No. 4946.
Maandag 18 November 1901.
26ste Jaargang.
ïïagBlaè voor cffiooró- on Suió-dColland.
Goedkoope Lectuur.
Sociale verdediging
van het Christendom.
Dit üummer bestaat
uit twee Bladen.
EERSTE BLAD.
tHnQcèofen~
cfflag azijn,
©0 misdaad
B 1 T E iV L A IN D,
BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem.
f 1,10
1,40
2,80
0,03
kasteel Fierretite.
Frankrijk.
Rusland.
Duitschland.
Turkije.
België.
Engeland.
ABONNEMENTSPBIJS.
Per 3 maanden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post
Voor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS.
atTMAlNTJENDlUT.
50 Cents.
71/.
AGITE MA NON AGITATE.
PBTJS DEB ADVEBTENTIEN.
Van 1—6 regels.
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Générale Publicité Etranaère
G. L. DA UBE Sf Co. JOHN., F. JONES Succ. Paris 316i« Faubourg Montmartre
Voor de L zers van ons B'ad stelleD
wjj tjjleljjk beschikbaar het
0en boek van p. m. 200 bladzijden met
geestige kwinkslagen.
Deze premie is af te halen aan ons
Bureau tegen 25 cents en franco per
post bij vooruitbetaling in postzegels tegen
BO cents.
De Administratie.
De veidediging van het Christendom
ligt tegenwoordig hoofdzakelijk op sociaal
terrein. De waarheid dezer stelling blijkt
'oornameljjk, wanneer men de oorzaken
*an de godsdienstige onverschill gheid in
de breede lagen der menschheid, vooral
Tan den arbeidersstand, nagaat. Deze on-
'erschilligheid in het godsdienstige is door
de sociaal-democratie naar best vermogen
bevorderd, ja bjj velen tot godsdienst-
vijandschap gebracht geworden en hierbij
bomt aan de sociaal-democratie te hulp
een omstandigheid, waaraan niet dikwijls
genoeg herinnerd kan worden.
Toen het socialisme den arbeidersstand
Voljjyerig begon te bewerken, heeft men
aauvankeljjk van christelijke zjjde groo-
lendeels tengevolge van de ongunstige,
berkeljjk - politieke tijdsomstandigheden
die de oplettendheid in beslag namen
verzuimd, met denzelfden jj ver christelijke
afbeiders-organisatiëa tot verbetering van
den maatschappelijke toestand der ar
beiders in het leven te roepen en te be
vorderen. En ook tegenwoordig, nu dit
a&ders geworden is, nu de christelijke or
ganisatie der arbeiders bezig is een ver
blijdende vlucht te nemen, geschiedt er
belaas! op vele plaatsen onder dit op-
zicht nog bjjna niets. Hierop hebben de
eociaal-democratische aanvoerders steeds
voortdurend gewezen. «Wat baat u
FEUILLETON
van het
85) Vervolg
Ja, Brtwoordde Olivier, teiwjjl lijj het
jjoofd ophief. Wjj znllen heengaan, want ik heb
"'er op hit oogenblik toeh niets mesr te doen,
"""sr ik «I terugkeersn.
Hjj hief dreigend de vuist op tegen het
k»steel.
J"cqnes nam hem mee.
Een oogenblik later waren zjj weer bniten
•t hek, op den duisteren weg, alleen.
Thans, begon Olivier, moet ge mjj zeggen,
&arom ge mij belet hebt dien ellendeling bij
06 keel tr grjjpen.
Gij soudt daarmee een groote dwaasheid
"öbban begaan, antwoordde Jacques, tarwjjl
de schouders ophaalde.
Zeg mij thans op uw beurt eens, hoe het
kwam, dat gjj met Gi è'e in het park wanrt.
lu koite wrorden vertilde Olivier san zjjn
broeder alle bijzonderheden van zjjn ontmoe-
ting met |,ej gjmpele meisje.
Arm kind, seide Jacques met een sucht,
n* ZÜ wilde vluchten
^a» als bjj instinct vluchtte zij den hate-
alzoo het Christendom ter verbetering van
de maatschappelijke toestanden zeggen
zjj tot de arbeiders; en verder: «Zijn er
niet zelfs onder degenen, die zich goede
christenen nosmen, liedeD, die uw maat
schappelijke organisatie, zelfs een christe
lijke wsrklieden-vereeniging, raet schele
oogen beschouwen, en in weerwil van de
christelijke naastenliefde niets voor zulke
strevingen over hebben «Noemen zich
niet zulke arbeiders goede christenen, die
zich volstrekt niet druk maken om recht
matige eischen van beter loonen, korteren
arbeidstgd, betere toestanden?» Ziet,
zulke redeneeringen maken indruk. Ten
gevolge van dergelijke agitatie, hebben
op vele plaatsen de arbeiders zich tot de
sociaal-democratie begeven en een bittere
vijandschap tegen den godsdienst inge
zogen.
