NIEUWE
&ag6laó voor efflooró- ott Stiió-óCollanó.
Over Indië.
Woensdag 23 October 1901,
26ste Jaargang,
2)'e misdaad
u u 1 TEN' LAND.
So. 4924
Per S maanden Toor Haarlem 1,10
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,40
Voor het buitenland 2,80
Afzonderlijke nummer». «0,03
Dit blad verschijnt
dagelijksbehalve Zon- en
B U B E A U St. Janstraat Haarlem)
Van 1-6 regels50Cents
Mke regel meer71/
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte^
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie fc Contant.
Redacteur-Uitgever, W. KüPPERS.
't Is niet te verwonderen, dat door een
deel van het Nederlandsche volk meer
indacht wordt gewjjdaan de Indische Be-
footing, dan door gansch dat volk aan
de Begroot ingen van 't eigen land wordt
Beschonken.
Dat deel toch zijn de oud-Indische gas-
1®Q, de ex-ambtenaren onder hen vooral.
~ezen zgu zoo lang gewoon geweest, daar
Sinds mee te doen aan 't bestier der ko-
'eniën, een bestier, dat vaak veel meer
?'tect is, dan den ambtenaren hier te lande
'8 toevertrouwd, dat zij zich niet al te best
®nnnen vergenoegen met de lijdelijke rol,
nen hier toebedeeld. En zoo hebben zjj
"let alleen hun Indisch Genootschapwaar
't wel en wee van Insulinde wijd en
treed bespreken, maar ook, mede in Den
üaag, han vereeniging Moederland enko-
l°niint waar thans de Indische Begrooting
e®n onderwerp van uitvoerige debatten
uitmaakt.
Nu, kwaad kan dit zeker niet. We zit-
teo ver genoeg van Indië af om er gaarne
^8t over te hooren van beD, die er ge-
^eest zgn al schokt ons dit geenszins
1,1 ons vertrouwen van minister V a n A s c h
a n w jj c k, die de officieele bronnen
°t zgn beschikking heeft en bovendien
in West-Indië koloniale ervaring heeft
°Pgedaan.
In Moederland en Koloniën werd weder
0 Wensch gehoord, «dat Nederlandsch In-
/"e terug krjjge de wederrechtelijk ontno-
^en dertig millioen,» d. w. z. de millioe-
öeH| die onze Schatkist van Indië heeft
Piloten en welke eigenlijk aan dit land
eÜ ten goede hadden moeten komen. Daar
laten, dat de tegenwoordige anti-libera-
,0 minister maar niet op stel en sprong
ehoeft te doen, wat een reeks liberale
^0organgers naliet, kan hg daaraan ook
8zWaarlgk denken, waar de Indische Be
fooling sluit met een te-kort van ruim
millioen. En daar ook in de Nederland-
00 Schatkist het geld niet groeit, valt er
^°oreerst nog wel wat anders te doen dan
wecken aan bovenbedoelde «Eereschuld,»
6 nu eenmaal door onze voorgangers is
fmaakt en die waarschijnlijk toch wel
j°°it anders zal worden afbetaald dan
°r 't voeren van een belangeloos kolo-
v ftkl beheer, zooals tegenwoordig op den
rgrond staat.
FEU1LLBTOM.
van het
kasteel Pierrefite.
(Vervolg.)
Koit geleder, hernam hij, heeft uw echt
in^00' mjj aangeboden, hier bjj u te komen
1iet°nen' 8ewei8erd| want ik wilde mjj
tev ï'8 V8e' ^5 u indringen, uit vrees dat men
Intrekkingen sou maken. Nu ben ik van
V**»» veranderd. Ik neem het aan en alles
ik van n verlang, voor het oogenblik, is
..er ,oor zorg0n zu't, dat mijnheer Dor-
Z|n voortt°i herhaalt. Hebt ge mjj be-
Ja.
>e»ti H®oed' Wanneer ik mjj hier eenmaal ge-
(ii: Bd heb, dan belast ik mij verder met alles.
koeft mjj, tot nader order, slechts uw
»U te verleenen.
