No. 4980. Maandag 30 December 1901. 26ste Jaargang. HDagBlaè voor effiooró- en Stuiö-óCollanè. Vrijzinnig-democraten, I' I T K jN L a iT ©e misóaaó Amerika. Spanje. Frankrijk. België. Duitscliland. Engeland. mm ABONNEMENTSPRIJS. Per 3 maanden voor Haarlemï'12 Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post Voor het buitenland Afzonderlijke nummers Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen. 1,40 2,80 0,03 Redacteu r-U i t g e v e r, W. KÜPPERS. BUREAU: St. Jansstraat. Haarlem. JirMAlNUEND PRTJS DER ADVERTENTIBN. Van 1—6 regels. 50 Cents. Elke regel meer 71/» Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. AGITE MA NON AGITATE. Hoofdagenten voor het Buitenland: Compagnie Générale Publicité Etrangère G. L. DAD BE Sf Co. JOHN., F. JONES Succ. Paris bis Faubourg Montmartre- Vrijzinnig-democraten noemen zich libe llen, radicalen en anderen die een Bond hebben gesticht om hun nieuwe denkbeel den bjj het volk ingang te doen vinden. Nu, een beetje rood op de graat zjjn ban er, om zich aan te sluiten bp den Vrjjzinnig.democratischen Bond, best mee door. 't Is den voorgangers eenvoudig te doen een soldaatje meer te hebben in hun leger. Een ieder die een weinig aan poli tiek doet,weet,dat er een werkeljjke gemeen- ®chap of parentatie bestaat tnsschen libe lalen en socialisten, al vindt het liberalisme een product als 't socialisme foei-leelpk, ten minste om 't als kind aan te nemen. Het kind wederkeerig is met dien vader °ok niet gediend. Wat doen nu de Vrijzinnig-democraten Heel slim bewegen zjj zichtusschen die twee door. Of liever, ze steken aan beiden zoo de hand toe om ze straks weer van zich te stooten. Want de Vrpzinnig democratische Bond (aldus het program) licht zich tegen de sociaal-democraten. Wel ziet hij in het oigendoaisrecht, evengoed als in elk ander recht slechts een menschelijke instelling 'oor menschel jjke belangen: hp rekent de Wetgevende macht bevoegd de grenzen *an dit recht te wjjzigen naar wisselende behoeften en acht belangrpke wijziging dier grenzen een behoefte van onzen tjjd. Doch zjjn overtuiging is, dat de belangen der maatschappp door de opheffing van het persoonlpk eigendomsrecht op de pro ductiemiddelen niet gebaat, veeleer ernstig Qtschaad zou worden De Bond erkent het bestaan van den hlassentpd in dezen zin, dat in onze tegen woordige samenleving strjjd over de voor- Waarden van den arbeid tusschen de werk lieden met niets dan hun arbeidskracht ®u de werkgevers met hun kapitaal, on- lermjjdeljjk is. Bp oordeelt het in hooge mate wensche- Iflk, dat de werklieden door vrpwillige Aaneensluiting en deugdelpke organisatie dien strpd zoo krachtig en zoo waardig ttogelpk voeren. Doch de Bond ontkent dat belaDgens- «trjjd de eenige drpikracht voor maatschap- pelpke vooruitgang is en mag zpn. (Waar- °m geen hooger motief uitgedrukt?) en acht den Staat geroepen om, met de mid delen welke dezen ten dienste staan den 8^rpd te temperen en vau noodelooze scherpte te ontdoen. De Vrpzinnig-demccratische Bond richt Aich ook tegen het liberalisme en zegt de Staat moet z'ch niet inmengen in de FEUILLETON. economische verhoudingen tnsschen de burgers onderling, bp moet de ontwikke ling er van overlaten aan de onbelem merde werking van de maatschappelijke krachten. Toch zijn er vele liberalen, die dat niet in praktpk brengen en daarom bp ons te landen zollen komen. Kort en goedin de gegeven omstan digheden is voor den VrpzinniK-democra- tischen Bond op sociaal gebied hoofdzaak verbetering van den toestand der misdeel- den en verheffing van den arbeid. Dit laatste tengevolge bevat het werk program veel goeds. Natuurlpk verdrukten helpen is altjjd goed en wanneer er geen middelen