Herbaaldeljjk hebben in dezen zin sociaal
democratische aanvoerders verklaard«Wjj
bestrgden niet het Christendom om wille
van zjja geloofsleeringen, deze zjjn ons
onverschillig. Maar wij bestrgden overal
de vertegenwoordigers van het Christen
dom, de geeateljjken zoowel als de leeken,
waar dezen het met den arbeiders vjjan-
dig gezinde regeeringen en met de be-
zittenden honden, en onder beroep op de
leer en op de geboden van het Christen
dom de strevingen van de arbeiders, om
hun toestand te verbeteren, bestrgden of
verhinderen.»
In dit kunstvaardig opgewekt wantrou
wen tegen het Christendom ligt wel voor
namelijk de reden, waarom het meeren-
deel van de sociaal-democratische arbei
ders aan het Christendom den rug toege
keerd heeft eu het Christendom nu voor
taan vijandig bejegent. Zjj gelooven in
het Christendom en in zjjn vertegenwoor
digers een vjjand van de verbetering
hunner toestanden te hebben. Zjj bekom
meren er zich derhalve weinig om, of de
leeringen van het ongeloof op degeljjke
gronden rusten. Niet daarom zga de mtes-
ten onder hen van de Kerk vervreemd
geworden. Het maakt derhalve ook meestal
weinig indruk op hen, wanneer men hen
wil onderrichten, dat er toch krachtige
bewjjzen voor het bestaan Gods, voor
het bestaan eener ousterfeljjke ziel enz.
zjjn. Zjj zien in het Christendom den
vjjand, die hen in nood, ellende en ver
drukking terughouden wil, of ten minste
zonder hulp laat. Daarom komen ook
zoovelen van de soc'aal-democratie tot
het Christendom terug, wanneer degenen,
die zich christeljjk noemen, het Christen
dom ook in zooverre practisch beoefenen,
als zg in arbeiders-vereenigingen krach
tig voor de belangen van de werklieden
optreden.
Daarmede is ook de weg gewezen, hoe
de christelijke arbeiders teruggehouden
kunnen worden van geloofsafval en hoe
degenen, die reeds van het Christendom
zjjn vervreemd, teruggewonnen kunnen
worden voor het Christendom. Er moet
door sociaal werken het openljik bewijs
geleverd wordeD, dat de christelijke gods
dienst, in h t bijzonder de Katholieke
Kerk, niet alleen alle rechtmatige eischen
der ai beiders zonder menschenvrees met
woorden erkent, maar ook overal de hand
uitstrekt om deze eischen te verwezen-
ljjken. Wij moeten optreden voor de uit
voering en verdere ontwikkeling van de
wetten, die de werklieden beschermen, als
ook voor de uitbreiding van de werklie-
den-vereeniging. Wanneer wjj daarvoor
elkaar onderrichten, ons bejjveren, en dan
dienovereenkomstig handelen, kunnen wjj
veidedigers van het Christendom, ware
«missionarissen» voor de arbeiders worden.
lijken msD, dien men haar tot echtgenoot wil
opdringen, zij wierp zich in mjjn armen en
tmeekte mjj haar te verdedigen, haar te red
den. O! Jicqnea, wat tiais ta doan P En gjj,
hebt ge mevrouw Dorgeur gesproken P
Ja.
Welnu
Jacques boog het hoofd en bleef het ant
woord Bchuldig.
't Is goed, hernam Olivier, laat ons
gaan.
Waarheen
Regelrecht naar den maira van Fi ■rrefit
parblen, om hem te verbieden het huwe ijk te
voltrekken. O 1 ik weet wel dat hjj een? buis-
vriend van de Dorgeui's is, dat hjj dikwjjls
op het kas'eel te dineeren wordt gevraagd, dat
hjj dien Sorandal niets durft weigeren, maar
dat is mjj totaal onverschillig. Ik zal dien
mijnbeer Lordonneau eens ondsr het oog bren
gen dat een huweljjk zooals dit bjj de wet
verboden is en dat hij, door het te voltrekken
een zware verantwoordelijkheid op zieh zou
nemen en dan zal hjj zich wel tweemaal be
denken esr hjj er toe overgaat. Dit is a'les
wst njj op het oogenblik kunnen doen. Komt
ge P
Jecques antwoo-dde niet en bleef onbeweeg
lijk sttan.
