehrjjft in anar
chistische bladen.
Verleden jaar, kort na den moord op koning
Umberto kwam zjj naar Engeland en gaf voor
drachten te Londen in hare redevoeringan viel
zjj hevig uit tegen de onverschilligheid van de
werkende klas voor eene vooruitstrevende be
weging. Ook te New-ïork heeft zjj redevoering
gehouden om het volk op teroïen. Er is bevel
gegeven om deze gevaarljjke jodin te arrestee-
ren.
Doitscliland.
Tgdens de manoeuvres van het Duit-
sche leger nabg Leipzig is een geheel pe
loton huzaren, dat in zulk een stofwolk
gehuld was, waardoor de ruiters de kop
pen van de paarden niet konden zien, bg
een charge in een diepte terecht gekomen
naast een rivier. Meest al de ruiters en
paarden werden gekwetst. Een onderof
ficier en een soldaat, die in de rivier te
recht kwamen, zgn verdronken.
Oostenrijk-Hongarije.
De Weener politie heeft alle exemplaren
van het anarchistisch orgaan Der tackel
in beslag genomen.
Bg de Bluiting der zitting van het
Hongaarsche parlement hield de Keizer
een redevoering, waarin hg zeide dat de
handels- en douaue-quaesties tusschen Oos-
met di p leedwezen deze slechte tjjding heb
overgebracht.
Waarom toch? hernam 8orandal. Ik geloofde
dat mjjn oud-oom gestorven was zonder een
testament na te laten en ik wilde dus zjjn mil-
lioenen niet in de staatskas laten vloeien, dat
zou al te dom zjju, maar ik had niet de minste
berekeningen gemaakt op het vermogen van
mjjnheer d'Amfreville, ik heb er tot dusverre
busten gekund, ik zal er nog wel langer buiten
kunnen. Toen mjj het bericht van den moord
ter oore kwam, stond ik op bet punt om el
ders mgn foitnin te gaan zoeken, welnu, mjjn
vertrek is een korten tjjd uitgesteld, dat ii
alles.
Mijnbeer, zeide de notaris, terwjjl hjj langs
zjjn bakkebaarden streek, gjj weet uw teleur-
stellicg met waardigheid te dragen.
Ach kom, zeide Sorandal, hadt gjj mjj
in staat geacht om dat arme meisje haar erfe
nis te betwisten Dat zou ik met mjjn karak
ter niet kunnen overeenbrengen, mjjnheer, maar
het is nu genoeg, ik heb u al te lang van nw
zaken afgehouden.
O neen, zeide de notarii met een afwe
rend handgebaar.
Zeker, zeker, uw tijd is kostbaar. Ik ga
heen en bljjf u eikenteljjk voor uw welwillend
heid.
Omjjnheer.
(Wordt vervolgd.)
H41BLEH8CI1I COUfiiflT.
A