gebruikt worden, die God of Kerk verbieden, zal in 't algemeen genomen geen geloovige ze afkeuren. Deze vlag dekt heel wat lading. Wat ernstig tsgeo de Yrpzinnig-de- mocraten pleit, is, dat God niet in hun programma wordt geduld. Hp wordt er uit geworpen men schjjnt Hem niet noodig te hebben. Man en vrouw staan volgens den Bond gelijk, Kerk en Staat moeten geheel ge scheiden zpn. De Yrpzinnig-democratische Bond streeft naar ontwikkeling van onzen con- stit utioneel-parlemen tairen regeeringsvorm in democratischen zin en te dien einde naar algemeen kiesrecht voor de vertegenwoor digende lichamen en naar gelijkstelling ook wat de verkiesbaarheid betreft tot lid dier lichamen, van mannen en vrouwen. Dus vandaag ol morgen kunnen we dan hooren «Mama moet naar de Tweede Ka mer. Moeder heeft van avond gemeente raad enz.» God uit de maatschappp dus,Hp,dieonsin 't Paradijs reeds heett geleerd, dat de vrouw zal staan onder denman, niet Daast hem, zjj heelt den man te gehoorzamen, niet naast hem te heerschen. Dan de volledige scheiding van Kerk en Staat. Losmaken van de geldeljjke ban den tusschen Staat en Kerkgenootschap- Den wil de Vrpzinnig-democratiscbe Bond wat nog vereenigd is. Alle macht komt van God, hoe wil dan de wereld- Ijjke macht, Hem en zpne Kerk buiten bereik doen blpven zoo goed als de roetsch in al zpn daden zpn bovennatuurlijk doel heefc voor oogen te houden, zoo goed heeft de maatschappp, dat doel niet te negeeren, maar er rekening mede te hou den in alles I Bp de Vrjjzinmg-democraten is Gods dienst een privaatzaak, niets anders dan jjdele bombast en boerenbedrog. Wjj eer biedigen,zeggen z°,elke godsdienstige over tuiging. Katholieken, Protestanten, Joden, ja Muzelmannen en Boudhisten, zpn bp ons welkom wjj allen strpden alleen voor de verheffingen de welvaart van het volk. Doch hebben zp eenmaal de heeren, burgers, omstanders, boeren en buitenlui door veel geschetter en geraas, de tent binnengeloodst, ja, dan komt de aap wel eens in zpne afschuwelijke naaktheid voor den dag dan zpn er nog wel vao die enfants terribles, die rechtzinnig zeggen, wat de partjj eigenlpk wil. De Vrijzinnig-democratische partjj toont zich socialistisch, maar in wat fjjnere vor men dan het arme proletariaat in de roode kermistent. De godsdienst wordt bp de vrpzinnig- democralen de deur gewezea, dewjjl de partp wezens b ffioeft, die zich zei ven diets maken, dat zp iets zjjn, doch allen dienen om, zonder zelfstandigheid, de lage be ginselen te huldigen. Iu de school der vrijzin nig democraten wordende seholierengeschikt gemaakt om als wezenlooze werktuigen behandeld te worden, immers, waar zich de geest niet tot God verheft, is een knecht schap in aantocht. De mensch wien men zpn God ontnomen heelt, verliest langzamerhand zpn veerkracht, zelfstandigheid en bewust zijn van eigenwaarde, hp zal ten slotte blindelings elk bevel gehoorzamen, dat een dwingeland hem gelieve te geven. Het z. g. neutraal Btandpunt, dat de leiders der vrpzinnig-demccratische partp innemen, heeft met alle godsdienstlooze par tpen gemeenafkeer van den godsdienst. Zp begrjjpen nüt, dat zp het kompas over boord werpen waarmede de koers van het schip geregeld moet wordeD, wil het niet op de tallooze klippen stranden. Te New-York weigerde Woensdag de rem te werken van de electrische Lam, die daardoor in duizelingwekkende vaart van een helling reed aan een draai ont spoorde de wagen en werd letterlijk /er- brjjzeld. Zes reizigers bleven op slag dood en tien anderen werden gekwetst. De New-York Herald verneemt uit een bericht van Buenos-Aires, dat daar een telegram uit Santiago is ontvangen, waarin gezegd wordt, dat de Argent,jjn- sche gezant Por te la ontdekte, dat één woord in het protocol door J a n e z, den Chileenschen Minister van Buiteniandsche Zaken, veranderd was en dat P o r t e 1 a het protocol teekende in de veronderstel ling, dat het overeenstemde met het ont- w rp, dat door de beide Regeeringen was van het kasteel Pierreflte. 