Wat nu P tiip Olivi r uit op een toon van
droevige verwondering, weigert ge mjj te ve-
gtz lien, Jacques, laat ge er mjj alleen voor
staan P
Olivier, mjjn beste Olivier, antwoordde
e scheepsdokter op overtuigenden toon, ik
In de woelige Republiek, waar op dit
oogenblik alles op haren en snaren wordt
gezet om de mjjuwerkers tot een alge-
meene werkstaking over te halen, heelt
de Regeering naar de bedreigde punten
troepen heen gezonden, waardoor zg hoopt
een algemeen oproer in de mjjadistricten
te kunnen bezweren.
Alles raakt in de democratische Repu
bliek op losse schroeven, zelfs de huis
bedienden te Par jjs hebben een oproerige
beweging op touw gezet, om zich los
te maken van de verhunr-bureaux, die
jaarljjks 2,162,000 francs verdienen met
het bezorgen van betrekkingen. Het voor
nemen bestaat een gebouw te stichten,
«Cerele des gens de msison» genaamd,
«waar got de meesters goede be.iienden
zullen kunnen vinden» Het nieuwe ge
bouw zal comfortabel ingericht worden,
De manneljjke bedienden krjjgen er een
biljart-, een rood- en een kaartzaal, de
vrouwelijke een conversatiezaal!
Te Montbiison is het doodvonnis
voltrokken op den moordenaar L e j o u r
d e in September zjjn 79 jarigen oom op
aanraden eener vrouw heeft vermoord.
De moordenaar had zjjn slachtoffer niet
minder dan met 27 messteken van kant
gemaakt.
Berouwvol besteeg Lejour het scha
vot en eenige minuten luter rolde zjjn
boofd van den romp. Uit de menigte stegen
eenige «bravo's» op.
De oogst in Rusland geeft geen big -
moedige vooruitzichten. Herhaaldeljjk zjjn
door de Russische overheid verklaringen
afgelegd als ware het met den oogst voor
varioek u dringend dit pLn op te geven.
Wat?
Ja.
Ge zoudt willen, dut ik Girè'a het slacht
offer van dien man liet worden? Ge zoudt
willen dat ik niets deed, dat ik met de armen
over elkaar zou bljjven s's&n en het plagen
van een misdaad kalm aanzag.
Het moet.
Och kom, onmogelijk. Ik bemia haar,
verstiat ge, ik bemin haar! Hoe ik z-oeven,
toen ik hear ia de armen hield, toen zjj z:ch
aan mjjn borst vljjde en mjjn bescherming in
riep, den moed heb gevonden om weerstand
ta bi den aan de verzoeking baar op te nemen
en met haar te vluchten, zoover als mjjn beenen
mjj konden dragen, dat weet ik zelf niet.
Jacqees vorder niet iets van mjj, wat mjjae
krachten te boven gast. Haar aan een ander
overlaten, nooit, zjj moet de mjjne zjjn. Ik
bemin haar.
Olivier bad in zjjn opgewondenheid eer ge
schreeuwd dan gesproken.
Jacques zuchtte alleen en zweeg.
De jongrte broeder, die een paar Bchreden
was voortgeloopen, keerde terug en greep zjjn
hand.
Kom, broer, zeide hjj, verberg mjjti ts.
Gjj hebt zooaven mevrouw Dorgeur gespro
ken P
J.;
ög bebt haar geneed o I ik weet et
zoo z ker alsof ik er t jj geweest was gy
hebt baar gezegd, dat het voorgenomen huwe-
ljjk van Gitèla met Sorandal een misdaad is
1901 en met den toestand der Russische
boeren «al boter tot den boom.» De Times'
correspondent merkt evenwel op, dat de
oogst voor 1901 veel minder heeft opge
leverd, dan het gemiddelde der vijf vorige
jaren, niettegenstaande de wonderbaar-
ljjk vruchtbare bevolkiug van welhaast
100,009,000 zielen grootendeels afhan
kelijk van wat de grond opbrengt in
luttele jaren met ruim 10 pCf. is ver
meerderd.
De Russische boer krijgt gemiddeld 25
pCfc. minder van zjjn arbeid dan enkele
jaren geleden, en de sehrjjver voorspelt,
dat de toestand der moejiks over een zeer
groot deel van Rusland dezen winter nog
treuriger zal zijn dan gedurende den winter
van 1899 en 1900.