(4 ,ÏWeeB» vernietigd, gebroken naar geest
'0haam,
Maar, vergeet niets van hetgeen ik u zeggen
MtD. 'oneer ik binnen twee of drie dagen geen
?diging Tan mijnheer Dorgeur ontvang,
Vti»nd ttrug, maar dan niet meer als
töjt»,. doch en gij zult het aan uzelre te
V hebben - als vijand.
Om even bij dat tekort te blijven, 't is
minder onrustbarend dan het er uit
ziet. Ouder de uitgaven toch, die op
f158,149.412 zijn geraami, is bijua 12 milli
oen uitgetrokken voor productieve en bui
tengewone werken, zooals bevloeiingswer
ken, welke den bodem en den landbouw,
die hoofdbron vau bestaan onzer bruine
broeders, ten goede komen de hoognoo-
dige duinwaterleiding te Soerabayaha
veninrichtingen te Makassar; telegrafische
verbinding van Menado aanleg van spoor
wegen en van den Atjeh-tramweg welk
laatste werk, vooreerst wel niet productief
zal wezen, maar toch dringend noolig is
in verband met den treurigen Atjeh-krjjg
die maar niet eindigen wil, maar thans
toch een bevredigend karakter draagt, dank
zg het energiek optreden van generaal
Yan Heutz, wien het civiel bestuur,
door de ervaring geleerd, minder bezwaren
in den weg legt, dan vroegere gouverneurs
van Atjeh wel ondervonden.
Maar wg dwalen af. De gelden, voor
bovenbedoelde werken te besteden, zul
len deels ruimschoots vruchten afwerpen,
zoo niet direct, dan toch indirect, zooals
de irrigatiewei ken, mogen dus deels gerust
uit leening worden gevonden eu geven al-
zoo aan het tekort een minder onrustba
rend uiterlijk.
En wat nu nog meer bijdraagt om ons
met den toestand te verzoenen, is het vele
wat in 't belang van Indië en den inlan
der is ontworpen. Zoo zal bijna 6 ton
worden besteed voor de afschaffing der
zoogenaamde «buitengewone» heerendien
sten op Java en Madura, een hateljjke en
vaak onbillijk werkende belasting in gratis
arbeid aan wegen en waterwerken, boven
dien worden de gewone heerendiensten
minder zwaren arbeid algemeen afkoop-
baar gesteld. Voorts zal ten behoeve der
bewoners van Riam kiwa voor f 30000
een retributie op de gegraven steenkolen
worden afgekocht, ten einde den delfar-
beid daar en den er mede gepaard gaanden
handel tot bloei te brengen. Nog meerde
re plannen zgn voorbereid ten bate der stoffe
lgke belangen van de Inlanders, terwgl
de voortzetting der welbekende werken iü
de Solo-vallei, welke een uitgestrekte streek
tot meerdere vruchtbaarheid moeten bren
gen, slechts wacht cp de voleinding van
het onderzoek. Men wil blijkbaar de even
dure als onaangename verrassingen, welke
Zij bleef hardnekkig zwjjgen.
Met een glimlach ging hij vooit
Nu ga ik heen, tot weerziens, en spoedig,
maar ik zal niet lang wachtaD.
Hjj nam hoed en stok en verwijderde zich
met de trotsche, minachtende handing, die hem
eigen was.
Alleen gebleven haalde mevrouw Dorgenr
ruimer adem.
Die scherpe, spottende stem van Sorandal
klonk haar niet meer in de ooren, zjj vroeg
zich af of zjj niet de speelbal van een droom,
een nachtmerrie was geweest.
Helaas neen, het was wel de werkelijkheid.
Het verleden, het vreeseljjke verleden, dat
zij met George Villeis gestorven waande, doemde
weer eersklaps voor haar op.
Wat te doen
Kon zjj weerstand bieden
Zij was aan de genade van Sorandal over
geleverd.
Het geheim, dat hjj kende, maakte haar tot
zjjn slavin.
Hij wes meester over haar leven, over den
naam van haar vader, over het leven van haar
echtgenoot.
Hoe, en met welke wapenen zou zij hem be
strijden
Zjj voelde zich van te voren reeds overwon
nen.