122; Vtrvolg en Slot) Dood, itamelde Dominique op wtnhopt- 8en toon, dood. Ik heb hem niet knnnen ver dedigen, ik heb hen» niet kunnen redden. Neen, seide J».cques, na met den reohter **11 instructie een veilbeteekeDden blik gewit- *®ld te hebben, inner gjj kunt hem wreken. Hera wreken? Ja. Hoe dan Gjj kent den moordenaar, gjj hebt hem gezien Of ik hem gezien heb 1 riep Dominique ""et een uitdrukking van haat. Zjjn naam? Zjjn naam? Weet gjj dien nog niet? Neen. 'is Wel, het ia de neef van mjjnheer den baron, 8orandal 1 Ha, ik wist het wel? nep Jacques zege- n—CMjjn hemel, ik heb het ook altjjd ge dacht, zeide de toioman, die zich de verkla ringen van het kleine diemtmeiije herinnerde. Groote God, stamelde dektar Mouguyun vol ontzetting. Dominique had zieh ia zgn stoel opgeheven en herhaalde Sorandall Flick glimhehte tevreden en fluisterde den reohter van instructie toe s Eindelijk hebben wjj onzen vogel dan gevangen. Hjj wendde zieh vervolgens tot den tuinman en vroeg: Is Sorandal op het kaa'eel? Je, mjjnheer, antwoordde deze, ik heb hem rien binnenkomen. Dokter, vroeg de rechter van instructie san Jacques, zau Dominique thans naar hei kasteel gebracht kunnen worden opdat wjj hem met den moordenaar knnnen conf.-onteerjo. Jacques schudde ontkennend het hoofd en antwoordde Volstrekt niet, daar verzet ik mjj met nadruk tegen. De oude jaan moet dadeijjk te bed gebracht worden, maar orer een paar we ken hoop ik, dat hij zjjn krachten voldoende teruggekregen zal hebben om een verhoor ta kunnen ondergaan. Gjj hebt evenwel nu zjjn verklaring gehoord en ik geloof dat dit voor het oogenblik voldoende tal zijn. Zeker, hernam de rechter van instructie, wjj «uilen hem terstond in hechtenis nemen. Ja, riep iFJick ongeduldig oit, laten we ons baaster, de «churk moest eens loot ruikeD, en ons op het laatita oogenblik nog ontsnap- PSHjj snelde vooruit naar het kasteel gevolgd door den reohter van instructie, den gritfiar en beide geneesheeren. De reohter van instructie beval den bedien de bem bjj den bewoner van het kasteel aan te dienen. Een oogenblik later (tonden de heeren in het salon en de rechter van iustructie zeide tegen Dorgeur: Mijnheer, vergeef ons dat wjj u komen storen, maar mjjn plicht zend mjj hierheen Zooeven hebben wjj't onweerlegbaar bewjjs gekre gen, dat den moord op den baron D'AmfreviPe, uw bloedverwant, heelt gepleegd en komen wjj hier om den schuldige gevangen te nemen. Hier, mjjnheer «roeg Dorgeur verschrikt. Js, mijnheer, want de schuldige beviidt zich in d z k-mer. Vervolgens wondde hjj zich tot Sorandal en ging voort; Henri Sorandal, reeds eenmaal zjjt gjj en hechtenis geweest ds verdicht van den moord op het kasteel Pier tfi.e. Hat is u gelukt door een lis», die nog nader onderzocht moet wor den, een valseh alibi aan te voeren, en te be- wjjzen. Zooeven hebben wjj echter de zekerheid verkregen dat gjj, en niemaud anders, de moor denaar zjjt. Henri Sorandal, in naam der wet neem ik u gevangen. Terwjjl de rechter van instructie sprak, was Fiiok op Sorandal toegetreden en (hans legde üy de hand op eg» eohonder. Sorandal keek den inspecteur ran politie aan en riep eensklaps Tonyl Eliek maakte een spottende buiging en sprak opgemaakt. Por tela vraagt nu wjj ei- ging van dat woord en verklaart dat, in dien Chili niet toestemt, hij Santiago zal verlaten en alles wat bereikt is zal te niet doen. In het noorden van het land is het