De Reichsanzeiger maakt de door den
Bondsraad aangenomen veranderingen in
het toltarief-ontwerp bekend. De grond
beginselen en de bepalingen van het oor-
spronkel jjke tarief worden behouden; slechts
eenige punten zjjn veranderd.
Tot opvolger van graaf H a t z f e 1 d
als ambassadeur vau het Duitsche Rjjk
te Londen, is graaf Metternich, ge
zant te Hamburg, benoemd.
De beweging tegen Eogeland neemt
in Duitschland met de a dag toe. Men
maakt er den Rjjkskanselier graaf V o n
B 1 o w een verwjjt van dat hij den
Engelschen minister Chamberlain
niet duideljjk op de vingers heeft getikt
toen hjj Eugelsud's oorlogsmanieien in
Zuid-Atrika vergeleek met wat o. a. de
Duitschers in 1870 in Frankrijk hadden
gedaan. Als graaf B 1 o w in de Nord-
deutsche dadelijk Chamberlain's uit
lating als ongepast had gewraakt, zou
de beweging iu Duitschland tegen Cham
berlain de grond onder de voeten zjjn
weggegraven. Heethoofden die zich dan
nog dik hadden gemaakt, zou men den
mond hebben kunnen stoppen met den
wenk dat alles wat noodig was, al ge
beurd was. Er was dan geen diplomatieke
wisseling van nota's noodig geweest, de
ambtelijke kringea in Engeland hadden hun
terechtwgzing beet gehad en Duitschland
kon gerust geweest zjjn. Het heengaan
van graat H a t z f e 1 d, Duitsch gezant te
Londen en zjjn vervanging door een an
der, schjjntnist geheel vreemd te zjjn aan
deze zaak, nu men Duitschland verwjjt,
dat het prjjs stelt op de Eogelsche ka
nonnen waar de mogeljjkhe'd niet is uit
gesloten ze wel eens te gebruiken zouden
zjjn tegen de machtsmiddelen van Rusland
ot Fraukrijk. De Duitsche Regeering zou
liever de beleedigiüg van Chamber
lain verkropt hebben, dan er tegen in
verzet te komen. In den Rijksdag zal
VonBülow er wel iets over te hoo-
ren krjjgm.
Een buitengewoon Turksch gezantschap
zal op bevel van den Sultan via Odessa
naar St. Petersburg vertrekken, om den
Czaar te bezoeken. De intiemste vrienden
Ja.
En wat heeft z'j geantwoord?
Ia hasr naam verzoek ik n, niets te doen
om het hnweljjk te belatten.
Jacques. Dus zjj wanecht z;ch zulk een
schoonzoon, zjj zal haar dochter willens en
wetens ten off r brengen. Welk een moeder.
Veroordeel haar ni3t, Olivier, zjj is eer
te beklagen dat te laken.
Ik heb mjj dan vergist. Ja, ja, dat dacht
ik wal, ik kon het ook Diet gelooven. Das
wordt zjj gedwougen
Vraag er mjj niet naar, re'de Jacques
met halfgesmoorde stem, terwjjl hjj snel met
de hand een afwerend gebaar maakte.
Waarom niet?
Omdat ik u toch niet zou kannen ant
woorden. Ik hab mjjn woord van eer gege-
V6D.
Ea gij denkt dat ik mjj daarmee zal
tevreden stellen Er beslaat dus een geheim P
Ja.
Welnu, deokt gjj dat ik dat geheim niet
evengoed weet te bewaren als gjj P Heb ik dan
geen recht het te kennen P Gjj eitcht van mjj
dat ik afstand doen zal van mjjn levensgeluk.
Gjj eischt nog meer v;n mjj. Gjj wilt dat ik
door mjjn stilzwjjgen medeplichtig zal worden
aan een misdaad en gjj hadt er op gerakend
dat ik niet eens de redeDen zon willen kenner,
'die mg tot zalk te> handeling noodz ikeo
Komaan, JeicqueB, ia mjjn karakter dan nnde'B
dan bet uwe? S elt gg geen vertrouwen in mg?
Zal het geheim, dat man u heeft toever rouwd
ook niet in mjjn hart opgesloten kunnen bljjven?
van sultan Abdul-Hamid staan aan
het hoofd van het gezantschap.