Wat dan P
Moest zjj, in ruil voor die brieven, die dst
herinnerde zjj zich maar al te goed een on
weerlegbaar bewjjs van de misdasd bevatten,
hear dochter aan dien man opofferen
die werken baarden, voorgoed onmogelijk
maken.
Betreft dit alles de stoffelijke belangen,
ook aan de maatschappelijke belangen
wordt gedacht. Zoo stelt de Minister een
reorganisatie voor van het inlandsch onder
wijs, waarvan de onderwijzers ook geldeljjk
zullen profiteered; aangekondigd wordt een
herziening van het rechtswezen in de Vor
stenlanden, terwgl de regeling van den
rechtstoestand der Inlandsche Christenen
in studie is. Een rechterlijk amtenaar ont
werpt een regeling van het privaatrecht
in Menado en bereidt zoodanige regeling
voor ten behoeve van Amboina en Ternate.
We zouden intusschen vreezen onze
lezers te vermoeien, indien wg aldus voort
gingen. Daarom zg thans medegedeeld,
hoe 't gesteld is met de bevordering van
het Christendom in Indië. Ongetwijfeld zal
het huidige Ministerie de hooge belangen
welke op 't spel staan, naar waarde weten
te behartigen, en m alle opzichten billijk
heid en rechtvaardigheid betrachten. Bjj
een Begrooting valt zulks echter niet te
doen, die spreekt alleen over de geldeljjke
aangelegenheden. Welnu, deze blijven be
reids niet onaangeroerd. Verbetering wordt
gebracht in de tractementen der «personen,
«die door genootschappen, vereenigingen
<o f maatschappijen, welke zich de bevorde
ring van het Christendom ten doel stellen,
ter beschikking van de Regeering worden ge-
«steld om te voorzien in de godsdienstige be-
«hoeften van de minder gegoede leden der
«Christelijke gemeenten en van de militairen
«in de garnizoenen». Zoo luidt de toelich
ting - terwgl de vergoeding der kosten van
opleiding wordt uitgebreid tot meerdere
gevallen en de bezoldiging van de leeraren
by de inlandsche christengemeenten wordt
verhoogd.
Dat in Moederland en Koloniën deze
verbetering in de positie der kerkelijke
leeraren door den voorzitter het Haag-
sche Raadslid v. d. K e m p meesmuilend
werd besproken, kunnen wg schouderop
halend voorbjjgaau, om ten slotte nog te
zien, dat de Minister ook gepast weet te
bezuinigen hg stelt n.l. voor, de weinig
bezochte H. B. S. voor meisjes te Batavia
op te heffen, wyl de leerlingen in andere
middelbare inrichtingen uitstekend terecht
kunnen.
Daar voorts op versterking der inkom
sten ter dege wordt gelet, hebben wg alle
Zou zjj in zoo iets ooit kunnen toestemmen P
Zou zjj, om de misdaad van haar vader te
verbergen, dan zelf geen misdaad plegen P
Dcch wannter zj weigerde, dan dreigde ook
aan den anderen kant een misdaadDorgeur
zou het leven of het verstand verliezen.
De ongelukkige
O 1 wanneer er slechts een middel bestond,
om den dreigenden slag af te wenden, zonder
aarzalen zou zjj dat middel hebben toegepast.
Er bestond een middel, één enkel slechts,
zelfmoord 1
Maar hoe wanhopig mevrouw Dorgeur ook
was, tegen zulk een middel kwam haar geweten
in opstand en tevens Dorgeur had haar nog
even li f als in de eerste dagen van zijn huwelijk
zou ook dan zjjn leven verwoest zjjn.
Welk een ellendelmg, die Sorandal, om zich
me.ster te maken van de millioenen van dea
baron d'Amfreville, had hjj zulk een middel
uitgedacht, trouwen met Gisèle, een idiote.
Een onbeschrijfelijke ontzetting greep haar
aan.
In die ontzetting zeide zjj tot zichzslve
Hjj is tot alles in stat.t.
En weer kwam de gedachte aan de be'chnl-
diging van moord, die op hem gerust had, bjj
ha>r op.
Eis beschuldiging was echter valsch en on
gegrond gebleken, hjj had een alibi kunnen
bewjjzan.