zee* koud. Te Burgos daalde de thermometer tot 14 graden onder nul. Het verkeer per spoor is tengevolge van de sneeuw be lemmerd. Verscheidene tieiuen zgn ont spoord. Een aantal Kamerleden hebben een wetsontwerp ingediend, waarbjj wordt voor gesteld de Kamerleden een jaargeld te geven. Zij verlangen tevens het Kamer lidmaatschap onvereenigbaar te verklaren met elk ander bezoldigd staatsambt. Zondag-nacht is op den spoorweg tus schen Beaulieu en Eze het Ijjk gevonden van mejuffrouw GertrudeHirsbrun- n e r, oud 20 jaren en geboren in Zwitser land. Het slachtoffer had plaats genomen in een 2e klasse coupé, waarin zjj ver moord is geworden na eerst bestolen te zjjn geweest. Te Parjjs is een nieuw blad versche nen getiteld: Paris-Pretoria. Het zal ge ïllustreerd worden uitgegeven. Barones Edmond de Roth schild heeft een som van zes honderd duizend gulden beschikbaar gesteld voor een ziekenhuis voor Israëlietische teriog- ljjders in den Taunus. Iu de Fransche Kamer hebben de heeren Charles Bernard, afgevaar digde der Gironde en Allemanne, socialistisch afgevaardigde der Seine, ge vochten, zoodet ze over den vloer rolden. De socialist moest zich onder geneeskun dige behandeling stellen. Zgn duim was verstuikt. Bjj het behandelen der Staatsbegrooting kwam bjj hoofdstuk toelage over de politie ter sprake de zedelooze prenten en bladen dte zelfs in de scholen worden uitgedeeld. De minister W a 1 d e c k-R o n s s e a u beloofde, dat de Regeering strenge maat regelen zal nemen om de schandelijke exploitatie van politieke spotprenten tegen te gaan. Donderdag-middag is te Pargg in het Theater de la Gaieté een mat'née ten voordeele van de vrouwen en kinderen »n de concentratiekampen gegeven. De zaal was stampvol; het vetschjjnen van jonkhr. Sandberg, aide de camp van generaal Botha, had plaats onder de kreten «Leve de Boeren L jve Trans vaal De heer Sandberg droeg de Boe- renuuiform met hoed en bandelier. Zgn conférence over de verschrikkingen van den oorlog werd beloond met een levendig applaus. Er heerscht verschil van meening over de ter dood veroordeeling vanB r i i e, wegens het vermoorden van zgn kinderen. Van verscheidene kanten is de leider van het proces vooringenomenheid of partijdig heid verweten. De Ligne de la defense Om u te dienen, mjjahaer. Aks, het doet mjj genoegen dat mjjnheer mjj nog herkent al heb ik mjjn rosiige haren weer zorgvuldig in een doos geborgen, Ellendeling 1 Tu, ki tu, geen groote woorden, dat helpt nu toch niet» meer. Ge dacht dat de justitie zich io het geheel niet meer om u oekommerde en in'unchen giDg er geen atconde van dee d»g of den nacht voorbjj, of de politie hield het oog op u. Toch moet ik u mjjn compliment maken, ge zjjt een handige schelm en zonder de hulp van die twee heeren hjj wees op de breeders Fcomentelsoudt gjj mjj nog als een aal door da vingers zjj gigtalao. Sorandal keerde vol minachting Flick den rug toe en wendde sich tot den rechter. Mjjnheer, ik protesteer tagen mjjn ge vangenneming, Dat zal u weinig baten, de bewjjten van uw schuld zjjn aanwezig. E i welke bewijsan zjjn dat, als ik vra gen mag? De intendant Dominique, die door den moordenaar verwoud werd, heeft zoaeven in mjjne tegenwoordigheid en met d ze heeren en den tninman tot getutgeo, de verklaring afge- legt, dat gij de moordenaar zjjt. Sorandal laohta «pottend. Iedereen weet dat Oomioiquo krankzinnig j i», zijn verklaring im dus van onwaarde. Zoader hem te antwoorden wendde de reoh- ter zich tot Jacquei kan u het woord, dokter. Jacques zeide j individnelle wil tusschenbaide komen, in dien het Hoi van cassatie het vonnis hand haaft. De stichter dezer Ligne, de a ivocaat O o u 1 o n,moet gezegd hebben, datB