Om met Oostenrgk-HoDgarge goede
vrienden te blgven, zal de Porte|een be
langrijke schadevergoeding betalen aan
den Oostenrijker die door Albaneesche
roovers werd gevangen genomen. Boven
dien zullen in Albanië twee katholieke
kerken worden gebouwd en de katholieken
te Uskul krijgen eene school. De Porte
zal nog verschillende vergoedingen betalen
tot een bedrag van 90.000 franks aan
Oo8tenrijksche onderdanen die in 1895
en 1896 tjjdena de onlusten in Armenië
schade^geleden hebben.
De Belgische onderdanen die weder
rechtelijk door de Engelschen uit Zuid-
Afrika ziju gezet, zullen een schadever
goeding ontvangen van 100.000 franks.
Het Engelsch Gouvernement heeft dat
bedrag toegestaan.
Spanje.
De kerk vervolgers in Spanje hebben bg
hun goddeloos werk om de kloosterorden
te vervolgen het niet zoo gemakkeljjk als
in Frankrjjk. De Spaansche Bisschoppen
treden flink in het strgdperk, zóó zelfs,
dat de Bisschop van Ovido den Minister
van Binnenlandsehe Zaken in den Spaan-
schen S maat op den man af verweet, dat
hij een godloochenaar is.
«Gij znlt ons niet als vaderlandsloozen
verklaren, zei de Bisschop van Valencia.
Alie Bisschoppen hebban hun vaderland
lief.»
De Bisschop van Fortosa trad op voor
de Congregaties en zeida: «Jeans Chris
tus heeft den Apostelen opgedragen het
Evangelie te verkondigen zonder daartoe
aan Keizers ea Koningen verlof te vragen.
Een Christen Mogeadheid moet dan ook
niet willen, dat de verkondigers van dat
Evangelie eerst moeten vragen, of zg wel
op haar grondgebied mogen vertoeven.
Ook de Aartsbisschop van Sevilla hield
een rede tot handhaving van het bestaande
Concordaat.
Op dit alles antwoordde de Minister
president, d?t het Concordaat vol ana
chronismen was en dus eene onmiddellijke
herziening zich opdrong.
Als de Prinsen der Kerk nu V03t bg
stuk houden, en daaraan valt niet te
twijfelen in den strgd tegen de kerkver-
volgers, dan zal hatSpa*nsehe Ministerie
zgn zin er niet door krjjgen.
Koning Edward heeft, om zjjn kro
ning zoo luisterrijk mogelgk te doen zgn,
de Europeesche vorsten uitgenoodigd naar
Londen te komen. Koninkl jke familie
uit Denemarken heeft de uitnoodiging al
aanvaard. Koning Christiaanzal on
danks zgn hoogen leeltgd, drie en tach
tig jaren, nog naar Engeland gaao.
Ook de Koning en Koningin van Grie
kenland hebben het aanbod aangenomen.
De keizerin-douairière van Rusland, zus*
Spreek, Jacques, of beschouwt ge mjj niet als
ean man van eer P
Na cog een oogenblik van aarieling, van
st'jjd met zichselren, antwoordde Jacques:
Luister dan. O 1 ik had mjj voorgenomen
te swjjgen, niet omdat ik n wantrouw, dat weet
ge wel, maar omJat het geheim mjj niet toe
behoort. Ik zie echtar, dat het onmogeljjk is,
maar alvorens ik het u maedaal, moet gi mjj
z varen, er aan niamand iats van te zullen «eg
gen, het voor nzalf te houden. Het is een ge
heim waar een menschenleven van afhangt.
Ik zweer u plechtig, dat ik het zal eer
biedigen.
Welnu, jj, Sorandal heeft mevrouw Dor-
gear in zjja macht. Hat toeval heeft hem de
bewjjzen verschaft van een misdaad, niet door
haar bedraven maar door haar vadereen mis
daad, die zjj Lter eerst verbomen heeft en dis
zjj voor mjjoheer Dorgeur verborg.
Ja, ik weet wel dat Sorandal een
schurk is.
Hjj is een ellendeling, die voor niets
terugdeinst.
Waarin bestond dia misdaad, waaraan
de vader van mevrouw Dorgeur zich heeft
sohnldig gemaakt?
- Dat weet ik niet, zjj heeft het mjj niet
gezegd en ge begrjjpt wel dat i k er haar niet
naar vragen kon, Sornoila! boeit bii ytio, die
deze miadaa l bewijzen. Hoe ze h m in Randen
mijn gekomenweet ik ook niet, maar dat doet
er ook niet toe.
Voor H vervolg sie men
Tweede Blad)