Welk een minachtende kalmte had hjj weten
te bewaren, toen hjj zooeven de beschuldiging
op de lippen van mevrouw had gelezen.
De ongelukkige vrouw wist niet meer wat
reden om met de Indische Begrootinpf
ingenomen te zgn en van het beheer van
minister VunAschv. Wyck alle goeds
te verwachten, zelfsal werd hem door
de Indische oud-gasten voorlichting ont
houden.
Amerika.
In den Amerikaanschen staat van New-
i ersey zgn twee wetsontwerpen in bewer-
king tegen ontrouw van gehuwde burgers.
In de eerste wordt met gevangenisstraf
gedreigd de man, die aan een andere
vrouw het hof maakt; in de tweede wordt
den gehuwden mannen voorgeschreven een
band om den arm te dragen, ten einde
de ongehuwde vrouwen te doen weten,
wat voor vleesch zg in de kuip hebben.
Voor de gehuwde mannen voorwaar
geen compliment.
België.
Te Brnssel is de anti-militaristische be-
tooging gehouden, die veertien dagen ge
leden om het slechte weer was uitgesteld.
Ongeveer 3000 menschen namen er aan
deel. De politie had uitgebreide orde
maatregelen genomen. Alles is uiterst kalm
afgeloopen.
00i zeer interessante bijzonder
heid dient vermelding, dat in het plaatsje
Marbier-Maroisone bjj Nivelles gisteren
twaalf paartjes tegeljjk hun gouden brui
loft hebben gevierd. Zoowel koning Leo
pold als de Graaf van Vlaanderen had-
den bljjken van han deelneming in de zeer
bgzondere gebeurtenis gezonden.
Italië.
Het Fransche blad de Matin deelt een
telegram mede uit Rome ontvangen, dat
Z. H. de Paus een slechten nacht door
bracht, ten gevolge van een storing der
werking vau de ingewanden. Z. H. nam wel
eemg voedsel, maar men ig niet gerust.
t bericht van de Matin wordt door
een telegram uit Rome beslist tegenge-
sproken. Z. H. Leo XIII heeft reeds ce-
rul,m.fn1. tfid ,den geregelden loop van zijne
audiënties niet onderbroken. Gisteren noe
ontving hg een honderdtal vreemdelingen,
wien Hij zgn pauselgken zegen gaf.
zjj er van denken moest, Sorandal kwam haar
voor als een levend, vreeseljjk raadsel.
Zty was bang.
Zoo bleef zjj urenlang zitten peinzen met
tranen ia de oogen, het hart vervuld met ver
terenden angit.
Eeiat tegen den avond kwam Dorgeur thui».
Hjj vond haar alleen, zonder lioht, in het
groote ealoD, waar Sorandal haar had verlaten.
Verwonderd vroeg hjj
Hè, wat doet gjj daar, alleen, in den
donker P
Zjj haastte zich antwoord te geven en trachtte
daarbjj wat vastheid in haar stem te leggen.
Ik was in slaap gevallen, terwjjl ik wachtte,
dat de bediende licht zou brengen.
Ondanks haar pogingen voelde zjj dat haar
stem beefde, maar Dorgeur had er niet op gelet
hjj bezat trouwens weinig opmerkingsgave.
Hjj was als altjjd in een opgewekt humeur.
Verduiveld, wat is het koudriep hn-
uit, terwgl hjj zjjn handen naar den haard
uitstak. Zeg eens, ik hoop toch dat wjj spoedig
aan tafel gaan, ik heb honger «1, een wolf.
Waar is Guele Heeft zjj vandaag goed opge
past, het arme kind?
Het halt van mevrouw Dorgeur kromp ineen,
toen zjj hem zoo hoorde spreken, met zjjn goede
gul-vrooljjke stem, toen zjj hem zoo gelukkig
zag, vol vertrouwen, voldaan over het lot, toen
zjj waaraam met hoeveel liefde hjj den naam
Giièle uitsprak.
Wordt vervolgd.)
RIIRIMSCRE
I RUT.
ABONNEMENTSPBIJS.
AGITB STA HOU AGITATE.
PBIJS DEE ADVBBTEWTIBN.
62)