r ir e zon veroordeeld zgn, «zonder formeel be- wgs.» De Raad der gemeente Spa heeft be sloten een belasting van 300,000 franks te heffen op de speelbanken der stad. De minderheid verlangde éen mtllioen, opdat de gemeente tot de volledige opheffing van de hasardspelen op 31 October 1903, r.og 2 millioen er uit zon kannen slaan. Ook de burgemeester verklaarde zich hier voor, wanneer de gemeente niet nog tot 1904 door een contract gebonden was aan den hnidigen pachter Dhainant. De commissie nit den Senaat te Spa heeft een schadeloosstelling van 2 millioen beloofd, indien de speelbank onmiddellgk zou worden opgeheven. In de gemeente raadszitting werd dit bedrag «belacbelgk» genoemd, daar de interest ervan nauwe- ljjks voldoende zou zgn om het orkest in het badseizoen te betaleD. Op grond der ondervinding hoopt men in speelkringen, dat ook het nieuwe verbod der hasard spelen nog wel te ontduiken zal zgn. De Leipziger Neuesttn Nachnchten be vat een brief van den heerSt eg n,president van den Oranje-Vrgstaat aan een parti culier, geschreven eenige weken geleden. De president slaat er een hoopvollen toon in aan. De toestand is ODgemeen gunstig voor de Boeren. Hij noch de andere aan voerders dachten er aan een daim breed gronds, laat staan hun onafhankelijkheid prijs te geven. Oorlog met Engeland zon er nog geslachten aaneen zgn, want in Transvaal ligt het goud onder eiken steen, en de Engelschen zouden niet rapten voor zjj dat hadden. De president is van zins te vechten tot het eind, niet geljjk men een jaar geleden dacht, tot het bittere eind, maar tot een gelukkig eind. Of de brief echt is, valt niet te beoor- deelen, maar die toon van krachtig ver trouwen is wel kenschetsend voor den wakkeren president. Keizer Wilhelm heeft op eer sten Kerstdag zgn gebruikelijke wande ling door het park van Sans-Souci ge maakt. De Keizer, die geheel alleen was, sprak verschillende armen aan,en gaf ze elk een splinternieuw twintig-mark-stuk. 's Middags woonde de Keizer, met den Kroonprins en prins E i t e 1-F r i e d r i ch, het Kerstfeest van het eerste garde-regi ment te voet bjj. GewooDlgk geelt men in Engeland mefc Kerstmis een overzicht van den handel daar te lande. Geconstateerd is, dat de handel zich in een treungen toestand be- vindt. Een telegram uit Washington aan de Daily Mail meldt, dat de Amerikaan- sche consul te Liverpool een rapport aan zgn Regeering heett gericht, waaruit bljjkt, Dominique i» door ifjj behandeld en het is mjj gelukt hem te genezen. Toen hjj sooeven zjjo verklaring aflegde, wat bjj ten volle toerekenbaar, dat verklaar ik, als geneeskundige en mjjo collega, dokter Mon- guyon, die mjj bjj de operatie ter zjjde alond, k*n mjjn verklaring bevestigen. Ik verklaar dat de getuige Dominique bjj zjjn volle veis-aud was, toen hjj zgn var klaring deed, be eitigde Monguyou. Dat is voldoende, hernam de reohter. Volg on», Sorandal. Sorandal atond daar met doodsbleek gelast en krampachtig saamgekuepen vuisien. Hjj mompelde Ik beu verloren, maar ik val niet onge wroken. Op kalmea toon zeide hjj tegen den rechter van instructie. Mijnheer, ik houd mjjn ouiehnld vol en het sal mjj tan tweeden male wel gelukken, u daarvan te overtu ge», Niettemi», gjj spreekt in naam der wet, ik moet u du» gettoor*«mao, alleen versoek ik u mjj een paar miaaten den tgd te laten om mjj te verkleeden. Is goed. De rechter van inatrnctie gaf een wenk aan Flick en deze volgde Sorandal toen hjj de kamer verliet. Sormadal keerde tioh om oa Vroeg hem Op barzoken toon Wat wilt gjj Tcmy, de kamerdienaar van mjjnheer zal hem bjj het verkleeden helpen, zeide Fiiek met een glimlach.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1901 | | pagina 1